hoofdstuk 1 - Basisboek Kwalitatief Onderzoek - Noordhoff Uitgevers

© Noordhoff Uitgevers bv
het betreffende onderwerp in de literatuur, voordat je tot een min
of meer definitieve formulering van de onderzoeksvraag overgaat.
Meestal hebben verschillende formuleringen de revue al
gepasseerd, alvorens besloten wordt tot een definitieve onderzoeksvraag.
Ook dan is het vaak nog niet helemaal definitief.
Zelfs een ogenschijnlijk eenvoudige vraagstelling blijkt meestal
ingewikkelder te zijn dan je vooraf dacht. Het vergadercultuuronderzoek
in casus 4 is daar een goed voorbeeld van. Het probleem
is duidelijk: er heerst onvrede over de vergadercultuur.
Het antwoord op de vraag ‘hoe komt dat?’ is echter onduidelijk.
Mogelijk is er ook verschil van mening tussen leidinggevenden
en niet-leidinggevenden. Leidinggevenden verwachten waarschijnlijk
andere informatie van jou als onderzoeker, bijvoorbeeld
over de inzet, houding en betrokkenheid van de werknemers
bij het werk. Niet-leidinggevenden daarentegen verwachten
informatie over de hiërarchische werkverhoudingen en toenemende
werkdruk. Waarschijnlijk wordt het nog ingewikkelder
als je je gaat verdiepen in de literatuur over vergadercultuur.
Dan zul je merken dat ook factoren als leeftijd van de werknemer,
geslacht, opleidingsniveau en positie in het bedrijf daarbij een rol
kunnen spelen, maar ook de manier van leiding geven en het type
werkorganisatie. Het is belangrijk met de opdrachtgever goed te
bespreken wat hij wil weten. Dat is soms heel verwarrend: hij
weet vaak wel wat hij met de informatie wil bereiken, maar hij
weet niet precies welke informatie hij wil hebben. Het ligt dan
voor de hand om eerst een uitgebreide literatuurstudie te doen; in
dit geval naar vergadercultuur in non-profitorganisaties. Op
basis van de resultaten van die studie kan dan aan de opdrachtgever
een voorstel voor een onderzoeksvraag gedaan worden.
Soms kan de opdrachtgever ook niet goed aangeven wat het probleem
is. Het onderzoek bij casus 1 is daar een voorbeeld van. Is
het probleem de parkeergelegenheid, waardoor de klanten gestresst
binnen komen en gehaast achter hun karretje door de zaak
rennen? Of gaat het om het voortdurend veranderen van de opstelling
van de producten, of is het inderdaad de sfeer in de filialen
en wat betekent dat dan voor de tevredenheid van de klanten?
In feite vertaal je de vraagstelling van je opdrachtgever in een
onderzoeksvraag. De vraagstelling van de opdrachtgever bij
casus 2 – ‘hoe kan ik de verkoop van het blad Jong[en] bevorderen
en dus verhogen?’ – is in feite een (beleids)vraag naar voorstellen
of maatregelen die kunnen leiden tot het verhogen van het
aantal abonnees en de losse verkoop. De marktonderzoeker heeft
deze beleidsvraag vertaald en ingeperkt tot de volgende onderzoeksvraag:
wat is het imago van het blad Jong[en] bij de beoogde
doelgroep?
§1.3 Formuleren van onderzoeksvragen
35