pdf-version - E-thesis

het archief van het indivies laaggerecht zijn in het onderzoek niet meegenomen. Reden
daarvoor is dat de kans op verwijzing naar verlichtingsauteurs vele malen groter
is bij zaken die voor de hooggerechten dienden, omdat bij deze zaken de doodstraf
en de tortuur aan de orde zou kunnen komen waartegen de Verlichting haar
pijlen richtte. Uit de archieven van het Brabants en Luiks Hooggerecht werden de
criminele rollen uit de periode 1760 – 1795 doorgenomen. De daaruit verkregen
informatie werd gecompleteerd met informatie uit de voor onderzoek beschikbare
procesdossiers.
Centraal in het onderzoek stonden de volgende vragen. Ten eerste werd
bekeken welke procesvorm in de onderhavige zaak gehanteerd werd. Dit is van
belang, omdat voor de verdediging de schriftelijke verweerprocedure de plaats bij
uitstek was om te kunnen wijzen op de strafrechtsleer van de Verlichting. De schriftelijke
verweerprocedure kwam in het criminele strafproces alleen in het ordinarisproces
voor. En passant werd bekeken of in de zaak tortuur of de doodstraf aan de
orde kwam. Dit omdat in een dergelijk geval de verdediging er extra baat bij had
om op het verlichtingsdenken te wijzen. Als laatste vraagstelling stond de verwijzing
van de verdediging naar de rechtsgeleerde doctrine centraal, en met name de vraag
of de verwijzing de leer van verlichtingsfilosofen betrof. In het kader daarvan werd
er ook op gelet of sommige pré-verlichtingsdenkers al moderniseringstheorieën naar
voren brachten. Van Antonius Matthaeus II (1601-1654) is bekend, dat zijn ideeën
betreffende de pijnbank veel lijken op de ideeën die later door Beccaria geponeerd
werden. 105 Eventuele verwijzingen naar het werk van dergelijke pré-verlichtingsauteurs,
zijn in het onderzoek meegenomen als de verwijzing een leerstelling betrof
handelend over de modernisering van het strafrecht.
De hierboven beschreven werkwijze levert een vrij compleet beeld op van
het aantal zaken dat tussen 1760 en 1795 diende, van de gehanteerde procesvorm,
de mate van inzet van de advocatuur in de Maastrichtse criminele procedures en
van de vraag of de Maastrichtse juristen hun kennis van Verlichting ook in de
praktijk toepasten.
7.2 Onderzoeksresultaten
Uit registratie in de criminele rollen van de Maastrichtse hooggerechten
blijkt het volgende: tussen 1760 en 1795 startten in totaal 232 criminele strafprocessen.
Omdat het geen zin heeft om naar verlichtingsaspecten te zoeken in niet-
105 Vrugt: Criminele Saken, p.37-39.
29