Definitieve scriptie 3 juni.pdf - Saxion Hogescholen

Onderzoeks- en adviesrapport
Jongeren, (g)een probleem!?
Onderzoek naar de jeugdproblematiek in de
gemeente Grave
Naam: Meike Stortelder
Klas: 4 IVK Deventer
Studentnummer: 98057
Schoolcoach: De Heer I. Wassink
Praktijkcoach: De Heer A. van Slooten
Datum: 3 juni 2010
Versie: Scriptie

Jongeren, (g)een probleem!?
Onderzoek naar de jeugdproblematiek in de
gemeente Grave
Grave, 3 juni 2010
Gemeente Grave
Naam: M. Stortelder
Klas: 4 IVK Deventer
Praktijkcoach: A. van Slooten
Schoolcoach: I. Wassink
Versie: Scriptie
2

Samenvatting
Het thema Jeugd en Veiligheid krijgt de laatste jaren zowel politiek als maatschappelijk een steeds
hogere prioriteit. De gemeente vervult bij het verminderen en/of beheersen van jeugdproblematiek de
regierol. Dit geldt ook voor de gemeente Grave die in 2008 van start is gegaan met het plan van
aanpak ‘Jongeren, alcohol, drugs en vandalisme’. Eind 2010 loopt dit plan van aanpak af. De
gemeente Grave wil inzicht in de huidige jeugdproblematiek binnen haar gemeente zodat gekeken kan
worden naar vervolg stappen die genomen moeten worden om de jeugdproblematiek te verminderen
en/of beheersen. Hiervoor heeft de gemeente een student Integrale Veiligheidskunde aangetrokken om
onderzoek te verrichten. Om onderzoek uit te voeren is de volgende probleemstelling opgesteld:
“Welke jeugdproblematiek bestaat er momenteel in de gemeente Grave bezien vanuit de objectieve en
subjectieve veiligheid en welke instrumenten kunnen ingezet worden door netwerkpartners om de
huidige problematiek te verminderen en/of beheersen?”
Onderzoeksmethode
Voor het beantwoorden van de probleemstelling is gekeken naar de omgeving waarin onderzoek is
verricht, de objectieve en subjectieve veiligheid op het gebied van de jeugdproblematiek en de
oorzaken van het ontstaan van overlastgevend en crimineel gedrag onder jongeren. Hierbij is tevens
gekeken naar de veranderingen die hebben plaats gevonden vergelijken met de gegevens uit het plan
van aanpak ‘Jongeren, alcohol, drugs en vandalisme’. Gegevens ter beantwoording van de
onderzoeksvragen zijn verkregen door gebruik te maken twee dataverzamelingsmethoden, namelijk
een secundaire analyse en de vragenlijstmethode.
Objectieve en subjectieve veiligheid op het gebied van jeugdproblematiek
Op de forse stijging van het aantal minderjarige verdachten na, lijkt aan de hand van objectieve
gegevens het aantal meldingen/incidenten omtrent jeugd en veiligheid gering. Op basis van
subjectieve gegevens lijkt het er echter op dat er sprake is van overmatig alcohol- en drugsgebruik
onder jongeren. De zorg omtrent het overmatig alcohol- en drugsgebruik bestaat met name voor
hangjongeren. Naast het gebruik van genotsmiddelen wordt er regelmatig overlast ervaren door
buurtbewoners van hangplekken. Dit vindt voornamelijk plaats in de vorm van geluidsoverlast en
overlast door rondslingerend afval en wordt veroorzaakt door jeugdgroepen. Hierbij dient aangegeven
te worden dat er een verschil zit in de ervaren overlast door bewoners en het daadwerkelijk constateren
van overlast door Bijzonder Opsporingsambtenaren (BOA’s) en/of agent. Professionals geven aan dat
er in de gemeente Grave vier problematische jeugdgroepen zijn die overlast veroorzaken. Deze
jeugdgroepen veroorzaken met name in de avonduren overlast. Tijdens deze uren is er echter weinig
toezicht.
Oorzaken van overlastgevend en crimineel gedrag
Overlastgevend en/of crimineel gedrag kan ontstaan door een opeenvolging en opeenstapeling van
risicofactoren, waarbij beschermende factoren onvoldoende tegenwicht bieden. Er is een breed scala
aan risicofactoren. De belangrijkste factoren voor het ontstaan van overlastgevend en crimineel gedrag
onder jongeren in de gemeente Grave zijn: experimenteren, gezin, op straat hangen, peergroep,
opleidingsniveau, geslacht, houding, vrijetijdsbesteding, beschikbaarheid /gelegenheid, criminalisering
en de maatschappelijke functie van Grave. Opvallend aan deze risicofactoren is dat bezoekers van het
jongerencentrum “Off Street” over het algemeen met veel van deze risicofactoren te maken hebben.
De rol die het jongerencentrum hierin speelt is onbekend. Ondanks dat de belangrijkste risicofactoren
bekend zijn, is de invloed die op de factoren uitgeoefend kan worden minimaal.
Conclusies en aanbevelingen
Op basis van het onderzoek zijn een aantal aanbevelingen opgesteld. Ten eerste is het aan te bevelen
gebruik te maken van zowel objectieve en subjectieve gegevens en te voorkomen dat beleid op één
van deze pijlers wordt gebaseerd. Het waardeoordeel van de jeugdagent, jongerenwerkers en BOA’s is
hierbij van belang.
3

De tweede aanbeveling heeft betrekking op het stimuleren van ouderparticipatie. Dit kan door
middelen beschikbaar te stellen die laten zien dat de gemeente het voortouw neemt in het
preventieproject ’16- geen goed begin’ waar ouderparticipatie een van de aspecten uit is. Door gebruik
te maken van informatiemateriaal van het preventieproject kunnen kosten worden gedrukt. De kosten
zijn afhankelijk van de middelen die beschikbaar worden gesteld. Naast ouderparticipatie is het aan te
bevelen de fysieke ruimte dusdanig aan te passen dat er sprake is van sociale controle. Dit kan door
‘niet aangewezen’-hangplekken en de verwijsplek aan te passen. De kosten voor het aanpassen van de
verwijsplek kunnen gedrukt worden door gebruik te maken van materialen waar de gemeente over
beschikt. Het betrekken van buurtbewoners en jongeren is in deze raadzaam. Toezicht vanuit
professionals is ook van belang bij het beheersen van de jeugdproblematiek. In deze is het aan te
bevelen op korte termijn te kijken naar de mogelijkheden tot uitbreiding van toezicht in de late
avonduren en in het weekend. De zesde aanbeveling heeft betrekking op het vergroten van wederzijds
begrip door gesprekken tussen buurtbewoners en overlastgevende jeugd wanneer meerdere bewoners
overlast ervaren van een jeugdgroep. In deze is samenwerking met de wijk- en dorpsraden raadzaam.
De zevende aanbeveling gaat in op uitbreiding van Integrale Veiligheidsmonitor zodat er meer inzicht
is in de subjectieve veiligheidsbeleving van de burger ten opzichte van groepen jongeren in de
openbare ruimte. Uitbreiding van de Integrale Veiligheidsmonitor kost circa €1.000,- en zorgt voor
meer inzicht dan bij uitvoering van de reguliere Veiligheidsmonitor het geval is. Het is raadzaam de
uitbreiding bij de eerst volgende uitvoering van de Veiligheidsmonitor mee te nemen. Als laatste is het
de gemeente aan te bevelen extra in te zetten op beheersing/vermindering van het alcohol- en
drugsgebruik onder jongeren. Dit kan door voorlichting te geven aan specifieke jeugdgroepen.
Hiervoor is het van belang om samen met netwerkpartners te kijken welke jeugdgroepen zich hiervoor
lenen. Dit kan bekostigd worden uit voorgefinancierde gelden. Daarnaast is het aan te bevelen
afspraken te maken dat alcohol- en drugsgerelateerde strafbare feiten worden door verwezen naar Halt,
zodat de jeugdige het leerprogramma alcohol en drugs moet volgen. Deze maatregel brengt geen
verdere kosten met zich mee.
4

Inhoudsopgave
Samenvatting ......................................................................................................................................3
Voorwoord .........................................................................................................................................6
Inleiding .............................................................................................................................................7
Hoofdstuk 1.0 Probleemstelling en onderzoeksmethoden ....................................................................8
1.1 Inleiding.............................................................................................................................8
1.2 Onderzoeksdoelstelling ......................................................................................................8
1.3 Probleemstelling en onderzoeksvragen ...............................................................................8
1.4 Dataverzamelingsmethoden ................................................................................................9
1.5 Betrouwbaarheid en validiteit van het onderzoek .............................................................. 12
Hoofdstuk 2.0 Omgevingsanalyse ..................................................................................................... 14
2.1 Inleiding........................................................................................................................... 14
2.2 Demografische factoren.................................................................................................... 14
2.3 Economische factoren ...................................................................................................... 14
2.4 Sociaal-culturele factoren ................................................................................................. 14
2.5 Politiek-juridische factoren ............................................................................................... 14
Hoofdstuk 3.0 Objectieve veiligheid omtrent jeugdproblematiek ....................................................... 16
3.1 Inleiding........................................................................................................................... 16
3.2 Politiecijfers ..................................................................................................................... 16
3.3 Problematische jeugdgroepen ........................................................................................... 16
3.4 Gemeentelijke cijfers........................................................................................................ 17
3.5 Halt- afdoeningen ............................................................................................................. 17
3.6 Regionaal Veiligheidshuis ................................................................................................ 17
3.7 Jeugdpreventiewerk.......................................................................................................... 17
Hoofdstuk 4.0 Subjectieve veiligheid omtrent jeugdproblematiek ...................................................... 18
4.1 Inleiding........................................................................................................................... 18
4.2 Bewoners ......................................................................................................................... 18
4.3 Jongeren tussen de 12 en 17 jaar ....................................................................................... 18
4.4 Professionals .................................................................................................................... 19
Hoofdstuk 5.0 Oorzaken ................................................................................................................... 22
5.1 Inleiding........................................................................................................................... 22
5.2 Beschermende en risicofactoren ....................................................................................... 22
5.3 Jeugdigen in het jongerencentrum .................................................................................... 24
5.4 Invloed van gemeente en strategische netwerkpartners op bronbestrijding ........................ 24
Hoofdstuk 6.0 Conclusies en aanbevelingen ...................................................................................... 25
6.1 Inleiding........................................................................................................................... 25
6.2 Beantwoording onderzoeksvragen .................................................................................... 25
6.3 Conclusies........................................................................................................................ 27
6.4 Aandachtspunten .............................................................................................................. 28
6.5 Aanbevelingen ................................................................................................................. 29
Begrippen- en definitielijst ................................................................................................................ 33
Literatuurlijst .................................................................................................................................... 36
5

Voorwoord
Voor u ligt het onderzoeks- en adviesrapport “Jongeren, (g)een probleem?!”. Dit onderzoeks- en
adviesrapport heb ik geschreven ter afronding van de studie HBO Integrale Veiligheidskunde, die ik
volg aan Saxion Hogescholen te Deventer, academie Bestuur en Recht.
In de laatste fase van de opleiding dient iedere student onderzoek te verrichten op het gebied van
veiligheid. Tijdens de stageperiode bij de gemeente Olst-Wijhe heb ik mij voornamelijk gericht op
crisisbeheersing. Om ook kennis op te doen op het gebied van sociale veiligheid, heb ik gekozen om
ter afronding van de studie, onderzoek te verrichten naar de jeugdproblematiek in de gemeente Grave.
Langs deze weg wil ik iedereen bedanken die direct of indirect heeft bijgedragen aan mijn onderzoek.
Uitvoering van het onderzoek was niet mogelijk zonder de bijdrage van professionals, bewoners en
jongeren uit de gemeente Grave. In het bijzonder wil ik dhr. A.C. van Slooten en mevr. G. van Veen
bedanken voor de begeleiding, adviezen en tips. Tot slot wil ik dhr. I. Wassink bedanken voor de
begeleiding vanuit school.
Meike Stortelder
Grave, 3 juni 2010
6

Inleiding
Overlast van jongeren, alcohol- en drugsproblematiek onder jongeren en overlast in de woon- en
leefomgeving zijn belangrijke thema’s op het veiligheidsgebied voor gemeenten 2 . De laatste jaren staat
jeugd en veiligheid hoog op de politieke agenda.
Op basis van constateringen/klachten van netwerkpartners, een onderzoek van verslavingszorg
Novadic-Kentron (2004) en het vervolg onderzoek naar jongerengroepen door M. Baulding (2005)
bleek er sprake te zijn van jeugdproblematiek 3 in de gemeente Grave. Sinds 2007 is de zorg voor
jeugd 4 dan ook één van de speerpunten in het Integraal Veiligheidsplan van de gemeente Grave.
Hierdoor ontstond de behoefte om samen met netwerkpartners de jeugdproblematiek aan te pakken,
om zo de veiligheid en leefbaarheid in de gemeente te vergroten. Dit heeft geleid tot het plan van
aanpak ‘Jongeren, alcohol, drugs en vandalisme 2008-2010’. Jaarlijks en aan het eind van de looptijd
van het project vindt een evaluatie plaats en wordt gekeken naar vervolg stappen die genomen moeten
worden op het gebied van jeugd en veiligheid.
Een randvoorwaarde voor het nemen van vervolg stappen op het gebied van jeugd en veiligheid, is
inzicht in de heersende jeugdproblematiek. De gemeente Grave heeft een student Integrale
Veiligheidskunde aangetrokken om onderzoek te verrichten naar de huidige jeugdproblematiek en de
instrumenten die ingezet kunnen worden door de gemeente in samenwerking met haar strategische
partners om de jeugdproblematiek te verminderen en/of beheersen.
Het doel van het onderzoek is het inzichtelijk maken van de heersende jeugdproblematiek en
maatregelen die deze problematiek verminderen en/of beheersen. Realisatie van dit doel is echter niet
mogelijk. De problematiek kan nooit geheel inzichtelijk worden gemaakt aangezien er altijd sprake is
van een grijs gebied dat uit beeld blijft. Ook het instrument dat de gemeente en haar netwerkpartners
in kan zetten en de oplossing om de problematiek te verminderen en/of beheersen bestaat niet. In dit
onderzoeks- en adviesrapport wordt getracht de problematiek zoveel en goed mogelijk inzichtelijk te
maken aan de hand van objectieve en subjectieve gegevens. Bij het lezen van de aanbevelingen dient
men zich ervan bewust te zijn dat de gemeente en haar netwerkpartners niet over bevoegdheden en
middelen beschikken om effectiviteit te garanderen. Ondanks dit heeft de gemeente de regierol als het
gaat om jeugd en veiligheid. Hierdoor wordt vanuit de maatschappij verwacht dat de gemeente
maatregelen treft ter vermindering en/of beheersing van de jeugdproblematiek op het gebied van
sociale veiligheid.
Het onderzoeks- en adviesrapport is als volgt ingedeeld. In hoofdstuk één wordt ingegaan op de
onderzoeksopzet. Vervolgens wordt in hoofdstuk twee de omgeving geanalyseerd. Het daar op
volgend hoofdstuk gaat in op de objectieve veiligheid op het gebied van de jeugdproblematiek. Na de
objectieve gegevens in kaart te hebben gebracht wordt in hoofdstuk vier de jeugdproblematiek
inzichtelijk gemaakt op het gebied van subjectieve veiligheid. De gemeente Grave heeft de ambitie in
zetten op bronbestrijding als het gaat om het verminderen en/of beheersen van de jeugdproblematiek.
Hiervoor dient inzicht te worden verkregen in de oorzaken van het ontstaan van de jeugdproblematiek.
Deze worden in hoofdstuk vijf weergeven. Het zesde en laatste hoofdstuk geeft de uiteindelijke
conclusies die getrokken kunnen worden op basis van voorgaande hoofdstukken. Verder worden in dit
hoofdstuk enkele aanbevelingen gedaan ter vermindering en/of beheersing van de heersende
problematiek. In dit onderzoeks- en adviesrapport zijn de belangrijkste bevinden naar aanleiding van
bestaande en nieuw verkregen gegevens weergegeven. Voor uitgebreidere verklaringen en
toelichtingen wordt in het gehele onderzoeksrapport naar de bijlage verwezen.
2 Vereniging Nederlandse Gemeenten (2008), Prioriteiten Veiligheid 2009-2011, onbekend: VNG.
3 Onder “jeugdproblematiek” wordt in dit onderzoeks- en adviesrapport verstaan: geluidsoverlast, afval, alcohol en
drugsgebruik, aanstootgevend en/of onzedelijk gedrag onderling, provocerend of intimiderend optreden, passanten
lastigvallen, het aanrichten van vernielingen, drugshandel, bedreiging, agressief gedrag en overig crimineel gedrag of
gedragingen die de openbare orde verstoren.
4 Onder “jeugd/jongeren” wordt in dit onderzoeks- en adviesrapport verstaan: Alle personen tussen de 12 en 24 jaar die
volgens de Gemeentelijke Basisadministratie op 01 januari 2010 woonachtig zijn in de gemeente Grave
7

