Mensenhandel - Nrc

Mensenhandel – zevende rapportage van de nationale rapporteur
4.2.1 Vrouwen in de La Strada-landen
In de Eerste rapportage van de NRM is uitgebreid ingegaan op factoren die vrouwen kwetsbaar
maken voor uitbuiting. In de daaropvolgende rapportages is aandacht besteed aan specifieke
groepen vrouwen en meisjes, zoals vrouwen in de opvang voor asielzoekers en vrouwen
met een afhankelijke verblijfsstatus. In het navolgende wordt aan de hand van deskresearch 2
van La Strada International (LSI) stil gestaan bij de kwetsbare positie van veel vrouwen in een
aantal Oost-Europese landen (de zogenoemde La Stradalanden 3 ) . Blokhuis 4 concludeert
dat mannen en vrouwen in de meerderheid van de La Stradalanden gelijke rechten hebben, 5
maar dat de rechten van vrouwen in de praktijk geschonden worden. De politieke transformaties
en de overgang van de centrale planeconomie naar de vrije markteconomie die in
veel La Stradalanden plaats heeft gevonden is gepaard gegaan met een groei aan patriarchale
waarden en normen. ‘Gender equality’ is men gaan associëren met het communistische regime.
De werkloosheid onder vrouwen is groter dan die onder mannen, zij worden slechter
betaald en vanuit het publieke naar het private domein gedrongen. Dit heeft consequenties
voor hun positie thuis, op de arbeidsmarkt en in het migratieproces. Er is sprake van veel huiselijk
geweld en er lijkt een samenhang te zijn tussen slachtofferschap van huiselijk geweld en
van mensenhandel. 6 De feminisering van de armoede leidt tot feminisering van migratie,
maar het gegeven dat de legale migratiemogelijkheden beperkt zijn werkt het gebruikmaken
van de diensten van smokkelaars en andere tussenpersonen in de hand, hetgeen de kans op
uitbuiting vergroot. Ook in veel andere delen van de wereld is de positie van vrouwen in sociaal,
maatschappelijk en economisch opzicht slechter dan die van mannen. Zo bezien vormt
gender-ongelijkheid een belangrijke factor die bijdraagt aan mensenhandel. Economische
empowerment zou een krachtig middel kunnen blijken ter preventie van mensenhandel.
4.2.2 Mannen
Ook mannen worden slachtoffer van mensenhandel. Surtees (2008) deed onderzoek naar
deze categorie slachtoffers die maar zelden in de schijnwerpers staat. Zij analyseerde de gegevens
over 685 uit Belarus of de Oekraïne afkomstige mannen die voorkomen in het IOMdatabestand
van slachtoffers die in de periode 2004-2006 door IOM of door samenwerkingspartners
van IOM zijn begeleid. Daarnaast interviewde ze slachtoffers en bestudeerde
ze case files. Hoewel geen van de slachtoffers in Nederland terechtkwam en geen van de ronselaars
– voor zover bekend – uit Nederland afkomstig was, is het niettemin interessant om
enkele resultaten uit het onderzoek hier te vermelden. Voor veel slachtoffers was de zorg
voor kinderen de reden om te migreren. Meer dan de helft van de mannen was opgeleid (van
2 Aangevuld met interviews met La Strada medewerkers.
3 Dit zijn naast Nederland: Polen, Tsjechië, Bulgarije, de Oekraïne, Belarus, Moldavië, Macedonië en Bosnië
Herzegovina.
4 Blokhuis, 2008.
5 Zij hebben bijvoorbeeld allemaal de CEDAW-conventie geratificeerd.
6 Zie ook Warnath, 2007 over dit thema.
128