Download hier het document Havenvisie 2030 - Groningen ...

groei
leefomgeving
KenniS
SAmenWerKen
Doen
economiSche groei = groen

Doen is groen!
Duurzame energie
Per jaar wordt door Groningen Seaports 2.100.000 kwh gebruikt voor
de openbare verlichting, walstroomaansluitingen, het kantoor van
Groningen Seaports, camera bewaking etc. Groningen Seaports heeft
een contract voor levering van energie uit 100% hernieuwbare bronnen.
Hernieuwbare energie bespaart per kilowatt 443 gram CO2. Per jaar
besparen we hiermee 9.303 ton CO2.

Voorwoord
Economische Groei = Groen is de titel van de Havenvisie
2030 van Groningen Seaports. Waarom een havenvise?
Heel eenvoudig. Zonder visie is er geen toekomst. Zonder
toekomst is er geen perspectief. En als er iets is wat de
Eemsdelta, het beheersgebied van Groningen Seaports, heeft
dan is dat perspectief! Perspectief in het bijzonder als het
gaat om groene economische groei. In 2030 is de Eemshaven
bijvoorbeeld Energy-en dataport van Noordwest-Europa en
is Delfzijl hét toonaangevend cluster waar chemie sterk is
vergroend (de bio-based economy voor chemie en reclycling).
Vanaf nu tot en met 2030 zal de ‘oude economie’ in het
beheersgebied van Groningen Seaports een ware transitie
ondergaan naar een circulaire economie. Hernieuwbare
grondstoffen, co-siting, closed-loop clusters, social return,
clustervormingen, het provinciale project ‘Economie en
Ecologie’, cradle-to cradle… voorbeelden van initiatieven
die ons bewust maken van het feit dat fossiele brandstoffen
uitgeput raken en de hoeveelheid afval die we met z’n allen
produceren niet langer te behappen is voor onze planeet. We
zullen hoe dan ook naar andere oplossingen moeten zoeken.
Daarbij moeten we ons realiseren dat de huidige economische
stagnatie in Europa tot andere initiatieven moet gaan leiden
om groei weer mogelijk te maken. Tel daar aan de andere kant
de explosieve economische groei van de z.g. BRIC -landen bij,
dan zullen we dus andere wegen moeten inslaan om te komen
tot een betere balans. De ontwikkeling van een visie is geen
eenvoudige zaak. De complexiteit wordt bepaald door de vele
onzekerheden op lange termijn. Ook de diversiteit van alle
betrokken partijen maakt het niet eenvoudig een eenduidige
visie te ontwikkelen.
Om recht te doen aan het complexe karakter is een professioneel
proces ingezet dat heeft geleid tot deze visie. Het verkrijgen
van draagvlak, robuustheid en een concrete ontwikkelagenda
staan hierin centraal. Het draagvlak is verkregen door ruim 150
stakeholders te betrekken bij de Havenvisie 2030. Robuustheid
door het uitvoeren van een grondige analyse met als resultaat
een concrete ontwikkelagenda vanaf nu tot en met 2030
waarin de inzet en acties van Groningen Seaports en andere
spelers zijn vastgelegd met als rode draad; Doen is Groen! Als
Groningen Seaports begrijpen we heel goed dat wij het niet
alleen kunnen. We hebben de stakeholders, de provincie, de
gemeenten, de chemische bedrijven, de energiebedrijven, het
MKB, kennisinstellingen en last but not least de inwoners van
de Eemsdelta nodig om deze groei te kunnen realiseren. De
groene groei natuurlijk, waarbij wij met onszelf de afspraak
hebben gemaakt dat we niet willen groeien ten koste van ons
Werelderfgoed, de Waddenzee. Nee, alle groei-initiatieven
worden ontwikkeld met behoud van het estuarium. Met behoud
van een prettige en gezonde leefomgeving in de Eemsdelta.
Want de economische groei die wij voorstaan is groen en
gericht op verbetering van de environmental footprint. U kunt
op Groningen Seaports rekenen als stimulator, initiator en
facilitator. Laten we echter één ding met elkaar afspreken. We
doen het samen. We kunnen dan én economische groene groei
realiseren én kunnen we met elkaar werken aan een betere
wereld, hier in de Eemsdelta en daarbuiten. Ik nodig u allen uit
onder het motto van deze Havenvisie 2030: Doen is Groen!
harm Post
Directeur Groningen Seaports
Sam

Duurzame
groei
economische groei.
Groei
Kennis is kracht.
Kennis
Doen!
Doen is groen.
Doen!
leefomgevin
Maatschappelijke verantwoordelijkheid.
Leefomgeving
Hechte samenwerking en slimme netwerken.
enwerken
Samenwerken

Economische Groei = Groen
De eemsdelta is in 2030 het belangrijkste groene haven-
en industriegebied van noord-nederland.
groningen Seaports zet in op de groeisectoren energie
en Data in de eemshaven, en de Biobased economy voor
chemie en recycling in Delfzijl. hierbij is aansluiting
gevonden op de ontwikkelingsvisie eemsdelta van
de provincie groningen, de visie op de economische
ontwikkeling van de DeAl gemeenten (Delfzijl, eemsmond,
• Toegevoegde waarde
• Overslag
• Scheepvaart
• Directe werkgelegenheid
• Indirecte werkgelegenheid
• CO2 uitstoot
• Hergebruik Restwarmte
• Ruimtebehoefte
Appingedam, loppersum) en het topsectorenbeleid van
de rijksoverheid. Door de krachtige verbinding van energy
en Dataport eemshaven met het Biobased chemie- en
recyclecluster in Delfzijl is in 2030 een efficiënte en
concurrerende groene industriehaven ontstaan. overheden,
bedrijfsleven, kennisinstellingen en maatschappelijke
organisaties werken nauw samen. Daardoor is de omslag
naar een innovatieve Biobased economy gemaakt. De
• 814 miljoen
• 5.346
• 10.725
• 100% in 2015
• Beperkt
• Beschikbaar 497 hectare in Delfzijl,
265 hectare in de Eemshaven
• 150%
• Tot 2020: + 10% per jaar
• Tot 2020: + 5% per jaar
• 110%
• 110%
• 80% t.o.v. 2015
regionale arbeidsmarkt sluit aan bij de vraag naar kennis,
techniek en menskracht. De eemsdelta is aantrekkelijk voor
bedrijven door de uitstekende bereikbaarheid, de kwaliteit
van de leefomgeving en de ligging aan Werelderfgoed
Waddenzee. De leefomgeving en het landschap scheppen
verplichtingen. De inwoners van de eemsdelta wonen en
werken veilig en gezond in het gebied. het is schoon en
aantrekkelijk ten opzichte van de rest van nederland.
De doelstellingen voor 2030 2012
2020 2030
• 200%
• 2020 - 2030: + 5% per jaar
• 2020 - 2030: + 2% per jaar
• 120%
• 120%
• 60% t.o.v. 2015
• 50% t.o.v. 2012

visie op energy en Dataport eemshaven
De eemshaven functioneert in 2030 als energie en datahub voor
noordwest-europa. Zij is een essentiële schakel in het noordwest
europees netwerk voor elektriciteits- en datavoorziening door
de effectieve en betrouwbare combinatie van 2 knooppunten:
intelligente energievoorziening en internationale communicatie
en gegevensopslag. er wordt optimaal gebruik gemaakt van
de synergie-mogelijkheden tussen de eemshaven en Delfzijl.
efficiëntie en vergroening in de beide havens is mede tot stand
gekomen door de diepzeetoegang naar de eemshaven en
optimale infrastructurele en logistieke verbindingen. in 2030 is
de eemshaven een goed geoutilleerde off shore windcluster voor
windparken op de noordzee op de grens van het nederlands
en Duits continentaal plat.
visie op Biobased economy voor chemie en
recycling in Delfzijl
in 2030 is de omslag naar een economie gebaseerd op hergebruik
in volle gang. Delfzijl is het toonaangevend cluster waar chemie
sterk is vergroend. Dankzij onderzoek en mogelijkheden om te
experimenteren zijn de chemische producten voor een groot deel
gebaseerd op biologische en hernieuwbare grondstoffen. in 2030
heeft de reststoffenverwerking geleid tot een duurzame en groene
grondstoffenmarkt met een regionale en (inter)nationale afzet.
Daarmee is een belangrijke bijdrage geleverd aan de ontwikkeling
van de op- en overslag van biomassa. De belangrijkste acties zijn:
A. groei
1. inzetten op clustervorming binnen en tussen sectoren
• ontwikkelen eemshaven Zuidoost zodat de eemshaven al in
2020 dé vestigingplaats voor datacenters is in noordwest-
europa is.
• ontwikkelen van industriële clusters waarin integraal ruimte is
voor reststoffenverwerking. De zuidzijde oosterhorn in Delfzijl
wordt daarvoor ingericht.
• het offshore windcluster van noordwest-europa is tot stand
gekomen door tijdige realisatie van een heli-port en de
ontwikkeling van de Beatrixhaven in 2015.
• in samenwerking met partners in de eemsdelta wordt
substantieel geïnvesteerd in het aantrekken van mKBbedrijven.
2. intensiveren huidige ruimte
• investeren in het aantrekken van logistieke stromen.
• realiseren van kadecapaciteit voor de binnenvaart en zeevaart,
zoals het ontwikkelen van de oterdummer-driehoek en
zuidzijde oosterhorn; beide gelegen in de haven van Delfzijl.
• Bijdrage aan de Bedrijventerreinvisie eemsdeltaregio ten
behoeve van de herpositionering van mKB bedrijventerreinen.
3. verbeteren en vergroenen bereikbaarheid
• Wensenlijst infrastructuur:
- vaarwegverruiming eemshaven;
- verdubbeling n33 tot Delfzijl;
- oostboog spoorlijn veendam;
- verdubbeling n46 groningen-eemshaven;
- goederenspoorlijn Delfzijl-veendam;
- verlengen zeesluis Delfzijl;
- Personenvervoer spoorlijn eemshaven;
- Buizenzone eemshaven-Delfzijl;
- veerverbinding Delfzijl-Knock.
• groningen Seaports bevordert schone scheepvaart door het
verder uitbouwen van beloningsbeleid in havengeldtarieven.
• in 2030 zijn alle kades van groningen Seaports voorzien van
walstroom en is er voldoende lng bunkercapaciteit voor
zeeschepen en binnenvaart.
• een leidende rol van groningen Seaports in de ontwikkeling
van, en het investeren in de infrastructuur voor openbare
utiliteiten (perslucht, stikstof, elektriciteit, co2, restwarmte,
stoom- en industriewater) in principe op basis van een
sluitende businesscase.
B. leefomgeving
• verbeteren environmental footprint.
• Werken aan de mogelijkheden voor bijdrage aan de ecologische
verbetering van het eems-Dollard estuarium.
• groningen Seaports werkt in het kader van het provinciale
project ‘economie en ecologie’ in balans samen met overheden,
bedrijfsleven en natuur- en milieuorganisaties aan een milieuinformatiesysteem
en een routekaart voor verlaging van emissies
in de eemsdelta.
• in 2030 wordt 50% van de restwarmte op de industrieterreinen
hergebruikt.
• Doelstelling voor de co2 reductie in de haven- en
industriegebieden is: co2 2015 = 100 naar co2 2020 = 80 naar
co2 2030 = 60.
c. KenniS
• in 2015 is ‘Brainwierde Weiwerd’ gereed voor de vestiging van
startende ondernemers.
• groningen Seaports blijft nauw samenwerken met kennis- en
onderwijsinstellingen in de regio.
• Behouden en ontwikkelen we de technische beroepsbevolking,
onder meer door samen te werken met het
Seaports Xperience center.
• nauwe samenwerking met de haven van rotterdam en
niedersachsen-ports met als doel onderdeel te worden
van hun internationaal netwerk op alle fronten, waaronder
kennisuitwisseling.
D. SAmenWerKen
• nauwe samenwerking binnen de Brancheorganisaties
Zeehavens met de havens van rotterdam, Amsterdam en
Zeeland.
• intensiveren van de samenwerking binnen de noordelijke
havenalliantie met de havens van Den helder, harlingen
en lauwersoog gericht op de ontwikkeling van gezamenlijke
Waddenfondsprojecten.
• intensiveren van de samenwerking met de haven van
lauwersoog.
• Uitbreiden van de samenwerking met niedersachsen Ports.
• intensiveren samenwerking (inter)nationale netwerken en
partners in de logistieke keten.
e. Doen!
• groningen Seaports sluit aan bij eemsdelta green voor
duurzaamheidsacties.
• Permanente verbetering van de milieu- en duurzaamheidsprestaties
door 2 jaarlijkse uitvoeringsprogramma ecoports.
• Behouden van het principe om 100% duurzaam in te kopen en
lcc (life cycle cost) toe te passen in eigen projecten.

Doen is groen!
Elektrisch rijden is stiller
en beter voor het klimaat
Groningen Seaports schakelt over
op elektrisch rijden. De eerste auto’s
zijn in het voorjaar 2012 in gebruik
genomen. Dit zorgt voor minder CO2
uitstoot en is beter voor het klimaat. In
de havens worden de komende jaren
meer elektrische laadpalen geplaatst
om het elektrisch rijden te stimuleren.
Ook een voordeel: het verkeer in de
havens wordt stiller.
Inhoudsopgave
Voorwoord 03
Economische Groei = Groen 05
Inhoudsopgave 07
Waarom een havenvisie? 08
• Gevolgde aanpak 10
Het vertrekpunt: de situatie in 2012 12
• Introductie Groningen Seaports 13
• Beheersgebied Groningen Seaports in cijfers 14
• Huidige bedrijvigheid en recente ontwikkelingen 15
• Concurrentie en kansen 18
De visie op 2030 26
• Economische Groei = Groen 27
• A. Economische Groei 28
• B. Leefomgeving 32
• C. Kennis 34
• D. Samenwerken 36
• E. Doen! 37
Perspectief voor Groningen Seaports 38
Bijlagen 40
1 Ontwikkelagenda Economische Groei = Groen 40
2 Samenvatting op hoofdlijnen huidge situatie sectoren,
trends, concurrentie, visie en doen
44
3 De omgeving richting 2030 en haar onzekerheden 48
4 Een overzicht van de bronnen 60
5 Lijst met participanten 62
| 07

Waarom

een havenvisie?
Groningen Seaports voert het beheer over de twee zeehavens Eemshaven en Delfzijl en de aangrenzende industriegebieden in de provincie Groningen. Tevens omvat het beheersgebied van
Groningen Seaports de twee binnenhavens, de Farmsumerhaven en de Oosterhornhaven. Verder voert Groningen Seaports het strategisch management en beheer over het Bedrijvenpark
Fivelpoort en de railterminal Groningen Railport in Veendam. Het beheersgebied grenst voor een belangrijk deel aan het werelderfgoed Waddenzee en het Eems-Dollard estuarium.
De unieke ligging van het gebied, de leefomgeving en het economisch belang ervan voor de regio Noordoost-Groningen, geeft Groningen Seaports een bijzondere verantwoordelijkheid.
De missie van Groningen Seaports luidt dan ook:
Groningen Seaports stimuleert op verantwoorde en duurzame
wijze de economische activiteiten - en dus de werkgelegenheid -
in de direct onder haar beheer dan wel regie vallende havens,
bedrijventerreinen en andere logistieke knooppunten.
De ontwikkelingen van de afgelopen tien jaar in het beheersgebied
geven aanleiding om een heldere richting en koers
voor de toekomst te formuleren. Afgelopen jaren zijn er vele
projecten gestart om de havens op een meer duurzame wijze
te ontwikkelen. Voorbeelden hiervan zijn het Ecoport certificaat,
het 100% duurzaam inkopen van middelen en het ecologisch
beheer van de bermen en niet uitgegeven terreinen. Voor de
toekomst dient dit echter gebundeld te worden in een visie die
recht doet aan het principe dat de economische ontwikkeling
voor de regio essentieel is, maar wel op een verantwoorde en
duurzame wijze. Een visie die in harmonie met de leefomgeving
en in goed overleg met de vele belanghebbenden is ontwikkeld.
Vandaar dat wij een intensief proces hebben doorlopen dat heeft
geleid tot deze Havenvisie 2030.
‘Economische Groei = Groen!’ is het motto van de visie, die
richting geeft aan de groeistrategie tot 2030; de realisatie van
economische groei in combinatie met de ambitie om deze op
een duurzame manier tot stand te brengen.
De ambities zetten de stip op de horizon, de acties zijn
verbonden met de actualiteit. In de wijze waarop wij
economische groei vormgeven hebben we aandacht voor een
groene strategie: de waarden voor een goed milieu waarbij
het economisch en sociaal klimaat zo goed mogelijk worden
beschermd en verbeterd. Wij zien onszelf als initiatiefnemer,
stimulator en facilitator om economische groei op duurzame
wijze tot stand te brengen. Dat gaat niet vanzelf. Wij maken
daarbij gebruik van dialoog en samenwerking met alle partners.
Tot 2030 kan er veel veranderen. De visie is gebaseerd op het
scenario dat de economisch groei in Noordwest-Europa doorzet
en de circulaire economie daadwerkelijk van de grond komt.
Wat als de werkelijkheid er mogelijk anders uitziet dan waar
de visie op is gebaseerd? We hebben een uitgebreide trend en
scenario analyse gemaakt 1) . Twee lange termijnontwikkelingen
vormen de belangrijkste onzekerheden voor onze visie. De
onvoorspelbare economische ontwikkeling (Groeit of stagneert
de Europese economie?) en de onzekere economische richting
(Blijven fossiele grondstoffen de economie domineren of spelen
hernieuwbare grondstoffen een belangrijke rol?).
Met de huidige economische situatie in Europa is een
voorspelling onmogelijk. Hoe deze ontwikkelingen uitpakken,
heeft vanzelfsprekend een zeer grote impact op de toekomst
van de havens en industrie, de totale investeringsruimte en het
groeipotentieel voor het beheersgebied in termen van industriele
productie en overslag. Afhankelijk van factoren als economische
trends en grondstof en brandstofkosten, zou de realisatie
van de Havenvisie 2030 in mate en karakter van de groei een
andere invulling kunnen krijgen. Wij zijn er van overtuigd
dat de economie gebaseerd op hernieuwbare grondstoffen
de duurzame toekomst is, met marktwaarde. Wij willen daar
met deze Havenvisie 2030 op anticiperen. Flexibel kunnen
inspelen op veranderende economische omstandigheden,
trendverschuivingen en maatschappelijke context draagt
bij aan het succes. De Havenvisie 2030 is een strategisch
document. In de ontwikkelagenda bij deze Havenvisie 2030
zijn acties opgenomen die worden vertaald in de jaarlijkse
uitvoeringsagenda.
De Havenvisie 2030 is tot stand gekomen na consultatie van
overheden, klanten, bedrijfsleven, belangenorganisaties en
kennisinstellingen.
Lezers met weinig tijd kunnen volstaan met de kern, die
te vinden is in hoofdstuk ‘De visie op 2030’ en bijlage 1
ontwikkelagenda.
1) Een zeer uitgebreide trend en scenarioanalyse is opgenomen in bijlage 3.
| 09

Gevolgde aanpak
Het maken van een visie voor 2030 is geen eenvoudige opgave. De complexiteit wordt
enerzijds bepaald door het vertalen van onzekere lange termijn ontwikkelingen (tot
2030) in een robuuste visie. Anderzijds draagt ook de veelheid aan stakeholders met
verschillende perspectieven bij aan de complexiteit. Om recht te doen aan dit complexe
karakter is een professioneel proces opgezet. Het verkrijgen van draagvlak, robuustheid
en een concrete ontwikkelagenda staan hierin centraal.
10 |
Het draagvlak van de visie is getoetst door vele belanghebbenden
te laten participeren bij het opstellen van de
Havenvisie 2030. Wat zien stakeholders als wensbeeld voor de
ontwikkeling van Groningen Seaports en het beheersgebied in
2030? Om dit te bepalen zijn ruim 150 stakeholders betrokken
bij de totstandkoming van de Havenvisie 2030. Deze vele
belanghebbenden vertegenwoordigen een brede variëteit
aan perspectieven, zoals belangenorganisaties, overheden,
omwonenden, kennisinstituten en het in de Groninger
zeehavens actieve bedrijfsleven.
De robuustheid van de visie is getoetst door het uitvoeren
van een grondige analyse. Ten eerste door te kijken naar de
karakteristieken van het beheersgebied en Groningen Seaports
en te bepalen wat daarbij de sterke en zwakke punten zijn.
Ten tweede door een breed onderzoek 2) uit te voeren naar
relevante trends en ontwikkelingen op de middellange en
lange termijn. Op basis van deze analyse zijn de belangrijkste
onzekerheden bepaald en zijn vier mogelijke scenario’s
geformuleerd voor de toekomst van de havens in 2030. Door de
visie in het licht van die scenario’s te bezien, kan een inschatting
worden gemaakt of de Havenvisie 2030 van Groningen Seaports
robuust is voor de voor de toekomst geldende onzekerheden.
De Havenvisie 2030 vormt hierdoor tevens de basis om voor de
periode tot 2030 een kansrijke en verantwoorde ontwikkelagenda
te formuleren. Deze ontwikkelagenda (zie bijlage 1) beschrijft de
inzet en acties die van Groningen Seaports en andere spelers
worden gevraagd om de gewenste toekomst te realiseren.
De rode draad voor die gewenste toekomst is groen.
2) In dit bronnenonderzoek werden circa 75 bronnen en ruim 150
stakeholders geraadpleegd. Voor resultaten van de scenarioanalyse
zie bijlage 3, voor een overzicht van de bronnen zie bijlage 4 en voor
een lijst met participanten zie bijlage 5.
forecASting
2012 2020
2030
MIDDELLANGE
HEDEN TOEKOMST
TERMIjN
BAcKcASting

