maartnummer van AdRem - Remonstrantse Broederschap

thema De Stad
Visser
van mensen
Vrijheid In de rumoerige jaren aan het einde van de vorige
eeuw schreef de Amerikaanse theoloog Harvey Cox
‘the secular city’; in vertaling ‘de stad van de mens’.
Ik heb dat altijd een vreemde vertaling gevonden; alsof
een stad van God of van de bijen of voor mijn part van de
riolering zou kunnen zijn. De mens maakt de stad, leeft,
woont, beweegt en werkt erin, schept er zijn tijdelijke
werkelijkheid en gaat er dood. Zonder mens heeft de stad
geen ziel, is de stad geen stad.
Wat Cox bedoelde was dat de moderne mens in de grote
stad vrij is. Vrij van.. en vrij om te.. Vrij van de spiedende
ogen van de dorpsgenoten die iedere beweging in de
gaten houden, vrij van geroddel, vrij van conventies en
benauwende burgerlijkheid. Vrij ook van het keurslijf
van de kerk die in Jezus’ naam precies weet wat goed, en
vooral ook slecht voor je is, die straft en vergeeft en altijd
wat van je wil. Maar ook: vrij om te… om je eigen levensstijl
te kiezen, te experimenteren, relaties aan te gaan
zonder dat je daarvoor verantwoording hoeft af te leggen,
naar de film te gaan, uit te slapen of te dansen in het
park. De consequentie is ook dat je in de grote stad kunt
ondergaan, vereenzamen, verdwijnen.
‘The secular city’, de stad zonder God. Cox was er redelijk
positief over maar er kwam een vervaarlijk tegengeluid..
10 adrem remonstrants maandblad
Verderf De aanslag door moslim-terroristen op de
Twin Towers in New York was niet alleen een wraakactie
tegen de Verenigde Staten, maar ook een dodelijk protest
tegen de grote stad. Dezelfde hoogmoed die had geleid tot
de bouw van de toren van Babel werd geassocieerd met
deze tot in de hemel reikende centra van handel, winst,
macht en geld. In die geest liet Osama Bin Laden zich na
deze verbijsterende aanslag ook uit. Amerika was in het
kapitalistische hart getroffen en het symbool daarvan was
de mega-stad. Ian Buruma en Avishai Margalit schreven
een intelligente en verrassende analyse van de haat, waarmee
het Westen door zijn vijanden wordt bejegend. Die
vijanden zijn vooral fundamentalisten van allerlei soort.
De schrijvers onderschrijven dus niet de stelling van
Samuel Huntington dat de ‘botsing der beschavingen’
vooral plaatsvindt tussen christendom en islam. Nee, de
theorie is dat er in wezen sprake is van een diepe en onoverbrugbare
kloof tussen het (onschuldige) platteland en
de verdorven stad. Een tegenstelling die door de dichter
J.W. Schotman werd omschreven als die tussen Arcadië
en Asfalt.
Op overtuigende manier wordt de stelling verdedigd
dat de Duitse Romantiek de bakermat van de weerzin
is geweest tegen alles wat modern was, tegen bijna alle