Hoofdstuk 1.0 Probleemstelling en onderzoeksmethoden
1.1 Inleiding
De onderzoeksopzet vormt de basis voor het verrichten van onderzoek. Dit begint met het formuleren
van een doelstelling. Naar aanleiding van de doelstelling is de probleemstelling met de daarbij
behorende onderzoeksvragen geformuleerd. In dit hoofdstuk wordt ingegaan op de methode van
onderzoek. Hierbij wordt inzichtelijk gemaakt welke keuzes zijn gemaakt bij het verzamelen van
gegevens. Daarnaast wordt er ingegaan op de betrouwbaarheid en validiteit van de gegevens en het
onderzoek.
1.2 Onderzoeksdoelstelling
De probleemstelling en onderzoeksvragen zijn opgesteld naar aanleiding van de
onderzoeksdoelstelling. Aan de hand van de doelstelling en onderzoeksvragen kan afgeleid worden
welke type feiten nodig zijn om de probleemstelling te kunnen beantwoorden. De
onderzoeksdoelstelling van dit onderzoek is drieledig.
Onderzoeksdoelstelling 1: Gegevens beschrijven over de jeugdproblematiek in de gemeente
Grave naar aanleiding van objectieve en subjectieve gegevens.
Onderzoeksdoelstelling 2: Het opsporen van de oorzaken van de beschreven gegevens over de
huidige jeugdproblematiek.
Onderzoeksdoelstelling 3: Maatregelen en interventies beschrijven die de jeugdproblematiek
in de gemeente Grave kunnen verminderen/beheersen.
Onderzoeksdoelstelling één is beschrijvend van aard. Hierbij gaat het om het beschrijven van een
populatie op de onderzoeksvariabelen. Er wordt gekeken naar de jeugdproblematiek bezien vanuit de
objectieve en subjectieve veiligheid. De tweede doelstelling is exploratief van aard. Bij een exploratief
onderzoek wordt de vraag ‘hoe komt dat?’ gesteld. Op deze manier worden de oorzaken van de
jeugdproblematiek inzichtelijk gemaakt. De derde en laatste onderzoeksdoelstelling is beschrijvend
van aard. Er wordt ingegaan op maatregelen en interventies die de gemeente en haar netwerkpartners
in kunnen zetten om de jeugdproblematiek te verminderen en/of beheersen. Aan de hand van de
onderzoeksdoelstellingen kan geconcludeerd worden dat dit onderzoeks- en adviesrapport
beschrijvend-exploratief van aard is. Schreuder Peters (2005) geeft aan dat over het algemeen ieder
beschrijvend onderzoek dat voldoende breed is, zich leent voor exploratie. In het onderzoek naar de
jeugdproblematiek van de gemeente Grave zorgt het explorerende deel voor de verdieping in de
achtergronden van de huidige jeugdproblematiek. Deze gegevens zijn van belang bij het formuleren
van maatregelen en interventies (onderzoeksdoelstelling drie).
1.3 Probleemstelling en onderzoeksvragen
De probleemstelling van het onderzoek luidt:
“Welke jeugdproblematiek bestaat er momenteel in de gemeente Grave bezien vanuit de
objectieve en subjectieve veiligheid en welke instrumenten kunnen ingezet worden door
netwerkpartners om de huidige problematiek te verminderen en/of beheersen?”
Op basis van bovenstaande probleemstelling zijn onderzoeksvragen geformuleerd. De onderzoeksvragen
zijn:
Welke demografische, economische, sociaal-culturele, technologische, ecologische en
politieke (DESTEP) factoren hebben invloed op de probleemstelling?
Welke problematiek heerst er momenteel in de gemeente Grave volgens de objectieve
gegevens op het gebied van jeugd?
8

Welke problematiek heerst er momenteel in de gemeente Grave volgens de subjectieve
gegevens op het gebied van jeugd?
Wat zijn de oorzaken van de bestaande problematiek?
Welke veranderingen omtrent jeugdproblematiek hebben er sinds 2007 plaats gevonden?
Welke maatregelen kunnen ertoe bijdragen dat de bestaande jeugdproblematiek in de
gemeente Grave wordt teruggedrongen en/of beheerst?
1.4 Dataverzamelingsmethoden
Ter beantwoording van bovenstaande onderzoeksvragen is gebruik gemaakt van twee
onderzoeksmethoden, namelijk een secundaire analyse en de vragenlijstmethode. Bij een secundaire
analyse is gebruik gemaakt van bestaande gegevens, afkomstig uit onder andere jaarverslagen,
onderzoeksrapporten, beleidsnota’s en registratiesystemen. Naast bestaande gegevens zijn nieuwe
gegevens verzameld door middel van diepte interviews met professionals en het afnemen van enquêtes
onder bewoners 5 en jongeren.
Bij het gebruik van bestaande gegevens is gelet op de actualiteit en afkomst van de gegevens. Er is
enkel gebruik gemaakt van gegevens niet ouder dan vijf jaar en afkomstig van erkende instanties
waarvan bekend is dat zij zich bezig houden met de desbetreffende onderwerpen. De
wetenschappelijke theorieën en benaderingen die gebruikt zijn ter verantwoording van de oorzaken
zijn wel ouder dan vijf jaar, maar worden in de hedendaagse literatuur nog veelvuldig gebruikt.
De enquêtes die zijn afgenomen onder jongeren en bewoners zijn dusdanig opgesteld dat
toevalligheden, die de betrouwbaarheid verminderen, zo veel mogelijk zijn weggenomen. Ten eerste is
in beide enquêtes gebruik gemaakt van (voornamelijk) meerkeuzevragen. De betrouwbaarheid van de
enquêtes is ook gewaarborgd door de keuzemogelijkheid ‘geen mening’ toe te voegen wanneer de
vraagstelling dit toelaat. Tevens is getracht de omstandigheden waarin de enquête wordt ingevuld
zoveel mogelijk gelijk te maken voor alle respondenten. De invloed die de onderzoeker hierop heeft is
echter zeer gering. Als laatste is de betrouwbaarheid vergroot door een mondelinge en/of schriftelijk
introductie te geven aan de respondenten. Hierdoor weten zij wat er van hen verwacht wordt en aan
welk onderzoek zij deelnemen. Dit stelt de respondenten gerust.
De geldigheid van de enquête is vergroot door deze anoniem af te nemen. Hierdoor geven
respondenten eerder een eerlijk antwoord. Daarnaast is de geldigheid van de enquête voor de jongeren
gewaarborgd door gevoelige vragen niet te betrekken op de persoon van de respondent, maar op de
vaste (vrienden) groep van de respondent. Hierdoor is de kans kleiner dat de respondent een sociale
wenselijk antwoord geeft. De geldigheid van de resultaten die voortkomen uit de enquêtes is ook
vergroot door de steekproef (gedeeltelijk) aselect te trekken.
Net zoals de betrouwbaarheid van de enquêtes heeft de betrouwbaarheid van de interviews ook
betrekking op de toevalligheden. De betrouwbaarheid van de interviews is gewaarborgd door alle
interviews mondeling af te nemen in aparte ruimte waar men niet wordt gestoord door de omgeving.
Er is gebruik gemaakt van half gestructureerde interviews zodat tijdens het interview dieper in kan
worden gegaan op bepaalde onderwerpen. De betrouwbaarheid van de interviews is verhoogd door na
verwerking van de interviews deze ter controle te versturen aan de geïnterviewde.
De geldigheid van de interviewresultaten is groot door meerdere professionals te interviewen en te
vragen naar de oorzaken. Hierdoor wordt de problematiek vanuit verschillende referentiekaders
benaderd.
Ter beantwoording van de onderzoeksvragen zijn keuzes gemaakt in het gebruik van bestaande
gegevens en het verzamelen van nieuwe gegevens. Onderstaand wordt deze keuze per
onderzoeksvraag verantwoord.
5 In dit onderzoeks- en adviesrapport wordt onder “bewoners” verstaan: alle personen die op 01 januari 2010 ingeschreven
staan in de Gemeentelijke Basisadministratie van de gemeente Grave.
9

- Onderzoeksvraag 1
De omgeving waarin men opereert kan van invloed zijn op bestaande jeugdproblematiek en op de
interventies en maatregelen die ingezet worden ter vermindering en/of beheersing van de
problematiek. Op basis van de DESTEP-methode is de omgeving geanalyseerd. Door middel van de
DESTEP-methode kunnen macro- omgevingsvariabelen, waarop een onderneming/instantie geen
directe invloed uitoefent, geanalyseerd worden. Het voordeel van de methode is dat deze niet limitatief
is. De technologische en ecologische facetten zijn buitenbeschouwing gelaten, aangezien deze in
mindere mate van invloed zijn op de jeugdproblematiek.
Met gebruikmaking van bestaande gegevens van ongestructureerde aard en bestaande numerieke
gegevens is invulling gegeven aan de overige facetten van de DESTEP-methode. De gegevens zijn
afkomstig van/uit: de Gemeentelijke Basis Administratie (GBA), Gemeente op Maat 2009 van het
Centraal Bureau voor Statistiek (CBS), de Brabantse Jeugdmonitor 2007 van de Gemeenschappelijke
Gezondheidsdienst (GGD) en vastgestelde gemeentelijke beleidsnota’s. De gegevens uit deze bronnen
zijn specifiek toegespitst op de gemeente Grave en/of de regio. Er is gebruik gemaakt van de meest
recente gegevens. Dit zorgt ervoor dat de gegevens niet allemaal uit het zelfde jaar afkomstig zijn. Het
jaartal waarop de cijfers/gegevens zijn gebaseerd worden hierbij vermeld.
- Onderzoeksvraag 2
De mate waarin er sprake is van jeugdproblematiek kan op verschillende manieren worden benaderd.
In dit onderzoek is er gekozen de jeugdproblematiek in kaart te brengen vanuit de sociale veiligheid.
Hierbij is gebruik gemaakt van objectieve en subjectieve gegevens.
De objectieve veiligheid is in beeld gebracht aan de hand van bestaande numerieke gegevens,
afkomstig van/uit registratiesystemen en jaarverslagen van Regiokorps Brabant-Noord, gemeente
Grave, Halt, Regionaal Veiligheidshuis Maas en Leijgraaf (RVML) en Jeugdpreventiewerk (JPW) 6 .
De gegevens die gebruikt zijn voor het meten van de objectieve veiligheid komen voornamelijk uit
2008 – 2009, aangezien dit de meest recente gegevens zijn. Er is gekozen voor een periode van twee
jaar om eventuele trends te ondervangen. Wanneer er geen gegevens beschikbaar zijn van deze jaren,
is gekozen voor de meest recente gegevens die wel beschikbaar zijn.
Bij gebruikmaking van objectieve gegevens van onder andere Regiokorps Brabant-Noord is het van
belang dat men zich bewust is van een aantal aspecten. Als eerste is de aangifte- en
meldingsbereidheid van de burgers van invloed op de gegevens. Burgers melden veel voorvallen niet.
Dit brengt met zich mee dat, door burgers ervaren, voorvallen buiten het gezichtsveld blijven, de
zogenaamde ‘Dark number’. De aangifte- en meldingsbereidheid in de gemeente Grave ligt lager dan
in vergelijkbare gemeenten. De meldingsbereidheid is 38% en de aangiftebereidheid 23% 7 .
Het tweede aspect dat meespeelt is het selecteren van de juiste gegevens. In dit onderzoek zijn enkel
de meldingen en incidenten gebruikt waarbij bekend is dat de verdacht tussen de 12 en 24 jaar oud is
of waarbij aannemelijk is dat het incident is veroorzaakt door jeugdigen in deze leeftijdscategorie.
De derde kanttekening die gemaakt dient te worden bij het gebruik van objectieve gegevens is de
werkwijze van individuele werknemers. Verschillende werkwijzen zorgen ervoor dat de cijfers nooit
100% overeenkomen met de werkelijkheid. De werkwijze zorgt er ook voor dat niet alle
meldingen/klachten geregistreerd worden. Zo worden binnen de gemeente niet alle telefonische en
mondelinge meldingen geregistreerd. In dit onderzoeks- en adviesrapport wordt bij het inzichtelijk
maken van objectieve gegevens telkens gewezen op de kanttekeningen zoals bovenstaand staan
beschreven.
- Onderzoeksvraag 3
Bij het inzichtelijk maken van de jeugdproblematiek is er naast objectieve gegevens, gebruik gemaakt
van subjectieve gegevens. Deze gegevens maken de ervaringen, mening en gevoelens van mensen
6 Jeugdpreventiewerk (JPW): Regionale organisatie die zich, onder andere in Grave, inzet voor jongeren waarover mensen in
de omgeving zich zorgen over maken, maar waar de jongere zelf nog geen stap heeft genomen richt de hulpverlening.
7 Intomart Gfk bv (2009). Integrale veiligheidsmonitor 2008. Hilversum: Intomart Gfk
10

inzichtelijk. De mate waarin mensen zich (on)veilig voelen wordt door een viertal factoren bepaald,
namelijk 8 :
1. Persoon: de ene persoon of groep personen voelt zich sneller onveilig dan de ander. Factoren
zoals leeftijd, geslacht, opleiding, persoonlijkheid, leefstijl, gevoelde kwetsbaarheid en eerdere
slachtofferervaringen beïnvloeden dit.
2. Situatie: de omgeving heeft ook betrekking op het veilig/onveilig voelen van personen.
Criminaliteit, overlast en verloedering spelen hierbij een rol. De bevolkingssamenstelling en
sociaal klimaat zijn hier ook van invloed.
3. Maatschappij: Veiligheid is een reflector van veel algemenere maatschappelijke onvrede. Ook
de media speelt een rol in hun berichtgeving over criminaliteit en veiligheid.
4. Referentiekader: Vanuit welke invalshoek wordt de problematiek benaderd en beoordeeld?
Om een zo compleet mogelijk beeld te krijgen is er onderzoek verricht naar de veiligheidsbeleving van
bewoners, jongeren en professionals, op het gebied van jeugd. Ieder is op een andere wijze benaderd.
Onderstaand is afzonderlijk weergegeven hoe de subjectieve gegevens zijn verkregen en welke keuzes
hierin gemaakt zijn.
Bewoners
Het onderzoek naar de veiligheidsbeleving van bewoners is tweeledig. Ten eerste is gebruik gemaakt
van bestaande gegevens uit de Integrale Veiligheidsmonitor 2008. In 2008 zijn duizend inwoners van
de gemeente Grave benaderd met de vraag deel te nemen aan het bevolkingsonderzoek over
leefbaarheid en veiligheid. De uiteindelijke steekproefgrootte is 595 9 .
Gezien de beperkte mate waarin de Integrale Veiligheidsmonitor voorziet in diepgang op het gebied
van jeugdoverlast is een enquête beschikbaar gesteld voor inwoners van de gemeente Grave. Het
betreft een schriftelijke onbegeleide vragenlijst. De vragen hebben betrekking op de diverse vormen
van jeugdoverlast. In bijlage I is de gehele enquête opgenomen.
De steekproef is zo breed mogelijk getrokken, door de enquête voor alle burgers woonachtig in de
gemeente Grave beschikbaar te stellen. De wijze waarop de enquête is afgenomen zorgt er echter wel
voor dat er een filtering wordt gemaakt. De enquête is beschikbaar gesteld op de gemeente en bij de
receptie op het stadhuis. De beschikbare tijd en middelen hebben bijgedragen aan deze keuze.
Ondanks de publicaties in de Graafsche Courant, ‘De Trompetter’ (plaatselijke krant) en op de
gemeentesite is de uiteindelijke steekproefgrootte tachtig. De gering respons brengt met zich mee dat
er geen valide uitspraken gedaan kunnen worden die generaliseerbaar zijn naar de gehele bevolking.
De enquêteresultaten zijn echter wel meegenomen in het onderzoek. Hierbij wordt echter wel steeds
aangegeven dat de resultaten niet generaliseerbaar zijn naar de gehele bevolking.
Jongeren tussen de 12 en 17 jaar
De jongeren zijn het onderwerp van het onderzoek. De gevoeligheid van het onderzoek heeft er voor
gezorgd dat er gekozen is de jongeren tussen de 12 en 17 jaar te benaderen door middel van een
begeleide schriftelijke vragenlijst. Dit is de enige vragenlijstmethode waarbij de controle op de
respondenten groot is, zonder dat de anonimiteit van de jeugdige geheel wegvalt. Anonimiteit is van
belang aangezien er gevoelige vragen worden gesteld in de enquête. Het ‘begeleiden’ van de jongeren
tijdens het invullen van de enquête zorgt ervoor dat de jeugdige de vragenlijst zelfstandig en zonder
input van andere jongeren invult.
De steekproef is aselect getrokken onder de jongeren in het jongerencentrum “Off-street” (20
respondenten) en op scholengemeenschap Het Merletollege (47 respondenten). De reden hiervoor is
het kunnen bepalen van het zwaarte punt van de problematiek. Op het Merletcollege bevindt zich een
8 Het CCV. “Is objectief onveilig ook meteen subjectief onveilig?”.
http://www.hetccv.nl/instrumenten/Toolkit+Veiligheidsbeleving/menu%5B4%5D/Is+objectief+onveilig+ook+meteen+subjec
tief+onveilig?filter=32 [03 maart 2010]
9 Intomart Gfk bv (2009). Integrale veiligheidsmonitor 2008. Hilversum: Intomart Gfk
11

