nummer 2 - O - Universiteit Leiden

LESKWESTIES
Schrijven in de klas, thuis
lekker lezen
Veel Siegenbeek-leden werken in het middelbaar
onderwijs en ook een belangrijk deel van
de studenten Nederlands komt later voor de
klas te staan. Daarom komt de redactie van
Metaal nu met de nieuwe rubriek Leskwesties.
Docerende neerlandici reageren kort op een
actuele stelling, zodat een klein debat op papier
ontstaat.
Vandaag deel 1, over literatuur en leeslijsten. De
stelling:‘Schrijven in de klas, thuis lekker lezen.’
Dennis Klaver, docent Nederlands op het Haarlemmermeer
Lyceum te Hoofddorp, reageert:
Moe en zenuwachtig zwetend stapte ik in 1993
het lege lokaal van meneer De Wit binnen, het
komende half uur moest ik bewijzen dat ik in de
afgelopen twee jaar een dertigtal literaire werken
had gelezen en begrepen. Tegenwoordig hebben
examenkandidaten minder spanning: het aantal
titels op de leeslijst is meer dan gehalveerd.
Sinds de invoering van de ‘Tweede Fase’, waarin
leerlingen actief, zelfstandiger en meer betrokken
met de lesstof bezig moeten zijn, leest een gemiddelde
vwo’er elf boeken in drie jaar, een havist in
twee jaar zeven. Lezen moest weer leuk worden,
maar er wringt iets.
Bovenbouwdocenten Nederlands worden naast
hun reguliere lesboek opgezadeld met een literatuurmethode
die meestal bestaat uit een informatieboek
en een werkboek met daarin allerlei
Vervolg Zo werkt taal niet
zinnen? (Het komende jaar ga ik hiermee de deelnemers
aan het college Zin & Tekst lastig vallen
en daarna hoop ik er meer over te kunnen zeggen.)
Als je was buiten hangt, gaat het regenen.
Hang je de was buiten, gaat het regenen.
Hang de was buiten en het gaat regenen.
HANG je (een keer) de was buiten, gaat het
REGENEN!
Intussen blijft de grens tussen semantiek en pragmatiek
me wel bezig houden. Ook buiten mijn
onderwijs en onderzoek roep ik regelmatig ‘Zo
werkt taal niet!’ Bijvoorbeeld als een politierechter
meent dat het woord homo geen scheldwoord
kan zijn aangezien het een neutraal woord is dat
‘activerende’
oefeningen die leerlingen
in de les moeten uitvoeren.
Leerlingen spelen rollenspellen, maken tekeningen
bij een stukje tekst, geven presentaties over
vijf literaire prijzen en lezen verhaalfragmenten
om elkaar vervolgens duidelijk te maken waarom
ze het boek wel of niet willen lezen. Steeds vaker
vraag ik me af of vele uren kostbare lees- en lestijd
niet worden verspild aan een overschot van
decormatige vederlichte verwerkingsoefeningen
en het inkleuren van fictiedossiers.
De boekenlijsten zijn kort, want op onze scholen
wordt heel veel aan literatuur gedaan. De lessen
zijn vaak ontzettend leuk, gevarieerd en er
is bovenal veel ruimte voor reflectie. Kretologie
volgens het woordenboek alleen naar een seksuele
identiteit verwijst. Of als een bisschop zegt dat
we God net zo goed Allah kunnen noemen omdat
de twee woorden toch hetzelfde betekenen.
Of als een woordvoerder wordt ontslagen omdat
hij in een satirische column heeft gezegd dat het
huis van Femke Halsema in brand moet worden
gestoken (1). Goed lezen is niet letterlijk lezen.
Ronny Boogaart
(1) De drie kwesties zijn natuurlijk niet in alle opzichten vergelijkbaar en
vooral de laatste is ingewikkeld omdat er ook nog humor in het spel is, maar
daarover een andere keer.
Metaal 5 (2008) nummer 2
17