voorstudie Maatwerk-architecten [ PDF, 2,69 MB] - Stad Leuven

1.4 KORTE HISTORIEK VAN HAL 4, 5 EN TUSSENGEBOUW
GRAND CENTRAL BELGE, 1863-1897
In 1863 werd gestart met de bouw van de Centrale Werkplaatsen. De plannen werden opgemaakt door
Maurice Urban, broer van Jules Urban, directeur-generaal van de Grand Central Belge. Maurice Urban
was in de periode 1864-1898 directeur van de afdeling Tractie en Materieel. 62 Tijdens zijn bestuur bleef
hij ook actief als ingenieur-uitvinder, onder meer van enkele locomotieftypes. 63 De werken werden
uitgevoerd door aannemer Louis Bosmans. 64
Eind 1863 waren hal 5 en 8 volledig opgetrokken. Hallen 1, 3, 4 en 6, de verbindingshallen tussen hal 3,
4 en 5 en de stookplaats waren reeds gedeeltelijk gerealiseerd. 65 In 1864 konden reeds de eerste
herstellingen uitgevoerd worden. 66 In 1867 stonden de hallen 1, 3, 4 en 6 er volledig. Hal 2 was er ook
bijgekomen. 67 Pas in 1868 kon de afdeling Tractie en Materieel melden dat de werken volledig afgerond
waren. 68
Hal 4 heeft van bij de oprichting tot de sluiting van de werkplaats in 1993 dienst gedaan als opstelwerf.
Een deel van hal 4, namelijk de vier noordelijke traveeën, werd in de beginperiode ingenomen door de
ketelmakerij.
Hal 5 deed in oorsprong dienst als atelier voor draaibanken en werktuigen. De hal werd d.m.v. de
paswerkerij verbonden met de opstelwerf. In de hal aan de oostzijde van hal 5 bevonden zich kantoren
en een ruimte voor motoren en generatoren.
Hal 4 is grotendeels in zijn oorspronkelijke vorm bewaard gebleven. De tussenwand tussen de
opstelwerf en de ketelmakerij, namelijk tussen travee 4 en 5, is echter verdwenen. Centraal in deze
wand, t.h.v. de middengang, was een poort voorzien. Aan weerszijden hiervan bevonden zich 3
raamopeningen. In de noordwestelijke hoek van de hal bevonden zich twee kleine lokaaltjes. Deze zijn
eveneens verwijderd.
Er was slechts één poort aanwezig per gevel/wand, namelijk de toegangspoorten in de noord- en
zuidgevel en de verbindingspoorten met de tussenhallen
De verdiepte middengang liep aan de noord- en zuidzijde van het gebouw buiten verder. Hier konden de
locomotieven op een rollend platform of overlader rijden, waarmee ze dan zijdelings in de hal verplaatst
werden. Ten zuiden van de hal bevonden zich een inspectieput en een weegtoestel. De werkputten
werden gebruikt om werken uit te voeren onderaan de locomotief. Volgens het plan van Maurice Urban
(1882) waren zij slechts aan één zijde voorzien van een trap (nl. aan de zijde van de gevels).
De oorspronkelijke dakvorm van de hallen is bewaard gebleven. Bepaalde onderdelen, zoals de
dwarsliggers en een deel van de gordingen, zijn echter vernieuwd. Plannen voor herstellingswerken aan
de dakstructuur uit 1936, geven ons informatie over de de oorspronkelijke dakopbouw van de hal. De
kolommen werden onderling verbonden d.m.v. vakwerkliggers bestaande uit houten balken en stalen
trekkers en koppelstukken. T.h.v. de kolommen rusten de liggers op een houten verdeelbalk.
In oorsprong waren de daken voorzien van daklichten centraal in het dakvlak (tussen de 1 ste en 2 de
gording).
Op plannen uit 1932 staat in de zuidelijk kopgevel van hal 4 schrijnwerk met een boogvormige waaier
opgetekend. Er wordt hierbij een onderscheid gemaakt tussen bredere (houten) stijlen en regels en de
(mogelijk stalen) verdeelroeden. Waarschijnlijk betreft dit het oorspronkelijke schrijnwerk.
Ook het huidige voorkomen van hal 5 komt nog grotendeels overeen met de oorspronkelijk opzet van
het gebouw. Hal 5 was toegankelijk via telkens twee poorten in de kopse gevels. Aan de zuidzijde zijn
deze aangepast. Verder waren er drie toegangsdeuren naar de aanbouw in het oosten en één doorgang
62 André CRESENS, Het Leuvense spoorwegknooppunt en de Centrale Werkplaatsen te Kessel-Lo, in Monumenten en
Landschappen, jaargang 14 (1995), nummer 5, p. 39
63 AERTS KRISTOF, De Centrale werkplaats van Kessel-Lo (1863-1898) : een bedrijfsgeschiedenis; in Brabantse Folkore en
geschiedenis nr. 283, Brussel, 1994, p. 258
64 André CRESENS, o.c., p. 39
65 Centrale werkplaatsen, Erfgoedcel Leuven, Stedelijke Academie voor Beeldende Kunst Leuven, Leuven, 2006, p. 18
66 AERTS KRISTOF, o.c., p. 258
67 Centrale werkplaatsen, Erfgoedcel Leuven, Stedelijke Academie voor Beeldende Kunst Leuven, Leuven, 2006, p. 18
68 AERTS KRISTOF, o.c., p. 258
38