Boerenkaas - TNO

1. De boerenkaassector voor te bereiden op de nieuwe EU wetgeving m.b.t. hygiëne en
voedselveiligheid. Een speciaal handboek ontwikkeld voor dit doel werd eind 2000
gelanceerd. Hierdoor konden de deelnemende boerenkaasmakers een stuk eerder dan
wettelijk vereist al voldoen aan de strengere EU normen en zich daarmee profileren in
de boerenkaasmarkt. Sinds 1 januari 2006, echter, zijn de striktere EU normen
wettelijk van kracht en onderscheidt het KB label zich niet of nauwelijks meer van de
minimale wettelijke normen.
2. De echtheid van boerenkaas te garanderen. Het KB label staat voor boerenkaas die
daadwerkelijk op de boerderij is gemaakt en van rauwe melk die op die boerderij
geproduceerd is. Echter, al snel bleek dat de naam ‘boerenkaas’ juridisch niet te
beschermen is als een merknaam. De merknaam ‘Echte Boerenkaas’ kon wel worden
gedeponeerd, maar dat is vooral een defensieve actie. Om die reden hebben de
boerenkaasmakers, verenigd in de Bond van Boerderij-Zuivelbereiders (BBZ),
besloten om een andere mogelijkheid te proberen, namelijk het aanvragen van GTS
status voor boerenkaas bij de EU. Omdat deze aanvraag vertraging heeft opgelopen,
heeft LNV de opheffing van de oude Kwaliteitsregeling Kaas al twee keer uitgesteld.
In essentie betekent dit echter dat het KB label tot nu toe geen rol van belang speelt bij
de bewaking van de echtheid van boerenkaas en hoogst waarschijnlijk ook niet in de
toekomst.
3. De introductie van een gradatiesysteem voor boerenkaas: zeer goede boerenkaas twee
labels, goede boerenkaas één label, en minder goede boerenkaas geen label. Het
gradatiesysteem omvatte niet alleen objectieve, technische maatstaven, maar ook meer
subjectieve maatstaven zoals smaak, geur en kleur. In de praktijk, echter, bleek dit niet
te werken, ook omdat elke partij eigenlijk gekeurd zou moeten worden en dat zou
resulteren in hoge kosten.
Tegelijk met de introductie van het KB label werd er ook een grote promotiecampagne
opgezet die gefinancierd zou moeten worden uit een heffing op boerenkaas. Er werd een
heffing afgesproken van tien Eurocent per kilo boerenkaas, te innen door de bij de KB
stichting aangesloten kaasgroothandelaren. Daarnaast werd er afgesproken dat de
promotieheffing die het Productschap Zuivel int van boerenkaasmakers (in 2006, 15 cent per
100 kg verwerkte melk) ook naar het nieuwe Voorlichtingsbureau Boerderijzuivel zou gaan.
Na een jaar, echter, bleek dat twee bij het KB aangesloten kaasgroothandelaren weigerden de
heffing af te dragen. Dit betekende de facto het einde van de heffing en een veel beperktere
promotiecampagne gefinancierd uit de heffing van het Productschap Zuivel.
Alles bij elkaar, is de introductie van het KB label uitermate moeizaam verlopen. Veel van de
hoge verwachtingen zijn niet uitgekomen vanwege conflicterende belangen en een gebrek aan
samenwerking. Boerenkaasmakers die direct aan de consument verkopen, bijvoorbeeld,
hebben nooit veel interesse getoond voor het KB label. Zij zien in hun situatie niet de
meerwaarde van het KB label omdat zij direct aan de consument leveren. Echter, dit ligt
anders voor boerenkaasmakers die aan de groothandel leveren. In dat geval helpt certificering
van de kwaliteit van het product met de verkoop van dat product langs meerdere schakels in
de keten. Het is dus vooral de handel die belang heeft bij het KB label. Dit is ook wel
gebleken uit het recente voornemen van de BBZ om zich terug te trekken uit het bestuur van
de KB stichting, maar dat de kaasgroothandelaren desondanks willen doorgaan met het KB
label.
Toch heeft het KB label ook wel succes geboekt met het tijdig introduceren van de nieuwe
hygiëne- en voedselveiligheidsregels binnen een belangrijk deel van de boerenkaasketen.
10