Doen is groen!
Groningen Railport
Groningen Railport is de op één
na grootste inland railterminal in
Nederland en trimodaal ontsloten aan
spoor, water en weg. We intensiveren
samenwerking (inter)nationale
netwerken en partners in de logistieke
keten en zetten in op aansluiting met
het Duitse spoorwegnet via de aanleg
van de Oostboog. Met het aantrekken
van ladingstromen van Rotterdam
naar Duitsland en vice versa worden
naast economische doelstellingen
ook verkeers- en milieuknelpunten
opgelost omdat vervoer van de weg
naar water en spoor wordt bevorderd.
| 11

12 |
Doen is groen!
Vogelvriendelijke én
energiezuinige verlichting
De Waddenzee is een belangrijke
pleisterplaats voor allerlei trekvogels.
Het teljaar 2011 leverde ruim
1 miljoen vogels op in en rond de
Eemshaven. Bekend is dat verlichting
trekvogels in verwarring kan brengen.
Speciale groene verlichting heeft op
trekvogels geen nadelige effecten.
Groningen Seaports heeft een verlichtingsplan
gemaakt. Nu hebben we
ongeveer 1.000 lichtmasten met een
energiegebruik van 312.000 kwh per
jaar. Dit gaat de aankomende jaren
fors naar beneden. Naast veilige en
efficiënte verlichting zal bij nieuwplaatsing
en vervanging zoveel mogelijk
vogelvriendelijke en energiezuinige
groene verlichting worden toegepast in
de Eemshaven. In de haven van Delfzijl
passen we uitsluitend energiezuinige
verlichting toe. Hier foerageren
namelijk vleermuizen en die houden
niet van groen licht.
Het vertrekpunt:
de situatie in 2012

Introductie
Groningen Seaports
Groningen Seaports voert het management en
beheer over de haven van Delfzijl, de Eemshaven en
aangrenzende industrieterreinen, de binnenhavens
Farmsumerhaven, Oosterhornhaven en Bedrijventerrein
Fivelpoort. Daarnaast voeren wij het management en
beheer over de op één na grootste inland railterminal
in Veendam: Groningen Railport. Groningen Railport is
hiervan tevens grootaandeelhouder.
In totaal beheren wij circa 2.600 hectare, waarvan 1.550 hectare
industriegrond. De rest zijn havenbekkens en infrastructuur.
In de Eemshaven is nog circa 265 hectare bedrijfsterrein
beschikbaar en in Delfzijl circa 497 hectare. Een deel van deze
terreinen is in ontwikkeling of wordt in de komende jaren
uitgegeven. Wat betreft de kades ligt het huidige gebruik op
circa 20%.
Dit betekent dat wij nog ruime mogelijkheden hebben voor
zowel toename van logistieke ladingstromen als droge
bedrijventerreinen. overzichtskaart beheersgebied groningen Seaports
| 13

Beheersgebied Groningen Seaports in cijfers
14 |
eemshaven Delfzijl groningen railport
fivelpoort
• Overslag 2.754.000 ton
• Oppervlakte: 1.129 hectare
• Netto beschikbaar: 180 hectare
• Kadelengte julianahaven: 2.200 meter
• Kadelengte Beatrixhaven: 700 meter
(2014 1.400 meter)
• Kadelengte Wilhelminahaven: 1.250 meter
• Kadelengte Emmahaven 150 meter
• Huidige scheepsdiepgang: circa 11 meter
• Toekomstige scheepsdiepgang: 14 meter
• Multimodale toegankelijkheid
• Milieuzonering: categorie 1-5
groningen Seaports 2010 totaal
• Directe toegevoegde waarde: 814 miljoen euro
• Indirecte toegevoegde waarde: 495 miljoen euro
• Directe werkgelegenheid: 5.346 mensen
• Indirecte werkgelegenheid: 10.725 mensen
• Recente investeringen bedrijfsleven: 6 miljard
• Aantal bedrijven: 160
• Totale beheersgebied: 2.598 hectare
Bron: jaarverslag Groningen Seaports 2010/Havenmonitor 2010 RHV.
• Overslag 4.868.000 ton
• Oppervlakte: 1.469 hectare
• Netto beschikbaar: 420 hectare
• Lengte Handelskade: 850 meter
• Lengte Farmsumerhaven (binnenvaart)
940 meter
• Diepgang zeehaven: 9 meter
• Diepgang binnenhavens: 5 meter
• Multimodale toegankelijkheid
• Tankcleaning faciliteit
• (Tank)opslag capaciteit
• Milieuzonering: categorie 1-5
• Oppervlakte: 44 hectare
• Rail terminal: 14 hectare
• Vier 750-meter lange shuttle tracks
• Overslagloods van 3.000 m2 • Binnenvaartkade: 130 meter voor
schepen tot 1.200 ton
• Depotcapaciteit voor 2.000 containers
• 90.000 m2 overdekte opslagcapaciteit
• Facilitair centrum voor kantoorfuncties
• Oppervlakte: 45 hectare
• Netto beschikbaar: 22 hectare
• Milieuzonering: categorie 1-3
In 2010 bedroeg de werkgelegenheid 5.400 directe arbeidsplaatsen en nog eens 11.000 indirecte arbeidsplaatsen. De havens
en industrie in de Eemshaven en Delfzijl leveren daarmee een bijdrage van circa 6% aan de beroepsbevolking van de provincie
Groningen 3) . De toegevoegde waarde van Groningen Seaports bedroeg in 2010 circa 1,3 miljard euro 4) , waarvan circa 800 miljoen
euro directe toegevoegde waarde en circa 500 miljoen euro indirecte toegevoegde waarde. Naast de vaste toegevoegde waarde
per jaar is er de laatste jaren voor circa 6 miljard euro geïnvesteerd in de Eemshaven. Het beheersgebied is hiermee, naast de stad
Groningen, een belangrijke economische motor voor Noord-Nederland.
3) Provinciaal centrum voor maatschappelijke ontwikkeling (2010), Weten waar we staan, Sociaal Rapport Provincie Groningen.
4) RHV (2012), Havenmonitor 2010. De economische betekenis van de Nederlandse zeehavens.

Huidige bedrijvigheid en recente ontwikkelingen
De bedrijvigheid in het beheersgebied van Groningen
Seaports heeft zich de afgelopen jaren sterk ontwikkeld. Het
oorspronkelijke chemiecomplex in Delfzijl, waar circa 15%
van de totale Nederlandse chemieproductie plaatsvindt,
kent reeds een lange historie en vertoont een relatief
stabiele doorontwikkeling. De infrastructuur in Delfzijl is in
de afgelopen twee jaar volledig gerevitaliseerd. Vooral de
Eemshaven is sinds 2005 volledig tot bloei gekomen.
factsheet energie (totaal vermogen = 9.550 megaWatt)
Eemshaven GDF/Suez centrale
NUON Supermagnu (fase 1)
RWE-Essent
Onshore windpark
Norned
Norned 2
Cobra
Eemsmond Energie
Delfzijl E.ON Waste to Energy
Eneco Golden Raand
Delesto
Windpark DZ Noord
Na de eerste bedrijfsvestigingen van Theo Pouw en Holland
Malt, hebben de ontwikkelingen de laatste jaren een grote vlucht
genomen. De energiecentrale van GDF/Suez (voorheen Electrabel)
verkeert tegenwoordig in het gezelschap van de in aanbouw zijnde
gasgestookte centrale van Nuon en de kolen/biomassa gestookte
RWE-Essent centrale. Tennet heeft met haar Noorse partner (Stattnet)
een transformatiestation voor Noorse waterkracht stroom gebouwd.
De Eemshaven fungeert daarnaast als uitvalsbasis voor de offshore
windindustrie., bedoeld voor windmolenparken op het Nederlandse
deel boven Schiermonnikoog maar vooral voor het Duitse deel
van de Noordzee. Vopak bouwt een terminal voor strategische
olieopslag en het eerste datacenter van TCN heeft zich gevestigd in
de Eemshaven. Al met al is er de laatste jaren voor circa 6 miljard
euro geïnvesteerd in de Eemshaven. De havens en industriegebieden
zijn verworden tot grote industriële complexen met multi-modale
toegankelijkheid die vooral sterk ontwikkeld zijn op de volgende
sectoren: energie, chemie, logistiek en recycling.
Eemshaven Gasgestookt
Gasgestookt
Poederkool
Wind
Hydro
Hydro
Wind
Gas
Delfzijl Afval
Biomassa - hout
Gas
Wind
Eemshaven 2.450 MegaWatt
1.300 MegaWatt
1.600 MegaWatt
264 MegaWatt
740 MegaWatt
740 MegaWatt
600 MegaWatt
1.200 MegaWatt
Delfzijl 25 MegaWatt
49 MegaWatt
530 MegaWatt
60 MegaWatt
Energie
Het opgestelde vermogen in de Eemshaven en Delfzijl is in
2012 circa 3500 MegaWatt en zal de komende jaren nog verder
groeien. Nadat de huidige in aanbouw zijnde centrales in
productie worden genomen, zal het uiteindelijk opgestelde
vermogen ruim 9.000 MegaWatt zijn. Dat is meer dan 40%
van de Nederlandse energiebehoefte. De laatste jaren vormt
de Eemshaven tevens het decor van grootschalige activiteiten
op het gebied van onshore- en offshore windenergie.
De gerealiseerde en toekomstige ontwikkelingen in de
energiesector maken het beheersgebied tot hét stopcontact
van Nederland.
energie-eenheden Brandstof
vermogen Status
Eemshaven Actief
In aanbouw
In aanbouw
Actief
Actief
Projectfase
Projectfase
FID fase
Delfzijl Actief
In aanbouw
Actief
In aanbouw
| 15

Data
De vestiging van TCN Telehouse heeft aangetoond dat de Eemshaven een aantrekkelijke locatie is voor datacenters, vooral door de nabijheid van (groene) energie en de snelle verbindingen met de
Exchanges van Hamburg, Amsterdam en USA. De Eemshaven ligt in dat opzicht ideaal voor de grotere datacenters. Vanuit Amerika komt er in de Eemshaven tenslotte een trans-Atlantische kabel met een
grote capaciteit aan land om snel aanzienlijke hoeveelheden data te versturen. Deze kabel staat in directe verbinding met de GnIX (Groningen Internet Exchange) en kan eenvoudig worden gekoppeld aan
zowel de exchange in Amsterdam als die in Hamburg.
Chemie
Binnen de chemische industrie in Europa is Delfzijl één van de
kernlocaties en een voorbeeld van industrie die op basis van lokale
grondstoffen, zoals aardgas en zout, ‘base chemicals’ produceert,
waaronder chloor, chlooralkali, soda en methanol. Met deze ‘base
chemicals’ worden vervolgens chemische fabrieken beleverd die
verderop in de keten ‘special chemicals’ produceren. Chemie Park
Delfzijl is een klassiek voorbeeld van een chemisch cluster waarin
bedrijven onderling grondstoffen uitwisselen, gezamenlijk R&Dactiviteiten
ontwikkelen en voorzieningen (onderhoud, beveiliging)
en faciliteiten (perslucht- en stikstofleidingen, elektriciteit en stoom,
logistiek) delen.
16 |
overzicht chemie groningen Seaports
Recycling
De actuele stand van zaken in recycling laat zich omschrijven als divers en veelzijdig. Met bedrijven binnen het beheersgebied als Theo Pouw, North Refinery, Ensartech en Qlyte beschikt Groningen
Seaports over een sterke positie in de sector. E.On Energy from Waste heeft, nabij het Metal Park in Delfzijl, een 25 MegaWatt afvalverbrandingsinstallatie gebouwd. Het bedrijf produceert elektriciteit en
levert tevens stoom aan een aantal bedrijven op het industrieterrein in Delfzijl. Het leidingentracé, dat bedrijven mogelijkheden biedt voor de uitwisseling van gassen zoals stikstof en perslucht, is daartoe
onlangs uitgebreid met een stoomleiding. De bedrijvigheid in de sector kan dan ook worden gezien als het begin van een cluster op het gebied van afvalstoffenhergebruik.
cijfers op- en overslag groningen Seaports
Incoming
1,365,000
Inland vessels
3,478,000
Total incoming
2,048,000
Outgoing
2,113,000
Delfzijl
5,525,000
Sea-going vessels
2,047,000
Incoming
683,000
Total outgoing
3,477,000
Outgoing
1,364,000
Cargo Delfzijl/Eemshaven
8,052,000
Incoming
1,250,000
Inland vessels
1,439,000
Total incoming
1,606,000
Outgoing
190,000
Eemshaven
2,527,000
Sea-going vessels
1,087,000
Incoming
356,000
Total outgoing
921,000
Outgoing
731,000
Logistiek
Groningen Seaports beheert geen traditionele doorvoerhavens.
Veel van de havenoverslag betreft de in het beheersgebied
aangewende grondstoffen of uitvoer van de in het beheersgebied
geproduceerde stoffen. Daarnaast speelt Groningen Seaports
geen rol in de wereldwijde logistieke ketens. Enerzijds door
het beperkte natuurlijke consumenten achterland, anderzijds
door de beperkingen in de infrastructuur (om goederen in grote
volumes van en naar de haven te kunnen vervoeren). Groningen
Seaports kent diverse overslagbedrijven en is mede-eigenaar van
Groningen Railport in Veendam.

Groningen Railport (44 hectare oppervlakte) is één van de
grotere Nederlandse railterminals. jaarlijks worden er circa
30.000 TEU aan containers overgeslagen en het heeft een
shuttledienst met Rotterdam. Groningen Railport is een
trimodale terminal bereikbaar via spoor, weg en water. Er worden
vooral goederen uit de landbouw, chemische industrie, en off
shore windonderdelen op- en overgeslagen.
ontwikkeling goederenoverslag 2011
AANTAL TONNEN (X1000)
9000
8000
7000
6000
6559
5830
6608
5991
7101
5958
7721
6137
7805
6062
7968
5781
6891
7622
8052
5525
5000
4000
4875 4867
3000
2000
1000
729
0
617
1143
1584 1743
2187 2016
2755
2527
JAAR 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011
EEMSHAVEN DELFZIJL TOTAAL
Agribusiness
Van oudsher is de agrarische sector van grote betekenis voor
de Groninger zeehavens. Tot de vondst van zout en gas in de
Groninger bodem, in de 50-er jaren van de vorige eeuw, werd
de haven van Delfzijl onder meer gebruikt voor de uitvoer van
industrieproducten uit de Veenkoloniën (aardappelzetmeel,
turf, strokarton, graan, etc.). Hoewel de landbouw- en
voedingsindustrie tegenwoordig een minder grote rol speelt dan
de hiervoor beschreven sectoren is het nog altijd van wezenlijk
belang, niet alleen in Delfzijl, maar ook in de Eemshaven. Een
voorbeeld daarvan is de Eemshaven Suiker Terminal. Andere
initiatieven op basis van grondstoffen van biologische oorsprong
en hergebruik van restproducten zijn:
• Holland Malt (joint venture Agrifirm en Bavaria); produceert
sinds 2005 in de Eemshaven malt uit gerst van Nederlandse
en buitenlandse bodem.
• BioMCN; exploiteert de grootste bio-methanol fabriek ter
wereld en heeft plannen voor de bouw van een biomassa
vergasser (NER 300 aanvraag).
• Eneco; bouwt een biomassacentrale (49 MegaWatt) in Delfzijl.
Metaal
Naast de agrarische sector kent Delfzijl een metaalcluster,
met onder meer de aluminiumsmelter van ALDEL. Rondom
deze grootschalige activiteit hebben nog een aantal
metaalgerelateerde bedrijven zich in Delfzijl gevestigd.
Met zo’n 170.000 ton behoort ALDEL tot de grotere leveranciers
van primair aluminium in West-Europa.
1
2
3
4
5
1
MKB
Ook het midden- en kleinbedrijf is in de Groninger
zeehavens ruim vertegenwoordigd. Voor het middenen
kleinbedrijf is nog ruim 60 hectare bedrijventerrein
beschikbaar, verdeeld over een vijftal MKB terreinen:
Bedrijvenpark Fivelpoort, Farmsumerpoort, De Delta,
Weiwerd en MKB Park Eemshaven.
1
2
mKB terreinen eemshaven, Delfzijl en Appingedam
3
5
4

Concurrentie en kansen
Wanneer de huidige situatie van het beheersgebied wordt bekeken,
kan de vraag worden gesteld met wie er daadwerkelijk wordt
geconcurreerd. Concurreert Groningen Seaports met haar collega-
havens zoals Rotterdam, Amsterdam en/of met Antwerpen
en Hamburg? Of concurreert Groningen Seaports vooral met
andere industriële complexen? Uit de beschrijving van de huidige
bedrijvigheid en recente ontwikkelingen blijkt dat het beheersgebied
gekenmerkt wordt door de ontwikkeling van een aantal industriële
sectoren met havenfaciliteiten. Vandaar dat de concurrentieanalyse
vanuit de dominante sectoren is uitgevoerd. Per sector worden de
belangrijkste trends toegelicht en geanalyseerd. Vervolgens wordt
per sector een beeld geschetst van de kansen die er liggen voor
Groningen Seaports op langere termijn. Dit deel wordt afgesloten
met een sterktezwakte analyse, die enerzijds de sterkten en zwakten
van Groningen Seaports per sector samenvat en anderzijds meer
overkoepelende elementen toevoegt.
18 |
Doen is groen!
Doen is Groen!
Milieu en duurzaamheid zijn thema’s die
als een rode draad door de activiteiten
van Groningen Seaports lopen. Groningen
Seaports wil tot de duurzaamste haven
van Europa behoren en daarom proactief
maatregelen nemen op gebied van milieu
en duurzaamheid. Het Port Environmental
Review System van Ecoports helpt om
zicht te krijgen op de belangrijkste te
nemen milieumaatregelen steeds per
periode van 2 jaar. Groningen Seaports
heeft het Ecoportscertificaat ontvangen in
2006, 2008 en 2010 en heeft haar nieuwe
ecoports milieu uitvoeringsprogramma
2013 - 2015 in voorbereiding.

Energie
De energievraag neemt al jaren toe en ook in de toekomst zal
deze trend zich voortzetten. De wereld van de energievoorziening
internationaliseert daarnaast steeds verder. Door het
ontstaan van een internationaal (hoog)spanningsnetwerk kan
bijvoorbeeld goedkope Franse kernenergie of duurzame Noorse
waterkrachtenergie naar Nederland worden getransporteerd. De
energiemarkt kent een levendige handel in energie, waar naast
nationale producenten een groeiend aanbod van internationale
producenten waarneembaar is. De Nederlandse energievoorziening
kenmerkt zich door een steeds verdergaande modernisering. Tal
van gerenommeerde Nederlandse productiebedrijven vernieuwen
momenteel hun productiecapaciteit. Zo bouwt NUON in de
Eemshaven de Magnumcentrale en heeft RWE-Essent recent
haar gasgestookte centrale in Maasbracht (de Clauscentrale)
volledig vernieuwd. Tevens bouwt RWE-Essent een centrale in de
Eemshaven en heeft E.ON recent een centrale gebouwd op de
Maasvlakte 1 in de Rotterdamse haven. De verwachting bestaat
dat de Nederlandse energiemarkt terecht zal komen in een situatie
van overcapaciteit. Daarnaast neemt het aandeel van hernieuwbare
bronnen de laatste jaren toe. Vooral het aandeel windenergie (van
1,4% in 2004 tot 3,8% in 2009) en biomassa (van 2,81% in 2004
naar 5,18% in 2009) 5) zijn opvallend te noemen. Het aandeel
zonne-energie is nog niet omvangrijk (0,04% in 2009), maar groeit
wel. Het is vooral de offshore windmarkt die de komende jaren
flink zal groeien door de grootschalige investeringen die Duitsland
doet en heeft gepland in het Duitse deel van de Noordzee. De
ontwikkelingen rondom de on-shore wind zijn weliswaar minder
grootschalig dan in het offshore segment, maar leiden ook op
langere termijn naar verwachting tot serieuze investeringen. Tot slot
zal de verduurzaming van de energievoorziening zich doorzetten.
Dit betekent enerzijds nadruk op verlaging van de CO2 emissie
en anderzijds, toename van hergebruik van reststoffen. Hierdoor
worden grootschalige investeringen verwacht die gericht zullen zijn
op de verdere vergroening van de energievoorziening.
5) CBS Statline.
Positie en kansen groningen Seaports
Na de volledige realisatie van de nieuwbouw van de energiecentrales kan circa 40% van de Nederlandse energievoorziening
afkomstig zijn uit de Eemshaven. Hoewel op de Nederlandse markt op dit moment sprake is van een overcapaciteit,
zijn de centrales in de Eemshaven dusdanig modern dat zij een sterke positie hebben. Door de diversiteit aan bronnen
van energieopwekking in de Eemshaven en Delfzijl (van kolen, gas, houtsnippers, afval, tot en met windenergie) is die
energievoorziening tamelijk robuust, met die kanttekening dat een deel van de energievoorziening tijdelijk onder druk kan staan
Offshore windfarms North Sea: Eemshaven well-situated
(bijvoorbeeld door de hoge gasprijzen). Een sterk punt is tevens de interconnectiecapaciteit met andere landen, waaronder
Noorwegen (Stattnet en NorNed) en Denemarken (Cobrakabel in aanleg). Het beheersgebied van Groningen Seaports
ligt strategisch uitstekend t.o.v. de offshore windparken die gebouwd, in realisatie of gepland zijn in het Duitse deel van de
Noordzee. De havens in het beheersgebied van Groningen Seaports hebben daarbij een concurrentievoordeel t.o.v. havens
zoals Emden, Bremerhafen en Den Helder. Enerzijds door de strategische ligging, anderzijds door de beschikbare ruimte voor
assemblage, op- en overslag. De potentie van de energiesector voor Groningen Seaports is daarom groot.
Eemshaven:
Excellent logistic location in offshore Norway wind industry
United Kingdom
Belgium
Netherlands
EEMSHAVEN
Denmark
Germany
Offshore windfarms
In use
Under construction
Approved
Planned
More information? www.groningen-seaports.com
Strategische ligging groningen
Seaports t.o.v. offshore
windparken
| 19

