downloaden - Bureau Beke

Typologieën vanuit theorie gestuurd
Een van de oudste classificaties gebaseerd op de psychoanalytische theorie is de onderverdeling
van Cohen, Seghorn en Calma in 1969 (zie Bickley & Beech, 2001) op
basis van de freudiaanse begrippen fixatie en regressie. Bij fixatie gaat het om een
persoon met een gestagneerde psychosociale en psychoseksuele ontwikkeling, waardoor
iemand onvermogend is om langdurige relaties aan te gaan met een volwassene
en een exclusieve voorkeur heeft voor kinderen. Een regressieve pedoseksuele dader
is daarentegen wel in staat tot een stabiele relatie met een volwassene, maar valt in
periodes van stress terug in een kinderlijk gedragspatroon. Met name onder incestdaders
wordt een dergelijk regressief patroon gezien. In de loop der tijd zijn op basis
van deze onder verdeling andere terminologieën gebruikt, zoals ‘preferentieel’, dat een
primaire belang stelling voor kinderen aanduidt die met name in iemands adolescentie
ontstaat, en ‘situationeel’, dat eerder in volwassenheid ontstaat, wanneer iemand een
seksuele relatie met een kind begint in een tijd dat de normale seksuele uitlaat is geblokkeerd.
Het onderscheid in gefixeerde en regressieve daders wordt niet algemeen geaccepteerd
(Bickley & Beech, 2001). De grens tussen de beide categorieën is niet altijd helder en
empirisch onderzoek heeft het bestaan van deze typologie niet aangetoond. Met name
is onduidelijk hoeveel factoren nodig of voldoende zijn om een individuele dader te
classificeren als een bepaald type en welke van de factoren daarin het belangrijkste
is. Zo is het onjuist om alle incestdaders als regressieve of situationele daders te zien
die zich in tijden van stress – wanneer een volwassen partner niet beschikbaar is – tot
kinderen wenden. Studies hebben aangetoond dat incestdaders ook psychologische
problemen op andere gebieden kunnen hebben die zij delen met gefixeerde daders.
Sommige incestdaders misbruiken ook kinderen buiten het gezin. Dat betekent dat
vele pedoseksuele daders kenmerken van zowel de regressieve als de gefixeerde dader
hebben. Daarom is het beter het seksueel misbruiken van kinderen te zien als een continuüm
waarin beide posities aan de uiteinden te lokaliseren zijn en waarbij de meeste
daders ergens in het midden te vinden zijn.
Een bekende classificatie die op het onderscheid tussen gefixeerd en regressief voortbouwt,
is afkomstig van Knight en Prentky (1990), die pedoseksuele daders (uitgezonderd
incestdaders) op twee assen classificeren: een fixatie-regressie-as waarbij
beide groepen verder onderverdeeld worden in mate van sociale competentie (hoog
en laag competent), en een tweede as waarbij de mate van contact met het slachtoffer
in kaart wordt gebracht (hoge en lage mate van contact). Het probleem met dit
classificatiesysteem is dat deze onderverdeling in twee assen leidt tot 24 verschillende
groepen. Daarmee is het model erg complex, hetgeen de reden zou kunnen zijn dat er
weinig onderzoek naar is gedaan. Bovendien is onduidelijk of het onderscheid tussen
de 24 groepen klinisch betekenisvol is. Een groter bezwaar is dat de classificatie alleen
betrekking heeft op extrafamiliaire daders en dat incestdaders uitgesloten worden.
Ook dat maakt deze classificatie klinisch weinig relevant.
33