Boerenkaas - TNO

tussen kleine en grote boerenkaasmakers, zijn de controle en certificeringkosten per kg veelal
hoger voor kleine producenten dan voor grote producenten. Een uitzondering is de jaarlijkse
hygiëne- en voedselveiligheidscontrole in het kader van de Warenwet. Kleine
boerenkaasmakers die uitsluitend direct verkopen aan de consument hoeven de jaarlijkse
heffing van € 300 niet te betalen. Voor de boerenkaasmakerij bedragen de totale kosten van
certificering en controle in het kader van de Warenwet, Kwaliteitsregeling Kaas 2006, en het
KB label ongeveer 2-5 Eurocent per kg boerenkaas. Deze kosten kunnen hoger oplopen
wanneer additionele controles nodig zijn in verband met problemen. De kosten van
certificering en controle op het niveau van de kaasgroothandel en de kaasdetailhandel zijn
samen minder dan 1 cent per kg. Men kan dan ook stellen dat de kosten van de boven
genoemde kwaliteitsborgingsinstrumenten vooral bij de boerenkaasmakers terecht komen.
Over of dit een faire verdeling van de lasten is valt moeilijk wat te zeggen. Het beleid van de
overheid is om de daadwerkelijke kosten in rekening te brengen en om indirecte subsidies te
vermijden. Niettemin, heeft het COKZ de controlefrequentie van kleine boerenkaasmakers (in
het kader van de Kwaliteitsregeling Kaas 2006) aangepast van zes naar twee controles per jaar
om de lastendruk voor kleine producenten niet buitensporig te laten oplopen.
Een belangrijk instrument om de kwaliteit van boerenkaas in de nabije toekomst verder te
verbeteren is de nieuwe hygiënecode voor de boerderijzuivelsector die ingaat in januari 2007.
De code voorziet in één bedrijfsbezoek per jaar door het COKZ maar vereist veel intensievere
controles en onderzoeken door de boerderijzuivelbereiders zelf. De hygiënecode is toegespitst
op de sector en is goedgekeurd door het Ministerie van VWS. De hygiënecode legt vooral de
verantwoordelijkheid van de boerderijzuivelbereiders op een hoger niveau. Adequaat toezicht
op en ondersteuning van boerderijzuivelbereiders lijkt met name in de introductiefase van
groot belang.
Kwaliteitslabels (zoals het Rijkskeurmerk, GTS, KB en EKO) kunnen alleen toegevoegde
waarde opleveren wanneer consumenten weten waar het voor staat, waardering hebben voor
de specifieke karakteristieken van het product, en bereid zijn daarvoor een reële prijs te
betalen. Echter, de effectiviteit van deze labels hangt sterk af van de bereidheid van de
verschillende deelnemers in de boerenkaasketen om te investeren in de promotie van deze
labels. De ervaring met het KB label laat zien dat gebrek aan samenwerking een belangrijk
struikelblok is om een kwaliteitslabel tot een succes te maken.
Tenslotte, in termen van plattelandsontwikkeling, de bescherming van de echtheid van
boerenkaas is cruciaal voor de boerenkaasmakerij. Zonder een dergelijke bescherming wordt
het een stuk moeilijker (zo niet onmogelijk) om de hogere productiekosten van boerenkaas
door te berekenen aan de consument. Dit betekent niet alleen het einde van een mogelijkheid
voor boeren om extra inkomen te genereren, maar ook van een belangrijke Nederlandse
traditie. Daarnaast kunnen kwaliteitsborgingssystemen bijdragen aan een verbetering van de
kwaliteit van boerenkaas. Dit is belangrijk om de concurrentie van een groeiend aantal
premium fabriekskazen aan te kunnen.
12