grote diversiteit aan leeftijden en opleidingsniveau. Van de 67 respondenten is 56,7% man en 43,3%
vrouw.
De enquête bestaat uit zevenentwintig meerkeuzevragen betreffende algemene zaken (geslacht, leeftijd
en opleidingsniveau), vrijetijdsbesteding, vriendengroep, hangen op straat en overlastgevende en
criminele gedragingen. De gehele enquête is opgenomen in bijlage II. De enquêtes van zowel de
jongeren als de bewoners zijn geanalyseerd door middel van de analytische software SPSS.
Jongeren tussen de 18 en 24 jaar
De jongeren tussen de 18 en 24 jaar zijn niet benaderd voor het onderzoek. Hier is voor gekozen in
verband met de beschikbare middelen. Om veiligheidsredenen is het wenselijk de jongeren onder
begeleiding te benaderen en interviews af te nemen. In overleg met de praktijkcoach van de gemeente
Grave en de schoolcoach is besloten deze groep jongeren niet te benaderen voor het onderzoek.
Professionals
Als laatste is er door middel van een gedeeltelijk gestructureerd interview naar de ervaringen en
mening van de professionals gevraagd. Hierbij lagen de onderwerpen van te voren vast. Er is gekozen
voor individuele interviews aangezien dit de mogelijkheid geeft om door te vragen op onderwerpen.
Er zijn verschillende professionals geïnterviewd die de problematiek vanuit verschillende
invalshoeken bekijken. De professionals hebben na het lezen van de uitgewerkte interviews
toestemming gegeven deze te gebruiken voor het onderzoek. Deze uitgewerkte versies zijn
opgenomen in bijlage III. De interviews zijn geanalyseerd door deze te coderen.
- Onderzoeksvraag 4
De oorzaken van overlastgevend en crimineel gedrag worden inzichtelijk gemaakt aan de hand van de
enquêteresultaten, interviews met professionals en (wetenschappelijke) literatuur. De enquêteresultaten
en interviews met professionals zorgen er voor dat er wordt gekeken naar de oorzaken van
de problematiek binnen de gemeente Grave. Door middel van (wetenschappelijke) literatuur worden
de oorzaken verklaard.
- Onderzoeksvraag 5
Beantwoording van onderzoeksvraag twee, drie en vier geeft inzicht in de huidige jeugdproblematiek
in de gemeente Grave. Deze gegevens in combinatie met de informatie uit het plan van aanpak
‘Jongeren, alcohol, drugs en vandalisme’ worden gebruikt ter beantwoording van onderzoeksvraag
vijf. De vergelijking kan niet één op één worden gemaakt, aangezien de onderzoeksmethoden van
beide onderzoeken verschillen. Beantwoording van onderzoeksvraag vindt niet plaats in een
afzonderlijk hoofdstuk, maar wordt verweven door het gehele onderzoeks- en adviesrapport. Hier is
voor gekozen, zodat direct de vergelijking kan worden gemaakt en dubbelingen worden voorkomen.
- Onderzoeksvraag 6
Onderzoeksvraag zes geeft antwoord op de vraag welke maatregelen er genomen kunnen worden om
de problematiek te verminderen en/of beheersen. Ter beantwoording van onderzoeksvraag zes is
gebruik gemaakt van bestaande gegevens en interviews. De bestaande gegevens zijn afkomstig uit
voorgaande onderzoeksvragen waarin onderzocht is in welke mate er sprake is van jeugdproblematiek
in de gemeente Grave en literatuur over interventies op het gebied van jeugdproblematiek.
1.5 Betrouwbaarheid en validiteit van het onderzoek
De betrouwbaarheid van een onderzoek geeft aan in hoeverre het onderzoek vrij is van toevallige
fouten. Iedere methode van onderzoek heeft toevalligheden die er voorzorgen dat de betrouwbaarheid
vermindert. De validiteit wordt bepaald door de mate waarin het onderzoek vrij is van systematische
fouten 10 . Systematische fouten lijden tot vertekening van de resultaten.
10 Schreuder Peters, R.P.I.J. (2005). Methoden & technieken van Onderzoek: principes en praktijk. Den Haag: SDU
uitgeverij.
12

In het onderzoek is gebruik gemaakt van verschillende dataverzamelingsmethoden. Dit leidt tot de
zogenaamde datatriangulatie. Dit zorgt ervoor dat de geldigheid en betrouwbaarheid van het
onderzoek wordt verhoogd, ondanks de kanttekeningen die bij een aantal gegevens, zoals objectieve
en subjectieve gegevens, gemaakt zijn. De betrouwbaarheid en validiteit van de enquêtes is vergroot
door middel van een aantal aspecten, zoals ook genoemd staat in paragraaf 1.4. Als eerste is er (bij een
aantal vragen) gebruik gemaakt van de keuzemogelijkheid ‘geen mening’. Dit zorgt ervoor dat de
respondent niet altijd een antwoord hoeft te geven. Ten tweede is getracht de omstandigheden waarin
respondenten de enquête invullen zoveel mogelijk gelijk te maken. De invloed die de onderzoeker
hierop heeft is echter zeer gering. Als laatste is iedere respondent voorafgaand mondelinge dan wel
schriftelijk geïnstrueerd.
De betrouwbaarheid en validiteit van de interviews is vergroot door de interviews in aparte ruimtes af
te nemen zodat men niet gestoord werd. Ten tweede is de betrouwbaarheid vergroot door de
professionals na het uitwerken van het interview deze goed te laten keuren. Hierdoor kan met
zekerheid gezegd worden dat de professionals het eens zijn met de uitwerkingen die gebruikt worden
in dit onderzoeks- en adviesrapport. Als laatste is de geldigheid van de interviews vergroot door
meerdere interviewen af te nemen met diverse partners uit het werkveld.
Zoals bovenstaand is aangegeven is er naast nieuw verzamelde gegevens ook gebruik gemaakt van
bestaande gegevens. Om de betrouwbaarheid en validiteit van deze gegevens te vergroten is enkel
gebruik gemaakt van actuele gegevens afkomstig van erkende organisatie/instanties.
13

Hoofdstuk 2.0 Omgevingsanalyse
2.1 Inleiding
De omgeving waarin onderzoek wordt verricht speelt een rol bij het inzichtelijk maken van de
objectieve en subjectieve jeugdproblematiek. Door middel van de DESTEP-methode is een
omgevingsanalyse gemaakt met betrekking tot de jeugdproblematiek. De technologische en
ecologische factoren zijn in het onderzoek buitenbeschouwing gelaten, aangezien deze in mindere
mate van invloed zijn op de jeugdproblematiek. Onderstaand zijn de demografische, economische,
sociaal-culturele en politiek-juridische factoren inzichtelijk gemaakt.
2.2 Demografische factoren
Op basis van de Gemeentelijk Basis Administratie (GBA) telde de gemeente Grave op 01 januari 2010
12.915 inwoners, 8843 zijn woonachtig in de stadskern Grave. De overige 4072 inwoners wonen in de
dorpskernen Escharen, Gassel en Velp. Van de bijna dertienduizend inwoners is 15,8% tussen de 12
en 24 jaar oud, 59,4% hiervan is man en 40,6% vrouw. Van de jongeren is 12,3% allochtoon. De
hoogte van dit percentage kan grotendeels worden verklaard door de aanwezigheid van het
asielzoekerscentrum AZC in de hoofdplaats Grave, dat onderdak biedt aan 594 personen (Centraal
Orgaan opvang asielzoekers, 2010).
2.3 Economische factoren
Uit cijfers van het CBS blijkt dat in 2008 6,7% van de huishoudens in de gemeente Grave een laag
inkomen had. In vergelijkbare gemeenten had gemiddeld 5,4% van de huishoudens een laag inkomen
in 2008.
Het aantal werkloosheidsuitkeringen in de gemeente Grave lag in 2008 relatief gezien hoger dan het
landelijk gemiddelde, namelijk 17 op de 1000 in Grave tegen 15 op de 1000 in Nederland (CBS, 2009,
p.20). Het aantal bijstandsuitkeringen lag daarentegen in 2008 lager dan het gemiddelde van
Nederland. In de gemeente Grave had in 2008 20 op de 1000 huishoudens een bijstandsuitkering
(CBS, 2009, p.20). Deze economische factoren binnen een gezin worden in (wetenschappelijke)
literatuur frequent als risicovol gezien voor het ontstaan van een problematische ontwikkeling. In
paragraaf 5.2 wordt hier dieper op ingegaan.
2.4 Sociaal-culturele factoren
Vrijetijdsbesteding
Veel jongeren zijn lid van een club of sportvereniging. In 2007 was 82% van de jongeren tussen de 12
en 18 jaar lid van een club en 73% van de jongeren in deze leeftijdscategorie was lid van een
sportvereniging (GGD Hart voor Brabant, 2007, p. 10). Hierin is een stijging te zien ten opzichte van
2003. Een behoorlijke vrijetijdsbesteding wordt door Van Acker (1996) gezien als een factor die de
kans op een problematische ontwikkeling verkleind (zie paragraaf 5.2).
Onderwijs
In Nederland zijn kinderen op grond van de Leerplichtwet verplicht naar school te gaan. Een kind is
leerplichtig als het vijf jaar is tot en met het schooljaar waarin een kind zestien jaar wordt. In het
schooljaar 2007/2008 is 55 keer melding gemaakt van relatief schoolverzuim van jongeren uit de
gemeente Grave. In 2008/2009 waren dit er 27. Naast het schoolverzuim dienen scholen melding te
maken wanneer zij zich zorgen maken over leerlingen. In Grave lag het aantal zorgmeldingen in het
schooljaar 2007/2008 op twaalf en in 2008/2009 op vijf. Een leerplichtambtenaar van het Regionaal
Bureau Leerplichtzaken Brabant Noord-Oost geeft aan dat de hoogte van de cijfers sterk afhankelijk is
van de meldingsbereidheid van scholen. Niet alle scholen melden verzuim, omdat zij de naam van de
school hoog willen houden.
2.5 Politiek-juridische factoren
Het lokale bestuur heeft de regie op het veiligheidsbeleid binnen een gemeente. De burgemeester is
belast met de handhaving van de openbare orde en veiligheid op grond van artikel 172.1
14

Gemeentewet. Op 3 maart 2010 heeft de gemeenteraadverkiezing plaatsgevonden. Sinds de verkiezing
zijn de vijftien beschikbare zetels als volgt verdeeld: Volkspartij voor Vrijheid en Democratie (VVD)
drie, Christen Democratisch Appèl (CDA) drie, Lokale Partij Grave (LPG) drie, Verenigd Progressief
Grave (VPGrave) drie, Keerpunt 2010 twee en Trots Op Nederland (TON) één. Ten opzichte van de
verkiezingen in 2006 hebben er geen grote verschuivingen plaats gevonden. De grootste partijen zijn
gelijk gebleven. Enkele partijen hebben zich samengevoegd tot één partij. Zo bestaat de VPGrave uit
de voormalige partijen: PvdA, Groenlinks, SP en D66, en heeft de 3Dorpen Partij zich bij het CDA
gevoegd. Naast de bestaande partijen zijn drie zetels naar twee nieuwe partijen gegaan, namelijk
Keerpunt 2010 en TON.
Op het gebied van de lokale veiligheid heeft de gemeenteraad een kaderstellende rol in de
beleidsontwikkeling. Dit kan door middel van het vaststellen van een Integrale Veiligheidsnota. Er is
geen specifieke wettelijke basis voor gemeenten om een lokaal integraal veiligheidsbeleid te voeren en
een veiligheidsplan te hebben. Momenteel werkt het Ministerie van Binnenlandse Zaken en
Koninkrijksrelaties aan het ‘Wetsvoorstel regierol gemeenten’. Vanuit de landelijke politiek en
kadernota’s veiligheid gaat er wel een sturende werking vanuit Den Haag.
Binnen de gemeente Grave is het verminderen en/of beheersen van de jeugdproblematiek sinds enkele
jaren een van de speerpunten in het Integraal Veiligheidsbeleid. Naast het Integraal Veiligheidsplan
2007 – 2010 is in februari 2003 het Jeugdbeleidsplan 2003 – 2007 vastgesteld. Dit Jeugdbeleidsplan
bevat aanbevelingen om het jeugdbeleid van de gemeente uit te bouwen. In 2007 is vastgesteld, door
het college van burgemeester en wethouders, de looptijd van het Jeugdbeleidsplan te verlengen met
drie jaar, aangezien deze nog voldoende actueel bleek te zijn. Momenteel wordt het Jeugdbeleidsplan
geactualiseerd. Uit het Jeugdbeleidsplan 2003-2007 komt naar voren dat de gemeente Grave op het
gebied van jeugd het volgende uitgangspunt hanteert:
“De gemeente Grave vindt dat jongeren mogelijkheden moeten hebben elkaar te ontmoeten, ook
buiten op straat. Jongeren hebben recht op een plaats in de openbare ruimte. Een gekwalificeerde
aanpak hiervan, vormt onderdeel van het preventieve jeugdbeleid”.
Uit de programma’s van de lokale politieke partijen komt het veiligheidsthema Jeugd en Veiligheid
duidelijk naar voren. De benaderingswijze verschilt echter bij de partijen. VVD en CDA geven aan dat
ouders/verzorgers verantwoordelijk zijn voor het gedrag van hun jongeren. LPG en VPGrave zien het
voortijdig schoolverlaten als belangrijk aandachtspunt. Keerpunt 2010 geeft aan dat de jongeren recht
hebben op een vaste plek en TON wil de overlast die veroorzaakt wordt aanpakken, zonder deze te
verplaatsen. 11
Aan de hand van het Integraal Veiligheidsplan 2007 – 2010 en het Jeugdbeleidsplan 2003 – 2007 heeft
de gemeente Grave samen met partners projecten opgezet om de jeugdoverlast te verminderen en/of
beheersen. Het plan van aanpak ‘Jongeren, alcohol, drugs en vandalisme’ is een van deze projecten.
Dit plan van aanpak geeft aan welke maatregelen getroffen worden om de jeugdproblematiek op het
gebied van alcohol- en drugsgebruik en vandalisme te verminderen en/of beheersen. Maatregelen die
getroffen worden zijn onder andere: ouders op de hoogte stellen van gedragingen jeugdige,
voorlichting op het gebied van alcohol en drugs, aansprakelijkheidstelling van jeugdigen wanneer zij
iets vernielen, afspraken maken met horecagelegenheden en vandalisme gevoelige objecten aanpassen.
Naast bovenstaande maatregelen is er een jongerencentrum in de gemeente Grave waar jongeren twee
avonden in de week terecht kunnen onder begeleiding van een jongerenwerker. Daarnaast is er eens
per week een jongerenbus aanwezig en wordt er toezicht gehouden op de jongeren door de onder
andere de jeugdagent en de BOA’s
Aansluitend op dit plan van aanpak is er een samenwerkingsverband genaamd ‘Jong in de buurt’.
Daarnaast is in de provincie Noord-Brabant gestart met het alcoholmatiging programma “16- geen
goed begin”. Dit is een regionaal preventieproject over alcoholgebruik door jongeren onder de 16 jaar.
11 Informatie op basis van de verkiezingsprogramma’s van de politieke partijen van de gemeenteraadverkiezingen 2010.
15

