RIVM rapport 340001001 Ranking van drugs

6.14 Benzodiazepines
Gemiddelde scores van het
Nederlandse expert panel Toxiciteit Verslaving Sociale schade Totale schade
Voor het individu (gebruiker) 0,9 1,9 1,2 1,33
Voor de gehele bevolking 0,9 1,9 1,3 1,36
Werking
Benzodiazepines zijn geneesmiddelen die gebruikt worden bij de behandeling van slaapproblemen,
angststoornissen, epilepsie, geweldadigheid, spierspasmen en het stoppen met zwaar alcoholgebruik.
De groep van de benzodiazepines bevat vele verbindingen, die alle dezelfde werking hebben, maar
verschillen in farmacokinetiek (kortwerkend, langwerkend). De kortwerkende middelen zijn geschikt
als slaapmiddel terwijl de langerwerkende benzodiazepines, zoals diazepam (Valium), alprazolam en
flurazepam vaker voor de behandeling van angst ingezet worden.
Bij recreatief gebruik worden benzodiazepines gebruikt om de effecten van heroïne en cocaïne te
versterken (potentiëren), de ‘afkick’-symptomen tussen de doseringen van de hard drugs af te vlakken,
de neveneffecten van stimulantia tegen te gaan en om de zogeheten ‘crash’ die optreedt na zwaar
gebruik van stimulantia te verminderen. De meest misbruikte benzodiazepines zijn alprazolam and
diazepam; wat minder vaak worden lorazepam, triazolam, chlordiazepoxide, flurazepam en temazepam
gebruikt. De drugs worden opgesnoven, geïnjecteerd of oraal toegediend. Met name flunitrazepam,
midazolam, temazepam en clonazepam zijn, toegevoegd aan een drankje, uitermate geschikt als
verkrachtingsdrug.
Acute toxiciteit
Tot de nadelige of schadelijke effecten van benzodiazepines behoren anterograde amnesie
(geheugenverlies van informatie die na de toediening van de drug is verkregen), slaperigheid, stijfheid,
verergering van depressie, nachtmerries, verwardheid, tremoren, hoofdpijn, concentratieverlies,
slechtere motorische coördinatie en het moeilijker opnemen van nieuwe informatie. Afhankelijk van de
dosering en werkingsduur, kunnen enkele benzodiazepines een paradoxale agressie opwekken, vooral
na provocatie, waarbij een dagenlang effect bij de langwerkende benzodiazepines kan aanhouden.
Tengevolge van een verlaging van de vaatweerstand, hebben benzodiazepines ten slotte ook een dosisafhankelijk
depressief effect op de ademhaling, verlagen ze enigszins de bloeddruk en verhogen de
hartslag.
Vanwege een brede veiligheidsmarge zijn de benzodiazepines zeer veilig in het gebruik; de letale dosis
is meer dan 15 tot 20 maal de therapeutische dosis. Bij benzodiazepines worden wél fatale intoxicaties
gezien bij gebruik in combinatie met alcohol, barbituraten of opiaten. In Groot Brittannië werden
gedurende 10 jaar ongeveer 1500 fatale vergiftigingen toegeschreven aan het gebruik van
benzodiazepines (alleen of samen met alcohol), die vaak het gevolg waren van een zelfmoordpoging.
De doodsoorzaak is ademhalingsdepressie, hetgeen ook optreedt na snelle infusie van benzodiazepines.
Indien benzodiazepines misbruikt worden, is dit in het algemeen vrijwel altijd (ongeveer 80%) in
combinatie met andere drugs, zoals opiaten en alcohol die de activiteit van de benzodiazepines
verhogen. Meer dan een derde van de opiaatgebruikers melden dat zij tegelijkertijd benzodiazepines en
opiaten (vooral methadon) gebruiken.
RIVM-rapport 340001001 73