pdf-version - E-thesis

een aantal Vlaamse schepenbanken door Monballyu blijkt dat het hierbij bijvoorbeeld
ging om overtredingen van plaatselijke keuren op de maten en gewichten, het
niet onderhouden van de vastenplicht, woeker, onrechtmatig beslag op een persoon
en zijn goederen, het uittrekken van grenspalen, onrechtmatige houtkap, overtredingen
van vorstelijke ordonnanties op de verkoop van graan, kleine vervalsingen,
vechtpartijen en het ontduiken van accijnzen. 80 In Maastricht werd accijnsontduiking
overigens niet tot de civiele maar tot de criminele delicten gerekend. Accijnsontduiking
behoorde tot de competentie van de hooggerechten. Dit blijkt uit de criminele
rollen en enkele bewaard gebleven strafdossiers van zowel het Brabants als Luiks
hooggerecht. Hier wordt later nog op teruggekomen.
In het civiele strafproces hanteerde men doorgaans dezelfde rechtsingang,
procesfasen, termijnen, verstekprocedure en methode van bewijslevering als in een
regulier burgerlijk proces. De ene partij, in dit geval de gerechtsofficier, klaagde. De
beklaagde antwoordde, waarop een repliek volgde, een dupliek, en soms zelfs een
tripliek en quadrupliek. Zodra dan deze waterval van replieken was opgedroogd,
werden partijen tot de bewijsvoering, de thoon, toegelaten. Materiële bewijsstukken
werden ingebracht, getuigen werden gehoord, soms werd de plaats van het delict
aan een gerechtelijke schouw onderworpen enzovoort. Zodra dat alles was gepasseerd
konden partijen proberen het bewijsmateriaal van de tegenpartij door middel
van schriftelijke reprochen aan te tasten. Daarna werden partijen middels de, eveneens
schriftelijke, salvatiën toegelaten tot een poging tot herstel van het door de
tegenpartij aangetaste bewijs. Aan het einde van het proces kwam de hoogschout
met een conclusie, een soort van requisitoir, en wees het gerecht vonnis.
Maastricht wijkt, zoals eerder gezegd, van de bovengeschetste onderverdeling
van het strafprocesrecht in civiele en criminele strafprocessen af voor wat betreft
de berechting van accijnsontduiking. Dit blijkt uit processen die tijdens dit
onderzoek de revue passeerden. 81 En het meest opvallende is dat er in Maastricht
niet alleen onderscheid was tussen criminele berechting en civiele berechting in
vergelijking met elders, maar dat binnen Maastricht zelf verschillend gestraft werd.
Het Luiks hooggerecht berechtte accijnszaken weliswaar crimineel, maar legde al
vroeg geldboetes op. In 1764 veroordeelde het Luiks hooggerecht Willem Jacobs
wegens ontduiking van accijnzen tot een boete van in totaal 82 goudguldens en in
1774 kwam ontduiking van tabaksaccijnzen Donné De Hair op een verbanning voor
de duur van drie jaar te staan. 82 Het Brabants hooggerecht strafte aanmerkelijk
80 Montballyu, Strafproces, p. 125
81 Onder andere LHG - 21; BHG - 34.1.
82 LHG - 21 resp. LHG - 22.
23