Deelrapport

provincie die methadon krijgen. Navraag bij een aantal sleutelfiguren leert ons dat de
registratie in de praktijk allesbehalve volledig is, onder andere omdat er geen afspraken
bestaan tussen de drughulpverlening enerzijds en apothekers en huisartsen anderzijds. Als
er al wordt geregistreerd, worden de cijfers bovendien door de PGC niet verwerkt. We
hebben ons dan ook geen verdere moeite getroost om deze cijfers te bekomen.
*** Etnografisch onderzoek
Alhoewel het etnografisch onderzoek in België nog in de kinderschoenen staat, kunnen
we voor wat betreft de regio Antwerpen toch melding maken van drie studies. De eerste
twee richten zich naar injecterende druggebruikers in de stad Antwerpen; de derde (en
meest recente) studie betreft cocaï ne- en crackgebruikers in het grootstedelijk gebied
Antwerpen. Bij de bespreking van deze studies hebben we vooral aandacht voor het
inzicht dat ze opleveren in de manier waarop de onderzochte personen omgaan met hun
gebruik en veel minder voor demografische en socio-economische gegevens. Deze
onderzoeken hebben immers niet tot doel representatief te zijn. Ze pretenderen niet de
omvang van het druggebruik in te schatten, doch wel de aard van het druggebruik.
• Een eerste studie betrof de vergelijking tussen een residentiële groep en een straatgroep
van injecterende druggebruikers, meer bepaald omtrent het AIDS-risicogedrag 79 . De
residentiële groep bestond uit 68 injecterende druggebruikers die verbleven in een
drugcentrum in Vlaanderen; de straatgroep was samengesteld uit 60 injecterende
gebruikers, allen afkomstig uit Antwerpen. We zullen ons hier beperken tot de
bevindingen omtrent de Antwerpse straatgroep 80 , aangezien dit voor onze
onderzoeksregio de meest interessante informatie oplevert.
Dit onderzoek was een actieonderzoek : via een spuitenruilproject wilde men het riskant
injecteergedrag en het riskant seksueel gedrag van deze gebruikers verminderen. Deze
variabelen werden een eerste keer in kaart gebracht via een voormeting, daarna werd het
project gestart en na zes maanden werd via een nameting van dezelfde variabelen
nagegaan of er veranderingen in het risicogedrag waren opgetreden.
79 KINABLE, R., CASSELMAN, J., TODTS, S. en VAN DEUN, P., Drugsgebruikers en AIDS, AIDSrisicogedrag
bij injecterende drugsgebruikers en evaluatie van een preventief project, Onderzoeksproject
in het kader van het samenwerkingsakkoord tussen het NFWO, de staat en de gemeenschappen, Brussel,
Vereniging voor Alcohol- en andere Drugproblemen (VAD) – Leuven, Katholieke Universiteit Leuven –
Antwerpen, Free Clinic, 1994.
80 De gemiddelde leeftijd van de straatgroep (60 injecterende gebruikers) bedraagt 28.2 jaar. De manvrouwratio
is ca. 5/1. Wanneer men kijkt naar het voornaamste middel, is de groep grofweg in te delen in
heroïne-injecteerders (65 %) en amfetamine-injecteerders (35 %). Vrijwel alle subjecten gebruiken
meerdere middelen. Men spuit gemiddeld 4.8 keer per dag. Het opleidingsniveau van deze groep gebruikers
is vrij laag : 38.3 % volgde beroepsonderwijs, 20 % volgde technisch onderwijs, 16.7 % volgde algemeen
vormend onderwijs en slechts 5 % volgde onderwijs aan een hogeschool of een universiteit. Wat betreft
hun inkomenssituatie, leeft ongeveer een kwart van een werkloosheidsuitkering, een klein kwart van een
bestaansminimum, maar een kwart rapporteert ook andere wijzen van levensonderhoud dan de
conventionele. Bij navraag over de categorie ‘anders’ rapporteerden de meesten diefstal, inbraak of
detentie. 76.7 % heeft schulden. Indien er sprake is van contact met de drughulpverlening, is dit contact
meestal éénmalig. Enkel methadonprogramma’s en opnames in psychiatrische of ontwenningsklinieken
komen gemiddeld frequenter meer dan eens voor. Een derde van de populatie (33.3 %) is nooit in
behandeling geweest voor drugproblemen. De meest voorkomende ontwenningsbehandelingen zijn
methadonprogramma’s (35 %) en CrisisInterventieCentra (35 %).
36