Data
Informatietechnologie blijft de komende jaren een steeds grotere stempel drukken op onze samenleving. Vooral het gebruik van
smartphones, mobiele telefoons met alle toepassingen zoals Twitter, Facebook en apps, zorgt voor een gigantische groei van
datatransport en daarmee de markt voor datacenters. De groeiverwachtingen tot 2020 schommelen tussen de 10 en 20% per
jaar, qua gebruik van vierkante meters (m2 ). Ondanks technologische ontwikkeling die maakt dat er steeds meer data per m2 kan
worden opgeslagen, kan de technologische ontwikkeling de groei van het dataverkeer niet bijbenen. De verwachting is dus een
omvangrijke groei in dataopslag en alle gerelateerde activiteiten zoals datakabels en data-exchanges.
20 |
Positie en kansen groningen Seaports
Voor datacenters beschikt de Eemshaven over een uiterst krachtige concurrentiepositie. Niet alleen door de goedkope grond, en
aanwezigheid van elektriciteit, maar vooral ook door de nabijheid van een knooppunt van grote wereldwijde datakabels en zogenaamde
exchanges waar data wordt uitgewisseld. De Eemshaven ligt in dat opzicht ideaal voor de grotere datacenters. Vanuit Amerika komt er in de
Eemshaven een trans-Atlantische kabel met een grote capaciteit aan land, waarmee snel aanzienlijke hoeveelheden data kunnen worden
verstuurd. Deze kabel staat in directe verbinding met de GnIX (Groningen Internet Exchange) en kan eenvoudig worden gekoppeld aan
zowel de exchange in Amsterdam als die in Hamburg. De aanwezigheid van elektriciteit is een absolute prioriteit. Een datacenter verbruikt
tenslotte zeer veel stroom voor apparatuur en koeling. Ook bij uitval dient er voldoende capaciteit voorradig te zijn om dit op te vangen. In de
Eemshaven zijn verschillende grote energiecentrales aanwezig. Dit zorgt voor een gewaarborgde energievoorziening, zelfs bij uitval. De groei
die deze markt doormaakt biedt ruime kansen voor Groningen Seaports, vooral wanneer ingezet wordt op de koppeling met de energiesector.
Chemie
De wereldwijde chemie verplaatst zich steeds meer naar
Azië en de BRIC-landen. Niet alleen omdat de economische
zwaartepunten verschuiven, maar ook omdat chemische
productiekosten in bijvoorbeeld dergelijke landen lager liggen dan
in West-Europa en specifiek in Nederland. Daarnaast is er een
duidelijke trend waarneembaar waarin sprake is van een verdere
vergroening van de chemische sector. Hoe deze vergroening of
verduurzaming precies gaat verlopen en met welke snelheid is
onduidelijk, maar dat er een transitie zal plaatsvinden naar een
meer circulaire economie staat vast (zie ook bijlage 3). Dit gaat
gepaard met stevige investeringen en de nadruk op hernieuwbare
bronnen en het hergebruik van reststoffen. Afhankelijk van de
schaarste en prijzen van grondstoffen, zullen bepaalde bronnen
(zoals afval) eerder grootschalig worden ingezet dan andere
bronnen, zoals granen (i.v.m. de hoge voedselprijzen). Veiligheiden
milieustandaarden zijn hoog in de chemische sector en
zullen een dominant thema blijven voor de bedrijfsvoering van
chemische bedrijven.
Positie en kansen groningen Seaports
De nabijheid van aardgas en zout in de regio geeft de chemie
in Delfzijl een goede uitgangspositie, ook voor de toekomst.
De cluster met base chemicals (chloor, chloorkali, soda en
methanol) zou kunnen worden uitgebreid. Verdere ontwikkeling
in deze sector zal vooral plaatsvinden door ‘vergroening’, juist
hier liggen kansen voor Groningen Seaports door in te zetten
op innovaties en slim gebruik van co-siting, initiatieven voor het
creëren van closed-loop clusters. Het tempo van de vergroening
zal ook de hoogte van de investeringen bepalen en de mate
waarin ingespeeld kan worden op het verder creëren van een
biobased chemiecluster in Delfzijl. Grootschalige uitbreiding
van de sector ligt, vanwege de toenemende concurrentie uit
opkomende landen, minder voor de hand. De verwachting is
daarom dat de chemiesector in Delfzijl de komende jaren een
relatief stabiele ontwikkeling zal doormaken.

Recycling
De recycling sector is zeer divers en sterk in ontwikkeling.
De opkomst van de sector wordt vooral gedreven door de
duurzaamheidsgedachte, de druk op de verbruikseconomie
en de schaarste van grondstoffen. Innovaties op het gebied
van recycling zijn herkenbaar op het gebied van het hergebruik
van afvalmaterialen, verder gebruik van reststoffen uit de
agrarische en chemische industrie, tot en met het inzetten van
reststromen (restwarmte etc.) van productieprocessen. Er is dan
ook een duidelijke trend waarneembaar waarbij verschillende
havens en industriële complexen inzetten op deze sector
(zoals Rotterdam). De verwachting is dat re-use, recycling en
aanverwante concepten de komende jaren een verdere vlucht
nemen waarbij er voldoende groeipotentie aanwezig is om
verschillende havens en industriële complexen kansen te bieden
die slim inzetten op het faciliteren van verdere ontwikkeling van
dergelijke kringlopen.
Positie en kansen groningen Seaports
De aanwezigheid en samenstelling van de industriële bedrijvigheid
in Delfzijl en de Eemshaven biedt ruime kansen om in te
zetten op de te verwachte groei van de recycling-industrie Een
bedrijf als Theo Pouw is hierbij een duidelijk voorbeeld. Ook in
de chemische industrie gebruiken een aantal bedrijven elkaars
reststoffen, variërend van stoom en warmte tot afval. Door
verder in te zetten op co-siting initiatieven en het ontwikkelen
van ondersteunende utiliteiten kan verder ingespeeld worden
op de groei van deze sector. Hierbij moet dan tevens gedacht
worden aan de verbindingen met het achterland, zoals met
de stad Groningen en de agrarische sector met betrekking tot
hergebruik van reststoffen. Om de huidige positie uit te bouwen
zal een focus op clustervorming essentieel zijn.
Logistiek
De verwachting is dat de wereldwijde logistiek verder zal toenemen. Schaalvergroting van transport (bijvoorbeeld grotere schepen en langere
vrachtwagens) en de verdere vergroening van de logistiek staan centraal. De vergroening kan plaatsvinden door elektrisch rijden of het
vergroten van het aandeel scheepvaart en rail in de totale logistieke stromen. Tevens ligt de nadruk op logistieke ketens, waarin knooppunten
van overslag centraal staan. Deze knooppunten staan onder druk door verkeer- en milieuknelpunten. Vele grote havens profileren zich als een
knooppunt met bijbehorende investeringen in terminals en achterlandverbindingen. Tevens ontstaat er meer aandacht voor regionale logistieke
knooppunten, waar overslag van trein of binnenvaartschip op een vrachtwagen kan plaatsvinden. Tevens wordt geprobeerd om meer waarde
toevoegende activiteiten te organiseren op de knooppunten (zoals assemblage).
Positie en kansen groningen Seaports
Groningen Seaports is met 8.000.00 ton overslag geen grote speler in de internationale logistiek. Op het vlak van de logistiek treft Groningen
Seaports op verschillende niveaus een sterk concurrentieveld. Allereerst is Groningen Seaports onderdeel van de Hamburg-Le Havre range.
Binnen die range van grote havens op het terrein van internationale overslag van containers en droge en natte bulk kent Groningen Seaports
een aantal zeer sterke concurrenten. Op het vlak van energie, chemie en olieopslag heeft Groningen Seaports vergelijkbare activiteiten als
haar concurrenten, zoals vooral Rotterdam en Antwerpen. Op regionaal niveau kent Groningen Seaports concurrentie van de Noordelijke
zeehavens, maar ook de Noord-Duitse havens, bijvoorbeeld voor alle offshore wind gerelateerde activiteiten. Met Groningen Railport heeft
Groningen Seaports echter een goede positie in de regionale logistiek. Groningen Seaports heeft de aanwezige ruimte en het ontbreken
van files als voornaam concurrentievoordeel. Een nadeel vormt echter de, in de beeldvorming, grote afstand tot de Randstad en andere
grootstedelijke centra. De potentie van de ‘just-in-time’ levering via Groningen Seaports, die door het ontbreken van files niet meer tijd kost
dan levering naar de havens van Rotterdam en Amsterdam, wordt nog onderschat. Er bestaan kansen in de shortsea en regiologistiek n.a.v.
congestie in andere havens en de relatief sterke relaties met Scandinavië. In vergelijking met de andere kleine zeehavens, heeft Groningen
Seaports het grote voordeel dat haar industriële complexen garant staan voor een basisniveau aan overslag. Deze overslag zal de komende
jaren vanzelf groeien door de toename van de industriële bedrijvigheid in de havens. In de regionale logistiek heeft Groningen Seaports met
de railterminal in Veendam bovendien een goede positie verworven. Voor de verdere logistieke groei zal het wel nodig zijn om de aanwezige
infrastructuur te verbeteren en uit te breiden.
Agribusiness
De agribusiness kent een stormachtige ontwikkeling. Enerzijds door de hoge voedselprijzen in de wereld, anderzijds door de
potentie van agrarische productie voor biomassa toepassingen. Ook in deze sector speelt de transitie naar de circulaire economie
een belangrijke een grote rol, bijvoorbeeld als we praten over de productie van biobrandstoffen en verder gebruik van agrarische
reststoffen. De omvang en snelheid van deze transitie is echter onzeker. Noordoost-Groningen en de noordelijke provincies
hebben een sterke historische positie in de agribusiness en er speelt veel initiatief om deze positie ook richting de toekomst te
behouden en versterken.
| 21

Metaal
De metaalsector is de laatste decennia geworden tot het spel
van een aantal grote internationale spelers. Een groot deel van
de metaalindustrie is verschoven naar het Verre Oosten. Tevens
staat de sector onder druk door het hoge energieverbruik en
het gebruik van schaarse grondstoffen. De vraag naar metaal
blijft wel stijgen op wereldniveau, vooral als het gaat om lichte
metalen zoals aluminium.
22 |
Positie en kansen groningen Seaports
Groningen Seaports heeft een lange en rijke historie in de
agribusiness. Vooral de positie die het momenteel heeft met
bijvoorbeeld Bio-methanol en malt uit gerst, op- en overslag
van suiker en granen wijst op een duurzame verbinding met de
sector. Anderzijds staat grootschalige toepassing van biomassa
(anders dan afval en houtsnippers) met landbouwproducten
nog in de kinderschoenen. Daarnaast heeft Groningen
Seaports geen overslag van de in haar directe achterland actieve
producenten van (poot)aardappelen. Circa 20% hiervan wordt
verbouwd in Groningen en de andere 80% in Friesland en de
Flevopolder en wordt overgeslagen in de havens van Harlingen
en Beverwijk die qua afstand centraler liggen. Verdere kansen
zullen vooral gezocht moeten worden in de koppeling van de
agrisector met de sectoren energie, chemie en recycling.
Positie en kansen groningen Seaports
De positie van de metaalcluster in Delfzijl staat onder druk.
Het beoogde metaalpark in Groningen Seaports is niet echt van
de grond gekomen. Weliswaar huisvest Groningen Seaports
een van de weinige metaalsmelters in Nederland, maar het
aantrekken van gerelateerde bedrijvigheid is lastig gebleken.
Verdere groei van deze sector zal naar verwachting moeilijk
blijven voor Groningen Seaports.
MKB
De groei van de bedrijvigheid in de Eemshaven en Delfzijl zorgt
voor een natuurlijke aantrekkingskracht op het MKB. De in het
beheersgebied gevestigde grootschalige bedrijvigheid trekt voor
een deel MKB-bedrijvigheid aan, in de vorm van toeleveranciers
voor de grote ondernemingen. Daarnaast ontstaan er allerlei
zakelijke relaties tussen de grote en kleine bedrijven, die niet
direct tot fysieke vestiging in het beheersgebied leiden. Zo
kan er sprake zijn van interactie met MKB-bedrijvigheid in de
directe omgeving, Delfzijl, Appingedam, maar ook met de stad
Groningen. De omvorming naar een kenniseconomie maakt de
totale werkgelegenheid weliswaar kleiner, maar doet de markt
voor kennisintensieve MKB-bedrijven groeien.
Positie en kansen groningen Seaports
De positie van Groningen Seaports dient wat betreft MKBbedrijvigheid
in regionaal perspectief bezien te worden, met een
focus breder dan het beheersgebied. De concurrentiepositie
van Groningen Seaports voor het MKB is in potentie sterk
te noemen, vooral door de recente toename van het aantal
multinationale bedrijven in het beheersgebied. Er is een
toenemende vraag naar allerlei toeleveranciers in de technische
en industriële dienstverlening. Groningen Seaports heeft
voldoende, relatief betaalbare ruimte beschikbaar voor MKBondernemingen.
Een voorbeeld is de strategisch sterk gekozen
ligging van het bedrijventerrein Fivelpoort, op korte afstand van
regionale economische centra Eemshaven, Delfzijl, Winschoten,
Veendam en Hoogezand. De arbeidsmarkt sluit echter nog
onvoldoende aan bij deze kansen zodat het nodig zal zijn een
betere koppeling te maken met regionale kennisinstellingen. Dit
niet alleen om een de arbeidsmarkt te stimuleren, maar ook om
het innovatiegehalte verder te versterken. Vanuit dit oogpunt
is de potentie voor Groningen Seaports op het vlak van MKB
hoog te noemen, zeker in regionaal perspectief.

Doen is groen!
Buizenzone Eemsdelta
Groningen Seaports faciliteert
buisleidingen voor transport van vloeibare
en gasvormige stoffen waar meerdere
bedrijven gebruik van maken, zoals
stoom, perslucht en stikstof. Nieuw zijn
de utiliteiten waar de bij- of restproducten
van het ene bedrijf een grondstof zijn
voor andere bedrijven. In 2012 hebben
we samen met AkzoNobel en FMC een
industriewaterleiding aangelegd. Het
industrieel afvalwater van Akzo wordt
hergebruikt door FMC. Zo werken we
aan duurzame oplossingen: efficiënt
van gebruik van water, beperken van het
industrieel gebruik van drinkwater, minder
afvalwater en minder zuiveringstappen.
Samenvatting concurrentieanalyse sectoren
Energie
Datacenters
Chemie
Recycling
Logistiek
Agribusiness
Metaal
MKB
Sector
Sub
(Inter-)nationale
logistiek
Regiologistiek
+ Grootschalige groei
+ Diversiteit aan bronnen
– Kwetsbaarheid (nu gas)
+ Aanlanding transatlantische datakabel
+ Energienabijheid
+ Lange historie
+ Zout en gas lokaal gewonnen
– Verschuiving naar BRIC/Azie
+ Diversiteit hoog, veel kansen
+ Aanwezigheid reststoffen in industrieel
complex
– Perifere positie, bereikbaarheid beperkt
+ Voldoende ruimte, lage prijzen
+/– Basis in overslag industrieel complex
+ Groningen Railport groot in
Nederland
– Spooronstluiting moet verbeteren
+ Lange historie
+ Koploper (BioMCN)
– Zwakke band met natuurlijke
achterland
– Sector in zwaar weer
Kenmerken concurrentiekracht
+ Aanwezigheid grote bedrijven
+ Aanwezigheid stad Groningen
+ Ruimte voor MKB
+
+
+
++
–
+/–
+
–
+
| 23

Algemene sterkten
Naast een concurrentieanalyse op sectorniveau, tonen ook andere ontwikkelingen de kracht van de Eemshaven en de haven
van Delfzijl. Zo wijst de vestiging van Vopak, voor een terminal met een strategische oliereserve, nadrukkelijk op de voordelen:
diepzeetoegang en veel ruimte.
Diepzeetoegang, de beschikbaarheid van grond (nog 497 hectare in Delfzijl en 265 hectare in Eemshaven) en de directe
uitgeefbaarheid van die grond kunnen worden getypeerd als sterkten van Groningen Seaports. Voor sommige type ondernemers is
de mogelijkheid voor aankoop van grond bij Groningen Seaports een aantrekkelijke vestigingsfactor. Ook voor grote ruimte vragende
projecten, als de strategische olieopslag voor Nederland zijn onze havens een uitstekend alternatief voor de volle Randstad. Hierdoor
is spreiding van strategische voorraden mogelijk.
Daarnaast wordt Groningen Seaports gewaardeerd als een sterke havenbeheerder, zowel de hoge klanttevredenheid als de reactie van
stakeholders tijdens dit proces benadrukken dat. Ook de relatieve nabijheid van de stad Groningen, met haar woon- en werkklimaat,
en de aanwezigheid van kennisinstellingen als de RUG (Rijks Universiteit Groningen) zijn belangrijke vestigingsfactoren.
Algemene zwakten
De bereikbaarheid van de havens in termen van betrouwbaarheid en ‘just-in-time’ kunnen leveren is voldoende, echter de
positie in de (inter)nationale logistieke ketens is beperkt door de relatief grote afstand tot grootstedelijke centra en de beperkte
achterlandverbindingen (2 baans wegen, deels enkel spoor, beperkte sluisbreedte en lengte, vaardiepte, ontbreken snelle
glasvezelverbindingen). Groningen Seaports beschikt dan ook niet over een sterke positie in (inter)nationale logistieke ketens, in
tegenstelling tot de positie die Groningen Railport heeft.
De staat van het Eems-Dollard estuarium baart zorgen. Het ecosysteem in de Eems-Dollard is uit balans, de stakeholders
in het gebied, van bedrijven tot natuur en milieuorganisaties, zijn hierover teleurgesteld. Groningen Seaports voelt zich
verantwoordelijk voor de ecologie en leefomgeving en legt zich daarmee een groeibeperking op voor uitbreiding richting Waddenzee.
Er is onvoldoende kennis en waardering in de rest van Nederland over de woonkwaliteit en de aantrekkelijke woon- en werkomgeving
in Noordoost-Nederland. Dit heeft vanzelfsprekend zijn weerslag op het aantrekken van personeel.
Tot slot wordt gewezen op de noodzaak van een goed vestiging- en locatiebeleid door Groningen Seaports. Voor een toekomstgericht
duurzaam ruimtegebruik is het van belang dat de terreinen en kades zo optimaal mogelijk worden benut en dat bedrijven ten
opzichte van elkaar efficiënt zijn gevestigd met de bedoeling economische- en milieuvoordelen te behalen.
24 |
Samenvatting concurrentieanalyse in sterkten groningen Seaports
Sterkten
• Diepzeetoegang (14 meter) voor Eemshaven
• Beschikbaarheid van grond voor verdere uitbreiding
• Groningen Seaports is Ecoports gecertificeerd, milieu en
duurzaamheidmaatregelen worden serieus opgepakt
• Groningen stad is dichtbij en heeft een goed woonklimaat,
plus de aanwezigheid van vele kennisinstellingen
• Klanttevredenheid over Groningen Seaports: een 7,9 in 2010
• Aanwezigheid van de strategische olievoorraad van
Nederland in de Eemshaven
• De kwaliteit van de woon-, leef- en werkomgeving in
Groningen en Noord-Nederland is hoog en is een goed
alternatief voor de volle Randstad
Samenvatting concurrentieanalyse in zwakten groningen Seaports
Zwakten
• De logistieke achterlandverbindingen zijn relatief zwak
• Economische groeibeperking vanwege ecologische
verantwoordelijkheid voor uitbreiding richting de
Waddenzee en Eems-Dollard estuarium
• Imago als onaantrekkelijke omgeving om te vestigen
en wonen
• Voor sommige functies is moeilijk personeel te vinden
• Ontbreken uitgewerkt vestiging- en locatiebeleid

Conclusie
Uit de beschrijving van de huidige situatie, de concurrentiële positie van de sectoren en de algemene sterkten en zwakten volgt dat wij over een goede
uitgangspositie beschikken om de groei in de toekomst voort te zetten. De belangrijkste sectorale en algemene sterkten bieden voldoende basis om dit
te realiseren.
Uit de analyse volgt dat er goede kansen zijn om de sterke sectoren, energie, data, chemie en recycling verder uit te bouwen. De inzet op de groei
van data en offshore wind sluit goed aan bij de huidige sterkte. Er ligt een opgave op het gebied van een aantal zwakten, vooral waar het gaat om het
opheffen van logistieke knelpunten en het versterken van het vestiging- en locatiebeleid. Bij groei zullen we blijvend aandacht moeten schenken aan
de ecologische en maatschappelijke randvoorwaarden. Dit vormt de basis voor de hierna te beschrijven visie. In bijlage 2 is een samenvatting op
hoofdlijnen opgenomen van de huidige situatie, trends, concurrentiepositie en visie.
Doen is groen!
Natuur in de havens
De havens grenzen aan het prachtige
natuurgebied en Werelderfgoed;
de Waddenzee. In de havens en
industrieterreinen komen dan ook allerlei
dier- en plantensoorten voor. Groningen
Seaports beheert haar terreinen op
een natuurvriendelijke manier en geeft
natuurwaarden zoveel mogelijk een kans.
| 25

De visie op 2030
26 |
Doen is groen!
Met de focus op deze visie voor 2030
zetten we vandaag al stappen naar die
duurzame toekomst door groen te (blijven)
doen!
Visie Groei
Voorwaarden Leefomgeving
Kennis
Samenwerken
Realiteit Doen!

