Hoofdstuk 3 - Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed

48
—
Afb. 3.7 Sporen van een houtwal of houtsingel in de vorm van een laat- of postmiddeleeuwse sloot met greppel aan
de rand van een kampontginning (‘eenmanses’) te Hengelo-Hasselo (naar Scholte Lubberink 2011, kaartbijlage 1).
rand van deze enk is maximaal even oud
(Fermin 2008b, 447).
Er zijn ook nog enkele archeologische aanwijzingen
voor de beplanting van wallen. Plantgaten
tussen de twee walgreppels zijn gedocumenteerd
in Oerle (Verspay 2011, 153-154) en Geldrop
(Hissel & Verspay 2007, 137-138). In Oerle duiden
plantgaten in een dichtgeraakte greppel van een
wal er op ‘dat de wal bij groot onderhoud (gedeeltelijk)
opnieuw is beplant’ (Verspay 2011,
154). Dit laatste is ook in Riethoven waargenomen
(Theuws 1976).
De behandelde archeologische informatie wekt
de indruk dat er wat betreft akkerwallen een
wezenlijk verschil bestaat tussen Zuid-
Nederland en meer noordelijk gelegen zandgebieden.
In het noorden hebben we meestal te
maken met de sporen van één enkele wal, met
name rond essen (de forse ‘eswallen’) en laatmiddeleeuwse
kampontginningen. In de bronnen
komen we de aanleg van dergelijke wallen
tegen als het ‘begraven ende bewallen’ van
grond (Spek 2004, 701). Er is in het noorden
nogal wat variatie in hoe archeologische sporen
van wallen er uit zien. De karakteristieke ‘dubbele
greppels’ komen vooral (alleen?) in het zuiden
voor en maken daar bovendien een behoorlijk
uniforme indruk. Ook is hier vaak
sprake van uitgestrekte stelsels van min of meer
haaks op elkaar staande dubbele greppels die
duidelijk afzonderlijke percelen begrenzen. Dit
is bij voorbeeld het geval te Lomm (Prangsma,
red. 2008: afb. 72) en Eersel (Lascaris 2011: fig.
10.1). Akkerwallen ter onderverdeling van grotere
aaneengesloten arealen akkerland lijken
vooralsnog een Zuid-Nederlands fenomeen. De
lay-out van dergelijke greppel-walsystemen
maakt hier en daar zelfs een min of meer plan-