3 X NOORD - GRONINGEN - Provincie Groningen

Een landschap uit twee lagen
Het landschap van Weiwerd kent twee lagen:
- De eerste laag wordt gevormd door het agrarische
landschap van voor de industriële expansie, met een heel
fragiele maar historisch interessante structuur. Een
landschap dat is geënt op de natuurlijke ondergrond en dat
het resultaat is van een eeuwen durende geleidelijke
ontwikkeling.
- Hierover is de laag van de ‘nieuw toegevoegde
ontwikkelingen’ gelegd, de laag van de havenindustrie, de
baggerdepots, de hoogspanningsleidingen en straks wellicht
het windmolenpark. Kenmerkend voor deze laag is de hoge
ontwikkelingsdynamiek, ongekend voor het Groninger
landschap.
Het is deze dubbele gelaagdheid die het landschap van Weiwerd
zo boeiend maakt. Het feit dat hier twee dermate
contrasterende lagen, ieder in zijn eigen vorm en geaardheid,
naast en door elkaar heen voorkomen is een interessant
gegeven. In dit contrast kunnen bijzondere kwaliteiten schuilen.
Maar tevens ligt hierin de kern van het probleem. In de huidige
situatie dreigt de ‘nieuwe laag’ de ‘oude laag’ te verstikken. De
dynamiek van de laatst genoemde laag is hoog en de
ontwikkelingen hebben grotendeels een ‘foot-loose’ karakter,
waardoor ze niet inspelen op de karakteristieken van de plek. De
‘nieuwe laag’ vaagt daardoor de kenmerken van het historische
landschap uit, terwijl ze zelf onvoldoende nieuwe kwaliteiten aan
het landschap toevoegt.
Linksboven topografische kaart 1900, rechtsonder geomorfologische
kaart, rechter pagina topografische kaart 2000.
De polder Weiwerd bevindt zich op de overgang van het Wierdenlandschap
naar het Wolden/wegdorpen landschap. De eerste bewoning
vond plaats op een reeks wierden in het noordelijk deel van het gebied
(Weiwerd, Heveskes, Amsweer) en op een aantal glaciale dekzandruggen
in het zuiden (de reeks van woldendorpen). Daartussen lagen
uitgestrekte klei-op-veengronden, die vanuit de beide bewoningsassen
werden ontgonnnen. Deze wijze van ontginnnig resulteerde in een
agrarisch landschap met een sterk noord-zuid gerichte structuur van
wegen, maren en verkaveling.