Hoofdstuk 3.0 Objectieve veiligheid omtrent jeugdproblematiek
3.1 Inleiding
Verscheidene strategische partners registreren (zorg)meldingen en incidenten met betrekking tot
jeugdproblematiek. In dit hoofdstuk worden deze objectieve gegevens weergegeven. Bij het lezen van
dit hoofdstuk dient men zich bewust te zijn van een aantal aspecten die zorgen dat objectieve gegevens
geen compleet beeld geven van de bestaande problematiek op het gebied van jeugd. Deze aspecten
zijn terug te vinden in paragraaf 1.4.
In dit hoofdstuk wordt gesproken over aantallen incidenten, meldingen, voorvallen of strafbare feiten.
Mits dit nadrukkelijk wordt vermeld hebben deze betrekking op de gemeente Grave.
3.2 Politiecijfers
In oktober 2008 is de Nederlandse politie overgestapt op het registratiesysteem Basis Voorziening
Handhaving (BVH). Door de overstap zijn incidentcodes gewijzigd, toegevoegd en/of verwijderd.
Incidenten en meldingen worden hierdoor onder een andere naam weggeschreven. Dit zorgt ervoor dat
het niet mogelijk is de politiecijfers uit 2008 en 2009 met elkaar te vergelijken.
Politiecijfers 2008 en 2009
In 2008 zijn door het Regiokorps Brabant-Noord 298 incidenten en meldingen over jeugd
geregistreerd, in 2009 heeft een daling plaatsgevonden naar 250. In tabel 1 is aan de hand van
containerbegrippen inzichtelijk gemaakt hoeveel procent van de incidenten en meldingen betrekking
heeft op overlast, vernielingen/baldadigheid, drugsgerelateerde en vuurwerk incidenten. Uit de tabel is
op te maken dat het merendeel van de meldingen en incidenten van 2008 en 2009 betrekking heeft op
vormen van overlast. In bijlage IV is een uitgebreide versie opgenomen van het aantal meldingen en
incidenten in 2008 en 2009. Het percentage incidenten en meldingen omtrent vernielingen is in 2009
ten opzichte van 2008 gedaald. In 2009 zijn twintig meldingen en incidenten geregistreerd met
betrekking tot vandalisme/baldadigheid. Hiervan zijn zes meldingen/incidenten afkomstig uit de wijk
Estersveld, zes uit De Zittert en twee uit Grave-Stad. Daarnaast zijn er drie meldingen en incidenten
omtrent vandalisme/baldadigheid afkomstig uit Velp, één uit Gassel, één uit Escharen en één
vernieling is gepleegd aan de doorlopende weg (Elftweg) in Grave.
Tabel 1 Percentage geregistreerde meldingen en incidenten in 2008 en 2009
2008 2009
Incidenten en meldingen omtrent overlast 54,7 % 63,6 %
Incidenten en meldingen omtrent vernielingen 13,8 % 8 %
Drugsgerelateerde incidenten en meldingen 10,7 % 8,8 %
Incidenten en meldingen omtrent vuurwerk 6,7 % 9,2 %
Aantal verdachte 2008 en 2009
Uit de registratie van Regiokorps Brabant-Noord blijkt dat het percentage jeugdige verdachten ten
opzichte van het aantal inwoners in de gemeente Grave op 1,6% ligt. Binnen de politieregio Brabant-
Noord ligt dit percentage alleen in ’s-Hertogenbosch en Vught hoger.
In 2008 zijn 43 jongeren in de leeftijdscategorie 12 t/m 17 door het Regiokorps Brabant-Noord
aangemerkt als verdachte. In 2009 heeft een forse stijging plaatsgevonden naar 81 verdachte. De
meeste jongeren werden verdacht van lichte criminaliteit, zoals diefstal en vandalisme/baldadigheid.
Bij de leeftijdscategorie 18 t/m 24 jaar is er een daling te zien in 2009 ten opzichte van 2008 (73 in
2008 en 33 in 2009). In 2008 zijn de meeste jongeren tussen de 18 en 24 jaar opgepakt in verband met
verkeersovertredingen en diefstal. In 2009 zijn de meeste aanhoudingen verricht op het gebied van
geweld en diefstal. In bijlage V is een uitgebreid overzicht van het aantal verdachten inclusief
toelichting opgenomen.
3.3 Problematische jeugdgroepen
Regiokorps Brabant-Noord brengt aan de hand van de Shortlistmethodiek van Beke de aard en
omvang van problematische jeugdgroepen in beeld. In bijlage VI is deze methodiek toegelicht. In het
16

plan van aanpak ‘Jongeren, alcohol, drugs en vandalisme’ zijn drie groepen binnen de gemeente Grave
aangewezen als hinderlijk, één als hinderlijk/ overlastgevend en één groep werd aangemerkt als
overlastgevend/crimineel (zie bijlage VII). In 2009 is er op basis van dezelfde methodiek één
jeugdgroep aangemerkt als hinderlijk. Deze hinderlijke groep heeft de naam Dijt gekregen en wordt
betiteld als een zwervende groep. In de rapportage ‘Problematische jeugdgroepen in district 3’ wordt
deze groep beschreven als een groep bestaande uit (over het algemeen) Nederlandse jongeren die
regelmatig het jongerencentrum “Off-Street” bezoeken. Jongeren in deze groep maken zich schuldig
aan hinderlijk gedrag en lichte vermogenscriminaliteit. Het betreft een groep die nog niet lang actief is
in de gemeente Grave.
3.4 Gemeentelijke cijfers
De gemeente Grave registreert meldingen omtrent overlast afkomstig van burgers. In 2008 zijn er in
het gemeentelijk registratiesysteem elf meldingen geregistreerd met betrekking tot jeugd en overlast.
Het betreft drie meldingen van rondslingerend afval, zes meldingen van vandalisme/baldadigheid en
één melding omtrent geluidsoverlast. In 2009 zijn er door de gemeente Grave twintig meldingen
omtrent jeugdoverlast geregistreerd. Hiervan hadden er acht betrekking op rondslingerend afval, zeven
op vandalisme/baldadigheid, vier op jeugdoverlast en één melding betrof geluidsoverlast. Het
merendeel van de meldingen is afkomstig van omwonenden van hangplekken.
3.5 Halt- afdoeningen
Regiokorps Brabant-Noord heeft als richtlijn minderjarige verdachte naar Halt te verwijzen wanneer
het gepleegde strafbare feit zich hier voor leent. Ondanks de stijging van het aantal minderjarige
verdachte is in 2009 geen stijging te zien in het aantal Halt-verwijzingen. In 2008 zijn er dertig
jongeren uit de gemeente Grave na het plegen van een strafbaar feit naar Halt verwezen. In 2009
waren dit er elf 12 . In dit jaar was in vijf van de elf gevallen alcohol in het spel en bij één Haltverwijzing
was er softdrugs aanwezig.
3.6 Regionaal Veiligheidshuis
In 2008 zijn tien jongeren tot 18 jaar afkomstig uit de gemeente Grave in het casusoverleg ‘Jeugd’
besproken 13 . De reden hiervoor was het plegen van een strafbaar feit of ernstig schoolverzuim. In één
casus betrof het een jeugdige die als veelpleger werd aangemerkt. In 2009 is het aantal minderjarige
dat is besproken naar aanleiding van het plegen van een strafbaar feit gestegen naar twaalf personen 14 .
Het aantal jeugdigen dat is besproken wegens ernstig schoolverzuim is gelijk gebleven. Een groot
gedeelte van de jongeren die in 2008 werden besproken in het casusoverleg zijn ook in 2009
besproken.
3.7 Jeugdpreventiewerk
Jeugdpreventiewerk (JPW) is een onderdeel van maatschappelijk werk die zich richt op het
helpen/begeleiden van jongeren tussen de 12 en 23 jaar met risicogedrag, die zelf geen problemen
ervaren en/of geen motivatie hebben om naar de hulpverlening te stappen. In maart 2010 volgde zeven
jongeren uit de gemeente Grave een traject bij JPW. In het Land van Cuijk volgde op dat moment 23
jongeren een traject bij JPW 15 .
12
Medewerker Halt Oost-Brabant, mondelinge bron, via telefoongesprek, 18 maart 2010.
13
Regionaal Veiligheidshuis Maas en Leijgraaf (2009). Jaarverslag 2008, Activiteitenplan 2009-2010. Oss: Regionaal
Veiligheidshuis Maas en Leijgraaf.
14
Regionaal Veiligheidshuis Maas en Leijgraaf (2010). Jaarverslag 2009, Activiteitenplan 2010-2011. Oss: Regionaal
Veiligheidshuis Maas en Leijgraaf.
15
Medewerker Jeugdpreventiewerk, mondelinge bron, via gesprek, 5 maart 2010.
17

Hoofdstuk 4.0 Subjectieve veiligheid omtrent jeugdproblematiek
4.1 Inleiding
In dit hoofdstuk wordt ingegaan op de subjectieve veiligheid. Hierbij is gekeken naar de ervaringen,
meningen en gevoelens van bewoners, jongeren en professionals op het gebied van jeugd en
veiligheid. De mate waarin mensen zich (on)veilig voelen en overlast ervaren wordt door een viertal
factoren bepaald, namelijk de persoon, de situatie, de maatschappij en het referentiekader. Hierdoor
kunnen de ervaringen, meningen en gevoelens zeer uiteenlopend zijn. Bij het lezen van onderstaand
hoofdstuk is het van belang op de hoogte te zijn van de aspecten die bijdragen aan de
subjectiviteitbeleving.
4.2 Bewoners
Uit de Integrale Veiligheidsmonitor 2008 blijkt dat 19% van de inwoners uit de gemeente Grave zich
wel eens onveilig voelt. Zeven procent van de inwoners van de gemeente Grave geeft op basis van dit
onderzoek aan overlast te ervaren van groepen jongeren. Hiermee staat jeugdoverlast op de vijfde
plaats van de meest genoemde problematiek die aangepakt moet worden volgens inwoners van de
gemeente Grave. De jeugdoverlast wordt voornamelijk door inwoners van de stadskern ervaren en in
mindere mate door inwoners van omliggende dorpskernen.
Zes procent van de inwoners ervaart geluidsoverlast, hieronder valt ook geluidsoverlast veroorzaakt
door jongeren. Één procent van de inwoners geeft aan regelmatig hinder te ondervinden van
jeugdcriminaliteit. Deze cijfers wijken niet af van vergelijkbare gemeenten waar hetzelfde
bevolkingsonderzoek heeft plaatsgevonden 16 .
De Integrale Veiligheidsmonitor gaat in op het containerbegrip overlast en geeft geen inzicht in de
diverse vormen van overlast. Om inzicht te geven in de vormen van overlast die het vaakst worden
ervaren is een enquête betreffende jongeren en overlast beschikbaar gesteld. De respons vanuit
bewoners was zeer gering waardoor er geen betrouwbare en valide uitspraken gedaan kunnen worden
over de Graafse bevolking. De enquêteresultaten hebben daardoor enkel betrekking op de
respondenten en niet op de gehele bevolking. Onderstaand worden kort de belangrijkste bevindingen
van de enquête weergegeven.
Uit de enquête komt naar voren dat geluidsoverlast en overlast door rondslingerend afval de meest
ervaren vormen van overlast zijn. Bedreigingen, lastigvallen van passanten en overlast door graffiti
zijn vormen van overlast die in zeer geringe mate worden ervaren. Hieronder vallen de vormen van
bedreigingen en lastigvallen die burgers als zodanig ervaren. Door de geringe respons kunnen geen
uitspraken worden gedaan over de mate waarin bewoners de verschillende vormen van overlast
ervaren. Dit geldt ook voor het doen van uitspraken over de aanwezigheid van de problematiek in de
afzonderlijke wijken en dorpen. Wel is het aannemelijk dat, vanwege de wijze van beschikbaarstelling
van de enquête, met name inwoners reageren die daadwerkelijk overlast ervaren. Op basis hiervan kan
worden geconcludeerd dat de overlast het meest wordt gemeld door bewoners van de wijken
Estersveld, De Zittert en Grave-Stad. In bijlage VIII is meer informatie over de enquêteresultaten te
vinden.
4.3 Jongeren tussen de 12 en 17 jaar
Naast de subjectiviteitbeleving van bewoners is er ook een enquête afgenomen onder de jongeren
tussen de 12 en 17 jaar. Jongeren zijn aselect in het jongerencentrum “Off-Street” en op
Scholengemeenschap Het Merletcollege (locatie Grave) benaderd met de vraag een enquête in te
vullen omtrent jeugd en veiligheid. Daarnaast is met hangjongeren gesproken.
Aan de hand van de enquêteresultaten kan geconcludeerd worden dat overlastgevende en criminele
gedragingen vaker voorkomen in de vaste (vrienden) groep van de respondenten uit het
16 Intomart Gfk bv (2009). Integrale veiligheidsmonitor 2008. Hilversum: Intomart Gfk.
18

jongerencentrum. Met name het aanrichten van vernielingen, diefstal van brommers/scooters/fietsen
en brandstichting springen er uit in vergelijking met de respondenten afkomstig van het Merletcollege.
Ook is er vaker sprake van alcohol- en softdrugsgebruik onder de respondenten uit het
jongerencentrum.
De verschillen tussen respondenten uit het jongerencentrum en respondenten van het Merletcollege
zijn ook zichtbaar in het aantal Halt-verwijzingen en boetes die respondenten hebben ontvangen. Bij
de respondenten van het jongerencentrum ligt het percentage Halt-verwijzingen op 55%. Onder de
respondenten van het Merletcollege is dit percentage ruim zes procent. Het aanrichten van
vernielingen en het voortijdig afsteken van vuurwerk zijn de meest voorkomende redenen waarom
jongeren naar Halt worden verwezen.
Naast het onderscheid tussen de respondenten van het jongerencentrum en het Merletcollege, is ook
een verband te zien tussen de aanwezigheid van overlastgevende en criminele gedragingen in de vaste
groep en het regelmatig op straat hangen. De jongeren die aangeven regelmatig op straat te hangen
geven ook vaker aan dat een bepaalde vorm van overlastgevend en crimineel gedrag in zijn/haar vaste
(vrienden) groep voorkomt. Verdere toelichting op de enquêteresultaten is opgenomen in bijlage IX.
Uit een gesprek met hangjongeren blijkt dat er behoefte is aan een locatie waar zij kunnen ‘chillen’,
zonder weggestuurd te worden door de politie of BOA’s. Hierbij geven ze aan graag over een
hangplek te beschikken waar ze droog kunnen staan en zitten en waar ruimte is voor eventuele
activiteiten (bijv. voetballen en skaten).
4.4 Professionals
Onderstaand wordt aangegeven in welke mate er sprake is van jeugdproblematiek op basis van
ervaringen en meningen van professionals die werkzaam zijn in de gemeente Grave. De mate waarin
professionals problematiek ervaren heeft te maken met het referentiekader waaruit ze werken en de
mate waarin zij de problematiek zelf waarnemen. In bijlage III zijn de uitwerkingen van de interviews
opgenomen.
Jeugdagent
De jeugdagent heeft in zijn werkzaamheden regelmatig te maken met jeugdgroepen die overlast
veroorzaken in de openbare ruimte. De jeugdagent die onder andere werkzaam is in de gemeente
Grave geeft aan per week zes uur aanwezig te zijn op straat in de gemeente Grave.
Hij geeft aan dat in Grave vier jongerengroepen zijn die overlast veroorzaken. Hij deelt deze groepen
als volgt in:
Groep 1: De groep bestaat uit vijftien á twintig personen in de leeftijdscategorie 18 t/m 25
jaar. Deze jongeren bevinden zich vaak aan de Landbouwstraat of bij de sluis in Grave.
Verder is deze groep regelmatig te vinden in de achtertuin bij Reigershorst in Grave. De
jongeren in deze groep gebruiken frequent alcohol, soft- en harddrugs. Daarnaast is er soms
sprake van overlast door rondslingerend afval.
Groep 2: De tweede groep bestaat uit elf á twaalf personen in de leeftijdscategorie 15 t/m 18
jaar. Deze groep bevindt zich met name bij de skatebaan. Daarnaast staan de jongeren soms
bij de Stoofweg onder het bruggetje. De jeugdigen in deze groep gebruik regelmatig alcohol
en softdrugs. Daarnaast wordt er incidenteel harddrugs gebruikt. Op de plekken waar de
jongeren staan in deze groep is ook regelmatig sprake van geluidsoverlast en overlast door
rondslingerend afval.
Groep 3: Groep drie is een van de twee jongste jeugdgroepen in de gemeente Grave. De
jongeren in de groep zijn tussen de 12 en 17 jaar. De grote van de groep is ongeveer acht
personen. Deze groep bevindt zich op meerdere plaatsen in Grave, maar meestal zijn zij te
vinden op de Quaylaan. Ook in deze groep wordt alcohol en softdrugs gebruik. Net zo als bij
groep twee is er ook in deze groep sprake van geluidsoverlast en overlast door rondslingerend
afval.
Groep 4: De laatste groep, bestaande uit ongeveer vijftien personen, bevindt zich net zoals
groep drie in de leeftijdscategorie 12 t/m 17 jaar. De jeugdgroep zwerft door Grave en staat
ook bekend als zijnde groep Dijt. Ze houden zich regelmatig op in de Essinklaan bij
19

supermarkt Jumbo of verderop in de wijk bij de visvijver (Anna van Burenstraat). Net zoals
bovenstaande jeugdgroepen gebruikt ook deze groep alcohol en softdrugs en ook is er op de
hangplekken regelmatig sprake van geluidsoverlast en overlast door rondslingerend afval.
Foto’s van de hangplekken zoals deze bovenstaand zijn genoemd door de jeugdagent zijn terug te
vinden in bijlage X.
De jeugdagent geeft aan dat er naast overlast door geluid en rondslingerend afval en soms sprake is
van vandalisme. De twee jongste groepen en de middelste groep vertonen naar mening van de
jeugdagent wel eens provocerend en intimiderend gedrag in de vorm van schelden. Hierbij geeft hij
aan dat dit enkel voorkomt wanneer zij worden uitgedaagd.
BOA’s
Naast de jeugdagent komen de BOA’s ook regelmatig in contact met de jongeren. De belangrijkste
taak die de BOA’s hebben op het gebied van jongeren is het kennen en gekend worden. De BOA’s
werken 36 uur per week, waarvan zij één avond aanwezig zijn op straat. De avonddienst duurt tot
22:00 uur.
Net zoals de jeugdagent geven de BOA’s aan dat zij overmatig alcohol- en drugsgebruik als de
grootste problematiek zien onder de jongeren. Dit is met name onder de jeugdgroepen het geval. Naast
het overmatig gebruik van genotsmiddelen ervaren de BOA’s overlast door afval. Aan het achterlaten
van afval in de openbare ruimte is zichtbaar waar de jongeren hebben gestaan. Hierdoor is er met
name sprake van rondslingerend afval op de hangplekken.
De BOA’s geven aan dat de geluidsoverlast die ervaren wordt door bewoners in veel gevallen geen
daadwerkelijke overlast is. Regelmatig is deze gekoppeld aan een subjectief gevoel of negatief beeld
dat bewoners hebben over (groepen) jongeren. Bewoners ervaren sneller overlast wanneer jongeren in
groepen bij elkaar staan, zonder eerst te kijken of het ook daadwerkelijk overlastgevend is. In
hoofdstuk vijf wordt hier dieper op ingegaan. Een van de jeugdgroepen vertoond naar mening van de
BOA’s provocerend en intimiderend gedrag, deze groep bevindt zich in de leeftijdscategorie 16 t/m 20
jaar. Daarnaast is er één groepen jongeren die passanten lastigvalt in de portiek van een flat
(Ooievaarshorst).
Jongerenwerker van Radius 17
De jongerenwerkers van Radius hebben regelmatig contact met hangjongeren, zowel op straat als in
het jongerencentrum. Het jongerencentrum is twee avonden en één middag in de week open. Ook is er
een avond kick-boxen voor jongeren. Daarnaast rijdt er eens per week een jongerenwerker met de
jongerenbus door Grave en is een ambulant jongerenwerker één avond in de week op straat te vinden
voor jongeren tussen de 12 en 17 jaar. Sinds begin mei 2010 heeft er uitbreiding van de uren plaats
gevonden voor de leeftijdscategorie 18 t/m 23 jaar. Er zijn elf uren bij gekomen.
De jongerenwerker geeft aan dat er in de gemeente Grave vier jeugdgroepen zijn die overlast
veroorzaken. Deze komen overeen met de groepen en hangplekken die de jeugdagent inzichtelijk
maakt. De jongeren uit de twee jongste groepen bezoeken regelmatig het jongencentrum.
In tegenstelling tot de jeugdagent en BOA’s ziet de jongerenwerker het alcohol- en drugsgebruik
onder de jongste groepen niet als problematisch. De jongere en middelste groepen blowen, naar zijn
mening, incidenteel waardoor hij het alcohol- en softdrugsgebruik als experimenteel betitelt. Over de
mate van overlast door rondslingerend afval zijn de jongerenwerker, jeugdagent en BOA’s het wel
eens. De jeugdgroepen veroorzaken overlast door rondslingerend afval op de plaatsen waar zij
regelmatig verblijven. Hierbij geeft de jongerenwerker aan dat dit gedeeltelijk verholpen kan worden
door samen met de jongeren te kijken naar oplossingen.
17 Radius: Welzijnsorganisatie in het Land van Cuijk op het gebied van jongeren, ouders, mensen met een beperking,
integratie, participatie, leefbaarheid en sociale veiligheid.
20