Economische Groei = Groen
In 2030 is de Eemsdelta het belangrijkste groene haven- en industriegebied van Noord-Nederland. De energie- en datasector in de Eemshaven is van internationaal
belang. De chemie en recycling industrie in Delfzijl is volledig biobased. Door de krachtige verbinding van Energy- en Dataport Eemshaven met het Biobased
chemie- en recyclecluster in Delfzijl, wordt samen één efficiënt en concurrerend groen havencomplex gevormd. Overheden, bedrijfsleven, kennisinstellingen en
maatschappelijke organisaties werken nauw samen. Daardoor is er vanuit het bedrijfsleven en de kennisinstellingen een adequaat antwoord op de vraag naar
kennis, techniek en menskracht. Dit, samen met de uitstekende bereikbaarheid, de kwaliteit van de leefomgeving en de ligging aan Werelderfgoed Waddenzee maakt
de Eemsdelta tot een zeer aantrekkelijke vestigingsplaats voor (nieuwe) bedrijven én (nieuwe) inwoners.
De Havenvisie 2030 is gebaseerd op de combinatie van
economische ontwikkeling en duurzaamheid. Een duurzame
economische groei is de beste basis voor de lange termijn.
Duurzaamheid is een vereiste om toegevoegde waarde en
werkgelegenheid voor de regio te creëren. Die duurzaamheid
vertaalt zich in zorg en respect voor mens en leefomgeving,
• Toegevoegde waarde
• Overslag
• Scheepvaart
• Directe werkgelegenheid
• Indirecte werkgelegenheid
• CO2 uitstoot
• Hergebruik Restwarmte
• Ruimtebehoefte
in het investeren in kennis en innovatie en in samenwerking
met economische kerngebieden en logistieke knooppunten.
Groningen Seaports treedt daarbij op als initiatiefnemer, facilitator
en als stimulator in de overtuiging dat een groene economische
groei een duurzame economische groei is waar de gehele regio
van profiteert.
De doelstellingen voor 2030 2012
2020 2030
• 814 miljoen
• 5.346
• 10.725
• 100% in 2015
• Beperkt
• Beschikbaar 497 hectare in Delfzijl,
265 hectare in de Eemshaven
• 150%
• Tot 2020: + 10% per jaar
• Tot 2020: + 5% per jaar
• 110%
• 110%
• 80% t.o.v. 2015
• 200%
• 2020 - 2030: + 5% per jaar
• 2020 - 2030: + 2% per jaar
• 120%
• 120%
• 60% t.o.v. 2015
• 50% t.o.v. 2012
| 27

A. Groei
Twee industriële clusters
Groningen Seaports focust op het faciliteren van de speerpuntsectoren energie, data, chemie, recycling, logistiek, agribusiness,
metaal en MKB in de havens en de industriegebieden. We sluiten hierbij naadloos aan op de Ontwikkelingsvisie Eemsdelta van
de provincie Groningen, op de ‘Visie Economische Ontwikkeling’ van de DEAL gemeenten (Delfzijl, Eemsmond, Appingedam,
Loppersum) en op het topsectorenbeleid van de Rijksoverheid.
We richten ons op groei vanuit deze clustervorming en op
het sluiten van kringlopen. Onze belangrijkste opgave is het
creëren van goede uitgangsposities voor inbreiding, co-siting,
hergebruik, opvang, opslag en overslag. We richten ons op
het aantrekken van bedrijven die deze clusters versterken en
ondersteunen.
28 |
energy en Dataport eemshaven
De Eemshaven functioneert in 2030 als energie en
datahub voor Noordwest-Europa. Zij is een essentiële
schakel in het noordwest europees netwerk voor
elektriciteits- en datavoorziening door de effectieve
en betrouwbare combinatie van 2 knooppunten:
intelligente energievoorziening en internationale
communicatie en gegevensopslag. Er wordt optimaal
gebruik gemaakt van de synergie-mogelijkheden tussen
de Eemshaven en Delfzijl. In 2030 is de Eemshaven
een goed geoutilleerde off shore windcluster voor
windparken op de Noordzee op de grens van het
Nederlands en Duits continentaal plat.
Biobased economy voor chemie/recycling Delfzijl
In 2030 is de omslag naar een economie
gebaseerd op hergebruik in volle gang. Delfzijl is
het toonaangevend cluster waar chemie sterk is
vergroend. Dankzij onderzoek en mogelijkheden
om te experimenteren zijn de chemische producten
voor een groot deel gebaseerd op biologische
en hernieuwbare grondstoffen. In 2030 heeft de
reststoffenverwerking geleid tot een duurzame en
groene grondstoffenmarkt met een regionale en
(inter)nationale afzet. Daarmee is een belangrijke
bijdrage geleverd aan de ontwikkeling van de op- en
overslag van biomassa.
clustervorming
Clusters zijn bedrijven en activiteiten die in belangrijke mate met
elkaar verbonden zijn. Wat bedrijf A maakt kan bedrijf B goed gebruiken
voor een nieuw product en wat bedrijf B aan restmateriaal over heeft, is
nuttig voor bedrijf C etc. Het wordt ook wel industriële ecologie genoemd.
Door aanbieders en afnemers op korte afstand van elkaar en met elkaar
te verbinden, bijvoorbeeld via pijpleidingen, kunnen de kosten omlaag en
vooral milieuvoordelen en efficiencyvoordelen worden behaald. Dat maakt
bedrijven sterker, vestiging in de havens aantrekkelijker, investeringen sneller
kostenefficiënt en zorgt voor minder wegtransport, minder afval, minder
gebruik van grondstoffen, minder uitstoot en een lager energieverbruik.
Doen is groen!
Schone scheepvaart heeft de toekomst
Transport per schip is het meest zuinig van alle vervoersmiddelen.
Maar door gebruik van slechte brandstoffen zorgt de scheepvaart voor
veel luchtvervuiling. Schone schepen betalen bij Groningen Seaports
sinds 1 januari 2012 minder havengeld. Op deze manier stimuleren
we de scheepvaart over te gaan op efficiëntere motoren en schone
brandstoffen.

Ruimte en bereikbaarheid
Benutting van ruimte, infrastructuur en daaruit volgende logistieke
kansen zijn essentiële stappen om een duurzame economische
groei tot stand te brengen. Door de juiste infrastructuur en
utiliteiten beschikbaar te hebben, worden de gewenste clusters
optimaal gefaciliteerd en gestimuleerd. De havens en de railterminal
in Veendam zijn onze belangrijke logistieke knooppunten
voor opslag en overslag. Zij zijn zeer belangrijk voor import en
export voor de huidige en toekomstige industrie. We zien daarnaast
kansen voor meer opslag en overslagactiviteiten als de regio zich
kan ontwikkelen voor doorvoerlading van en naar de regio als hub
tussen Rotterdam en Noord-Duitsland, en naar Scandinavië en de
Baltische Staten. Een optimale infrastructuur en efficiënte logistieke
netwerken en knooppunten zijn ook hiervoor een belangrijke vereiste.
ruimte
Door intensiveren en optimaliseren van het droge en natte
ruimtegebruik willen we bereiken dat er in 2030 een modern
haven- en industriecomplex is ontstaan met een efficiënte en
milieuvriendelijke logistieke afhandeling. In Delfzijl lijkt de komende
20 jaar voldoende ruimte om de gewenste clustervorming
te realiseren. Extra kadecapaciteit wordt wel gerealiseerd in
samenhang met de ontwikkeling van de clusters. In de Eemshaven
blijft uitbreiding beperkt tot de Zuidoost zijde van de Eemshaven.
Rond 2030 zal bij gunstige economische groei mogelijk behoefte
ontstaan aan extra droge uitbreidingsruimte die gekoppeld is aan
het energie- en datacluster. Een natte uitbreiding is niet nodig.
onze activiteiten richten zich op:
• Ontwikkelen uitbreiding Eemshaven Zuidoost;
• Bijdrage aan bedrijventerreinvisie Eemsdeltagebied;
• Realiseren kadecapaciteit.
logistiek en infrastructuur
We verwachten èn zetten in op substantiële groei van de op- en
overslag, zowel in de havens als bij de railterminal in Veendam. De
inzet op clustervorming, voor vergroening van de chemie en de open
overslag van olie, biomassa, kolen en off shore onderdelen voor
de energiesector, draagt bij aan de versterking van de industrie en
daarmee aan een toename van overslag in de havens. Groningen
Railport in Veendam zal een grotere bijdrage leveren aan de op- en
overslag van doorvoerlading tussen Duitsland en Rotterdam en
van en naar de regio. Verbetering van de bereikbaarheid is een
randvoorwaarde. De vaarwegverruiming Eemshaven heeft hierbij
onze absolute topprioriteit. De wensenlijst voor infrastructuur is:
• Vaarwegverruiming Eemshaven;
• Verdubbeling van de N33 tot Delfzijl;
• Oostboog spoorlijn Veendam;
• Verlengen zeesluis Delfzijl;
• Personenvervoer spoorlijn Eemshaven;
• Veerverbinding Delfzijl-Knock;
• Buizenzone Eemshaven-Delfzijl;
• Verdubbeling N46 Groningen-Eemshaven;
• Goederenspoorlijn Delfzijl-Veendam.
onze activiteiten richten zich primair op:
• Stimuleren en faciliteren infrastructuur;
• Investeren in aantrekken logistieke stromen in samenwerking
met vervoerders, verladers etc.
vergroening transport
Verder richten we ons op het stimuleren van zuinig en
milieuvriendelijk transport en logistiek. In 2030 worden in de
havens alleen nog schone schepen ontvangen. Ook de aanleg
van utiliteiten draagt sterk bij aan vergroening. De openbare
utiliteiten (perslucht, stikstof, elektriciteit, CO2, restwarmte, stoom
en industriewater) zorgen niet alleen voor vermindering van
verkeersbewegingen, zo kan ook bijvoorbeeld de restwarmte op
de industrieterreinen met 50% gereduceerd.
onze activiteiten richten we op:
• Kades voorzien van walstroom;
• Realiseren voldoende LNG bunkercapaciteit voor zeeschepen
en binnenvaart;
• Stimuleren schone scheepvaart met incentives op havengelden;
• Aanjagen van ontwikkeling van utiliteiten.
| 29

De sectoren
Energie
Het energiecluster heeft in 2030 nog steeds een belangrijke
knooppuntfunctie in het internationale energienetwerk voor opslag,
opwekking en transport van energie. Het cluster kenmerkt zich door:
• Efficiënte onderlinge verbindingen;
• Koppelingen tussen energievragers en -aanbieders binnen en
buiten de Eemshaven;
• Inzet van biomassa;
• Hergebruik en opslag van energie en CO2;
• Schone techniek.
Het offshore windcluster in de Eemshaven komt tot stand door
uitstekende faciliteiten om het windenergiecluster optimaal te
kunnen laten functioneren, zoals de heliport. Groningen Seaports
trekt hiermee tevens service gerelateerde bedrijvigheid aan en in
de wijde omgeving profiteert het MKB. Al in 2020 verwachten we
dat de off shore wind een belangrijke sector is voor de regionale
werkgelegenheid.
onze activiteiten voor dit cluster richten we op:
• Faciliteiten ten behoeve van de offshore wind, zoals de realisatie
van een heliport en de inrichting Beatrixhaven;
• Ruimte en faciliteiten voor de overslag van biomassa;
• Utiliteiten voor de uitwisseling van reststromen;
• Aantrekken van MKB bedrijven;
• Aantrekken van energie intensieve activiteiten.
Data
Het datacluster heeft door de snelle ontwikkeling van de ICT in
de Eemshaven een belangrijke knooppuntfunctie voor opslag en
internationaal dataverkeer.
onze activiteiten voor dit cluster richten we op:
• Ontwikkeling van Eemshaven Zuidoost voor de vestiging van
datawarehouses;
• Faciliteiten voor gebruik en hergebruik van energie en restwarmte.
30 |
Chemie
In 2030 is Delfzijl hét Groene Chemiecluster van Nederland. Het
chemiecluster in Delfzijl beschikt over zeer moderne installaties
en efficiënte processen. In 2030 is dit cluster geïntegreerd en
uitgebouwd en is vergroening in de sector in volle gang. Kenmerk
van het Groene Chemiecluster is het sterk toegenomen gebruik van
gewassen en zijstromen uit de landbouw en de procesindustrie.
Chemie en de agribusiness hebben een sterke relatie. Bio- en
hernieuwbare grondstoffen, kringlopen zijn zoveel mogelijk gesloten.
Co-siting en verbindingen met het energie en recyclecluster zorgen
voor efficiënte uitwisseling van reststromen. De restwarmte is
in 2030 met 50% afgenomen en de overige reststromen worden
hergebruikt of geschikt gemaakt voor nieuwe toepassingen.
onze activiteiten voor dit cluster richten we op:
• Investeren in utiliteiten;
• Aantrekken, faciliteren en versterken van de industriële
dienstverlening;
• Co-siting.
Recycling
Voor 2030 zet Groningen Seaports in op de ontwikkeling
van een efficiënt en innovatief recyclingcluster voor de regio.
Hergebruik - nuttige toepassing - en verwerking van alles wat
bij de productie in een fabriek vrijkomt of in de maatschappij
overbodig is, wordt in het cluster opgewerkt tot grondstoffen,
energie en nieuwe producten. De cradle-to-cradle gedachte,
maar dan met meerdere ondernemingen.
onze activiteiten voor dit cluster richten we op:
• Ontwikkeling en inrichting van Oosterhorn Zuidoost;
• Aantrekken bedrijvigheid die zich richt op opslag, overslag,
verwerking en transport van reststoffen.

Doen is groen!
Schepen aan de stekker
De uitstoot van schepen kan terug
worden gebracht door het gebruik van
walstroom als schepen aan de wal liggen.
Om de luchtkwaliteit in de havens te
verbeteren is aan 6 openbare kades en
steigers walstroom aangelegd. Deze
voorzieningen zijn voor de binnenvaart
in de havengelden in begrepen, hierdoor
is er geen drempel voor de binnenvaart
om gebruik te maken van de walstroom.
Voor de zeevaart zijn in de nieuwe kades
civieltechnische voorzieningen getroffen,
zodat de walstroomaansluitingen in de
toekomst zonder hak en breekwerk in de
kade kunnen worden opgenomen.
Vaarwegverruiming Eemshaven
Uitbreiding Eemshaven Zuidoost
Verdubbeling van de N33 tot Delfzijl
Oostboog spoorlijn Veendam
Verlengen zeesluis Delfzijl
Personenvervoer spoorlijn Eemshaven
Heliport Eemshaven
Veerverbinding Delfzijl-Knock
Buizenzone Eemshaven-Delfzijl
Natuurherstel Eems-Dollard
Brainwierde Weiwerd
Groenwal Oosterhorn
Verdubbeling N46 Groningen-Eemshaven
Goederenspoorlijn Delfzijl-Veendam
| 31

B. Leefomgeving
In de visie van Groningen Seaports is het nemen van maatschappelijke verantwoordelijkheid voor de omgeving waarin je actief
bent, een must. Dat betekent: respect en zorg voor milieu, natuur en leefomgeving. De ligging van onze havens en industriegebieden,
aan Werelderfgoed de Waddenzee waartoe ook het Eems-Dollard estuarium behoort, is uniek. Een Werelderfgoed heeft internationale
status zoals het Great Barrier Reef en de piramides van Gizeh. Dit schept verplichtingen, omdat de Waddenzee een kwetsbaar
natuurgebied is én een belangrijke kraamkamer en voedselgebied voor vogels, zeehonden en vissen. Het is het grootste natte
natuurgebied van Noordwest-Europa. Een uitbreiding van de havenactiviteiten ín de Waddenzee is voor Groningen Seaports dan
ook geen optie.
Ook de leefomgeving en het landschap schept verplichtingen.
in de omgeving van de havens en de industriegebieden moeten
mensen prettig kunnen blijven wonen en veilig en gezond
kunnen werken. Het gebied is schoon en aantrekkelijk ten
opzichte van de rest van Nederland. Ook bij groei vinden we
dat het vooral ook schoon en mooi moet blijven. Veel mensen
nemen graag een kijkje in de havens. Er valt dan ook veel te
zien. Het industrieel toerisme is in opkomst. Bezoekers aan
de havens zijn welkom. We streven ernaar dit samen met het
bedrijfsleven te faciliteren. We letten uiteraard op de veiligheid
van bezoekers en de ondernemingen.
Bij een stabiel vooruitzicht op duurzame economische groei
is ook een goede ecologische toestand van de Wadden en het
Eems-Dollard estuarium noodzakelijk. Voor het imago, het
vestigingsklimaat, de bedrijfszekerheid en de toekomstige
ontwikkeling van de regio is dit essentieel. Groene Groei
betekent voor ons dat bij groei van activiteiten in het
beheersgebied, ook de ecologie verbetert. Groningen
Seaports zal een bijdrage leveren aan de natuurverbetering
die rekening houdt met het tempo van de economische
ontwikkeling. Daarbij wordt wel verwacht dat ook andere
sectoren uit de maatschappij bijdragen aan de verbetering. Per
32 |
slot van rekening wordt de natuur in de Waddenzee beïnvloedt
door veel meer factoren dan alleen industrie en havens.
Bovendien profiteren velen van deze fantastische omgeving.
Een voorbeeld is de vaarwegverruiming. Een goede
bereikbaarheid van de havens voor schepen is essentieel.
De vaarwegverruiming heeft daarom onze eerste prioriteit in
de realisatie van de infrastructuuurwensen.
Wij zijn van mening dat de vaarwegverruiming, in samenhang
met perspectief op ecologisch herstel van het Eems-Dollard
estuarium, realiseerbaar is.
Cruciaal voor groei is dat er effectief ruimte en milieuruimte
is. De terreinen zullen we zo duurzaam en efficiënt mogelijk
inrichten en benutten, waarbij wij vinden dat het milieu zo
min mogelijk moet worden belast. Concreet betekent dit
dat wij het gebruik van de beschikbare ruimte zowel in de
havens (kades), als op de terreinen zelf, intensiveren en dat
bij uitbreiding nadrukkelijk gekeken wordt naar benutting van
mogelijkheden in de regio. We willen facilitator en stimulator
zijn voor de minimalisatie van milieubelasting en een schone
leefomgeving, met zo min mogelijk overlast voor de omgeving.
Commerciële overwegingen vormen voor ons dan ook niet
de enige basis om een bedrijf te faciliteren. Nieuwe bedrijven
willen we uitdagen om hun inspanningen voor duurzaamheid
concreet vorm te geven. We focussen op de langere termijn
en zullen doen wat binnen onze mogelijkheden ligt; de
afspraken borgen over verlaging van de environmental
footprint.
De bestaande bedrijvigheid blijft niet achter. De bereidheid van
zittende bedrijven voor het streven naar duurzaamheid ervaren
wij momenteel als groot. Door de plannen voor innovatie en
vernieuwing moet de belasting van het milieu afnemen en
kan een schone omgeving behouden blijven. Wij zullen in
het kader van het provinciale project ‘Economie en Ecologie’
in balans samen met overheden, bedrijfsleven en natuur- en
milieuorganisaties bijdragen aan een milieu-informatiesysteem
en een routekaart voor verlaging van emissies in de Eemsdelta.
Wij zijn voorstander van het opzetten van één klachtenmeldpunt
in de regio.

