november 2012 - Academische Reizen
november 2012 - Academische Reizen
november 2012 - Academische Reizen
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
CULTUUR<br />
Leer van de ouden<br />
Levend Boeddhisme in Birma<br />
Waarom is het gouden Shwe Dagon-complex in Yangon zo beroemd én zo<br />
heilig voor Boeddhisten uit binnen- en buitenland? De traditie wil dat in de tijd<br />
van de historische Boeddha (563-483 v.Chr.) twee kooplieden, uit het land<br />
dat tegenwoordig officieel Myanmar heet, de Meester bezochten in India.<br />
Maria Dalmeijer<br />
Nadat Gautama Boeddha (letterlijk: verheven<br />
verlichte), zeven weken intensief gemediteerd<br />
had, schonken de kooplieden hem ter versterking<br />
rijstcake met honing. Zij sloten zich bij de<br />
splinternieuwe leer aan en vroegen om een object<br />
ter verering. Boeddha schonk hen, zo gaat het<br />
verhaal, acht van zijn hoofdharen. Bij terugkomst<br />
in hun vaderland plaatsten zij deze kostbare reliek<br />
in een negen meter hoge stoepa op een heuvel die<br />
toen al door drie voorgaande Boeddha’s zou zijn<br />
bezocht. Inderdaad: de locatie van de huidige,<br />
spectaculaire Shwe Dagon-pagode die inmiddels<br />
ruim honderd meter hoog is en verfraaid met<br />
tonnen goud en flonkerende edelstenen.<br />
Keizer Ashoka en missionarissen<br />
Volgens andere lokale overleveringen zou de<br />
Boeddha zelf in Birma vertoefd hebben. Waarschijnlijker<br />
is dat de grote Indiase keizer Ashoka<br />
rond 250 v.Chr. zijn missionarissen zowel naar<br />
het Middellandse Zeegebied, Bactrië, Afghanistan,<br />
Nepal, Sri Lanka, Thailand als ook naar<br />
Birma stuurde om zijn geliefde orthodoxe leer<br />
van het Theravada Boeddhisme op grote schaal<br />
te verspreiden. Zeker is dat in de eeuwen rond het<br />
begin van onze jaartelling Indiase kooplieden en<br />
settlers de eigen – Boeddhistische - godsdienst in<br />
hun nieuwe vaderland Birma, introduceerden. De<br />
vroegste Boeddhistische geschriften in Myanmar<br />
- vanaf de 5 e eeuw na Chr. - geven duidelijk aan<br />
dat vooral in het zuiden en de kuststreken het<br />
Boeddhisme tot bloei kwam tijdens de vroege<br />
koninkrijken van de Mon en de Pyu.<br />
etnische groepen<br />
De Mon, taalkundig gelieerd aan de Khmer,<br />
waren waarschijnlijk een van de vroegste bewoners<br />
van deze streken. Zij domineerden eeuwenlang<br />
politiek, cultuur en godsdienst. De Pyu,<br />
van Tibeto-Birmese origine, waren eveneens<br />
vele eeuwen heersers in dit gebied. De Myanmar,<br />
waarschijnlijk afkomstig uit Centraal-Azië, deden<br />
pas vanaf de tweede helft van het eerste millennium<br />
na Chr. hun intrede. Zij zijn heden ten dage<br />
Cultoura 154 8 <strong>november</strong> <strong>2012</strong><br />
met ongeveer 68% de grootste bevolkingsgroep.<br />
Na de Myanmar kwamen uit het Chinese Yunnan<br />
stammen van de Shan, gelijk aan Siam en Thai.<br />
De Shan regeerden over noord en centraal Birma<br />
en Thailand. Tegenwoordig bestaat nog rond 9%<br />
van de bevolking uit de etnische Shan. In de hele<br />
regio is het Theravada Boeddhisme gedurende<br />
zo’n 1500 jaar voor vele komende en gaande<br />
etnische groepen de dominerende religie geweest.<br />
Leer van de ouden<br />
Wat is eigenlijk het zogeheten Theravada Boeddhisme?<br />
Vanuit noord- en centraal India verspreidde<br />
het vroege Boeddhisme zich gestaag<br />
over het gehele subcontinent. De nieuwe leer<br />
(Dharma in Sanskrit; Damma in Pali) was oorspronkelijk<br />
bedoeld als manier van leven en niet<br />
als godsdienst. De Boeddhistische school die<br />
Theravada (leer van de ouden) wordt genoemd,<br />
kan worden herleid tot het Tweede Concilie dat<br />
honderd jaar na Boeddha’s dood in India werd<br />
gehouden. Hier stelden geleerde monniken vast<br />
wat de Theravada leer inhoudt: wereldverzaking<br />
en leven als monnik wordt benadrukt. Alleen op<br />
die wijze kan het individu verlossing bereiken<br />
uit de eeuwige kringloop van wedergeboorten.<br />
In de Boeddhistische scholen van Mahayana<br />
(de grote weg) en Tantrisme zijn empathie en<br />
betrokkenheid bij de ander veel belangrijker. Ook<br />
Bodhisattva’s (verheven wezens die de eigen verlossing<br />
nog even uitstellen om anderen te helpen)<br />
spelen daar een uiterst belangrijke rol voor devote<br />
gelovigen. Inzicht, intuïtie, aanbidding en zelfs<br />
mystiek prevaleren, terwijl bij Theravada juist<br />
ascese, studie, wijsheid en strenge moraal centraal<br />
staan. Het Mahayana verspreidde zich in<br />
westelijke, noordelijke en oostelijke richting: o.a.<br />
Afghanistan, Rusland, Nepal, Mongolië, China,<br />
Korea, Japan en Indonesië. Meer naar het zuiden<br />
en zuidoosten liggen de nog altijd typische Theravada<br />
landen zoals o.a. Birma, Sri Lanka, Thailand<br />
en Cambodja.<br />
Bekering<br />
In Birma kwamen aanvankelijk alle soorten<br />
Boeddhisme voor. De machtige koning Anawrahta<br />
(1044-1077) uit Bagan maakte daar een<br />
eind aan. Hij werd bekeerd door een kluizenaarmonnik<br />
tot de Theravada richting. Maar zonder<br />
Yangon, Shwe Dagon. Fotografie Maria Dalmeijer
Change language