Naast de jeugdgroepen uit Grave geeft de jongerenwerker aan dat er in Gassel ook een jeugdgroep is.
Deze groep staat in het bos, waardoor zij geen overlast veroorzaken voor omwonenden. Over deze
groep is dan ook weinig bekend. In bijlage X is een foto van deze hangplek opgenomen.
Veldwerker Novadic-Kentron
De veldwerker van Novadic-Kentron geeft aan dat de drugs- en alcoholproblematiek in de gemeente
Grave niet groter is dan elders in de omgeving. Onder problematiek wordt volgens de veldwerker het
daadwerkelijk ontstaan van een verslaving door alcohol- en/of drugsgebruik verstaan, dit wordt ook
wel een hulpvraag genoemd. Jaarlijks worden er 4 á 5 jongeren met een hulpvraag naar Novadic-
Kentron verwezen.
Net zoals in andere gemeenten vindt er ook in de gemeente Grave drugsgebruik onder de jongeren
plaats, zo geeft de veldwerker aan. Het gebruik van drugs is echter in lang niet alle gevallen direct
overlastgevend en/of problematisch. Bijna iedereen tussen de 18 en 20 jaar heeft voor de keuze
gestaan om wel/geen harddrugs te gebruiken. Een aantal kiest er bewust voor om wel drugs te
gebruiken. De vraag is of dit direct problematisch is.
Woonconsulent Mooiland Maasland
De woonconsulent van woningcoöperatie Mooiland Maasland geeft aan dat er voornamelijk klachten
binnenkomen over jongeren vanuit de Ooievaarshorst. Hier houdt zich regelmatig een groep jongeren
tussen de 16 en 18 jaar op. De laatste tijd zijn er amper klachten binnengekomen over deze groep. Op
1 maart 2010 zijn er door Mooiland Maasland aanpassingen aangebracht aan de flat, waardoor de
jongeren niet meer in de galerij kunnen komen.
Naast de klachten over jeugdgroepen zijn er een aantal jonge huurders (tussen de 18 en 24 jaar) die in
het netwerkoverleg worden besproken en waarbij het vermoeden is dat er sprake is van een verslaving.
In bijlage XI is een schematisch overzicht opgenomen van de problematische jeugdgroepen op basis
van bovenstaande informatie van professionals.
21

Hoofdstuk 5.0 Oorzaken
5.1 Inleiding
Bij het maken en uitvoeren van beleid betreffende jeugdproblematiek heeft de gemeente Grave de
ambitie om problematiek aan te pakken bij de bron. De realiteit is echter dat er toch veel gedaan wordt
aan symptoombestrijding. Voordat de bron van de problematiek aangepakt kan worden, dient inzicht
te worden verkregen in de oorzaken van de jeugdproblematiek.
5.2 Beschermende en risicofactoren
De oorzaak van overlastgevend en crimineel gedrag is een opeenvolging of opeenstapeling van
risicofactoren, waarbij beschermende factoren onvoldoende tegenwicht bieden. Risicofactoren zijn
factoren die als ze aanwezig zijn voor een problematische ontwikkeling kunnen zorgen, ofwel er een
drempel voor opwerpen. Dit betekent niet dat er een causaal verband is tussen deze factoren en het al
dan niet voorkomen van overlastgevend en crimineel gedrag. Er is een breed scala aan factoren die bij
kunnen dragen aan het al dan niet ontwikkelen van overlastgevend en crimineel gedrag (Van Acker,
1998, p.58). Onderstaand wordt ingegaan op factoren die op basis van de enquêteresultaten en
interviews met professionals worden gezien als de belangrijkste beschermende en/of risicofactoren
voor het ontstaan van overlastgevend en crimineel gedrag onder jongeren in de gemeente Grave. Deze
factoren zijn:
experimenteren
gezin
op straat hangen
peergroep
opleidingsniveau
geslacht
houding
vrijetijdsbesteding
beschikbaarheid/gelegenheid
criminalisering
maatschappelijke functie
Als eerste wordt experimenteren door de jeugdagent, jongerenwerker en veldwerker van Novadic-
Kentron genoemd als risicofactor voor het ontstaan van overlastgevend en crimineel gedrag. Ondanks
dat experimenteren een logisch proces is gezien de leeftijd verhoogt het de kans op een problematische
ontwikkeling, met name op het gebied van alcohol en drugs (Greenwood, 1992). Ferwerda van Bureau
Beke (1997, p. 36) geeft aan dat overlastgevend en crimineel gedrag vanaf het twintigste levensjaar
stopt. Dit is ook te zien in de gemeente Grave. In enkele gevallen wordt de problematiek erger. Dit is
volgens de jeugdagent het geval bij de oudste groep. Experimenteren verhoogt de kans op een
problematische ontwikkeling, daarnaast kan het experimenteren een strafbaar feit zijn (het gebruiken
van softdrugs in de openbare ruimte is een overtreding op grond van de Opiumwet en de Algemeen
Plaatselijke Verordening).
De tweede factor die door professionals wordt benoemd als beschermende en/of risicofactor is het
gezin. De ouders spelen een belangrijke rol als het gaat om het al dan niet ontwikkeling van
overlastgevend en crimineel gedrag. Ouder(s)/verzorger(s) hebben een grote invloed op de
ontwikkeling van jeugdigen. Bij de jongeren die in de gemeente Grave overlastgevend en/of crimineel
gedrag vertonen is, naar mening van de jeugdagent, in veel gevallen sprake van weinig controle vanuit
de ouder(s)/verzorger(s). Hierbij geeft hij aan dat in relatief veel gevallen de ouder(s)/verzorger(s) van
de overlastgevende en criminele jongeren een laag opleidingsniveau heeft en alleenstaand is.
Dat het gezin een risicofactor is komt ook naar voren in de constatering van de jeugdagent, die
aangeeft dat wanneer het oudste kind van het gezin op straat hangt de jongere broertjes en zusjes
volgen. De veldwerker van Novadic-Kentron ziet net zoals de jeugdagent het gezin als risicofactor
voor het ontstaan van problematiek als men kijkt naar het gebruik van alcohol. Hij geeft aan dat
minderjarige jongeren in 70% van de gevallen alcohol nuttigen met goedkeuring en in het bijzijn van
hun ouder(s)/verzorger(s). Van der Ploeg (2000) en Ferwerda (1999) bevestigen in afzonderlijke
onderzoeken de aanwezigheid van het gezin als risicofactor. In het bijzonder de opvoeding, sociaal
economische status en huwelijkse staat van de ouders zijn volgens de onderzoekers van invloed. Zoals
eerder aangegeven is een risicofactor geen voorspeller op zich. Het is een factor die de kans op een
22

problematische ontwikkelen kan vergroten. De BOA’s geven aan dat de overlastgevende en criminele
jongeren uit alle lagen van de samenleving komen.
Uit de enquêteresultaten blijkt dat jongeren die op straat hangen eerder een vaste (vrienden) groep
hebben waar overlastgevend en/of crimineel gedrag voorkomt. Dit maakt dat het hangen op straat als
risicofactor kan worden gezien als het gaat om het ontwikkelen van overlastgevend en crimineel
gedrag. De enquêteresultaten worden bevestigd door Ferwerda (1999, p.41) die in zijn onderzoek naar
de risicofactoren van jeugddelinquentie het rondhangen op straat als risicofactor aanmerkt. Uit de
enquêtes die zijn afgenomen onder de jongeren blijkt dat zij op straat hangen om aan het ouderlijk
gezag te ontkomen, leeftijdsgenoten te ontmoeten, voor de gezelligheid en omdat zij zich vervelen. De
hangplekken waar groepen jongeren hangen bevinden zich meestal op locaties waar weinig verlichting
is en het toezicht van omwonenden en voorbijgangers (vanaf de openbare weg) gering is. In bijlage X
zijn foto’s van zeventien hangplekken in de gemeente Grave opgenomen. Het merendeel van deze
locaties zijn gelegen op afgelegen plekken waar vanaf de openbare weg geen toezicht op is. Dit zorgt
voor het wegvallen van de sociale controle. Omlo (2008) geeft aan dat sociale controle positieve
effecten heeft op het verminderen van de jeugdoverlast en daardoor een beschermende factor is als het
gaat om het verminderen en/of beheersen van jeugdproblematiek 18 .
Jongeren hangen op straat vaak in groepen bij elkaar. Naar mening van de jeugdagent is de peergroep
een risicofactor voor het ontstaan van overlastgevend gedrag bij de twee jongste groepen. In deze
groepen is er sprake van groepsdrang en een wisselende samenstelling, hierdoor willen de jongeren
zichzelf bewijzen om een plek in de groep te veroveren. De veldwerker van Novadic-Kentron geeft
aan dat groepsdrang een reden kan zijn voor het gebruik van alcohol en drugs. Gebruik van deze
genotsmiddelen is imago technisch goed voor jongeren en kan ze een goede plek in de groep
bezorgen. Naar mate de jongeren ouder worden neemt de risicofactor groepsdrang af. Naast de
groepsdrang signaleert de jeugdagent ook een hoge mate van groepsgevoel binnen de jeugdgroepen in
de gemeente Grave. Hoe sterker de banden met vrienden zijn, des te meer de normen van deze
vriendengroep door individuele worden nageleefd (Gottfredson en Hirschi, 1990).
De vijfde factor is het opleidingsniveau van de jeugdige. Uit vele studies blijkt het opleidingsniveau
van delinquenten gemiddeld lager. Hieruit kan niet geconcludeerd worden dat een laag
opleidingsniveau een direct causaal verband heeft met crimineel en overlastgevend gedrag (Van
Acker, 1992, p.63). In de gemeente Grave heeft het merendeel van de jongeren, dat regelmatig op
straat hangt en overlastgevend en/of crimineel gedrag veroorzaakt, een laag opleidingsniveau. De
jeugdagent geeft aan dat deze jongeren over het algemeen een vmbo opleiding volgen.
De jeugdagent geeft aan dat ongeveer 95% van de overlastgevende en criminele jongeren in de
gemeente Grave van het mannelijk geslacht is. Hierbij spelen biologische factoren zoals mannelijke
geslachtshormonen en agressiviteit een rol. Daarnaast kan het verschil worden verklaard door het
verschil in de fase waarin mannen en vrouwen volwassen worden (Bouw, 1995).
Naast het geslacht wordt de houding en interesse die jongeren in de gemeente Grave hebben ten
opzichte van alcohol gezien als risicofactor voor het ontstaan van een problematische ontwikkeling op
met name het gebied van genotsmiddelen. De veldwerker van Novadic-Kentron geeft aan dat er een
duidelijk houdingsverschil is tussen Zuid-Nederland en de Randstad. Kennis over de gevolgen voor de
gezondheid en voor de maatschappij worden door de jongeren onderschat. In Zuid-Nederland wordt
bijvoorbeeld het rijden onder invloed niet als een strafbaar feit gezien door jongeren.
Van Acker (1992, p.59) geeft aan dat een behoorlijke vrijetijdsbesteding een belangrijke
beschermende factor is. In de groep Jongerencentrum geeft ruim zestig procent aan behoefte te hebben
aan meer activiteiten voor jongeren in de gemeente Grave. Het frequenter openstellen van het
jongerencentrum “Off street”, het hebben van een officiële hangplek en uitgaansgelegenheid worden
het meest genoemd als activiteiten die in de gemeente Grave ontbreken volgens het merendeel van de
18 Omlo, J. (2008). Hangjongeren. Onbekend: Adviesorgaan RMO
23

groep Jongerencentrum. Het tekort aan activiteiten wordt bevestigd door de BOA’s die aangegeven dat
het tekort aan activiteiten als risicofactor kan worden gezien voor het ontstaan van overlastgevend en
crimineel gedrag. Onder de groep Merletcollege is de behoefte aan meer activiteiten kleiner. Het
creëren van een uitgaansgelegenheid wordt door deze groep genoemd als ontbrekende activiteit.
De veldwerker van Novadic-Kentron geeft aan dat de beschikbaarheid van alcoholische dranken de
afgelopen tien jaar is toegenomen. Ook zijn er steeds meer drankjes op de markt voor jonge
doelgroepen (bijv. breezer, smirnoff etc.) en de beschikbaarheid van drugs is groot. De schoolarts
geeft aan dat de gunstige ligging van de gemeente Grave ten opzichte van Nijmegen als risico gezien
kan worden voor het drugsgebruik. Nijmegen voert geen nulbeleid op het gebied van coffeeshops en
uit het overdrachtdocument voor het Integraal Veiligheidsbeleid 2010-2014 (gemeente Nijmegen,
2010, p. 16) blijkt dat Nijmegen kampt met problematiek op het gebied van drugshandel. Minderjarige
die niet in een coffeeshop mogen komen halen volgens de veldwerker hun drugs illegaal van straat en
bij personen thuis. Ook de gelegenheid van het gebruiken van alcohol en drugs en het veroorzaken van
overlastgevend en crimineel gedrag wordt als risicofactor genoemd.
Professionals geven in de interviews aan dat het gedrag van de jongeren gecriminaliseerd wordt door
bewoners. Bij ongeveer de helft van de meldingen constateren de BOA’s en jeugdagent geen overlast.
Jongeren worden al snel gezien als een bedreiging wanneer ze in een groepje bij elkaar staan.
Daarnaast is er vaak sprake van een opstapeling van irritaties die er voor zorgen dat burgers overlast
melden, zo melden de jeugdagent en BOA’s.
De veldwerker geeft aan dat alcohol en drugsgebruik wordt gecriminaliseerd. Men ziet drugs en
alcoholgebruik al snel als problematisch. Veel problematiek wordt volgens hem opgehangen aan het
gebruik van drugs. De jongeren krijgen op deze manier de stempel crimineel en/of overlastgevend.
Volgens de etiketteringtheorie (Becker, 1963) gaan de jongeren zich gedragen conform de perceptie
die over hen heerst en/of zetten zich af tegen de maatschappij. Het gevolg hiervan is dat jongeren
inderdaad veel crimineler worden.
De laatste factor die genoemd is door professionals is de maatschappelijke functie van Grave. In Grave
bevindt zich Scholengemeenschap Het Merletcollege. Deze school staat regionaal bekend om de
kleinschaligheid en het gespecificeerde onderwijs. Door de regionale functie van deze school komen
jongeren, met voors en tegens, uit omliggende gemeenten naar Grave. Hierdoor bestaat, volgens de
schoolarts de kans dat problematiek uit omliggende gemeenten meegenomen naar de gemeente Grave.
5.3 Jeugdigen in het jongerencentrum
Opvallend aan bovenstaande risicofactoren is dat deze voor een groot gedeelte voorkomen in de
beschrijving van de bezoekers van het jongerencentrum “Off-Street”. De jongerenwerker beschrijft
deze groep als volgt: “In algemene zin kan over de jongeren die “Off-Street” bezoeken gezegd worden
dat zij veel gebruik maken van de openbare ruimte, dat het opleidingsniveau lager ligt dan gemiddeld,
net als het gemiddelde inkomen van ouder(s) of verzorger(s) en dat zij thuis, op school en in hun vrije
tijd regelmatig tegen uiteenlopende problemen aanlopen”. De peergroep is bij deze groep ook een
risicofactor. Dit blijkt uit de enquêteresultaten, waaruit komt dat een groot percentage van deze
jongeren een vaste (vrienden) groep heeft waar overlastgevend en criminele gedragingen worden
vertoond. Dit wil niet zeggen de alle jongeren in het jongerencentrum overlastgevend en crimineel
gedrag vertonen. Zij lopen echter wel een verhoogd risico. Op basis van deze gegevens is niet
duidelijk of het jongerencentrum een positieve dan wel negatieve werking heeft op de risicofactoren.
5.4 Invloed van gemeente en strategische netwerkpartners op bronbestrijding
Overlastgevend en crimineel gedrag wordt veroorzaakt door een breed scala aan risicofactoren die ook
nog eens verschillen per persoon. De ultieme situatie hierin is dat alle risicofactoren worden
weggenomen en dat er een legio aan beschermende factoren worden opgeworpen waardoor jeugdigen
geen overlastgevend en crimineel gedrag meer vertonen. Dit is echter een onmogelijke opgave. Het is
zelfs de vraag in hoeverre de gemeente en haar netwerkpartners invloed hebben op bovenstaande
factoren. De gemeente en haar netwerkpartners beschikken over (dwang)middelen, bevoegdheden en
taken om maatregelen te kunnen treffen op het gebied van jeugdoverlast en –criminaliteit. Deze reiken
echter lang niet ver genoeg om de gehele risicofactor weg te nemen.
24