Doen is groen!
Aandacht voor landschap,
cultuurhistorie en archeologie
De karakteristieke gehuchten
Oosterwierum en Heveskes zijn verdwenen
in de jaren ’60 bij de aanleg van het
industriepark Oosterhorn. Vanwege de
nabijheid van het chemiepark is bewoning
niet langer mogelijk. Gelukkig is de
structuur van Weiwerd blijven staan.
We investeren in herstel van de wierde,
de karakteristieke bebouwing en de
landschapselementen en beschermen
de archeologische waarden. We werken
aan een toekomst voor kleinschalige en
innovatieve bedrijvigheid in bestaande en
passende nieuwe bebouwing.
| 33

C. Kennis
Kennis is kracht. En kennis heeft aantrekkingskracht. In de visie van Groningen Seaports heeft kennis een belangrijke schakelfunctie
naar een duurzame lange termijn toekomst van de havens en industriegebieden. Kennis creëert kansen voor innovatie en
vernieuwing, duurzame inzichten en projecten, een evenwichtige arbeidsmarkt, brede werkgelegenheid, perspectief voor jongeren en
innovatief ondernemerschap. Kennis- en onderwijsinstituten en goed opgeleiden zijn in de regio ruimschoots aanwezig. Deze kennis
moet kansen krijgen en worden benut voor versterking en vergroening van havens en industrie en de vier genoemde clusters energie,
data, chemie, en recycling.
De driehoek industrie, kennis/onderwijsinstituut en
arbeidsmarkt in de regio bevindt zich in een pril stadium.
Die ontwikkeling willen we stimuleren door de samenwerking in
deze driehoek verder uit te bouwen.
Om kansen voor kennis te creëren is kennismaken en het
slaan van bruggen noodzakelijk. Daar zijn we sterk in en willen
faciliteren. Partijen overtuigen en met elkaar aan tafel zetten
rondom vraagstukken die vergroening en verduurzaming van
de industrie en havens in gang zetten. Daarom vinden we
studies die bijdragen aan verduurzaming en vergroening van de
havens erg belangrijk. Wij blijven investeren in die kennis door
de eigen verbindingen met kennisinstituten voort te zetten.
34 |
We willen met de nieuwste kennisinzichten ons werk blijven
verbeteren en jongeren kansen bieden om kennis te maken met
het werkveld van de havens en de industrie.
Tot slot gaan we ruimte creëren voor het toepassen en
testen van kennis. We willen innovatief ondernemerschap
stimuleren door ook fysiek ruimte voor innovatie mogelijk te
maken. Daarnaast zetten we ons in voor flexibiliteit en
vermindering van regels die vernieuwing in de weg staan.
Doen is groen!
100% duurzaam inkopen
en social return
Alle inkopen van Groningen Seaports
worden getoetst aan de ‘duurzaam
inkopen’ van AgentschapNL. Voor de
realisatie van de Vopak steiger (zie foto)
hebben we in het kader van duurzaam
inkopen voorgeschreven dat al het hout
moet worden uitgevoerd met een FSC
keurmerk en het staal moet worden
voorzien van anodes, zodat het staal een
langere levensduur heeft. Daarnaast werd
tijdens de uitvoering gebruik gemaakt
van de voorgeschreven social return
verplichting. Dankzij de inspanning van
de aannemer hebben een aantal mensen
ervaringen op gedaan die zij later kunnen
gebruiken bij het vinden van een passende
baan. Dit doen we bij alle projecten.
Groningen Seaports heeft op deze wijze
in 2011 100% duurzaam ingekocht.
Dankzij de inzet van de opdrachtnemers
bij het invullen van hun social return
verplichtingen hebben tot 2011 29
kandidaten ervaringen opgedaan. Hiervan
zijn er 19 teruggekeerd in een reguliere baan.

D. Samenwerken
Door de internationalisering en grote concurrentie bereiken
we meer door actief in te zetten op hechtere samenwerking.
De logistieke kansen van Europese regio’s worden namelijk
in steeds sterkere mate bepaald door hun positie in de totale
vervoersketen. Waar vroeger de concurrentiepositie van
een haven bepaald werd door de ligging en de aanwezige
faciliteiten, is het nu van veel groter belang om deel uit te maken
van efficiënte vervoersketen. Om die reden zet Groningen
Seaports in op intensieve samenwerking met andere logistieke
knooppunten. Dat zijn in Nederland de Waddenzeehavens
en Noord-Nederlandse rail- en binnenvaartterminals. Maar
uiteraard ook de grote zeehavens van Amsterdam, Rotterdam
en Zeeland waarmee Groningen Seaports een brancheorganisatie
heeft opgezet. Om de Euregionale kansen van
de Groninger zeehavens verder uit te nutten willen we ook
samenwerkingsverbanden met de Noord-Duitse zeehavens
(Niedersachsen Ports) aangaan. Daarbij richten wij ons op meer
samenwerking met Hafen Emden op het gebied van loodsen,
baggeren en verkeersbegeleiding van tijgebonden schepen.
Tevens werken we samen met partners in de Eems-Dollard regio
aan een grensoverschrijdende economische ontwikkelingsvisie.
In nauwe samenwerking met de Noordelijke havenalliantie
(Den Helder, Harlingen, Lauwersoog, Eemshaven en Delfzijl),
onder de noemer van Waddenzeehavens zetten we mede in op
duurzame ontwikkeling van deze havens door gezamenlijke
inzet op de aanvraag van Waddenfondsprojecten. Het gaat om
projecten die zowel aan de economie als de ecologie in het
waddengebied bijdragen. Wij intensiveren de samenwerking
met de haven van Lauwersoog.
36 |
Doen is groen!
Vissen naar afval: ‘Fishing for Litter’
De zeeën en oceanen raken steeds
meer vervuild met grote hoeveelheden
zwerfafval, wat op stranden wordt
achtergelaten en schepen verliezen of
domweg overboord zetten. Dit tast het
leven in de zee en dat van vogels aan.
Groningen Seaports steunt het ‘Fishing
for Litter’-project en zorgt samen met de
organisatie KIMO voor voorzieningen
om door vissers opgevist afval gratis in
de havens af te geven. In 2011 is ruim
40.000 kg afval afgegeven.

E. Doen!
Van visie naar realiteit, dáár gaat het om. Stilzitten zit Groningen Seaports niet in de genen. We willen niet alleen groeien,
we willen het ook op een duurzame wijze doen. Daar waar wij een bijdrage kunnen leveren, zullen we in besluitvormingsmomenten
de meest milieuvriendelijke optie de voorkeur geven als het budget het toelaat en in principe de businesscase sluitend blijft.
We hanteren zoveel mogelijk de LCC (Life Cycle Cost). We houden vast aan de ecoportscertificering, iedere 2 jaar. Dat betekent dat
we onze milieu- en duurzaamheidsprestaties elke 2 jaar aantoonbaar hebben verbeterd en nieuwe uitdagingen voor verbeteringen
steeds zullen aangaan.
• Vogelvriendelijke en energiezuinige verlichting
• 100% duurzaam inkopen en social return
• Elektrisch rijden
• Certificaten CO2 compensatie via de Climate Neutral
Group
• Gebruik van 100% hernieuwbare energie
• Stimuleren schone scheepvaart
(deelname ESI en Green Award)
• Duurzame bedrijventerreinen
• Afval inzameling uit zee: Fishing for Litter
• Stimuleren Natuur in de havens
Wat we al doen en blijven doen
• Aandacht voor landschap, cultuurhistorie en archeologie
• Groningen Seaports sluit aan bij Eemsdelta Green
voor duurzaamheidsacties
• Permanente verbetering van de milieu- en
duurzaamheidsprestaties door tweejaarlijkse
uitvoeringsprogramma Ecoports
• Faciliteren opwekking duurzame energie
• Walstroomaansluitingen voor schepen
• Realiseren LNG bunkercapaciteit
• Life Cycle Cost principe in projecten
• Aanleg openbare utilities voor stroom, stikstof en perslucht
• Nieuwe acties voor milieu en duurzaamheid worden elke 2 jaar in het Ecoports uitvoeringsprogramma opgenomen
| 37

38 |
Perspectief voor Groningen
groen is Doen!
Certificaten voor CO2 compensatie
Ieder jaar compenseert de Climate Neutral
Group de uitstoot van de leaseauto’s van
Groningen Seaports. In 2010 is 102 ton
CO2 op deze manier gecompenseerd.
Daarnaast compenseert Groningen
Seaports haar vliegreizen door ‘green
seats’ aan te schaffen.

Seaports
De wereldwijde kredietcrisis in 2008 en de eurocrisis in Europa zijn
ondanks de huidige omvangrijke bouwprojecten in de Eemshaven
merkbaar aanwezig. Bezuinigingen leiden tot schaarse middelen bij
overheden en bedrijfsleven. De komende jaren zullen daarom in het
licht staan van uitvoeren en voltooien van bestaande plannen. Een
voordeel is dat afgelopen jaren veel is geïnvesteerd in ontwikkeling
en herstructurering van de havens en industrieterreinen. We
beschikken zodoende over een goede uitgangspositie. Deze
investeringen moeten wel worden terugverdiend.
Ondanks de onzekerheid over spoedig herstel van de economie,
handhaven we onverkort onze ambitie om de economische
ontwikkeling op duurzame wijze te stimuleren. Om de havens en
industrieterreinen in lijn met havenvisie op lange termijn duurzaam
te ontwikkelen en te beheren beschikken we op dit moment in
hoofdzaak over inkomsten uit gronduitgifte en havengelden. We
werken met volle kracht aan het aantrekken van nieuwe bedrijven en
ladingstromen om de toegevoegde waarde in 2030 te verdubbelen
ten opzichte van 2012.
Onze gronduitgifte bestaat uit verkoop en erfpacht. Op lange
termijn geeft erfpacht meer zekerheid en greep op toekomstige
ontwikkeling. De kadecapaciteit is meer dan voldoende om extra
ladingstromen aan te kunnen. We streven naar een gemiddelde
jaarlijkse stijging van de overslag om de inkomstenstroom op
havengelden sterk te verbeteren. Hiervoor is de vaarwegverruiming
en verbetering van de infrastructuur naar het achterland
noodzakelijk.
Doen is groen!
Duurzaam Bedrijvenpark Fivelpoort
Bij de inrichting van Bedrijvenpark Fivelpoort is zoveel mogelijk rekening gehouden met
duurzaamheid. Er wordt gebruik gemaakt van gezamenlijke faciliteiten, zoals gezamenlijke
productie en inkoop van energie en het combineren van logistieke mogelijkheden. De bedrijven
maken gebruik van geothermische energie, er zijn waterretentiebekkens aangelegd en flora
en faunavoorzieningen gerealiseerd. Voor dit laatste is rekening gehouden met 4 doelsoorten
voor Fivelpoort, de dagvlinders, egels, gierzwaluw en vleermuizen.
De economische crisis daagt iedereen uit tot anders denken
en doen. Hervormingen en transitie naar nieuwe economische
richtingen schept kansen. Wij zoeken dan ook naar wegen om in
deze transitie positie te nemen en nieuwe inkomstenstromen te
genereren. Voor de verbreding van ons businessmodel zoeken we,
in aansluiting op de activiteiten in de Havenvisie 2030, naar nieuwe
verdienmodellen. We denken daarbij onder andere aan deelnames,
exploitatie van utilities, kades en vrije ruimten en samenwerking
met logistieke knooppunten in binnen- en buitenland teneinde onze
logistieke functie te optimaliseren. Daarnaast halen we economisch
voordeel uit de duurzame aanpak bij aanleg, onderhoud en beheer:
LCC en beheerbewust ontwerpen.
Hoe verder…
Met deze Havenvisie 2030 beschikt Groningen Seaports over
een helder en onderbouwd koersdocument. Door in te spelen
op de sterkten van vandaag en de kansen voor de toekomst
kunnen wij werken aan de uitvoering van een verantwoorde
en inspirerende visie. De visie biedt een kader voor verdere
planvorming, afhankelijk van de ontwikkelingen zoals die zich
in de omgeving zullen voordoen. We vertalen de acties uit de
ontwikkelagenda in onze jaarlijkse businessplanning.
De dialoog met stakeholders blijft een belangrijke basis
voor onze werkwijze om samen de economische groei in het
Eemsdeltagebied op een groene wijze te realiseren. Vanaf hier
is de gezamenlijke opgave de schouders er onder te zetten en
de toekomst waar te maken. Doen is groen!
| 39

Bijlage 1
Ontwikkelagenda
Economische Groei = Groen

groei
Ambitie
Inzetten op groei van
Energy & Dataports en
Biobased economy voor
chemie en recycling
Inzetten op logistieke
groei gerelateerd aan
havenontwikkeling
Inzetten op verbeteren
en vergroenen
bereikbaarheid
Investeren in openbare
utiliteiten
Intensiveren huidige ruimte
Groningen Seaports versterkt haar positie als
energy en dataport
Chemiecluster Delfzijl wordt verder geïntegreerd en
uitgebouwd
Reststoffenverwerking wordt een zelfstandig cluster
voor de regio (in termen van afval, emissies, chemische
reststoffen)
Eemshaven ontwikkelen tot offshore wind cluster van
Nederland
Regionale MKB clustering
Aantrekken MKB bedrijven gerelateerd aan de clusters
Inzetten op clustermanagement door Groningen Seaports
Investeren in het aantrekken van logistieke stromen
Logistieke grondplaat Noord-NL (voor Noordelijke havens)
Realiseren noodzakelijke infrastructurele ontwikkelingen
voor logistieke groei
Stimuleren schone scheepvaart
Verdienmodel utiliteiten ontwikkelen
Hogere bezetting van kades
Doelen Activiteiten
Aantrekken energie-intensieve activiteiten, zoals
datacenters
Het realiseren van een kabel en leidingenstrook door
de Waddenzee (planologisch geregeld)
Inzetten op vergroot % biomassa bijstook
Realiseren ruimte en kadecapaciteit voor offshore wind
en biomassa
Biobased chemie ontwikkelen
Co-siting - closed loops maken in chemiecluster Delfzijl
Aantrekken andere basisgrondstroffen chemie
(bijvoorbeeld ammoniak/ethyleen)
Ontwikkeling van zuidzijde Oosterhorn
Realiseren van hergebruik van reststromen
Vergroten en verbreden faciliteiten voor offshore wind
(heliport, Beatrixhaven)
Samenwerking met regionale MKB-parken
(DEAL/Regio Assen-Groningen/A33)
Bijdragen aan Bedrijventerreinvisie Eemsdeltaregio
Initiëren faciliteiten voor MKB (bijvoorbeeld MKB-portal)
Versterken en aantrekken van servicebedrijven en
industriële dienstverleners
Ontwikkelen business model voor cluster management
Organisatie competent maken voor de rol van
clustermanager
Bepalen en ontwikkelen van logistieke marktkansen die
horen bij de clusterontwikkeling
Vaststellen rol en locaties logistieke knooppunten
Uitvoering geven aan de geselecteerde infrastructurele
prioriteitenlijst
Uitbouwen beloningsbeleid in havengeldtarieven
Uitbreiden walstroomfaciliteiten
Realiseren LNG bunkercapaciteit voor zeeschepen
Onderzoek uitvoeren naar exploitatiemodel voor huidige
en te ontwikkelen utiliteiten
Het realiseren van kansrijke utiliteiten
Gezamenlijk gebruik kades door (meerdere) bedrijven
rol gSP* verantwoordelijke Periode
Initiator
Groningen Seaports
KT
Stimulator
Facilitator
Initiator
Stimulator
Initiator/stimulator
Stimulator/facilitator
Initiator
Stimulator
Initiator
Stimulator
Facilitator/stimulator
Stimulator
Initiator
Initiator
Initiator
Initiator
Stimulator
Stimulator
Initiator
Initiator
Facilitator
Initiator
Facilitator
Initiator
Provincie/E&LI
Energieproducenten
Groningen Seaports
Chemiebedrijven
Groningen Seaports/bedrijven
Bedrijven
Groningen Seaports/overheden
Groningen Seaports/bedrijven
Groningen Seaports
Regio/Groningen Seaports
Overheden/Groningen Seaports
Groningen Seaports/bedrijven
Groningen Seaports
Groningen Seaports
Groningen Seaports
Groningen Seaports
Overheden/Groningen Seaports
Groningen Seaports/bedrijven/
overheden
Groningen Seaports
Groningen Seaports
Bedrijven/Groningen Seaports
Groningen Seaports/BBE/SBE
Bedrijven/Groningen Seaports
Groningen Seaports/bedrijven
MT/LT
MT
MT
LT
MT
MT/LT
KT
MT
KT
MT
KT
MT
KT/MT
MT
MT
KT
KT
MT/LT
MT
MT
MT
MT
MT/LT
MT
| 41
* GSP = Groningen Seaports

42 |
leefomgeving
Ambitie
Uitbreiding
beheersgebied
Ambitie
De clusters
verduurzamen
Verbetering estuarium en
leefomgeving
Respecteren PKB-
Waddengebied
Verbeteren environmental
footprint
Veiligheidsniveau verder
verbeteren
De havens beleven
Droge ruimtegebruik intensiveren
Identificeren uitbreidingsterreinen in de directe nabijheid
van het beheersgebied
Identificeren uitbreidingsterreinen in de regio
Doelen Activiteiten
Vaststellen locatiebeleid (voor de lange termijn, niet
eenmalig)
Verbeteren van de kwaliteit van de leefomgeving
Verbeteren kwaliteit estuarium Eems-Dollard
Groningen Seaports en bedrijven leveren een bijdrage aan
natuurverbetering, gekoppeld aan economische groei
Groningen Seaports intensiveert haar huidige natte
ruimtegebruik
Verlagen emissies bedrijven
Vaststellen flexibele milieugebruiksruimte (koppelen aan
5a en 5c)
Invulling veiligheidsniveau passend bij ontwikkeling
beheersgebied
Milieu-emissies beperken t.a.v. volksgezondheid
Zichtbaar maken havenactiviteiten
Realiseren kadecapaciteit voor binnenvaart en zeevaart
(Oterdummerdriehoek, zuidzijde Oosterhorn)
Geschikt maken van braakliggende terreinen voor opslag
Combinaties van bedrijvigheid onderzoeken op 1 terrein
Vaststellen aanvullende terreinen in de Eemshaven/
Delfzijl
Vaststellen aanvullende terreinen in de regio
Ontwikkeling uitbreiding Eemshaven Zuidoost
Doelen Activiteiten
Implementeren vestigingsbeleid door opstellen economische
effectrapportage bij voorgenomen bedrijfsvestiging
Inzicht krijgen in de milieueffecten van bedrijven in relatie
tot de belangen van Groningen Seaports en dit koppelen
aan het vestigingsbeleid
Gezamenlijk herstelplan voor de Eems-Dollard opstellen
en uitvoeren
Het creëren van een financiële voorziening voor
natuurverbetering Eems-Dollard estuarium
Natuurinclusief ontwerpen en beheren
Zie thema ruimte
Ontwikkelen routekaart om het proces te beschrijven
hoe de emissies te verlagen
Ontwikkelen milieu informatiesysteem (inclusief licht
en geluid)
Bescherming tegen hoogwater verbeteren
Risicovolle bedrijvigheid onderdeel maken van locatie/
vestigingsbeleid (zie ook 5c)
Verminderen aantal incidenten waar milieuhinder optreedt
1 meldpunt voor klachten realiseren
Schone technologie toepassen in bedrijven
Opzetten van natuur- en milieumonitoring met andere
stakeholders
Activiteiten ontwikkelen om de haven te kunnen bezoeken
(educatief, recreatief)
Initiator
Initiator
Stimulator
Initiator
Stimulator
Initiator
Initiator
Stimulator
Stakeholder
Stimulator
Stimulator
Stimulator
Initiator
Stimulator
Stimulator
Stimulator
Stakeholder
Stimulator
Stakeholder
Facilitator
rol gSP* verantwoordelijke Periode
Groningen Seaports
Groningen Seaports
Groningen Seaports/bedrijven
Groningen Seaports/overheden
Groningen Seaports/overheden
Groningen Seaports
Groningen Seaports
Bedrijven
Nederlandse en Duitse overheden
Bedrijven/Groningen Seaports/
overheden
Groningen Seaports/bedrijven/
overheden
Groningen Seaports/bedrijven
Groningen Seaports/overheden
Provincie
Groningen Seaports/overheden
Bedrijven
Overheden
Bedrijven
Overheden/bedrijven
Bedrijven/Groningen Seaports
MT
MT
MT
MT
MT
KT/MT
rol gSP* verantwoordelijke Periode
MT
MT
MT
MT
MT
MT
MT
MT
MT/LT
MT
MT
MT
MT/LT
MT
MT
* GSP = Groningen Seaports

KenniS
SAmenWerKen
Doen
Ambitie
Aantrekken arbeid
in koppeling met
kennisintensieve clusters
Kennisontwikkeling
en aansluiting op
arbeidsmarkt versterken
Ambitie
Actieve inzet op
samenwerking voor
verbetering logistieke
kansen
Inzetten op geïntegreerde
economische
ontwikkelingsvisie
Eemsgebied
Ambitie
Doelen
jongeren interesseren voor de haven
Werknemers aantrekken voor Groningen Seaports
Verbindingen leggen tussen de bedrijven,
kennisinstellingen en arbeidsmarkt
Versterken kennisclusters rondom energie, chemie,
offshore wind en recycling
Stimuleren innovatief ondernemerschap
Doelen
Versterken samenwerkingsverbanden met andere havens
en logistieke knooppunten
Koppeling maken met economische kerngebieden
Noordelijke regio
Doelen
Permanente verbetering van milieu- en
duurzaamheidsprestaties
Activiteiten
Organiseren van evenementen om jongeren kennis te
laten maken met de haven
Aanhaken bij regionale werkgelegenheidsinitiatieven
(bijvoorbeeld UWV, Social Return)
Kennisportals voortzetten en verder ontwikkelen
(in opvolging van SXC bijvoorbeeld)
Onderzoek kennisinstituten aansluiten op behoeften
van bedrijven (aansluiten bij de voorbeelden Eemsdelta
Green, Biobrug, Energy Valley etc.).
IQ brug - voor de clusters (bijvoorbeeld Energy Valley Topclub)
Voorzetten verbindingen met kennisinstituten (zoals de
leerstoel aan de RUG en leerstoel Hanzehogeschool)
Faciliteren initiatieven van startende innovatieve
ondernemingen (Brainwierde Weiwerd)
Creëren testlocaties
Flexibiliseren en verminderen regeldruk voor innovatie
en ondernemerschap
Activiteiten
Intensiveren samenwerking met Noord-Nederlandse
rail- en binnenvaartterminals
Samenwerking met Noord-Duitse Zeehavens (loodsen,
baggeren, verkeersbegeleiding)
Realiseren nauwere samenwerking met Noordelijke
havenalliantie
Opstellen en uitvoeren gezamenlijk vestigingsbeleid voor
Noord-Nederland
Samenwerking opzetten met Duitse partnerorganisaties
voor economische ontwikkeling
Activiteiten
Aansluiten bij Eemsdelta Green voor duurzaamheidsacties
100% duurzaam inkopen en toepassing LCC
2 jaarlijks uitvoeringsprogramma Ecoports en certificering
Initiator/stimulator
Stakeholders
Stimulator
Initiator/facilitator
(verbinden)
Initiator
Initiator
Stimulator
Stimulator
Stimulator
Initiator
Initiator
Initiator
Stimulator
Initiator
Stimulator/initiator
Initiator
Initiator
rol gSP*
rol gSP*
rol gSP*
SXC
verantwoordelijke
UWV/bedrijven
Groningen Seaports/bedrijven/
kennisinstellingen
Groningen Seaports/bedrijven
Groningen Seaports/initiatieven
Groningen Seaports/
kennisinstellingen
Groningen Seaports/bedrijven
Groningen Seaports/bedrijven
Bedrijven/overheden/Groningen
Seaports
verantwoordelijke
Groningen Seaports/bedrijven
Groningen Seaports/overheden
Groningen Seaports/overheden
Groningen Seaports/Groningen
Stad/Regio Groningen-Assen/
overheden
Groningen Seaports/overheden
verantwoordelijke
Bedrijven/overheden/Groningen
Seaports
Groningen Seaports
Groningen Seaports
Periode
MT
MT
MT
KT
MT
MT
MT
MT
KT
Periode
MT
MT
MT
KT/MT
MT
Periode
KT
KT
KT
| 43
* GSP = Groningen Seaports

