Rijden zonder geldig rijbewijs in Nederland - SWOV

3.2. Vaststellen van de omvang van rijden tijdens een rijontzegging
De eerste onderzoeksvraag betreft de mate waarin rijden zonder geldig
rijbewijs voorkomt. In verkeersveiligheidsonderzoek is de afgelegde afstand
de maat voor de mate waarin iets in het verkeer voorkomt. Voor rijden
tijdens een rijontzegging – of voor welke vorm van rijden zonder geldig
rijbewijs dan ook – zijn hiervoor echter geen gegevens beschikbaar. Daarom
wordt in dit onderzoek gekeken naar een aantal alternatieve expositiematen.
Hoeveel personen met een rijontzegging besturen tóch weleens een
motorrijtuig?
Handhavingsgegevens geven informatie over het aantal en het aandeel
personen die tijdens een rijontzegging of zonder geldig rijbewijs tóch een
motorrijtuig besturen:
We kunnen het aantal (unieke) personen dat per jaar wordt staande
gehouden tijdens het rijden met een rijontzegging, vergelijken met het
aantal personen dat per jaar een rijontzegging krijgt opgelegd. Op die
manier kan een ondergrens worden bepaald van het aandeel personen
met een rijontzegging dat minimaal één keer toch een motorrijtuig
bestuurt.
In opdracht van het Landelijk Parket Team Verkeer wordt jaarlijks een
‘perceptieonderzoek’ uitgevoerd onder automobilisten. Aan dat
onderzoek is begin 2010 een aantal vragen toegevoegd over het rijden
tijdens een periode waarin het rijbewijs was ingenomen door politie,
justitie of het Centraal Bureau Rijvaardigheidsbewijzen (CBR). Wat
'ingenomen' hier betekent, was (met opzet) niet gespecificeerd. Uit de
resultaten van de enquête kan worden bepaald welk aandeel van de
personen met een 'ingenomen' rijbewijs toch weleens een motorrijtuig
bestuurde. Dit levert een aanscherping op van de hierboven beschreven
ondergrens.
Welk aandeel van de personen met een rijontzegging bestuurt tóch weleens
een motorrijtuig?
Daarnaast zijn er diverse handhavingsgegevens die informatie geven over
het aandeel bestuurders in het verkeer met een rijontzegging:
Het aantal personen dat wordt staande gehouden tijdens het rijden met
een rijontzegging, maakt deel uit van het totale aantal personen dat wordt
staande gehouden voor een verkeersdelict. Zo beschouwd kan het aandeel
staandehoudingen van bestuurders met een rijontzegging, worden
gezien als een schatting van het aandeel bestuurders in het verkeer met
een rijontzegging. De staande gehouden bestuurders moeten dan
worden beschouwd als een steekproef uit de totale bestuurderspopulatie.
Uit de gegevens van de acties Ochtendgloren van het KLPD kan ook een
schatting worden gemaakt van het aandeel bestuurders in het verkeer
met een rijontzegging. Tijdens die acties zijn sinds 2004 op
(voornamelijk) de rijksweg A1 circa tien keer per jaar laat in de avond en
vroeg in de ochtend motorrijtuigen en inzittenden gecontroleerd op
uiteenlopende zaken, waaronder het bezit van een (geldig) rijbewijs.
Staandehoudingen die worden gevolgd door een boete, invordering of ander
feit, vormen een steekproef uit de totale bestuurderspopulatie. Deze
steekproef is mogelijk niet helemaal representatief voor de totale
bestuurderspopulatie, omdat het specifiek die personen betreft die een
overtreding hebben begaan. Ook de acties Ochtendgloren van het KLPD
SWOV-rapport R-2010-13 19
Stichting Wetenschappelijk Onderzoek Verkeersveiligheid SWOV - Leidschendam