Hoofdstuk 6.0 Conclusies en aanbevelingen
6.1 Inleiding
In dit onderzoeks- en adviesrapport is ingegaan op de jeugdproblematiek in de gemeente Grave op het
gebied van sociale veiligheid, naar aanleiding van de probleemstelling:
“Welke jeugdproblematiek bestaat er momenteel in de gemeente Grave bezien vanuit de
objectieve en subjectieve veiligheid en welke instrumenten kunnen ingezet worden door
netwerkpartners om de huidige problematiek te verminderen en/of beheersen?”
Het doel van het onderzoek is het inzichtelijk maken van de heersende jeugdproblematiek in de
gemeente Grave op basis van objectieve en subjectieve gegevens en het benoemen van maatregelen en
interventies die getroffen kunnen worden door de gemeente en haar strategische netwerkpartners om
de onderzochte problematiek te verminderen en/of beheersen. In dit hoofdstuk wordt eerst kort
antwoord gegeven op de onderzoeksvragen. Daarna worden de belangrijkste resultaten van het
onderzoek samengevat. Daarnaast worden er aandachtspunten benoemd die betrekking hebben op de
aanbevelingen in paragraaf 6.5.
6.2 Beantwoording onderzoeksvragen
Onderstaand wordt kort antwoord gegeven op de onderzoeksvragen die zijn opgesteld ter
beantwoording van de probleemstelling zoals deze bovenstaand staat beschreven. Alle
onderzoeksvragen, met uitzondering van onderzoeksvraag vijf zijn afzonderlijk en uitgebreid in een
hoofdstuk beantwoord. Voor het antwoord op onderzoeksvraag vijf wordt verwezen naar alle
hoofdstukken in dit onderzoeks- en adviesrapport.
Onderzoeksvraag 1: Welke demografische, economische, sociaal-culturele, technologische,
ecologische en politieke (DESTEP) factoren hebben invloed op de probleemstelling?
Er zijn een aantal factoren die invloed hebben op de probleemstelling. Zo is de samenstelling van de
bevolking van invloed de heersende jeugdproblematiek. Ook economische factoren zoals het hebben
van een laag inkomen, werkloosheidsuitkeringen en bijstanduitkeringen invloed op de
probleemstelling. De sociaal-culturele factoren die betrekking hebben op de probleemstelling zijn de
vrijetijdsbesteding en het onderwijs. Als laatste speelt de politiek-juridische factor een grote rol. De
samenstelling van de gemeenteraad en de veiligheidsnota’s zijn hierbij van belang. In hoofdstuk twee
zijn bovenstaande factoren van de DESTEP-methode uitgewerkt voor de gemeente Grave. De
technologische en ecologische factoren zijn buitenbeschouwing gelaten aangezien deze in mindere
mate van invloed zijn op de jeugdproblematiek.
Onderzoeksvraag 2: Welke problematiek heerst er momenteel in de gemeente Grave volgens de
objectieve gegevens op het gebied van jeugd?
Aan de hand van objectieve gegevens lijkt het aantal meldingen over jeugdoverlast gering in de
gemeente Grave. De meeste meldingen/klachten worden gedaan bij Regiokorps Brabant-Noord en niet
bij de gemeente Grave zelf. Op basis van de Shortlistmethodiek van Beke is er in de gemeente Grave
één jeugdgroep aangewezen als problematisch, namelijk hinderlijk. Het betreft een jeugdgroep die
zich bevindt in de leeftijdscategorie 12 t/m 17 jaar.
In 2009 is er een forse stijging te zien in het aantal minderjarige verdachten in vergelijking met 2008.
Grave staat hiermee op de derde plaats van gemeenten in de politieregio Brabant-Noord met het
hoogste percentage jeugdige verdachten ten opzichte van het aantal inwoners. Opvallend hierin is de
daling van het aantal Halt-verwijzingen in 2009 ten opzichte van 2008. De meeste Halt-verwijzingen
in 2009 hadden betrekking op alcohol en/of drugs. Het aantal verdachten in de leeftijdscategorie 18
25

t/m 23 jaar is in 2009 gedaald in vergelijking met 2008. Een uitgebreid antwoord op onderzoeksvraag
is terug te vinden in hoofdstuk drie van dit onderzoeks- en adviesrapport.
Onderzoeksvraag 3: Welke problematiek heerst er momenteel in de gemeente Grave volgens de
subjectieve gegevens op het gebied van jeugd?
Op basis van subjectieve gegevens kan geconcludeerd worden dat het percentage bewoners dat
overlast ervaart van groepen jongeren niet hoger ligt dan in vergelijkbare gemeenten. De meest
ervaren vorm van overlast is geluidsoverlast en overlast door rondslingerend afval. Het lijkt er echter
wel op te wijze dat in de helft van de gevallen er een verschil zit in de ervaren overlast door bewoners
en het daadwerkelijk constateren van overlast. Bedreigingen, lastigvallen van passanten en overlast
door graffiti zijn vormen van overlast die in zeer geringe mate worden ervaren. De overlast wordt met
name in de stadskern ervaren en in mindere mate in de omliggende dorpskernen.
Uit subjectieve gegevens blijkt tevens dat het gebruik van alcohol en drugs zorgwekkend is in de
gemeente Grave. Met name de jeugdgroepen die regelmatig op straat hangen gebruiken frequent
alcohol en drugs. Over de mate waarin gesproken kan worden over problematisch en zorgwekkend
alcohol- en drugsgebruik verschillen de meningen van professionals.
In tegenstelling tot de objectieve gegevens lijkt het er op te wijze dat er in de gemeente Grave vier
jeugdgroepen zijn die als problematisch aangewezen kunnen worden. Een uitgebreid antwoord op
onderzoeksvraag is terug te vinden in hoofdstuk vier.
Onderzoeksvraag 4: Wat zijn de oorzaken van de bestaande problematiek?
Een opeenstapeling en opeenvolging van risicofactoren kan zorgen voor het ontstaan van
overlastgevend en/of crimineel gedrag. De belangrijkste factoren voor het ontstaan van de
jeugdproblematiek in de gemeente Grave zijn: experimenteren, gezin, op straat hangen, peergroep,
opleidingsniveau, geslacht, houding, vrijetijdsbesteding, beschikbaarheid /gelegenheid, criminalisering
en de maatschappelijke functie van Grave. In hoofdstuk vijf wordt dieper ingegaan op bovenstaande
risicofactoren.
Onderzoeksvraag 5: Welke veranderingen omtrent jeugdproblematiek hebben er sinds 2007 plaats
gevonden?
Ten opzichte van de problematiek zoals beschreven in het plan van aanpak ‘Jongeren, alcohol, drugs
en vandalisme’ is het aantal problematische jeugdgroepen gedaald volgens zowel de objectieve als
subjectieve gegevens. In 2007 waren er nog vijf problematische jeugdgroepen. De hangplekken waar
de jongeren verblijven zijn in een aantal gevallen gelijk gebleven. Het alcohol- en drugsgebruik onder
de jongeren is momenteel nog net als in 2007 zorgwekkend. Dit geldt voor zowel de jongste als de
oudste leeftijdscategorie.
Over een stijging of daling van vandalisme kunnen geen uitspraken worden gedaan, omdat er in het
plan van aanpak ‘Jongeren, alcohol, drugs en vandalisme’ niet wordt gemeld hoeveel vernielingen er
plaats hebben gevonden.
Onderzoeksvraag 6: Welke maatregelen kunnen ertoe bijdragen dat de bestaande jeugdproblematiek
in de gemeente Grave wordt teruggedrongen en/of beheerst?
Er zijn diverse maatregelen die ingezet kunnen worden ter vermindering en/of beheersing van de
heersende problematiek. Het middel bestaat echter niet. Dit komt doordat de invloed die de gemeente
en haar strategische partners heeft op de risicofactoren niet altijd groot is en in sommige vallen zelf
gering. Aanbevelingen die gedaan kunnen worden aan de gemeente ter beheersing en/of vermindering
van de problematiek zijn: gebruik maken van objectieve en subjectieve gegevens bij het opstellen van
beleid op het gebied van jeugdproblematiek, ouderparticipatie stimuleren, sociale controle vergroten
door inrichting van de fysieke ruimte, de verwijsplek optimaliseren, meer toezicht in de late
avonduren, wederzijds begrip vergroten, uitbreiding van de Integrale Veiligheidsmonitor, voorlichting
alcohol- en drugsgebruik voor specifieke jeugdgroepen en halt waardige zaken door verwijzen voor de
alcohol- en drugsleerstraf. Een uitgebreid overzicht met nadere toelichting op de maatregelen is terug
te vinden in paragraaf 6.5.
26

6.3 Conclusies
Conclusie 1: Verschil objectieve en subjectieve gegevens
Uit hoofdstuk drie en vier blijkt dat er een verschil is tussen de objectieve en subjectieve veiligheid op
het gebied van jeugdproblematiek. Op basis van de objectieve gegevens lijkt het aantal meldingen
omtrent jeugdoverlast gering in de gemeente Grave. Subjectieve gegevens geven echter een ander
beeld weer van de jeugdproblematiek in de gemeente Grave. Het verschil tussen de objectieve en
subjectieve gegevens kan gedeeltelijk verklaard worden aan de hand van de kanttekeningen die in
paragraaf 3.1 en 4.1 gemaakt zijn. Niet alle incidenten worden gemeld door burgers, waardoor
incidenten buiten beeld blijven (dark number) en de subjectieve gegevens hebben betrekking op
gevoelens en ervaringen van personen. Naast de verschillen in objectieve en subjectieve gegevens, kan
ook geconcludeerd worden dat het ontbreekt aan een eenduidig beeld over de heersende problematiek
onder de professionals. Dit komt onder andere door de diversiteit aan referentiekaders waaruit de
problematiek wordt beschouwd.
Conclusie 2: Meeste overlast op hangplekken
Op basis van subjectieve gegevens lijkt het er op dat er in de gemeente Grave vier jeugdgroepen zijn
die als problematisch worden ervaren. Deze jeugdgroepen bevinden zich regelmatig op openbare
plekken in de stadskern Grave. Objectieve en subjectieve gegevens lijken erop te wijzen dat
jeugdgroepen op hangplekken de meeste overlast veroorzaken. De hangplekken zijn bij de gemeente
Grave in beeld. Ook de jeugdige die zich op de overlastgevende hangplekken bevinden zijn zowel bij
Regiokorps Brabant-Noord als bij de gemeente bekend. Dit komt onder andere doordat zowel de
jongerenwerkers, jeugdagent en de BOA’s naar de jeugdgroepen toe gaan, zodat zij hen kennen, maar
ook gekend worden.
Op deze hangplekken vinden de meeste vernielingen plaats en wordt de meeste geluidsoverlast en
overlast door rondslingerend afval veroorzaakt en ervaren. Het merendeel van de hangplekken kan
getypeerd worden als een goed bereikbare, donkere locatie waar weinig tot geen zicht op is vanaf
doorgaande wegen. De sociale controle is op deze locaties beperkt.
Conclusie 3: Alcohol- en drugsgebruik onder jeugdigen
Op basis van subjectieve gegevens kan geconcludeerd worden dat een groot gedeelte van de jongeren
in de gemeente Grave alcohol en/of drugs gebruikt. Met name in de jeugdgroepen die regelmatig op
straat hangen wordt frequent alcohol en drugs genuttigd. Het aantal hulpvragen over alcohol- en
drugsgebruik dat bij verslavingszorg Novadic-Kentron terecht komt is echter niet hoger dan in andere
gemeenten. De belangrijkste risicofactoren die bij kunnen dragen aan het ontstaan van een
problematische ontwikkeling op het gebied van alcohol en drugs zijn: experimenteren, ouders, de
houding tegenover alcohol- en drugs, vaste (vrienden)groep en de beschikbaarheid. Uit hoofdstuk vijf
blijkt dat alcohol- en drugsgebruik het risico op een problematische ontwikkeling vergroot. Daarnaast
is het gebruik van drugs een strafbaar feit.
Conclusie 4: Stijging minderjarige verdachten
Het aantal minderjarige verdachten is volgens objectieve cijfers in 2009 fors gestegen in vergelijking
met 2008. Het merendeel van minderjarige jongeren werd verdacht van diefstal van
fietsen/brommers/personenauto’s, inbraak in een sportcomplex en school of het aanrichten van
vernielingen. De stijging van het aantal minderjarige verdachten is ook terug te zien in de stijging van
het aantal minderjarigen dat is besproken in het casusoverleg van het Regionaal Veiligheidshuis. Een
opvallend punt is de stijging van het aantal minderjarige verdachten, is de daling van het aantal Haltverwijzingen.
Conclusie 5: Subjectief veiligheidsgevoel bewoners
Zeven procent van de bewoners in de gemeente Grave ervaart wel eens overlast van groepen jongeren.
De meest ervaren vorm van overlast is geluidsoverlast, dit blijkt uit de cijfers van Regiokorps Brabant-
Noord en de enquêteresultaten. Het lijkt er echter wel op dat er een verschil zit in het ervaren van
overlast door bewoners en het daadwerkelijk constateren van overlast door de BOA’s en/of agent. Het
27

veelal negatieve beeld dat bewoners hebben van jongeren speelt hierbij een grote rol. Dit negatieve
beeld kan zorgen voor criminalisering van de groepen jongeren.
Conclusie 6: Bezoekers jongerencentrum
Aan de hand van de profielbeschrijving die gegeven is van de bezoekers van het jongerencentrum en
de enquêteresultaten kan geconcludeerd worden dat: de jongeren die het jongerencentrum “Off Street”
bezoeken over het algemeen een verhoogd risico lopen op een problematische ontwikkeling. Dit komt
doordat zij te maken hebben/krijgen met een groot aantal van de belangrijkste risicofactoren, namelijk
laag opleidingsniveau, economische status van ouder(s)/verzorger(s), bevinden zich vaak in de
openbare ruimte en de vaste (vrienden)groep. Uit dit onderzoek kunnen geen conclusies worden
getrokken omtrent de rol die het jongerencentrum al dan niet speelt bij het verhoogd risico dat deze
jongeren lopen.
Conclusie 7: Toezicht in de avonduren
Op basis van hoofdstuk vier kan geconcludeerd worden dat bijna iedere doordeweekse avond er
toezicht is op jongeren door middel van toezicht in de openbare ruimte of het organiseren van een
activiteit in het jongerencentrum. In de meeste gevallen is er echter na 22:00 uur geen toezicht meer en
zijn er ook geen activiteiten in het jongerencentrum. Dit geldt ook voor het weekend. Met name in de
zomer zijn dit echter wel de uren dat de meeste jeugdgroepen op straat zijn en naar alle
waarschijnlijkheid de meeste overlast wordt veroorzaakt.
Conclusie 8: Geringe invloed op bronbestrijding
Uit hoofdstuk vijf blijkt dat de oorzaak van overlastgevend en crimineel gedrag een opeenstapeling en
opeenvolging van risicofactoren is, waarbij de risicofactoren te weinig tegenwicht krijgen van
beschermende factoren. De gemeente Grave heeft de ambitie in te zetten op bronbestrijding. Dit houdt
in dat risicofactoren weggenomen dienen te worden en beschermende factoren opgeworpen moeten
worden. De invloed die de gemeente en haar netwerkpartners heeft op de risicofactoren is echter
gering, van korte duur en in veel gevallen op vrijwillige basis. Dit heeft gevolgen voor de effectiviteit
van de getroffen maatregelen.
Op basis van interviews met netwerkpartners en de enquêteresultaten blijken de volgende
risicofactoren een belangrijke rol te spelen in de ontwikkeling van overlastgevend en crimineel gedrag
onder jongeren in de gemeente Grave: experimenteren, op straat hangen, gezin, peergroep,
opleidingsniveau, geslacht, houding, vrijetijdsbesteding, beschikbaarheid/gelegenheid, criminalisering
en de maatschappelijke functie.
6.4 Aandachtspunten
Voordat wordt ingegaan op de aanbevelingen is het wenselijk eerst een aantal aandachtspunten
inzichtelijk te maken. Deze aandachtspunten hebben betrekking op algemene zaken die van belang
zijn bij het integraal voeren van beleid op diverse veiligheidsthema’s.
De aandachtspunten zijn:
Het is belangrijk dat de gemeente zich realiseert dat zowel de objectieve als subjectieve
gegevens een vertekend beeld kunnen geven van de werkelijke problematiek.
Voorafgaand aan ten uitvoer brengen van het beleid dient de regiehouder (de gemeente) er
voor zorg te dragen dat er een eenduidig beeld is en commitment is onder de netwerkpartners.
De gemeente dient zich te realiseren, ondanks haar regierol, een zeer beperkte invloed te
hebben op de problematiek. Maatregelen ter bestrijding van de bron hebben een beperkte
invloed en zijn vaak van korte duur.
Groepen jongeren komen en gaan. De problematiek is hierdoor aan verandering onderhevig.
In vergelijking met 2006 hebben er kleine veranderingen plaatsgevonden wat betreft de
jeugdproblematiek. Inzicht in de heersende problematiek zorgt ervoor dat er specifieke
interventies ingezet kunnen worden. Daarnaast zorgt de inventarisatie ervoor dat
netwerkpartners regelmatig op de hoogte zijn van veranderingen die optreden op het gebied
van jeugdproblematiek.
28