Bijlage 2
Samenvatting op hoofdlijnen
huidige situatie sectoren, trends,
concurrentie, visie en doen

Algemeen
energie
huidige situatie trend concurrentiepositie visie Doen
• Aantrekkelijke woonomgeving met
hoogwaardige woonmilieu’s Stad
Groningen en regio
• Sterk kennis- en onderwijsveld in
Groningen Stad en regio (Universitair,
Hogescholen en MBO)
• Ligging aan Werelderfgoed en kwetsbaar
natuurgebied
huidige situatie trend concurrentiepositie visie Doen
• Vanaf 2015 aanwezig vermogen ruim
9.000 MW
• Diversiteit energieaanbod
• Discussie over kolen
• Toenemend belang economische regio’s
• Doorgaande transformatie naar de
kenniseconomie
• Groeiende aandacht voor gevolgen mariene
milieu en Eemsestuarium
• Economisch onzekere tijden, lastige
financiering, investeringsbereidheid
neemt af
• Vergrijzing en dalende bevolkingsaantallen
in de regio, trek naar Steden.
• Duurzaamheid is een groeimarkt
• Internationalisering energievoorziening en
handel
• Vernieuwing productiecapaciteit
• Groei totale energievraag Europa
• Toename aandeel hernieuwbare bronnen
(wind, zon, biomassa)
• Groei decentrale energieopwekking
• Beperken CO2 emissie
• Hergebruik van reststromen (restwarmte,
CO2)
• Verschuiving elektriciteit naar
warmteproductie
• Toename aandeel elektrisch transport en
vervoer
• Relatie Stad Groningen en regio Groningen
Assen in ontwikkeling, relatie Duitsland
matig ontwikkeld
• Samenwerking andere havens op meerdere
aspecten in ontwikkeling
• Samenwerking met kennis- en
onderwijsinstellingen goed op schema
• Milieu- en natuurkwaliteit leefomgeving
vragen extra inzet en aandacht
ondernemingen, meer dan elders
• Up front investeringen hebben afgelopen
jaren geleid tot moderne havenfaciliteiten
• Dreiging personeelstekorten in specifieke
functies
• Voldoende capaciteit van kade en
terreinruimte voor biomassa op- en
overslag en assemblage windmolens
strategische opslag energievoorraden
• Korte afstand tot aan te leggen windparken
op Noordzee
• Korte afstand tot lege gasvelden op
Noordzee voor CO2 opslag
• Huidige aanwezigheid en potentie voor
nieuwe CO2 en reststromengebruikers
• Kansen MKB dienstverlening
• Onvoldoende technisch personeel (wind)
• De Eemsdelta is in 2030 het belangrijkste
haven- en industriegebied van Noord-
Nederland
• Inzet op verdere samenwerking
economische regio’s en havens
• Doorzetten samenwerking met kennis- en
onderwijsinstellingen
• Economische groei in balans met
leefomgeving ontwikkelen
• Verdienen met duurzaamheid
• Eemshaven belangrijke offshore windhaven
• Op- en overslag van biomassa
• Clustering met grote energievragers
• Verbindingen als buisleidingenstraat voor
(rest) stoffen en warmtetransport
• Doelstelling CO2 uitstoot in de haven- en
industriegebieden: 2015: 100%, 2030: 60%.
• Versterken kennis- en onderwijsclusters
rondom energie en off-shore wind
• Samenwerking met SXC
• Samenwerking Branche Organisaties
Zeehavens, Niedersachsen Ports en
Waddenzeehavens
• Intensievering samenwerking haven
Lauwersoog
• Doorzetten ecoportscertificering
• Inzet op ontwikkeling gezamenlijk
vestigingsbeleid
• Aantrekken energie-intensieve activiteiten
• Realisatie heliport en de ontwikkeling van
de Beatrixhaven
• Aantrekken gespecialiseerde MKB bedrijven
| 45

DAtA
chemie
46 |
huidige situatie trend concurrentiepositie visie Doen
• Aanwezigheid TCN Telehouse in
Eemshaven
• Aanlanding transatlantische datakabel
• Directe verbinding met Groningen Internet
Exchange
huidige situatie trend concurrentiepositie visie Doen
• 15% Nederlandse energieproductie in
chemiecluster Delfzijl
• Onderlinge uitwisseling producten binnen
chemiepark
• Discussie over milieubelasting
Waddengebied
• Wereldwijde groei automatisering en
opslag en transport van data
• Interesse nieuwvestigers datacenters
• Data op- en overslag is een groeimarkt
• Vergroening van de chemie door gebruik
van biologische en hernieuwbare
grondstoffen
• Grondstoffenschaarste en hoge prijzen
• Toename hergebruik van reststromen
• Toenemende concurrentie opkomende
landen
• Strengere milieu en veiligheidseisen
• Leveringszekerheid energie door grote
capaciteit en diversiteit aanbod op korte
afstand
• Directe connectiemogelijkheden met
energieaanbieders zonder netwerkbelasting
• Aanwezigheid duurzame energie (met
name wind)
• Directe connectiemogelijkheden met
Internet Xchanges in USA, Hamburg,
Amsterdam
• Luchtkoeling mogelijk door relatieve
windrijke positie aan de kust
(energiebesparing)
• Onvoldoende technisch personeel in ICT
sector
• Stabiele sector door modernisering
afgelopen jaren
• Basisgrondstoffen aanwezig in de regio
(gas, zout, energie)
• Kans voor nieuwe basechemicals
• Sterk agribusinesssector in de regio
aanwezig voor uitbouwen en innovaties in
biobased chemie
• Kansen door verdere integratie met
restproducten en -stoffen uit reclycling en
energiecluster
• Op termijn onvoldoende technisch
personeel (chemie)
• Eemshaven Dataport Noord-Nederland in
2020
• Aantrekken en faciliteren datawarehouses
• Delfzijl: het Groene Chemiecluster van
Noord-Nederland
• Groei door innovatie en gebruik van
biologische en hernieuwbare grondstoffen
• Groei door andere basisgrondstoffen
chemie
• Inzet op efficiënte uitwisselingen van
producten en reststromen
• Hergebruik restwarmte stijgt 50%
• Inzet op verlaging emissies bedrijven
noodzakelijk
• Versterken kennisontwikkeling chemie
• Inzet op verbetering veiligheidsniveau
• Inzet op industrieel MKB en
dienstverlening
• Realisatie uitbreiding Zuidoost hoek
Eemshaven voor vestiging datacenters
• Aandacht vragen voor aanleg
glasvezelverbinding Eemsdelta
• Realisatie openbare utilities
• Co-siting en closed loops creëren door
aantrekken en bedrijven
• Ontwikkelen effectief locatiebeleid t.b.v.
clustering en risicobeheersing
• Creeeren op en overslag locaties biomassa
• Faciliteren innovatieve startende
ondernemers
• Faciliteren experimenteerruimte
en testlocaties, bijvoorbeeld
algenproefboerderij
• Samenwerking Eemsdelta Green voor
milieumonitoring

ecycling
logiStieK
huidige situatie trend concurrentiepositie visie Doen
• Aanwezigheid diverse verwerkers van rest-
en afvalstoffen
• Aanwezigheid bedrijven met diverse
restproducten en -stromen
• Recycling sterk in opkomst door toename
grondstoffen schaarste en prijsverhogingen
• Meer aandacht voor duurzaamheid, Cradle
to Cradle en klimaatvraagstukken
• Verbruikseconomie staat onder druk
• Recycling en biomassaoverslag is een
groeimarkt
• Groeimarkt reststoffen uit landbouwsector
• Discussie over afvalverbranding
• Voldoende capaciteit kade, terrein en
milieuruimte voor op- en overslag en
verwerking en upcycling
• Recyclingsector in de basis goed aanwezig
• Goede potentie voor verbindingen
met chemie en energiecluster door
aanwezigheid reststoffen
• Aanwezigheid reststoffen in regio,
industrieel, agri en stedelijk
• Zelfstandig Recyclecluster voor de regio in
Delfzijl
• Efficiency door schaalvergroting
• Inrichting zuidzijde Oosterhorn in Delfzijl
huidige situatie trend concurrentiepositie visie Doen
• 2 havens, waarvan de Eemshaven met
diepzeetoegang
• Grote inlandrailterminal in Veendam en
trimodaal ontsloten
• Shuttledienst Groningen Railport met
Rotterdam
• Ontsluiting haven en industriegebieden
door
2 baans wegen
• Vaarwegtoegang geschikt tot 11 m,
discussie over verdere verdieping
• Overslag beperkt
• Groei van transport door groei industrie
• Importantie van logistieke knooppunten
neemt sterk toe, belangrijke vestigingsfactor
• Toename verkeers- en milieuknelpunten
havens Rotterdam en Amsterdam
• Ontwikkeling jade Weser Port in Wilhelmshafen
• Verduurzaming transport en logistieke
sector in opkomst
• Ondergronds transport groeit
(pijpleidingen)
• Schaalvergroting in de zeescheepvaart
• Strengere milieu- eisen in aantocht voor
zeescheepvaart
• Langere en zwaarder vrachtwagens (LZV’s)
in opkomst (30% besparing brandstof)
• Matige positie internationale logistiek
• Beperkte achterlandverbindingen van de
havens via weg, water en spoor
• Afzetmarkt achterland beperkt
• Sterke concurrentie van Nederlandse en
Duitse havens
• Verbetering kansen voor transitielading bij
GRP bij aanleg Oostboog
• Filevrije regio, just in time leveren goede positie
• In de beeldvorming grote afstand tot
grootstedelijke centra
• Bij verdubbeling N33 tot Delfzijl betere
ontsluiting voor LZV’s ook naar Duitsland en
directe aantakking op goederenvervoer via
spoor en water
• Inzet op verbetering infrastructuur
• Inzet op groei van de overslag door
aantrekken nieuwe ladingstromen
• Aantrekken industrie met
havengerelateerde logistieke stromen
• Inzet op vaarwegverruiming Eemshaven tot
14 m, daarna geen verdere
vaarwegverdieping
• Geen zeewaartse uitbreiding Eemshaven
• Bijdragen aan vermindering milieubelasting
door transport
• Samenwerking andere havens voor
optimalisering logistieke stromen
• Samenwerking overheden op wensenlijst
infrastructuur
• Korting op havengelden voor schone
scheepvaart
• Ontwikkeling van openbare utiliteiten en
buisleidingenstraat
• Samenwerking Nederlandse en Duitse
havens
• Intensiveren samenwerking (inter)nationale
netwerken en partners in de logistieke
keten
| 47

Bijlage 3
De omgeving richting 2030 en
haar onzekerheden

Een belangrijke vraag voor de hiervoor geformuleerde visie is of deze robuust is voor mogelijke ontwikkelingen op de lange termijn.
Om een goed beeld te vormen van de wereld richting 2030 is een omvangrijke studie uitgevoerd. Deze trendanalyse brengt in kaart welke
trends en ontwikkelingen de komende decennia bepalend zijn voor de ontwikkeling van de havens en industrie in het beheersgebied.
Dit biedt de mogelijkheid om de belangrijkste onzekerheden inzichtelijk te maken, waar op gelet moet worden en wat ze betekenen voor de visie.
Trends en impact op Groningen Seaports
1
trend
onzekere economische ontwikkeling
De economische ontwikkelingen voor Noordwest-Europa zijn erg onzeker.
De huidige economische crisis en bijbehorende schuldenproblematiek hebben ons
voor de vraag gesteld of en wanneer de economie van Noordwest-Europa weer gaat
groeien. Daarnaast is er sprake van een duidelijke verschuiving van de economische
machtscentra en kapitaalstromen naar andere regio’s (Zuidoost-Azië, Brazilië en
het Midden-Oosten). De zogenaamde BRIC landen maken de komende 20 jaar
naar verwachting een snellere ontwikkeling door dan de Noordwest-Europese
economie. Hoewel de geschiedenis van conjunctuurcycli ons leert dat er op termijn
zeker weer economisch herstel en groei zal optreden, zijn er grote onzekerheden
over de toekomst van de economie.
impact
De investeringsbereidheid op lange termijn is onzeker. Een aantal projecten in
de Eemshaven is al uitgesteld, zoals Eemsmond Energie en de tweede fase van
de Nuon-centrale. Of, wanneer en hoe dergelijke projecten weer terug op de
agenda komen is nog onbekend. De verschuiving van het zwaartepunt van de
wereldeconomie naar de BRIC landen hoeft voor Groningen Seaports niet slecht
uit te pakken, zolang de ontwikkeling van met name de energie- en chemiesector
op peil blijft. Mede omdat de overslagfunctie voor de havens een beperkte
economische driver en meer een afgeleide zijn van de industriële ontwikkelingen
in het beheersgebied. Hierdoor zullen er ook in een periode van krimp
investeringskansen zijn, met name in verwachte groeisectoren zoals de offshore
wind industrie en recycling.
| 49

2
3
50 |
trend
trend
grondstoffen schaarste en overgang naar hergebruik
Een van de meest onzekere en complexe vraagstukken voor de 21e eeuw, betreft
de vraag hoe lang we nog vooruit kunnen en/of willen met grondstoffen zoals
fossiele brandstoffen, water, voedsel, ertsen en mineralen. Deze grondstoffen zijn
cruciaal voor onze samenleving, maar de (lineaire) verbruikseconomie komt steeds
meer onder druk door schaarstevraagstukken, maatschappelijke opvattingen,
bevolkingsgroei en de klimaatproblematiek. Door deze ontwikkelingen is er een
duidelijke en onomkeerbare trend naar circulaire alternatieven (zoals cradle-tocradle
concepten) waarin duurzaamheid centraal staat. Dat de overgang naar een
circulaire economie plaats gaat vinden en verder zal doorzetten lijkt zeker. Onzeker
is echter hoe en met welke snelheid deze transitie precies zal verlopen.
energievoorziening van de toekomst
Verduurzaming en decentrale opwekking. De totale energievraag in de wereld
blijft onmiskenbaar groeien, ook in Nederland en de rest van West-Europa.
Weliswaar minder snel dan in opkomende economieën, maar nog altijd
substantieel. Dat er verdere verduurzaming van de energievoorziening zal
plaatsvinden is eveneens duidelijk. De vraag is alleen met welke snelheid en op
welke wijze. Vooralsnog is er veel aandacht voor offshore windenergie en staan
er bijvoorbeeld grootschalige investeringen gepland in Duitsland. Zonne-energie
lijkt daarnaast een vlucht te gaan nemen, nu de kosten afnemen en de efficiëntie
toeneemt. Maar ook biobrandstoffen bieden aantrekkelijke kansen voor de
toekomst. Tot slot speelt de vraag in hoeverre er een omslag plaatsvindt naar
decentrale energieopwekking. Grootschalige opwekking zal, vanwege netstabiliteit,
altijd een rol spelen voor grootverbruikers. Maar hoe groot zal het aandeel worden
van zelfproducerende consumenten en bedrijven? Reële oplossingen komen steeds
dichterbij. Daarnaast wordt 60% van de energievraag gebruikt voor het opwekken
van warmte. Door mogelijkheden voor hergebruik van restwarmte en directe
omzetting van brandstoffen in warmte zal de energiehuishouding gaan veranderen.
Ook bestaan de nodige onzekerheden over wat het exacte effect is van die trends.
impact
impact
Deze trend heeft een grote invloed op de toekomst van Groningen Seaports.
Indien er een versnelde transitie naar industriële inrichting op basis van hergebruik
komt, dan betekent dit dat ook Groningen Seaports versneld en verder zal moeten
inzetten op het hergebruik van reststoffen door co-siting, clustervorming en het
faciliteren van closed-loop initiatieven. Vertraagt de transitie, dan zal Groningen
Seaports flexibel moeten zijn in de snelheid en precieze invulling van de visie waarin
groei door duurzaamheid en clustervorming de centrale thema’s zijn.
De huidige en in aanbouw zijnde energievoorzieningen blijven de komende
tientallen jaren zeker nog in gebruik. Bovendien trekken grote energieaanbieders
grote energievragers aan, zoals het datacenter van TCN. De mogelijkheden op de
middellange termijn voor het aanwezige energiecluster zijn daardoor gegarandeerd.
De onzekerheid neemt echter op de langere termijn wel toe. Voor Groningen
Seaports vormt in die zin vooral een zeer lange termijn trend richting decentrale
opwekking een bedreiging voor de huidige basis van centrale energieopwekking.
Echter, ook hier kan op langere termijn op worden ingespeeld. Bovendien is de
verwachting dat deze onzekerheid zich pas echt zal voordoen in de periode na 2025.
Daarbij is de diversiteit van de energieproductie (kolen, gas, afval, biomassa, wind)
dusdanig groot, dat er een hoge mate van robuustheid is voor de lange termijn
energievoorziening.

4
5
6
trend
trend
trend
Doorgaande transformatie naar kenniseconomie
Havens en industriecomplexen hebben zich ontwikkeld tot een steeds
arbeidsextensievere sector. De verregaande automatisering heeft ertoe geleid dat
de directe werkgelegenheid is afgenomen. Tegelijkertijd worden kennis en innovatie
in economisch opzicht steeds dominanter. Het percentage werkgelegenheid in de
zakelijke dienstverlening is de laatste jaren flink toegenomen. Deze trend lijkt zich
in de toekomst onverminderd voort te zetten.
Schaalvergroting van het transport
Vooralsnog worden schepen steeds groter en steken zij steeds dieper. Hoewel er
alsmaar meer schepen komen met een bredere opbouw, waardoor ze toch meer
lading kunnen vervoeren zonder een diepere ligging, blijft de trend dat schepen
groeien, zowel in de lengte, breedte als diepte.
ict toepassingen
Informatietechnologie drukt een steeds grotere stempel op onze maatschappij.
Dit werkt de verdere automatisering van de industrie in de hand en faciliteert
de kenniseconomie. Fysieke aanwezigheid en nabijheid spelen een kleinere rol.
Een gevolg van deze ontwikkelingen is dat de uitwisseling van informatie
exponentieel groeit in termen van GigaBytes en TeraBytes. Datatransport en opslag
zijn een belangrijk fenomeen voor de toekomst en de verwachting is dat dataverkeer
exponentieel verder groeit. Wel is het onzeker in welke mate de efficiëntieslag van
het dataverkeer (door de aanleg van glasvezel en grotere capaciteit datacenters
per m2 ), de groeiende vraag naar dataverkeer kan opvangen.
impact
impact
impact
De recente investeringen in bedrijvigheid in de Eemshaven zorgen voor een groei
van tijdelijke en structurele arbeidsplaatsen. Het op peil houden van de directe
werkgelegenheid zal echter een uitdaging zijn voor grote industriële complexen.
Wel lijken er kansen door meer focus op kennis en innovatie in de haven, vooral
met betrekking tot automatisering en verduurzaming van de industrieclusters.
Kenniswerkers zijn vaak minder fysiek gebonden aan Groningen Seaports als
vestigingsplaats. De stad Groningen zou bijvoorbeeld prima een deel van de
kenniswerkers uit de Groninger zeehavens kunnen leveren en huisvesten. Het
belang van indirecte toegevoegde waarde en werkgelegenheid neemt daarmee toe.
Bedrijven als Vopak en RWE-Essent willen de Eemshaven al aandoen, met schepen
met een grotere diepgang dan de huidige vaargeul. Zonder vaargeulverdieping
kan de diepzeehavenfunctie van Groningen Seaports, door slechte bereikbaarheid
voor de allergrootste schepen, verzwakken. Hoewel de effecten van een
vaargeulverdieping te verwaarlozen zijn (onderzoek Imares) is het van belang om
aandacht te besteden aan de balans met het Waddengebied. Efficiëntie, milieuen
veiligheidsaspecten zijn in de discussie over grotere schepen ten opzichte
van meerdere kleine schepen onderbelicht. Voor shortsea-activiteiten en andere
bedrijvigheid zoals de offshore wind, is de diepgang van minder belang. Omdat ook
voor deze activiteiten groei wordt verwacht, liggen hier eveneens kansen.
De invloed van informatietechnologie op automatisering en daarmee de vraag
naar werkgelegenheid is besproken bij trend 4. Voor Groningen Seaports liggen
er kansen voor de uitbreiding van haar rol in het dataverkeer, bijvoorbeeld door
aanlanding van datakabels en de aanleg en uitbouw van datacenters. Vooral
omdat datacenters in hoge mate afhankelijk zijn van omvangrijke en stabiele
energievoorziening.
| 51

7
8
52 |
trend
trend
financiering
Ingegeven door de economische onzekerheid is financiering van investeringen
lastiger geworden, zowel voor investeerders, grotere opdrachtgevers als voor de
overheid en de consument. De hoeveelheid beschikbaar kapitaal is afgenomen
en banken en investeerders zijn momenteel terughoudend in het verstrekken van
investeringen en leningen. De overheid zal in de toekomst een groter deel van de
financiering overlaten aan private partijen. Dit betekent ook dat bij investeringen
door de overheid contractvormen veranderen in de richting van Publiek Private
Samenwerking (PPS). Het belang aan sluitende businesscases vooraf, die de
investering rechtvaardigen, zullen daarin steeds belangrijker worden.
economische regio’s domineren niet natiestaten
Zowel op globale, landelijke als regionale schaal telt steeds meer dat regionale
economische ontwikkeling leidend zal zijn. Het faciliteren van economische
ontwikkeling in bredere zin staat daarin centraal. Zo heeft een stad als New York
mondiaal een economisch aandeel dat vele malen groter is dan Nederland.
Dit betekent dat economische ontwikkeling steeds meer moet worden gezien
vanuit natuurlijk economische regio’s zoals de Randstad en niet vanuit
verschillende steden.
impact
impact
Zowel voor bedrijven in haar beheersgebied als voor potentiële klanten zal
financiering nog enige tijd problematisch blijven. Tevens lijkt de overheid zich meer
en meer terug te trekken, zoals ook blijkt uit de beperkte reserveringen die zijn
gedaan voor de infrastructuur in Noordoost-Groningen. De eventuele investeringen
zullen meer en meer in samenwerking met marktpartijen gedragen moeten worden.
Daarbij ontstaat een toenemend belang in het ontwikkelen van gezonde verdien- en
exploitatiemodellen.
Groningen Seaports speelt een economische rol in de regio Noordoost-Groningen
en breder voor de Regio Groningen-Assen en het Noorden. De toekomstige rol
van Groningen Seaports zal ook in dat bredere perspectief bezien moeten worden,
waarbij de relatie met de stad Groningen evident is. De vraag is eveneens of er
vanuit deze trend op langere termijn een natuurlijke regionale ontwikkeling ontstaat
in breder Noord-Nederlands verband of met de Noord-Duitse regio’s.

