RIVM rapport 340001001 Ranking van drugs

alcohol-gerelateerde problemen]. Tussen 1996 en 2005 steeg het aantal mensen met een primair
alcoholprobleem met 48%. Gelukkig herstelt binnen 3 jaar een flink deel daarvan (80-90%) weer
spontaan. In de groep die afhankelijk was van alcohol waren de cijfers vergelijkbaar maar wat lager
(67-74% herstelde). In 2006 waren er 30.210 mensen met een alcoholverslaving bij de ambulante
verslavingszorg geregistreerd.
Sociale schade
Excessief alcoholgebruik is verantwoordelijk voor 4,5% van de kosten voor de gezondheidszorg
(exclusief de kosten van aan alcohol gerelateerde ongevallen). In Europa kan naar schatting 6,1% van
alle sterfgevallen toegeschreven worden aan alcoholgebruik. Deze ziektelast omvat niet de sociale
schade die familieleden van alcoholisten, de slachtoffers van geweld en ongevallen lijden. De hoogste
aan alcohol gerelateerde kosten zijn de ‘indirecte kosten’ van voortijdig overlijden gebaseerd op lagere
economische activiteit. Andere kosten verbonden aan alcoholproblemen zijn werkverzuim,
werkeloosheid, schade door misdaad en verkeersongevallen, medische zorgverlening, juridische
bijstand en sociale hulpverlening. De kosten van ‘sociale schade’ zijn hoger dan de kosten van de
gezondheidszorg. Jaarlijks bedragen de alcohol-gerelateerde kosten in de EU ongeveer € 270 miljard.
Alcohol en deelname aan het verkeer gaan niet samen, omdat 0,2 promille alcohol al het concentratievermogen
vermindert. In 1996 werden in Nederland 37.200 bestuurders aangehouden en bestraft
wegens rijden onder invloed. Vermoedelijk rijdt 1op de 5 bestuurders een keer per maand onder
invloed van alcohol, wat in 2005 leidde tot 130 sterfgevallen (25-30% van alle autoverkeersslachtoffers)
en ongeveer 2600 zwaargewonden. Vooral jonge mensen (jonger dan 24 jaar) zijn het
slachtoffer. Als de bestuurder een alcoholpromillage heeft van 1,3 is het risico om bij een
verkeersongeval betrokken te raken 87 keer verhoogd. De kosten voor de maatschappij die hieruit voort
vloeien zijn ongeveer 2,5 miljard euro per jaar. Vergelijk het gebruik van gsm’s tijdens autorijden, dat
verantwoordelijk is voor 50 sterfgevallen en 600 zwaargewonden.
Britse onderzoekers lieten zien dat 44% van alle overtreders van geweldsdelicten alcohol hadden
gebruikt. Op Eerste Hulpposten constateert men een duidelijke relatie tussen alcoholgebruik en
verwondingen, die het gevolg zijn van ongevallen of geweld. Het geweld varieert van seksuele
verkrachtingen, kindermishandeling, huiselijk geweld tot moord. Alcohol induceert in slechts een deel
van de populatie agressiviteit, zodat er niet altijd een oorzakelijk verband tussen alcohol en geweld is.
Of alcohol aanzet tot geweld hangt dus ook af van een reeks van andere zaken, zoals de
persoonsstructuur en omgevingsfactoren (bijvoorbeeld wordt men op dat moment geprovoceerd of
niet). Voorts is bekend dat alcohol het angstgevoel vermindert, zodat men zich sneller in gevaarlijke
situaties begeeft en dat men sneller geëmotioneerd raakt.
Prevalentie
In Nederland is het jaarlijkse alcoholgebruik 8 liter per hoofd van de bevolking (equivalent aan
600 standaard drankjes) wat neerkomt op een jaarlijkse uitgave door consumenten van 3,2 miljard euro
en inkomsten aan accijns van bijna 1 miljard euro. Hier zijn 300.000 banen mee gemoeid.
Meer dan de helft van de Nederlandse kinderen drinken hun eerste alcoholische drankje voordat ze
12 jaar oud zijn. In 1992 had 33% van de 12-jarige meisjes ooit alcohol gedronken; in 2007 was dit
percentage gestegen naar 48% (voor 12-jarige jongens waren de percentages 50% respectievelijk 63%).
Als de kinderen 14 jaar oud zijn, hebben ze allemaal wel eens alcohol gedronken. Tien procent van de
Nederlandse scholieren (12-13 jaar) drinkt 10 tot 15 alcoholische consumpties per week; 2 jaar later is
dit opgelopen tot 35 alcoholische consumpties per week. Zwaar drinkgedrag (ten minste 6 consumpties
per week) wordt voornamelijk gezien in de leeftijdsgroep van 16 tot 25 jaar en vooral bij jongens
(jongens 39%; meisjes 12%). In Europa drinken de Nederlandse adolescenten het meeste alcohol. In
2003 rapporteerde 21% van de kinderen (12-18 jaar) dat ze de afgelopen maand tenminste één keer
dronken waren geweest.
RIVM-rapport 340001001 33