Mensenhandel - Nrc

Mensenhandel – zevende rapportage van de nationale rapporteur
ternationale regelgeving. 41 De genoemde middelen maken geen deel uit van de delictsomschrijving
van mensenhandel waar het gaat om minderjarigen, en dan is instemming dus
nooit relevant. 42
In geval van maatregelen die de fysieke vrijheid rechtstreeks beperken (bijvoorbeeld opsluiting
of bewaking) is onttrekking feitelijk onmogelijk. Wanneer de uitbuiter het slachtoffer
door andere maatregelen in de greep houdt, zou onttrekking praktisch gezien wel mogelijk
zijn, maar kan de beleving van het slachtoffer een beletsel vormen. Uit feiten en omstandigheden
moet dan wel blijken dat het slachtoffer redelijkerwijs mocht veronderstellen dat hij
of zij niet op eigen kracht uit die situatie kon komen. Dit kan bijvoorbeeld gelegen zijn in de
(gepercipieerde) consequenties van een onttrekking of in de feitelijke verblijfs- of arbeidsomstandigheden
waarin het slachtoffer zich bevindt. 43 Zo zou de onvrijheid kunnen worden
gelezen in een schuldrelatie met de werkverschaffer of een derde, de culturele context, minderjarigheid
of een combinatie van deze factoren. NRM5
De Rechtbank Leeuwarden oordeelde bijvoorbeeld dat de verdachte, door misbruik te maken
van de sociale situatie van het slachtoffer, door haar voortdurend onder druk te zetten
door middel van (de dreiging met) fysiek geweld en emotionele chantage en door haar te
voorzien van een vals identiteitsbewijs, een situatie had gecreëerd die haar ertoe bracht als
prostituee te (blijven) werken. 44 De Rechtbank Groningen veroordeelde een verdachte voor
mensenhandel die onder meer haar slachtoffer onder invloed van voodoo had gebracht. 45 De
omstandigheid dat iemand verslaafd is aan verdovende middelen kan een factor zijn waardoor
de keuzevrijheid van betrokkene beperkt is, en deze daarmee niet de mogelijkheid heeft
zich te onttrekken aan uitbuiting. 46 Dat iemand niet legaal in Nederland verblijft, kan ook
worden aangemerkt als een omstandigheid die wijst op de uitbuiting van afhankelijkheid, en
dus misbruik van uit feitelijke verhoudingen voortvloeiend overwicht met zich brengt, aldus
de Hoge Raad. 47
41 Zie art. 1 lid 2 EU-Kaderbesluit (2002) en art. 3 sub b VN-Palermo Protocol. Op grond van deze bepalingen
is de instemming van het slachtoffer van mensenhandel met de beoogde of bestaande uitbuiting niet relevant
indien één van de dwangmiddelen is gebruikt. Deze bepalingen hebben niet tot uitdrukkelijke wetgeving
geleid; uit de memorie van toelichting blijkt dat dit niet nodig werd geacht (Kamerstukken II 2003/04, 29 291,
nr. 3, p.19).
42 Zie art. 273f lid 1 sub 2, sub 5 en sub 8 Sr.
43 Zie in deze context ook Hof Arnhem, 23 mei 2006, LJN: AX4208, waarin het hof - in een zaak over seksuele
uitbuiting - oordeelt: “Eventuele instemming van het slachtoffer met zijn/haar uitbuiting is niet bepalend.
Wezenlijk is dat het slachtoffer onder de gegeven omstandigheden redelijkerwijs geen andere keuze heeft
dan in een toestand van uitbuiting te geraken en in feite de vrijwilligheid bij het slachtoffer geheel, althans in
ernstige mate ontbreekt”.
44 Rb. Leeuwarden, 23 maart 2002, LJN: AF2879.
45 Rb. Groningen, 12 december 2000, LJN: AA8975.
46 HR, 18 april 2000, NJ 2000, 443.
47 HR, 18 april 2000, NJ 2000, 443. Zie ook EHRM, 26 juli 2005, Siliadin v. France, r.o. 118 waarin het Europese
Hof overweegt dat “although the applicant was not threatened by a ‘penalty’, the fact remains that she was in
an equivalent situation in terms of the perceived seriousness [cursivering: BNRM] of the threat. She was an
adolescent girl in a foreign land, unlawfully present in French territory and in fear of arrest by the police”.
468