heidsgebouwen er levensbeschouwe- lijk neutraal ... - deMens.nu
heidsgebouwen er levensbeschouwe- lijk neutraal ... - deMens.nu
heidsgebouwen er levensbeschouwe- lijk neutraal ... - deMens.nu
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
column Anne Provoost<br />
Lam Gods dat<br />
wegneemt…<br />
Het gruwe<strong>lijk</strong>ste horrorv<strong>er</strong>haal dat mijn kind<strong>er</strong>brein ooit<br />
te v<strong>er</strong>w<strong>er</strong>ken kreeg kwam toen ik nog maar acht was.<br />
De juf van de d<strong>er</strong>de klas v<strong>er</strong>telde ons ov<strong>er</strong> het principe<br />
van de zondebok bij de Azteken. Als daar iets fout liep,<br />
zei ze, wilden mensen graag een schuldige aanwijzen.<br />
Pas als die gevonden was ke<strong>er</strong>de de rust t<strong>er</strong>ug. Ze had<br />
het ov<strong>er</strong> de off<strong>er</strong>schaal, het altaar, de slachtbank, het uitg<strong>er</strong>ukte<br />
hart, het te drinken bloed… Korte tijd lat<strong>er</strong> was<br />
het Pasen en v<strong>er</strong>telde de dorpspastoor ons een soortge<strong>lijk</strong><br />
v<strong>er</strong>haal. Ook hij had het ov<strong>er</strong> de off<strong>er</strong>schaal, het altaar,<br />
het onschuldige lam, het vlees dat je moest eten,<br />
en het te drinken bloed.<br />
Zowel mijn juf als de pastoor maakten een ond<strong>er</strong>scheid<br />
tussen de schuld van één mens en de schuld van een<br />
groep. Beiden kozen ze de kant van het onschuldige<br />
slacht-off<strong>er</strong>. Maar alleen in het v<strong>er</strong>haal van de Azteken<br />
w<strong>er</strong>d het ritueel v<strong>er</strong>oordeeld als barbaars of primitief. Bij<br />
het passiev<strong>er</strong>haal echt<strong>er</strong> gingen de volwassenen helemaal<br />
mee in de gedachte dat groepsschuld ov<strong>er</strong>draagbaar<br />
is op een and<strong>er</strong>. Ze kwamen woorden te kort om<br />
hulde te brengen aan de man die in onze plaats had geboet.<br />
Best v<strong>er</strong>warrend, vond ik, die twee uiteenlopende<br />
appreciaties. Dat je met een hele groep mensen aan iets<br />
schuldig kunt zijn, dat kon ik nog begrijpen. Maar dat je<br />
die collectieve schuld kon afwentelen met een wreed<br />
off<strong>er</strong>? Ik vroeg me af wat <strong>er</strong>g<strong>er</strong> was: te boeten voor wat<br />
je v<strong>er</strong>ke<strong>er</strong>d had gedaan, of je schuldig voelen omdat je<br />
een and<strong>er</strong> voor je misstap liet opdraaien.<br />
Vandaag zoveel jaren lat<strong>er</strong> is <strong>er</strong> veel v<strong>er</strong>and<strong>er</strong>d. Zondebokken<br />
zijn <strong>er</strong> nog genoeg, maar de idealis<strong>er</strong>ing van de<br />
schuldafwenteling is v<strong>er</strong>dwenen. En we v<strong>er</strong>tellen onze<br />
kind<strong>er</strong>en niet lang<strong>er</strong> v<strong>er</strong>halen van wraak en bloed, maar<br />
liev<strong>er</strong> van we<strong>er</strong>stand en v<strong>er</strong>antwoorde<strong>lijk</strong>heid. Goed zo,<br />
zou ik zeggen, alleen jamm<strong>er</strong> dat daarmee ook het con-<br />
34 | <strong>deMens</strong>.<strong>nu</strong> Magazine<br />
AnneProvoost<br />
www.anneprovoost.be<br />
cept van de collectieve schuld is v<strong>er</strong>dwenen. Collectieve<br />
schuld is het soort tekortkoming waarbij je, als je <strong>er</strong>naar<br />
op zoek gaat, altijd ook bij jezelf uitkomt. De klimaatv<strong>er</strong>and<strong>er</strong>ing<br />
is <strong>er</strong> zo eentje. De w<strong>er</strong>eld warmt op omdat we<br />
met z’n allen te veel v<strong>er</strong>bruiken. De schuld ligt bij ied<strong>er</strong>een,<br />
en we kennen ons aandeel. Een mea culpa willen<br />
we nog wel slaan, dat is alleen maar sportief. Maar boete<br />
doen, dat zijn we niet echt van plan. Niemand van ons<br />
wil een klein<strong>er</strong> tv-sch<strong>er</strong>m, mind<strong>er</strong> reizen, mind<strong>er</strong> aardbeien<br />
en mind<strong>er</strong> douchen. We willen alles behouden: dezelfde<br />
mobiliteit, dezelfde variëteit, dezelfde vrijheid. De<br />
uitweg die we hebben gevonden is om we<strong>er</strong> een heiland<br />
aan te wijzen waarop we onze collectieve schuld kunnen<br />
afwentelen.<br />
Onze heiland vandaag is de alt<strong>er</strong>natieve technologie. Als<br />
we het allemaal maar ‘alt<strong>er</strong>natief’ doen, dan komt De<br />
Redding vanzelf. Heel soms opp<strong>er</strong>t nog wel eens iemand<br />
dat we daar bovenop boete zouden kunnen doen door<br />
wat te mind<strong>er</strong>en, omdat and<strong>er</strong>s de schuld op wrede<br />
wijze wordt ov<strong>er</strong>gedragen op wie vandaag nog niet is geboren.<br />
Ons antwoord is evenwel unisono: waarom zouden<br />
we, we gaan toch niet pessimistisch doen, we<br />
geloven toch in De Redding? Boeten voor het collectief<br />
is old school - we zijn toch geen katholieken?
Change language