6.5 Aanbevelingen
Naar aanleiding van het onderzoek zijn een aantal aanbevelingen opgesteld ten aanzien van het
verminderen en/of beheersen van de heersende jeugdproblematiek in de gemeente Grave.
Aanbeveling 1: Gebruik objectieve en subjectieve gegevens
De objectieve en subjectieve gegevens die verzameld zijn in dit onderzoek geven een verschillend
beeld van de heersende problematiek in de gemeente Grave. Daarnaast doen zich bij het gebruik van
zowel objectieve als subjectieve gegevens een aantal kanttekeningen voor die er voorzorgen dat
gebruik van enkel objectieve of subjectieve gegevens een vertekend beeld kan geven van de
werkelijke problematiek.
In deze is het de gemeente aan te bevelen bij het opstellen van beleid gebruik te maken van zowel
objectieve als subjectieve gegevens. Hierbij is het raadzaam de objectieve en subjectieve gegevens
voor te leggen aan de jeugdagenten, BOA’s en jongerenwerkers die vanuit hun expertise een
waardeoordeel kunnen geven. De jeugdagenten, BOA’s en jongerenwerkers hebben als taak ‘kennen
en gekend worden’. Met name het ‘kennen’ van de jeugdigen en buurt is van belang in deze. De
inschatting van de jeugdagenten en BOA’s zorgt voor een meerwaarde aangezien zij zowel ervaring
hebben met jeugdgroepen en buurtbewoners als met objectieve gegevens. De jongerenwerkers zijn
ook van belang in het opstellen van beleid. Zij hebben zicht op de jeugdgroepen en achtergronden van
de jeugdigen. Met name de jongeren die regelmatig in het jongerencentrum “Off Street” komen zijn
bekend bij de jongerenwerkers.
Het gebruik van zowel objectieve en subjectieve gegevens, gekoppeld aan een waardeoordeel van
professionals dient er voor te zorgen dat er beleid wordt opgesteld aan de hand van een zo compleet
mogelijk beeld van de heersende problematiek, waarbij het grijze gebied zo gering mogelijk is.
De verantwoordelijkheid voor het opstellen van beleid op basis van een zo compleet mogelijk beeld
ligt bij het cluster Welzijn & Onderwijs van de gemeente Grave. Jeugd behoord tot het takenpakket
van dit cluster. Afstemming met het Veiligheidsbureau is hierbij gewenst.
De kosten voor het opstellen van nieuw beleid valt onder de reguliere werkzaamheden. Hiervoor is
enkel wel inzicht nodig in de objectieve en subjectieve gegevens. Enkel het verzamelen met
subjectieve gegevens brengt kosten met zich mee. In aanbeveling zeven wordt in ingegaan op de
kosten.
Het plan van aanpak ‘Jongeren, alcohol, drugs en vandalisme’ loopt eind 2010 af. Het is raadzaam bij
het opstellen/aanpassen van een nieuw plan van aanpak gebruik te maken van zowel objectieve als
subjectieve gegevens.
Aanbeveling 2: Stimuleren ouderparticipatie
Ouders spelen een belangrijke rol bij het ontstaan van overlastgevend en crimineel gedrag bij jongeren
in onder andere de gemeente Grave. De gemeente beschikt niet altijd over (dwang)middelen om de
risicofactor ouder(s)/verzorger(s) geheel te beïnvloeden. Het is wenselijk ouderparticipatie te
stimuleren om zo de verantwoordelijkheid als gemeente te nemen in de bronbestrijding van de
problematiek. Het is wenselijk de ouderparticipatie te stimuleren op het gebied van overlastgevende en
criminele gedragingen en het gebruik van alcohol en drugs.
Het is de gemeente aan te raden ouderparticipatie preventief en repressief te stimuleren.
Ouderparticipatie met een preventief doel kan gestimuleerd worden door als gemeente het voortouw te
nemen in het project ’16- geen goed begin’. Dit project wordt reeds uitgevoerd in de gemeente Grave.
Extra inzet voor het project zorgt ervoor dat de gemeente laat zien zich in te willen zetten om het
voortijdig en veelvuldig gebruik van alcohol en drugs te verminderen.
Het preventieproject ’16- geen goed begin’ bestaat uit vier aspecten, waarvan ouderparticipatie er één
van is. Het is wenselijk middelen beschikbaar te stellen die het project bekendheid geven en
ouder(s)/verzorger(s) er op attent maken wat de gevolgen zijn van voortijdig en veelvuldig gebruik
van alcohol en drugs. Hierbij valt te denken aan publicaties in de huis-aan-huis met informatie over
het project en de gevolgen van alcohol en drugs, toezenden informatiefolders aan
ouder(s)/verzorger(s) van jeugdigen en advertenties in plaatselijke bladen. Deze activiteiten kunnen
naast de reeds geplande activiteiten binnen het project ’16- geen goed begin’ worden uitgevoerd.
29

Naast de preventieve ouderparticipatie is aan te bevelen het sturen van brieven naar ouders door de
jeugdagent te laten geschieden zoals reeds gebeurd. Dit heeft een repressieve werking.
Door ouderparticipatie wordt geprobeerd het onderwerp in huiselijke kring bespreekbaar te maken, het
probleembesef te verhogen en ouders medeverantwoordelijk te maken. Extra bekendheid geven aan
het project ’16- geen goed begin’ draagt hier aan bij.
Om de samenloop met het preventieproject ’16- geen goed begin’ te waarborgen is het aan te bevelen
de verantwoordelijkheid voor het stimuleren van ouderparticipatie neer te leggen bij het cluster
Welzijn & Onderwijs. Het preventieproject ‘16- geen goed begin’ valt eveneens onder dit cluster.
Daarnaast spelen Welzijnsafdelingen een steeds belangrijke rol op het gebied van overlastgevende
jongeren in de openbare ruimte 19 .
Afhankelijk van de maatregelen die genomen worden om bekendheid te geven aan het project ’16-
geen goed begin’ onder ouder(s)/verzorger(s) dienen gelden beschikbaar te worden gesteld. De kosten
kunnen echter beperkt blijven door gebruik te maken van informatiemateriaal van het project ’16-
geen goed begin’.
Eind 2010 loopt het plan van aanpak ‘Jongeren, alcohol, drugs en vandalisme’ af. Het is raadzaam
stimulering van ouderparticipatie door het nemen van het voortouw in het project ’16- geen goed
begin’ in het nieuwe/aangepaste plan van aanpak op te nemen en op korte termijn uit te voeren.
Aanbeveling 3: Vergroten sociale controle door inrichting fysieke ruimte
Een groot gedeelte van de hangplekken in de gemeente Grave bevinden zich op locaties waar de
sociale controle gering is. Het is aan te bevelen deze locatie dusdanig aan te passen zodat de sociale
controle wordt vergroot. Dit kan door bij de inrichting van de fysieke ruimte te voorkomen dat er
afgelegen en/of donkere locaties zijn waar vanaf doorgaande wegen weinig zicht op is. Afgelegen
hangplekken dienen te worden voorzien van verlichting en bossages dienen aangepast te worden zodat
de hangplek vanaf de openbare weg zichtbaar is. Hierbij dient rekening te worden gehouden dat een
jeugdgroep zich mogelijk gaat verplaatsen naar een andere locatie in de gemeente, waar zij wel
anoniem kunnen verblijven. Dit negatieve effect kan worden verholpen door alle afgelegen en/of
donkere locaties in de gemeente aan te passen. Dit brengt echter hoge eenmalige en structurele kosten
met zich mee.
Door aanpassing van de fysieke ruimte wordt getracht de sociale controle te vergroten. Sociale
controle zorgt voor positieve effecten op het verminderen en beheersen van de jeugdoverlast 20 .
Gezien de hoge kosten voor het aanpassen van alle donkere locaties in de gemeente Grave is het
raadzaam op korte termijn de hangplekken aan te passen. Voor de langere termijn is het aan te bevelen
rekening te houden met sociale controle bij het invullen van de fysieke ruimte. Hierdoor ontstaat er
steeds minder afgelegen, donkere locaties zonder sociale controle.
Aanbeveling 4: Optimaliseren verwijsplek voor jongeren
De meeste overlast wordt veroorzaakt op de hangplekken. Wanneer politie en BOA’s overlastgevende
jongeren aantreffen op ‘niet aangewezen’-hangplekken verwijzen zij hen naar de officiële verwijsplek.
Om er voor te zorgen dat jongeren ook daadwerkelijk naar deze verwijsplek gaan is het aan te bevelen
deze locatie dusdanig in te richten zodat jongeren hier graag staan, zonder dat dit ‘gelegenheid’ tot
criminaliteit creëert.
Bij het inrichten van een verwijsplek dient rekening gehouden te worden met de aspecten zoals deze in
aanbeveling drie zijn genoemd. Dit houdt in dat de verwijsplek verlicht dient te zijn en zichtbaar vanaf
de openbare weg, zodat er sociale controle op is. De gemeente is reeds in het bezit van een
overkapping die gebruik kan worden, zodat de hangjongeren droog kunnen zitten. Een belangrijk
aspect bij het optimaliseren van de verwijsplek is nauw overleg met zowel de jongeren als
buurtbewoners. Het maken van afspraken met beide partijen zorgt ervoor dat in de toekomst terug kan
19 Beke, B.M.W.A., A.ph. van Wijk & H.B. Ferwerda (2006). Jeugdcriminaliteit in groepsverband ontrafeld: tussen
rondhang en bendevorming. Amsterdam: SWP.
20 Omlo, J. (2008). Hangjongeren. Onbekend: Adviesorgaan RMO
30

worden gegrepen op eerder gemaakt afspraken. Door middel van een verwijsplek wordt er gezorgd
voor een alternatief waar jongeren heen kunnen als ze worden weggestuurd. Het doel van de locatie is
het reguleren van jongeren in de openbare ruimte. De verantwoordelijkheid voor het optimaliseren van
de verwijsplek ligt bij het cluster Welzijn & Onderwijs.
De kosten voor het optimaliseren van de verwijsplek kunnen gedrukt worden door gebruik te maken
van beschikbare middelen zoals de overkapping. Daarnaast is het afhankelijk van de afspraken die
worden gemaakt welke kosten er komen kijken bij het optimaliseren van een verwijsplek. Het is in
deze aan te bevelen om op korte termijn van start te gaan met de eerste overleggen ter optimalisering
van de verwijsplek, zodat dit meegenomen kan worden bij het aanpassen en/of vernieuwen van het
plan van aanpak ‘Jongeren, alcohol, drugs en vandalisme’.
Aanbeveling 5: Meer toezicht in de avonduren
De meeste overlast wordt veroorzaakt op de hangplekken. De jongeren bevinden zich voornamelijk in
de avonduren op deze hangplekken. Bijna iedere doordeweekse avond is er ten minste tot half tien ’s
avonds een activiteit voor de jongste leeftijdscategorie of toezicht in de openbare ruimte. In de late
avonduren en in de weekenden is er echter geen sprake van structureel toezicht. In deze is het aan te
bevelen het aantal uren toezicht in met name de late avonduren en weekenden te vergroten. Dit zijn,
met name in de zomerperiode, de uren dat de meeste jongeren zich op straat bevinden en overlast
veroorzaken.
Uitbreiding van het aantal uren toezicht in de late avonduren en weekend dient er voor te zorgen dat er
meer controle is op de jeugdgroepen die op straat hangen. De gelegenheid tot het geven van overlast
en/of crimineel gedrag dient hierdoor te worden verminderd en/of beheerst.
Afhankelijk van de wijze waarop er invulling wordt gegeven aan de uitbreiding van het aantal uren
kunnen de kosten bepaald worden. Het is aan te bevelen op korte termijn de mogelijkheden tot
uitbreiding van uren te bekijken.
Aanbeveling 6: Wederzijds begrip vergroten
Het is aan te bevelen het wederzijds begrip tussen buurtbewoners/wijk- en buurtbeheerders en groepen
jongeren te vergroten. Dit kan door een gesprek te organiseren tussen buurtbewoners en groepen
jongeren wanneer er klachten/meldingen binnen komen over overlastgevende jongeren op een
hangplek. De maatregel dient enkel uitgevoerd te worden wanneer er daadwerkelijk sprake is van
overlast die ervaren wordt door meerdere buurtbewoners. In deze is het aan te bevelen de wijk- en
buurtbeheerders actief te betrekken bij de gesprekken. Afhankelijk van de afspraken die gemaakt
worden met netwerkpartners is het aan te raden professionals te betrekken bij de gesprekken.
Het doel van het gesprek is het wederzijds begrip tussen buurtbewoners en jongeren te vergroten,
zodat er minder overlast wordt veroorzaakt en wordt ervaren. Daarnaast leren beide partijen elkaar
kennen. Dit maakt het makkelijker om elkaar aan te spraken over overlastgevend gedrag.
De trekkersrol van deze maatregel ligt bij de gemeente, cluster Welzijn & Onderwijs. De kosten van
deze maatregelen blijven beperkt tot het uurloon van professionals die, naar gelang de situatie, bij het
gesprek aanwezig zijn en de kosten voor het voeren van het secretariaat en het huren van de locatie.
Aanbeveling 7: Uitbreiding Integrale Veiligheidsmonitor
Aan de hand van conclusie zeven en negen is het aan te bevelen extra onderzoek te verrichten naar de
veiligheidsbeleving van bewoners op het gebied van groepen jongeren. Dit kan door gebruik te maken
van de vrije ruimte bij het uitvoeren van de Integrale Veiligheidsmonitor. Dit stelt de gemeente in staat
extra, specifieke vragen toe te voegen aan de enquête die wordt afgenomen onder inwoners van de
gemeente Grave, zonder dat hier een aparte enquête voor afgenomen dient te worden. In bijlage XII
zijn voorbeeld vragen opgenomen zoals deze in Nieuwerkerk aan de IJssel zijn toegevoegd aan de
enquête. De kosten van het gebruik van de vrije ruimte zijn afhankelijk van de wijze waarop het
standaard en facultatieve gedeelte van de enquête is ingevuld en het aantal respondenten. Wanneer de
31

Integrale Veiligheidsmonitor het zelfde wordt vormgegeven als in 2008 bedragen de kosten voor het
gebruik van de vrije ruimte circa €1.000,- 21 .
Aanbeveling 8: Voorlichting alcohol- en drugsgebruik in jeugdgroepen
Het alcohol- en drugsgebruik wordt met name in de jeugdgroepen als problematisch ervaren. Een
veldwerker van Novadic-Kentron geeft aan dat specifieke voorlichting voor groepen de beste
maatregel is die ingezet kan worden op het gebied van alcohol- en drugsgebruik onder jongeren. Het is
aan te bevelen samen met netwerkpartners te kijken naar specifieke groepen die in aanmerking komen
voor dergelijke voorlichting.
Door samen met jongerenwerk en Novadic-Kentron te kijken naar groepen jongeren waarvan bekend
is dat zij frequent alcohol en drugs gebruiken kunnen keuzes gemaakt worden in het aanbieden van
voorlichting voor deze specifieke groepen. De uitwisseling van informatie over de jongeren tussen het
jongerenwerk en Novadic-Kentron is hierbij van groot belang. Uit het onderzoek komt naar voren dat
met name de twee jongste jeugdgroepen zich lenen voor het geven van deze voorlichting. Door inzicht
te krijgen in de groepen die in aanmerking komen voor voorlichting wordt specifiek ingezet op
vermindering/beheersing van alcohol- en drugsgebruik in de jeugdgroepen.
Tot op zekere hoogte kan de inzet van Novadic-Kentron bekostigd worden uit voorgefinancierde
gelden. Voorlichting voor specifieke groepen wordt gezien als de meest effectieve maatregel door
Novadic-Kentron. Het is daarom ook aan te raden extra middelen beschikbaar te stellen voor de
voorlichting aan specifieke groepen wanneer dit niet meer binnen de voorgefinancierde gelden valt.
Het is raadzaam om op korte termijn samen met jongerenwerk en Novadic-Kentron te inventariseren
welke jeugdgroepen zich lenen voor de voorlichting en welke vorm de voorlichting moet krijgen.
Daarnaast is het aan te bevelen de voorlichting voor specifieke jeugdgroepen op te nemen in het plan
van aanpak, zodat hier bij “nieuwe” jeugdgroepen ook aandacht aan wordt besteedt.
Aanbeveling 9: Alcohol- en drugsgerelateerd strafbare feiten door verwijzen naar Halt.
Het is aan te bevelen alle minderjarige jongeren die een strafbaar feit hebben begaan onder invloed
van alcohol of drugs door te verwijzen naar Halt, voor een alcohol en/of drugsleerprogramma.
Jongeren komen ook in aanmerking voor deze leerstraf wanneer zij worden betrapt op alcohol- en/of
drugsgebruik in de openbare ruimte. Het leerprogramma alcohol en drugs is in november 2008 van
start gegaan. In de periode van november 2008 tot en met december 2009 hebben vijf jongeren in de
gemeente Grave het leerprogramma doorlopen. Er dienen interne afspraken te worden gemaakt met de
BOA’s over het doorverwijzen van jongeren naar Halt. Deze afspraken dienen er voor te zorgen dat
jongeren in aanmerking komen voor het leerprogramma alcohol en drugs. Het effect van het
leerprogramma wordt in 2011 in opdracht van justitie onderzocht. Uit de procesevaluatie onder de
netwerkpartners blijkt dat het leerprogramma als succesvol wordt gezien. Ook de ouders zien het
leerprogramma als zinvol, voor zowel de jongeren als zichzelf als opvoeder. Naast de afspraken die
gemaakt worden met de BOA’s kunnen afspraken worden gemaakt met Regiokorps Brabant-Noord
over de handelingswijze bij het doorverwijzen van jeugdige naar Halt.
Aan het leerprogramma zijn geen kosten verbonden voor de gemeente. Deze wordt volledig
gefinancierd door justitie.
21 Wanneer er zes vragen in de vrije ruimte worden opgenomen en het aantal waarnemingen 600 is. De informatie is
afkomstig van Intomart Gfk.
32