Van trends naar onzekerheden
Wanneer de beschreven trends nader worden geanalyseerd op onvoorspelbaarheid en impact op het beheersgebied en Groningen
Seaports, dan zijn er twee lange termijnontwikkelingen die als belangrijkste onzekerheden voor de visie geïdentificeerd kunnen worden:
lange termijn economisch groeipotentieel
De economische ontwikkeling is de trend met de
grootste onvoorspelbaarheid. Hierbij is met name de
vraag wanneer de economie weer zal aantrekken en met
welk groeipercentage dat gaat gebeuren. Zien we op de
lange termijn weer economische groei? Of krijgen we
te maken met een langdurige periode van economische
stagnatie? Hoe dit uitpakt zal vanzelfsprekend
een zeer grote impact hebben op de toekomst van
Groningen Seaports, de totale investeringsruimte en het
groeipotentieel voor het beheersgebied in termen van
industriële productie en de overslag.
lange termijn economische inrichting
De tweede voornaamste onzekerheid in termen van
onvoorspelbaarheid en impact wordt bepaald door een
tweetal samenhangende trends:
• grondstoffen-schaarste en overgang naar hergebruik;
• energievoorziening van de toekomst; verduurzaming
en decentrale opwekking.
Deze twee trends laten zich samenvoegen tot de vraag of we een ontwikkeling gaan zien in de richting van een circulaire economie,
gebaseerd op duurzame energievoorziening en productie op basis van hergebruik. Of blijven we op de middellange tot lange
termijn toch een economische inrichting houden die gebaseerd is op fossiele brandstoffen en industriële systemen die grondstoffen
verbruiken? Dat de ontwikkeling zich op lange termijn in de richting van een circulaire economie beweegt, lijkt zeker. De vraag is
vooral hoe snel die transformatie plaatsvindt en waar we in 2030 zullen staan.
De overige trends, zoals de ontwikkeling naar een kenniseconomie, schaalvergroting in het transport, ICT toepassingen en
de ontwikkeling van financiering zijn vanzelfsprekend eveneens van belang. Deze zijn echter minder onvoorspelbaar en/of
hebben een minder grote impact. Met andere woorden: deze trends blijven zich voltrekken (in alle scenario’s), maar vormen
een minder onzekere factor voor de visie.
| 53

Wanneer de twee hiervoor beschreven
meest toonaangevende onzekerheden met
elkaar geconfronteerd worden, ontstaan
vier scenario’s die de toekomst op langere
termijn weergeven. Deze toekomsten vormen
daarmee scenario’s voor de visie. Hierbij
dient te worden opgemerkt dat de scenario’s
weergaven zijn van de lange termijn
toekomsten die zich kunnen voordoen. Welk
scenario zich voordoet laat zich afwachten.
Immers, de trends die dat bepalen zijn niet
door Groningen Seaports te beïnvloeden.
54 |
Van onzekerheden naar scenario’s
Grijze Groei
Het scenario Grijze Groei is een voortzetting van de situatie
zoals we die kenden voor het uitbreken van de economische
crisis in 2008. Een situatie die gekenmerkt wordt door groei,
zowel in productie, wereldwijde overslag als toename van
de energiebehoefte. In dit groeiscenario is er voldoende
investeringsruimte beschikbaar voor de industrie en havens en is
schaalvergroting het toverwoord om tot efficiëntieverbetering te
komen. De grote spelers zijn aan de macht en hebben een stevig
belang om hun geld te blijven verdienen aan blijvende toename
van consumptief verbruik. Productie vindt plaats door gebruik
van traditionele grondstoffen en energie die voornamelijk wordt
opgewekt door fossiele brandstoffen en centrale opwekking.
Efficiëntie is in dit scenario leidend en innovatie staat in het teken
van het verbeteren van de bestaande industrie, waardoor de
behoefte naar arbeid steeds kleiner wordt. Recycling zal weliswaar
toenemen, maar dan voornamelijk om efficiëntie in productie en
energiebehoefte te realiseren.
Grijze Krimp
Het Grijze Krimp scenario is een nachtmerriescenario voor
Noordwest-Europa en zeker ook voor Groningen Seaports. De
economische groei komt, zoals we in japan zien, tot stilstand,
waarbij de economie tientallen jaren lang rond de 0-lijn blijft. De
vraag naar energie blijft weliswaar groeien, maar er wordt niet meer
grootschalig geïnvesteerd in de industrie en energievoorziening die
daardoor langzaam verouderen. Duurzaamheid is verlieslatend en
innovatie is beperkt. Grote bedrijven zullen hun schaalvoordelen
moeten benutten om overeind te blijven. Voor kleine innovatieve
ondernemingen is beperkt ruimte en er wordt beperkt geïnvesteerd
in kennisontwikkeling. De vraag naar arbeid zal afnemen, door de
krimpende economie en de focus op efficiëntie. Clustervorming
blijft zeer beperkt. Recycling levert geen rendement op en
investeringen blijven achterwege, waardoor Noordwest-
Europa verder positie verliest ten opzichte van opkomende landen.
Mochten we in dit scenario terechtkomen, dan is er nauwelijks
ruimte voor visieontwikkeling omdat overleven centraal staat.
Groene Groei
Het Groene Groei scenario vormt voor velen een droombeeld. De
economie vindt haar groeipad weer, maar dan in een situatie waarbij er
geld kan worden verdiend met verduurzaming en er flink geïnvesteerd
wordt in de vernieuwing van energiebronnen en de recycling (re-use,
re-do, re-cycle). Consumenten en samenleving eisen een omslag naar
duurzaamheid en zijn ook bereid hiervoor te betalen. Bedrijven en
industrieën zien volop aanleiding en kansen om hierin mee te gaan,
waardoor economische groei en verduurzaming hand in hand gaan. Er
is veel bereidheid voor innovativiteit in groot-, midden- en kleinbedrijf.
Ondernemerschap viert hoogtij en overheden stimuleren de verdere
vergroening van de economie. Clusters verbreden en verdiepen, door
het toevoegen van hergebruikers van reststoffen en het maken van
combinaties met kennisinstellingen en het MKB om tot innovatieve
oplossingen te komen. Kennis is een belangrijke productiefactor en
vormt de drijver van werkgelegenheid. In 2030 is de CO2 uitstoot drastisch
teruggedrongen en floreert de circulaire economie, op basis van
gesloten systemen en opwekking van energie uit hernieuwbare bronnen.
Groene Krimp
Hoewel de economische stagnatie in het Groene Krimp scenario
ervoor zorgt dat het totale investeringvolume beperkt blijft, worden de
investeringen wel aangewend om de economie om te bouwen naar
een circulaire economie, waarin duurzaamheid en hergebruik centraal
staan. De consument en samenleving eisen verduurzaming. Dit gegeven
vormt de basis voor organisaties om te kunnen blijven concurreren.
De crisis dwingt tot innovatie met het beperkte beschikbare geld, de
innovatiekracht is hoog. Er wordt volledig ingezet op het hergebruik
van restwarmte en andere restproducten uit het huidige energie- en
chemiecomplex. Zo ontstaan daadwerkelijk gesloten systemen. De
energievraag zal beperkt groeien (10%), waarbij meer focus komt op
bronnen zoals offshore windenergie, gas en wellicht biomassa. Er zal
creativiteit worden gevraagd van producerende bedrijven en industrieën.
De grote bedrijven domineren, maar daarnaast floreren een aantal
nichespelers. In dit scenario wordt dan ook gevraagd om een hoge mate
van ondernemerschap. Clustervorming en recycling zullen belangrijke
middelen voor efficiëntie vergroting vormen.

lineAire economie
De industrie en energiesector gebaseerd op verbruik
grijZe groei
• Stevige toename energiegebruik Europa
• Voldoende conventionele grondstoffen beschikbaar
• Grote investeringscapaciteit in industrie, energie en chemie
(miljarden)
• Producenten blijven aan de macht
• Schaalvoordelen en ruimte voor niches
• Voedselprijzen extreem hoog
• Grote en kleine spelers
• Fossiel is en blijft het meest rendabel, duurzaamheid beperkt
rendabel
• Kennis en innovatie zijn niet noodzakelijk (arbeidsextensief)
• Lage mate van ondernemerschap
• Beperkte aandacht voor en investering in gesloten systemen
• Groei wereldwijde logistiek
• Beperkte potentie decentrale energieopwekking
• Beperkte toename energiegebruik Europa
• Voldoende conventionele grondstoffen beschikbaar
• Beperkte investeringscapaciteit in industrie, energie en
chemie
• Producenten blijven aan de macht
• Focus op producten kolen, gas
• Voedselprijzen hoog
• Grote spelers domineren
• Duurzaam is verlieslatend
• Kennis en innovatie beperkt (zeer arbeidsextensief)
• Lage mate van ondernemerschap
• Beperkte aandacht voor investering in gesloten systemen
• Logistiek blijft op gelijk niveau
• Geen potentie decentrale energieopwekking
grijZe KrimP
economiSche groei
De economie in Noordwest-Europa groeit
economiSche StAgnAtie
De economie in Noordwest-Europa krimpt
groene groei
• Stevige toename energiegebruik Europa
• Schaarste conventionele grondstoffen
• Grote investeringscapaciteit in industrie, energie en chemie
(miljarden)
• De consument vraagt om duurzaamheid
• Een diversiteit aan producten en ruimtes voor niches en
clusters
• Voedselprijzen extreem hoog
• Grote en kleine spelers
• Duurzaamheid is winstgevend
• Kennis en innovatie zijn de belangrijkste productiefactoren
(arbeidsintensief)
• Hoge mate van ondernemerschap
• Veel aandacht voor en investering in gesloten systemen
• Groei wereldwijde logistiek
• Hoge potentie decentrale energieopwekking
• Beperktere toename energiegebruik Europa
• Schaarste conventionele grondstoffen
• Beperkte investeringscapaciteit in industrie, energie en chemie
• De consument vraagt om duurzaamheid
• Focus op een aantal sterke clusters (windenergie, gas en
biomassa) (beperkt arbeidsintensief)
• Voedselprijzen hoog
• Grote spelers domineren
• Duurzaamheid is beperkt winstgevend
• Kennis en innovatie zijn belangrijke productiefactoren maar
de investeringen hierin zijn beperkt
• Hoge mate van ondernemerschap
• Veel aandacht voor en investering in gesloten systemen
• Wereldwijde logistiek blijft op gelijk niveau
• Stevige potentie decentrale energieopwekking
groene KrimP
circUlAire economie
De industrie en energiesector gebaseerd op hernieuwing
In de volgende figuren zijn de
vier scenario’s kwalitatief beschreven
en zijn de kwantitatieve projecties
weergegeven voor de lange termijn.
Kwalitatieve beschrijving scenario’s
| 55

56 |
Kwantitatieve beschrijving scenario’s
lineAire economie
De industrie en energiesector gebaseerd op verbruik
grijZe groei
• 3% Economische groei
• TGW Groningen Seaports: 2 miljard
• Energiegebruik Noordwest-Europa +25%
• 5% groei van het aantal scheepsbezoeken tot 2020 daarna
2% groei tot 2030
• Werkgelegenheid 2030: direct 6.000, indirect 10.000
• Energieproductie Eemshaven: 10.000 MegaWatt
• Overslagcijfers: groei 10% per jaar tot 2020, daarna 5%
• 80% van de (Nederlandse) energievoorziening is afkomstig
uit fossiele brandstoffen (olie, gas, kolen)
• CO2 uitstoot gereduceerd met 10%
• Groei ruimtegebruik: nat 250 hectare (op te vangen in
huidige beheersgebied), droog 500 hectare
• 0% Economische groei
• TGW Groningen Seaports: 1 miljard
• Energiegebruik Noordwest-Europa +10%
• 1% groei van het aantal scheepsbezoeken tot 2020 daarna
0% groei tot 2030
• Werkgelegenheid: direct 4.000, indirect 8.000
• Energieproductie Eemshaven: 5.000 MegaWatt
• Overslagcijfers: groei 2% tot 2020, daarna stagnatie
• 80% van de (Nederlandse) energievoorziening is afkomstig
uit fossiele brandstoffen (olie, gas, kolen)
• CO2 uitstoot gereduceerd met 10%
• Groei ruimtegebruik: nat 0 hectare, droog 100 hectare
grijZe KrimP
economiSche groei
De economie in Noordwest-Europa groeit
• 3% Economische groei
economiSche StAgnAtie
De economie in Noordwest-Europa krimpt
• TGW Groningen Seaports: 2,5 miljard
• Energiegebruik Noordwest-Europa +25%
groene groei
• 5% groei van het aantal scheepsbezoeken tot 2020 daarna
2% groei tot 2030
• Werkgelegenheid 2030: 8.000 direct, 16.000 indirect
• Energieproductie Eemshaven: 10.000 MegaWatt
• Overslagcijfers: groei 10% per jaar tot 2020, daarna 5%
• 80% van de (Nederlandse) energievoorziening is afkomstig
uit biomassa of hernieuwbare bronnen
• CO2 uitstoot gereduceerd met 50%
• Groei ruimtegebruik: nat 250 hectare (op te vangen in
huidige beheersgebied), droog 750 hectare
• 0% Economische groei
• TGW Groningen Seaports: 1,5 miljard
• Energiegebruik Noordwest-Europa +10%
• 1% groei van het aantal scheepsbezoeken tot 2020 daarna
0% groei tot 2030
• Werkgelegenheid: direct 6.000, indirect 12.000
• Energieproductie Eemshaven: 5.000 MegaWatt
• Overslagcijfers: groei 2% tot 2020, daarna stagnatie
• 80% van de (Nederlandse) energievoorziening is afkomstig
uit biomassa of hernieuwbare bronnen
• CO2 uitstoot gereduceerd met 50%
• Groei ruimtegebruik: nat 0 hectare, droog 250 hectare
groene KrimP
circUlAire economie
De industrie en energiesector gebaseerd op hernieuwing

Betekenis van de scenario’s voor de visie
groei
Uit de potentieramingen blijkt dat in de scenario’s Grijze Groei,
Groene Krimp en Groene Groei de potentie voor de bedrijvigheid
in het beheersgebied van Groningen Seaports om door te groeien
overeind blijft. Wel zal de mate van de groei en het karakter van die
groei per scenario verschillen.
In de scenario’s Groene Krimp en Groene Groei, zal verduurzaming
een belangrijke drijver zijn voor de groei. Vooral de sectoren energie
(focus windenergie) en chemie zullen zich door clustervorming
verbreden. In Groene Groei zal het volume van de investeringen
in verduurzaming en daarmee de groei veel groter zijn dan in
het scenario Groene Krimp. In het Groene Krimp scenario zal
de verbreding van de clusters met MKB en kennisgerelateerde
bedrijvigheid minder zijn, waardoor de gerealiseerde toegevoegde
waarde beperkt blijft tot circa 0,2 miljard en de gerealiseerde
werkgelegenheid circa 2.000 arbeidsplaatsen zal bedragen.
Dat betekent nog altijd een stevige groei. De groei is echter niet
vergelijkbaar met de potentie van het scenario Groene Groei,
waarin de toegevoegde waarde toeneemt met zeker 1 miljard en de
werkgelegenheid met 8.000 arbeidsplaatsen. In het scenario Grijze
Groei zal clustervorming zich voornamelijk beperken tot verbreding
van de activiteiten in de energie- en chemiesector.
De logistieke marktkansen zullen in de groeiscenario’s het meest
omvangrijk zijn, evenals het beschikbare kapitaal om investeringen
te doen in infrastructuur (binnen en buiten het beheersgebied).
Het kapitaal om te investeren in infrastructuur ten dienste van de
clusters, zowel de ontsluiting van het beheersgebied met wegen,
spoor en waterwegen, als de investeringen in openbare utilities
(zoals pijpleidingen of glasvezel) in het beheersgebied, zal in de
groeiscenario’s ruim aanwezig zijn. In het Groene scenario ligt de
nadruk dan vooral op de utilities om hergebruik van reststoffen etc.
mogelijk te maken. In het Grijze Groei scenario ligt de nadruk met
name op de ontsluiting van het beheersgebied, bijvoorbeeld door
verbreding van de wegen in de omgeving.
In de krimpscenario’s zijn er nauwelijks kansen voor de logistiek
voor Groningen Seaports en zijn investeringen in infrastructuur en
ruimtelijke uitbreiding niet of beperkt aan de orde. In Groene Krimp
zal het volume reststoffen echter wel toenemen, waardoor de vraag
naar openbare utilities, zoals pijpleidingen, in het beheersgebied zal
toenemen.
De groei van het ruimtegebruik zal in het Groene Groei scenario
het grootst zijn. De potentieramingen geven voor het scenario
Groene Groei een ruimtelijke uitbreiding van 1000 hectare
weer (250 hectare natte terreinen, voornamelijk door inbreiding
en 750 hectare droge bedrijventerreinen). Wat betreft droge
bedrijventerreinen zal de groei in de krimpscenario’s beperkt blijven
tot een omvang die nu nog beschikbaar is in het beheersgebied.
De rol van Groningen Seaports in de scenario’s Grijze Groei, Groene
Groei en Groene Krimp kan verbreed worden naar kennismakelaar,
clusterregisseur en stimulator. De manier waarop deze rol wordt
ingevuld is afhankelijk van welk scenario zich voordoet. In het
scenario Grijze Groei zal Groningen Seaports vooral nieuwe
bedrijvigheid aantrekken, terwijl in Groene Krimp het verbinden
van bestaande bedrijvigheid door middel van closed-loops centraal
staan. In Groene Groei kan Groningen Seaports beide combineren,
in scenario Grijze Krimp is er geen ruimte voor een rol als kennismakelaar
en zal de regiefunctie vooral in het teken staan van behoud.
leefomgeving
Omdat Groningen Seaports geen concessies wil doen aan
de leefomgeving, blijven deze elementen uit de visie overeind
in alle scenario’s. Groningen Seaports maakt de principiële
keuze om in geen van de scenario’s over te gaan tot uitbreiding
op de Waddenzee. Voor verdieping van de vaargeul wil Groningen
Seaports dat deze gepaard gaat met estuariumherstel. Verder
streeft Groningen Seaports in alle scenario’s naar verbetering van
de leefomgeving.
De voortvarendheid waarmee het verbeteren van de leefomgeving
wordt aangepakt is afhankelijk van het scenario dat zich voordoet.
In het Groene Groei scenario zal de environmental footprint min of
meer vanzelf kleiner worden, aangezien duurzaamheid dan in de
bedrijfsvoering van alle bedrijven die actief zijn in Groningen Seaports
is opgenomen. In Groene Krimp zal dit eveneens het geval zijn, maar
is er minder ruimte voor bedrijven om in duurzaamheid te investeren.
In Grijze Groei kan Groningen Seaports eisen blijven stellen aan
bedrijven, maar gaat de verduurzaming van het bedrijfsleven minder
snel en kan Groningen Seaports dus ook een minder ambitieuze
verkleining van de footprint nastreven. In Grijze Krimp zal het erg lastig
zijn om tot een verbetering van de leefomgeving over te gaan, door
veroudering van de industrie en beperkte investeringsruimte.
Voor veiligheid geldt hetzelfde principe als voor de ecologie. Veiligheid
is een basiscriterium dat in alle scenario’s voor Groningen Seaports
van even groot belang is. Vanzelfsprekend zal er in de groeiscenario’s
meer investeringskapitaal en aandacht zijn voor veiligheid.
KenniS
De verdieping en verbreding van clusters zal per scenario verschillen.
Dit betekent ook een verschillende aandacht en investeringsruimte
voor kennis. Het versterken van kennisclusters rondom energie,
chemie en recycling zal vooral tot ontwikkeling komen in het
Groene Groei scenario en (in mindere mate) in het Groene Krimp
scenario. In deze scenario’s zal Groningen Seaports de rol kunnen
oppakken om als kennisnetwerker en spin in het web tussen
de industrie, kennisinstellingen en arbeidsmarkt te fungeren.
Groningen Seaports kan dan actief ondernemerschap stimuleren
en samenwerkingsverbanden opzetten tussen kennisinstellingen en
industrie. Er zullen voldoende financiële middelen zijn om initiatieven
als Energy Delta en Eemsdelta Green verder uit te bouwen.
Groningen Seaports kan een voortrekkers- en regierol vervullen in de
Groene scenario’s in samenwerking met partijen als de NOM en de
samenwerkingsverbanden van de bedrijven in de regio (SBE/BBE).
| 57