Begrippen- en definitielijst
Algemene begrippen:
Aangiftebereidheid: De mate waarin men bereid is aangifte te doen van geweldsdelicten, inbraak of
poging daartoe, autodiefstal, vandalisme en vernielingen en diefstal af/uit de auto bij Regiokorps
Brabant-Noord. (bron: Integrale Veiligheidsmonitor 2008)
Allochtoon: Personen van wie ten minste één ouder in het buitenland is geboren. (bron: CBS)
Betrouwbaarheid: De mate waarin de meetprocedure de technische kwaliteit van de variabele bepaald.
(bron: Schreuder Peters, 2005)
Drugsoverlast: (Herhaaldelijke) gedragingen en activiteiten waarbij soft- en/of harddrugs een rol
speelt en die burgers en/of instanties ervaren als (zeer) onaangenaam, ongewenst, lastig, hinderlijk,
beangstigend of bedreigend. (stipulatieve definities)
Fysieke verloedering: Het steeds slechter worden van de fysieke omgeving waarin burgers wonen,
werken en leven, door bijvoorbeeld hondenpoep, rommel op straat, vernielingen en bekladding van
muren/gebouwen. (bron: Het CCV)
Geluidsoverlast: Het (herhaaldelijk) produceren van geluid dat burgers/instanties ervaren als (zeer)
onaangenaam, ongewenst, lastig, hinderlijk, beangstigend of bedreigend. (stipulatieve definities)
Hangplekken: Verzamelplek in de openbare ruimte waar jongeren samenkomen en gedurende een
bepaalde tijd gezamenlijk verblijven. (stipulatieve definities)
Jeugdcriminaliteit: Overlastgevend en crimineel gedrag veroorzaakt door jongeren tot 18 jaar. (bron:
Van Acker, 1996)
Jeugdoverlast: (Herhaaldelijke) gedragingen en activiteiten van jongeren die burgers/ instanties
ervaren als (zeer) onaangenaam, ongewenst, lastig, hinderlijk, beangstigend of bedreigend.
(stipulatieve definities)
Laag inkomen: Een besteedbaar inkomen lager dan €9.249 na vermindering van ontvangen
huursubsidie en gecorrigeerd door huishoudsamenstelling. (bron: CBS)
Land van Cuijk: Geografisch gebied bestaande uit vijf gemeenten, waaronder de gemeente Grave.
(stipulatieve definities)
Lichte criminaliteit: Feiten met betrekking tot: openbaar gezag (wederspannigheid, belemmeren
openbaar gezag, niet-opvolgen van ambtelijk bevel), hinderlijk gedrag (rondhangen, openbare
dronkenschap, geluidsoverlast, provocerend gedrag, discriminatie en vernieling), lichte
vermogensdelicten (winkeldiefstal, (brom)fietsdiefstal, diefstal van/uit auto, inbraak in bedrijf,
scholen, berging en heling), bezit van drugs en lichte vormen van geweld (bedreiging, intimidatie,
openlijke geweldpleging, eenvoudige mishandeling). (bron: Regiokorps Brabant-Noord)
Meldingsbereidheid: De mate waarin men bereid is melding te maken van een voorval bij de
Regiokorps Brabant-Noord. (bron: Integrale Veiligheidsmonitor)
Objectieve veiligheid in relatie tot jeugdproblematiek: De geregistreerde feiten over
jeugdproblematiek. Wanneer er gesproken wordt over objectieve veiligheid dient er rekeningen te
worden gehouden met blinde vlek. De volledigheid van de gegevens wordt sterk beïnvloed door
aangifte- en meldingsbereidheid van burgers, de ‘Dark number’. (stipulatieve definities)
33

Overlast: (Herhaaldelijke) gedragingen en activiteiten die burgers en/of instanties ervaren als (zeer)
onaangenaam, ongewenst, lastig, hinderlijk, beangstigend of bedreigend. (stipulatieve definities)
Overlastgevend en crimineel gedrag: Gedragingen die volgens de wet, de jurisprudentie en de
maatschappij worden aangemerkt als zodanig. (stipulatieve definities)
Problematische ontwikkeling: Het ontwikkelen van overlastgevend en crimineelgedrag. (stipulatieve
definities)
Relatief schoolverzuim: Dit wil zeggen dat de leerplichtige jongere wel staat ingeschreven op een
school of bij een onderwijsinstelling maar ongeoorloofd lestijd verzuimt door bijvoorbeeld te laat
komen, spijbelen etc. (bron: Jaarverslag Leerplicht gemeente Grave)
Strafbaar feit: Een handeling of het nalaten van een handeling die in de wet strafbaar is gesteld.
Hierbij kan het gaan om overtredingen en misdrijven. (bron: Wetboek van Strafrecht)
Subjectieve veiligheid in relatie tot jeugdproblematiek: Onder de subjectieve veiligheid worden de
ervaringen, meningen en gevoelens van mensen gerekend op het gebied van jeugdproblematiek.
(stipulatieve definities)
Sociale veiligheid: De bedreiging van veiligheid die niet van buiten komt (vanuit andere landen,
vanuit de natuur of vanuit de technologie) maar van binnen: misdrijven en overtredingen die tot
conflicten leiden tussen burgers onderling (bron: Bruinsma, 2004).
Validiteit: De mate waarin het gene meet wat je ook daadwerkelijk wil meten. Het heeft betrekking op
de inhoudelijke kwaliteit van de meetprocedure. (bron: Schreuder Peters, 2005)
Vandalisme: Het opzettelijk en wederrechtelijk een goed dat geheel of gedeeltelijk aan een ander
toebehoort, vernielen, beschadigen, onbruikbaar maken. (bron: Wetboek van Strafrecht)
Veelplegers: Een persoon is een veelpleger wanneer hij/zij voor minimaal tien delicten al dan niet
onherroepelijk is veroordeeld, waarvan vijf keer in de afgelopen twee jaar. (bron: Wetenschappelijk
Onderzoek- en Documenatiecentrum)
Verdachte (aangemerkt door politie): Een persoon waarvan uit feiten of omstandigheden een redelijk
vermoeden van schuld aan enig strafbaar feit kan worden aangemerkt. (bron: Regiokorps Brabant-
Noord)
Zorgmelding: Melding waarbij zorg wordt uitgesproken over jongeren. Veel voorkomende meldingen
zijn: een zorgwekkende thuissituatie, het sociale gedrag van de leerling, grensoverschrijdend gedrag
en een gedragsstoornis (zonder diagnose). (bron: Veldwerker Nocadic-Kentron)
Zware criminaliteit: Hieronder wordt verstaan: handel in drugs, zware vermogensdelicten (inbraak in
woning, rippen, afpersing, straatroof, overvallen), zware zedendelicten (aanranding, verkrachting),
verkeersdelicten (rijden zonder rijbewijs, rijden onder invloed, joyriding) en zware vormen van
geweld (zware mishandeling, (poging tot) doodslag, (poging tot) moord). (bron: Regiokorps Brabant-
Noord)
Lijst met beleidsnota’s, onderzoeksrapporten, samenwerkingsverbanden etc.
Brabantse jeugdmonitor: Onderzoek naar de gezondheid en welzijn van jongeren uit de regio Hart van
Brabant dat iedere vier jaar plaatsvindt.
34

Gemeente op Maat 2008: Gemeentelijke overzichtspublicatie van het Centraal Bureau voor de
Statistiek.
Gemeentelijke Basisadministratie (GBA): Register waarin alle inwoners die zijn ingeschreven bij een
gemeente in Nederland staan vermeld.
Integraal Veiligheidsplan 2007-2010: Een door het regionaal College vastgestelde notitie die het
vertrekpunt vormt voor het integraal veiligheidsbeleid binnen de gemeenten in de Regiokorps Brabant-
Noord.
Integrale Veiligheidsmonitor 2008: Bevolkingsonderzoek naar de gevoelens van onveiligheid bij de
bevolking, de leefbaarheid in de buurt, buurtproblemen, slachtofferschap, aangiftegedrag, respectloos
gedrag, de beoordeling van het gemeentelijke veiligheidsbeleid en het functioneren van de politie.
Jeugdagent: Politieagent die in zijn taakstelling is vrijgemaakt voor jongeren in drie gemeenten in het
Land van Cuijk, waaronder de gemeente Grave.
Jeugdbeleidsplan 2003-2007: Beleidsplan met daarin aanbevelingen om het jeugdbeleid binnen de
gemeente uit te bouwen. Jeugd en veiligheid is hier een aspect uit.
Jeugdmonitor 2007: Landelijke monitor over de situatie van jongeren tot en met 25 jaar in Nederland
die in 2007 ten uitvoer is gebracht.
‘Jong in de buurt’: Samenwerkingsverband tussen netwerkpartners uit het Land van Cuijk met als doel
het vormen van een methodische, preventieve en integrale aanpak van (individuele) vragen op het
gebied van jongeren in de openbare ruimte.
Plan van aanpak ‘Jongeren, alcohol, drugs en vandalisme 2008-2010’: Een plan van aanpak dat is
opgestart door de gemeente Grave en haar netwerkpartners, ter vermindering en/of beheersing van de
jeugdproblematiek op het gebied van alcohol, drugs en vandalisme in de gemeente.
35

Literatuurlijst
Acker, J. van (1998). Jeugdcriminaliteit, Feiten en mythen over een beperkt probleem. Houten: Bohn
Stafleu Van Loghum.
Angenent, H. (1991). Achtergronden van jeugdcriminaliteit. Houten: Bohn Stafleu Van Loghum.
Ankone, L.A.H. (2009). Problematische jeugdgroepen in district 3, bevindingen van de
shortlistanalyse. Onbekend: Regiokorps Brabant Noord.
Baulding, M. (2005). Project jongeren en drugs. Grave: Veiligheidsbureau Grave.
Beke, B.M.W.A., A.ph. van Wijk & H.B. Ferwerda (2006). Jeugdcriminaliteit in groepsverband
ontrafeld: tussen rondhang en bendevorming. Amsterdam: SWP.
Berg – le Clercq, T. (2009). Wat werkt bij overlast?. Utrecht: Nederlands Jeugd instituut.
Centraal Bureau voor Statistiek (2009). Gemeente op maat: Grave. Den Haag: Centraal bureau voor
statistiek.
Ferwerda, H. (2010). Problematische jeugdgroepen in Nederland: Omvang, aard en politieproces
beschreven. Arnhem: Bureau Beke.
Ferwerda, H, I.M.G.G. van Leiden, N.A.M. Arts & A.R. Hauber (2006). Halt: Het Alternatief?. Den
Haag: Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum.
Ferwerda, H. (1999). Ruwe bolster, blanke pit. Arnhem: Bureau Beke.
Gemeente Grave (2006), Integraal Veiligheidsplan 2007-2010: “Grave, een veilige gemeente!”.
Grave: Gemeente Grave.
Gemeente Nijmegen (2010). Overdrachtsdocument voor het Integraal Veiligheidsbeleid 2010-2014
“Voor een veilig Nijmegen”. Nijmegen: Gemeente Nijmegen.
GGD Hart voor Brabant (2007). Brabantse jeugdmonitor 2007: enquête 12 tot en met 18 jarigen,
gemeente Grave. Onbekend: GGD Hart voor Brabant.
Intomart Gfk bv (2009). Integrale veiligheidsmonitor 2008. Hilversum: Intomart Gfk.
Land van Cuijk (2008). Handleiding Jong in de buurt. Cuijk.
Meij, H. & L. Boendermaker (2008). Oorzaken en achtergronden van een problematische
ontwikkeling. Nederlands Jeugd instituut
Omlo, J. (2008). Hangjongeren. Onbekend: Adviesorgaan RMO
Ploeg, van der. J.D. (2000). Gedragproblemen: ontwikkelingen en risico’s. Nieuwegein: Lemniscaat.
Schreuder Peters, R.P.I.J. (2005). Methoden & technieken van Onderzoek: principes en praktijk. Den
Haag: SDU uitgeverij.
Regionaal Veiligheidshuis Maas en Leijgraaf (2009). Jaarverslag 2008, Activiteitenplan 2009-2010.
Oss: Regionaal Veiligheidshuis Maas en Leijgraaf.
36

Regionaal Veiligheidshuis Maas en Leijgraaf (2010). Jaarverslag 2009, Activiteitenplan 2010-2011.
Oss: Regionaal Veiligheidshuis Maas en Leijgraaf.
Ridder, H. de (2006). Jongeren, ouders en drugs. Apeldoorn: Garant.
Veiligheidsbureau Grave (2007). Plan van aanpak Jongeren, alcohol, drugs en vandalisme. Grave:
Veiligheidsbureau Grave.
Veiligheidsbureau Grave (2008). Verslag van de evaluatiebijeenkomst, in het kader van het
veiligheidsarrangement jongeren, alcohol, drugs en vandalisme 2008. Ongepubliceerd verslag.
Gemeente Grave, Veiligheidsbureau, Grave.
Veiligheidsbureau Grave (2009). Verslag van de evaluatiebijeenkomst, in het kader van het
veiligheidsarrangement jongeren, alcohol, drugs en vandalisme 2009. Ongepubliceerd verslag.
Gemeente Grave, Veiligheidsbureau, Grave.
Visser, M. (2005). (overlast van !?) Jongeren in de binnenstad van Almelo. Almelo: Steunpunt
Minderheden Almelo.
Internetbronnen
Bijzonder Jeugdzorg Brabant. Jongeren. http://www.bjbrabant.nl/detail.asp?
page=105&language=Default&title=Jongeren [30 maart 2010]
CCV. “Is objectief onveilig ook meteen subjectief onveilig?”. http://www.hetccv.nl/
instrumenten/Toolkit+Veiligheidsbeleving/menu%5B4%5D/Is+objectief+onveilig+ook+meteen+subje
ctief+onveilig?filter=32 [03 maart 2010]
CCV. Hangjeugd negatieve trend of gegeven?.
http://www.hetccv.nl/binaries/content/assets/ccv/dossiers/samenleven-enwonen/overlast/waalre_hangjeugd.pdf
[01 april 2010]
Centraal Bureau voor Statistiek. Over CBS. http://www.cbs.nl/nl-NL/menu/organisatie/ default.htm
[30 maart 2010]
Christen Democratisch Appèl. Programma 2010-2014.
http://www.cdagrave.nl/freetext.asp?content=&ftmod=freetext_000000007 [20 maart 2010]
Gemeente Grave. Feiten en Cijfers, gegevens van de bevolking. http://www.grave.nl/index.
php?simaction=internet&mediumid=1&pagid=7&rubriek_id=5&fontsize=11&stukid=2285 [15
februari 2010]
GGD Nederland. Organisatie GGD. http://www.ggd.nl/over-ggd-nederland/organisatie/ [05 februari
2010]
Keerpunt 2010. Verkiezingsprogramma. http://www.jacquesleurs.nl/2010/01/keerpunt-2010-wiltrendbreuk-en.html
[20 maart 2010]
Lokale Partij Grave. Programma Lokale Partij Grave. CCV. http://www.lpggrave.nl/?page=programma
[20 maart 2010]
Mooiland Maasland. Over buurten en kernen. http://www.mooilandmaasland.nl/676/ mijn-buurt/overbuurten-en-kernen.html
[22 februari 2010]
Novadic-Kentron. Beleid en Visie. http://www.novadic-kentron.nl/ [05 februari 2010]
37

Politie. Gebiedsgebonden politiezorg. http://www.politie.nl/PolitieABC /Politietaken/in_de_wijk.asp
[05 februari 2010]
Regionaal Veiligheidshuis. Regionaal Veiligheidhuis Maas en Leijgraaf. http://www.rvml.nl/ [05
februari 2010]
Trots Op Nederland Grave. Hoofdpunten verkiezingsprogramma Escharen, Gassel, Grave en Velp.
http://grave.trotsopnederland.com/index.php?pageID=3 [20 maart 2010]
Verenigd Progressief Grave. Verkiezingsprogramma. http://www.vpgrave.nl/index.php
/programma.html [20 maart 2010]
Volkspartij voor Vrijheid en Democratie. Verkiezingsprogramma 2010.
http://www.grave.vvd.nl/verkiezingsprogramma_2010_6686/ [20 maart 2010]
38