In het Grijze Groei is kennisontwikkeling vooral gericht
op efficiëntieverbetering en het realiseren van nieuwe
energieproducten of chemieproducten. De indirecte toegevoegde
waarde en werkgelegenheid nemen in Grijze Groei minder
toe. In Grijze Krimp zal de indirecte toegevoegde waarde en
werkgelegenheid van het beheersgebied afnemen en spelen kennis
en innovatie nauwelijks een rol vanwege het gebrek aan daarvoor
beschikbaar kapitaal.
Het leggen van verbindingen op verschillende schaalniveaus zal
centraal staan in de Groene scenario’s, vooral:
• In de Noordelijke regio, met de stad Groningen, de regio
Groningen-Assen en het Noordwesten van Duitsland;
• In het beheersgebied van Groningen Seaports tussen de
bedrijven in de verschillende clusters;
• Binnen de clusters.
De rol voor Groningen Seaports om als regisseur en stimulator
op te treden is vooral van belang in de Groene scenario’s. juist
dan zal er veel behoefte zijn aan samenwerkingsinitiatieven om
de verduurzaming te ondersteunen. De analyses wijzen uit dat
de indirecte werkgelegenheid gecreëerd door de bedrijvigheid in
het beheersgebied in de Groene scenario’s zal toenemen. Een
breder perspectief of de toegevoegde waarde en werkgelegenheid
is dan noodzakelijk. Een grotere rol van Groningen Seaports in
de regiologistiek is een voorbeeld van deze indirecte toegevoegde
waarde, evenals de bedrijvigheid die kan ontstaan door verbindingen
tussen kennisinstellingen en bedrijven in het beheersgebied. Deze
bedrijvigheid zou zich prima kunnen vestigen in de stad Groningen.
In het Grijze Groei scenario staan verbindingen vooral in het teken
van de groei en efficiëntieverbetering van de industrie. In het Grijze
Krimp scenario’s zal opportunisme de overhand hebben, waardoor
verbindingen alleen worden gelegd als deze tot schaalvoordelen
kunnen leiden die het overleven van bedrijven vereenvoudigen.
58 |
SAmenWerKen

economiSche groei = groen
Conclusie van de confrontatie
van de visie met de scenario’s
De conclusie van de voorgaande confrontatieanalyse op basis van de potentieramingen is dat de Havenvisie 2030 robuust is voor drie van
de vier scenario’s. De manier waarop de Havenvisie 2030 invulling zal krijgen in de diverse scenario’s is wel zeer verschillend. Dit betreft
niet alleen de mate van groei, maar vooral ook het karakter van die groei. De verduurzaming zal in de Groene scenario’s doorzetten en de
leefomgeving, kennis en samenwerking zullen tot hun recht komen in het Groene Groei scenario. In het Groene Krimp scenario staan deze
thema’s nog altijd centraal, maar zal het totale investeringsvolume hiervoor beduidend lager zijn. In Grijze Groei blijven de leefomgeving,
kennis en samenwerking overeind, maar zullen meer in het teken staan van volumegroei en efficiëntieverbetering. De verbreding van de
clusters krijgt dan wel vorm, maar de verduurzaming en verdieping met kennis en samenwerking met bijvoorbeeld het MKB blijft dan
beperkt. In het Grijze krimpscenario zal de realisatie van de Havenvisie 2030 ernstig onder druk staan. Overleven en behoud staan dan
centraal en niet groei, samenwerking en kennis. Balans houden tussen economie en ecologie blijft ook in dat scenario een uitgangspunt,
maar eerder vanuit behoud dan vanuit verbetering.
De scenario’s schetsen een zodanig verschillend beeld op 2030 dat een visie die voor alle scenario’s robuust is het karakter krijgt van een
middenweg die niet aansprekend en niet inspirerend is. Deze Havenvisie 2030 is geen middenweg en zet in op Groene Groei. Om een
tunnelvisie te voorkomen is het echter wel belangrijk dat Groningen Seaports, samen met de bedrijven in haar beheersgebied, scherp zicht
houdt op de ontwikkeling van de belangrijkste geïdentificeerde trends en de ontwikkelingen die de bedrijven doormaken en overgaat tot
bijsturing van de visie indien de trendindicatoren daar om vragen. Door regelmatig een trendanalyse uit te voeren ontstaat een beeld bij
de vraag of de economie groeit of krimpt en of de transitie naar de circulaire economie daadwerkelijk plaatsvindt en met welke snelheid.
Mocht daaruit blijken dat de transitie naar de circulaire economie vertraagt of stilvalt, zal Groningen Seaports haar agenda (gedeeltelijk)
moeten aanpassen.
De geruststellende conclusie is echter dat de Havenvisie 2030 goed inspeelt op groei en verduurzaming. De verwachting van experts en
gerenommeerde instituten is dat de transitie naar een circulaire economie zich de komende decennia doorzet. De vraag is dan ook niet of
de transitie plaatsvindt, maar wel met welke snelheid en hoe de transitie precies uitpakt. juist door in te zetten op Groen kan Groningen
Seaports een voorloper en voortrekker zijn in deze transitie. Groningen Seaports doet dit niet zonder gevoel te houden voor de snelheid van
de transitie, maar wil wel vol in zetten op: Doen is Groen!
| 59

Bijlage 4
Een overzicht van de bronnen

0-meting
trenDAnAlySe
Auteur
• Espo-Ittma-Eurostat
• ITMMA/ESPO
• Groningen Seaports
• Groningen Seaports
• Groningen Seaports
• Groningen Seaports
• Groningen Seaports
• Groningen Seaports
• Groningen Seaports
• Groningen Seaports
• Groningen Seaports
• RHV Urban, Port and
Transport Economics
• Van den Bosch et al
Auteur
• ABN Amro
• Angelique van Wingerden
• Atos Origin Trend Institute
• Bertelsmann Stiftung
• Bouwend Nederland
• Bremen/Bremerhafen
• Brunel
• Commissie private
Financiering van
Infrastructuur
• CPB
• Eemsdelta Kringen
• ESPO
• ESPO
• Hamburg Port Authority
• Havenbedrijf Rotterdam NV
• Het Groninger Landschap
• Infra - verbindt netwerken
• ING Economisch Bureau
• jurriaan Propper
• Koppies en Stevens Port
Strategy Consultants
• KPMG
• KPMG
• Ministerie I&M
• Ministerie I&M
• Next generation
infrastructures
titel
Overslagcijfers Europese zeehavens
Economic analysis of the European Seaport System
jaarverslag 2010
jaarverslag 2009
jaarverslag 2008
jaarverslag 2007
jaarverslag 2006
jaarverslag 2005
jaarverslag 2004
jaarverslag 2003
Port Handbook
Havenmonitor 2010
De strategische waarde van het Haven en industriecomplex
Rotterdam voor het internationale concurrentievermogen van
Nederland
titel
Visie op Bouw en Vastgoed sectorupdate 2011
Minder, ouder, bonter in de Eems-Dollard regio
De pensioenmarkt in 2020: Onderzoek naar de toekomst van
de Nederlandse pensioenmarkt
Demographische Herausforderungen und Handlungsoptionen
für die Ems-Dollart-Region
De Bouw in 2020
Greenports
De 7 kritische succesfactoren van ketenintegratie
Op de goede weg en het juiste spoor
Policy Brief 2011/12 Groene Groei een wenkend perspectief?
Industrieel Management Magazine
EU Policy for Ports
European Port Governance 2010
Hamburg plans its future in a changing world
Havenvisie 2030 Port Compass
Meebewegen met de natuur - naar een rijke en gezonde
Eems-Dollard
Infographic Eemshavens
Trends en ontwikkelingen bouw - en onroerend goed
Een (on)gemakkelijke keuze; businessplan voor Nederland
Integrale visie op de havenontwikkeling in Nederland en
Vlaanderen; Een schets voor transitie naar duurzaamheid
De financiële functie in ontwikkeling
De pensioenwereld in 2011
Agenda duurzaamheid
Meerjarenplanning MIRT
Infratrends
jaartal
2010
2009
2011
2010
2009
2008
2007
2006
2005
2004
2011
2012
2011
jaartal
2011
2011
2009
2011
2012
2009
2011
2011
2012
2012
2011
2010
2011
2011
2011
2012
2011
2010
2008
2010
2010
2011
2012
2011
ScenArio’S
Auteur
• Niedersachsen Ports/Stadt
Emden
• MVO Nederland
• Planbureau van de
leefomgeving
• Port Strategy
• Programma naar de Rijke
Waddenzee
• Provinciaal centrum
voor maatschappelijke
ontwikkeling
• Provincie Groningen
• Rabobank
• Rabobank Cijfers en Trends
• Regionaal College
Waddenzee
• RHV Urban, Port and
Transport Economics
• Royal Haskoning
• Sociaal Cultureel Planbureau
• Stevens
• TNO
• TU Delft - de Zeeuw
• Uneto-VNI en OTIB
• Waddenvereniging
• World Business Council for
Sustainable Development
Auteur
• CPB
• CPB
• Future Consult
• IPPC
• Marjolein Zwerver
• Milennium Ecosystem
Assessment
• Rabobank
• Ruimtelijk planbureau
• Unep
• Shell
• Wageningen University/TNO
Endbericht HEK Emden
titel
Een blik op MVO
Verkenning routes naar een schone economie in 2050
Insight for Port Executives
Spelen met de gulden snede in het Eems-estuarium; Kompas
voor natuurlijke verhoudingen
Weten waar we staan, Sociaal Rapport Provincie Groningen
Programma Energie 2012-2015
Verder met visie
Branche-informatie Bouw
Koersnotitie; specialisatie en profilering Waddenzeehavens
Van mainport naar wereldhavenstad
Actualisatie scheepvaartprognoses voor de vaarweg
Eemshaven-Noordzee
Actuele maatschappelijke ontwikkelingen 2010
Port integration in the biofuel supply chain
Bouwprognoses 2011-2016
Tien acties voor gebiedsontwikkeling
Radar 2020 Verkenning van belangrijke
toekomstontwikkelingen voor installatiebedrijven
Groene groei in de Eemsdelta: naar toekomstgerichte en
duurzame industriele bedrijvigheid in de Eemsdelta
Vision 2050
titel
The Netherlands of 2040
Four Futures of Europe
Eindverslag omgevingsscenario’s Groningen Seaports
Special Report on Emission scenarios
Scenario-ontwikkeling
Ecosystems and Human Well-being: General Synthesis
In 2030 vier vergezichten
Scene: een kwartet ruimtelijke scenario’s voor Nederland
Global Environment Outlook
Shell Energy Scenarios to 2050
Wad later: Op weg naar duurzame scenario’s voor de Wadden
jaartal
2009
2012
2012
2012
2011
2010
2011
2010
2011
2010
2010
2012
2010
2012
2011
2010
2011
2011
2010
jaartal
2010
2003
2012
2010
2011
2005
2012
2003
2011
2008
2011
| 61

Bijlage 5
Lijst met participanten

PArticiPAnten
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
Bedrijven/instanties contactpersoon Bedrijven/instanties
contactpersoon
Agrifirm Plant Albert jan Hoekman
Akzo Nobel Fester Oosterhuis
Aldel Rindert Slagter
Algemeen Bestuur Groningen Seaports Alie Spijk-van de Pol
Algemeen Bestuur Groningen Seaports Emme Groot
Algemeen Bestuur Groningen Seaports jan Pieter Nienhuis
Algemeen Bestuur Groningen Seaports Kees Swagerman
Algemeen Bestuur Groningen Seaports Paulien Geerdink
Algemeen Bestuur Groningen Seaports Willem de Boer
ANWB Eric Neef
Bouwend Nederland Regio Noord Rolf Koops
Buizenzone Eemsdelta Ton Plattel
Bureau PAU Arjen Brouwer
Buss Port Logistics Marc Olivier Hauswald
Buss Port Logistics Silja Lorenzen
Dagelijks Bestuur Groningen Seaports Edward Stulp
Dagelijks Bestuur Groningen Seaports Marijke van Beek
Dagelijks Bestuur Groningen Seaports Wilma Mansveld
Deutsche Bahn Ummo Bruns
Dow Chemicals Gerard jansma
ECN Paul Korting
ECN Theo de Lange
ECN Ton van Dril
Energy Valley Gerrit van Werven
Energy Valley jaap Verhoeff
Energy Valley Patrick Cnubben
FNV Vakcentrale Arnoud Hoogsteen
Gasunie Menno Groeneveld
GDF Suez Energie Nederland jeroen Schaafsma
Gemeente Appingedam Herman Wessels
Gemeente Delfzijl George Wildeboer
Gemeente Delfzijl jeroen Bos
Gemeente Delfzijl jornand Veldman
Gemeente Delfzijl Peter Leeuw
Gemeente Delfzijl Robert van der Burgh
Gemeente Eemsmond Harry Hoek
Gemeente Eemsmond Henk Doeven
Gemeente Eemsmond Willem Haarmsa
Gemeente Groningen Peter Rehwinkel
Gemeente Leeuwarderadeel joop Boertjens
Gemeente Loppersum Martin Hulshof
Groningen Seaports André Bruijn
Groningen Seaports Bart Eikens
Groningen Seaports Bart van der Kolk
Groningen Seaports Eduard Mulder
Groningen Seaports Harm Post
Groningen Seaports Hendré Sijbring
Groningen Seaports jannes Stokroos
Groningen Seaports Lotte Pigge
Groningen Seaports Marjolein Zwerver
Groningen Seaports Maurits Post
Groningen Seaports Monique van den Dungen
Groningen Seaports René Genee
Groningen Seaports Robert van Tuinen
Groningen Seaports Sjaak de Boer
Groningen Seaports Sjoerd Peters
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
Groningen Seaports Theo Smit
Groningen Seaports Wilbert Boneschansker
Groningen Seaports Willianne Bakker
Groningen Seaports Erik Bertholet
Hanzehogeschool Groningen Henk Pijlman
Haven Amsterdam Dertje Meijer
Haven Amsterdam jan Egbertsen
Haven Emden Berend Snippe
Havenbedrijf Rotterdam Stijn Effting
Havenbedrijf Rotterdam jaap jelle Feenstra
Holland Malt Derk Reiffers
IHK für Ostfriesland und Papenburg Arno Ulrichs
Imtech Tsjeard Mast
Industrie- und Handelskammer Hartmut Neumann
jPB Logistics jos Wildeman
Kamer van Koophandel jacob Emmelkamp
Kamer van Koophandel Bob van Zanten
Koninklijke Vereniging van Nederlandse Reders Tineke Netelenbos
Lid Klankbordgroep Borgsweer Hans Nipshagen
Lid Klankbordgroep Borgsweer Lucas Wams
Loodswezen Bas Deen
Loodswezen johan de joode
LTO Noord Annete van Velde
LTO Noord Douwe-jan Sietsma
LTO Noord Hilbrand Sinnema
LTO Noord Peter Prins
Ministerie Infrastructuur en Milieu Bert Doze
Ministerie Infrastructuur en Milieu Maarten Berrevoets
Ministerie Infrastructuur en Milieu Rutger Pol
Mueller Sales johan Mulder
N.V. NOM Sander Oosterhof
N.V. NOM Siem jansen
N.V. NOM Sietse Wiersma
Natuur en Milieufederatie Groningen Boris Pents
Natuur en Milieufederatie Groningen Marjolijn Tijdens
Natuur en Milieufederatie Groningen Siegbert van der Velde
NHL Hogeschool Willem Smink
Noorderpoort College Rob Schuur
Nuon Arnoud Kamerbeek
Nuon Hans Pastoors
Nuon Roel Kettenis
Odin Change Support Dafir Kramer
Odin Change Support Marcel van Gils
Orange Blue Terminals B.V. Bert Hoekstra
!Pet Bert van der Haar
Politie Geert Tepper
Politie Willem Westendorp
Pouw Theo Pouw
ProRail Marc Kleinjan
Provincie Groningen Geert Meijerink
Provincie Groningen Hans van Hilten
Provincie Groningen jacoba Postma
Provincie Groningen Leon Slangen
Provincie Groningen Michel van der Veen
Provincie Groningen Pieter Dieben
Provincie Groningen Tim Willems Kruize
| 63

64 |
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142
143
144
145
146
147
148
149
150
151
152
153
154
155
156
157
158
159
160
161
162
163
164
165
166
167
168
Bedrijven/instanties contactpersoon
Regio Groningen Assen Andries Telgenhof
Rijksuniversiteit Groningen Arjan Dijkstra
Rijksuniversiteit Groningen Boris Becker
Rijksuniversiteit Groningen Catrinus jepma
Rijksuniversiteit Groningen Dirk Stelder
Rijksuniversiteit Groningen Erwin de Boer
Rijksuniversiteit Groningen Gerben Brandsema
Rijksuniversiteit Groningen Henk Sol
Rijksuniversiteit Groningen Hielke Vogelzang
Rijksuniversiteit Groningen Hylke Zijlstra
Rijksuniversiteit Groningen Iris Vis
Rijksuniversiteit Groningen jan ten Heuvel
Rijksuniversiteit Groningen jolina Haanstra
Rijksuniversiteit Groningen Leonie Stevens
Rijksuniversiteit Groningen Marjolein Veenstra
Rijksuniversiteit Groningen Mark Hoek
Rijksuniversiteit Groningen Remco Germs
Rijksuniversiteit Groningen Stefan Breet
Rijksuniversiteit Groningen Stefan Terink
Rijksuniversiteit Groningen Tom Steffens
Rijksuniversiteit Groningen Vitosh Kolev Doynov
Rijksuniversiteit Groningen Wieger Tiddens
RWE/Essent Guus Bongers
RWS Noord Dick As
Samenwerkende Bedrijven Eemsdelta Cor Zijderveld
Samenwerkende Bedrijven Eemsdelta josé Kimkes
Samenwerkende Bedrijven Eemsdelta Roeland Kiewiet
SER Noord-Nederland Geert Sanders
Staatsbosbeheer Michiel Firet
Staatsbosbeheer Willem Markenstein
Stichting Bedrijfs Belangen Eemshaven Rolf Bouwman
Stichting Energy Valley Gerrit van Werven
Stichting Het Groninger Landschap Klaas Laansma
Stichting Het Groninger Landschap Marco Glastra
Suikerunie Bram Fetter
TenneT TSO B.V. Mel Kroon
TU Delft Ramonda Golob
TU Delft René Brandt
TU Delft Thijs Vlaar
Vertegenwoordiger Borgsweer jan Koller
Vertegenwoordiger Borgsweer Trijntjo Meijerhof
Vertegenwoordiger Oudeschip jan Slob
VNO-NCW Noord Lambert Zwiers
Voorzitter Dorpsvereniging Oudeschip jan Slob
Vopak Hans de Boer
VU Amsterdam Mart van der jagt
Waddenvereniging Arjan Berkhuysen
Waddenvereniging Herman Verheij
Waterbedrijf Groningen Henk de Kraa
Waterbedrijf Groningen Lieselot Smilde
Waterbedrijf Groningen Mark de Wit
Waterschap Hunze en Aa’s Willem Kastelein
Waterschap Noorderzijlvest Gerwin Zantingh
Weusthuis en Partners Coen Weusthuis
Wierde & Dijk Evert Smink
Wijnne Barends Kees van Wanrooij
Havenvisie 2030 is een uitgave
van Groningen Seaports
Postbus 20004, 9930 PA Delfzijl
Telefoon 0596 640400
www.groningen-seaports.com
• Projectteam
Monique van den Dungen
Theo Smit
Marjolein Zwerver
Odin Change Support
• ontwerp en vormgeving
Koenencom CMCR
Appingedam
• Druk
???
???
• oplage
??? stuks
colofon
Oktober 2012, Delfzijl
U kunt de publicatie downloaden
op www.groningen-seaports.com

| 65

P.O. Box 20004
9930 PA Delfzijl
The Netherlands
Handelskade Oost 1
9934 AR Delfzijl
Phone +31 (0)596 640400
Fax +31 (0)596 630464
E-mail info@groningen-seaports.com
Website www.groningen-seaports.com