hoofdstuk 1 - Basisboek Kwalitatief Onderzoek - Noordhoff Uitgevers

Normatieve
uitspraken
© Noordhoff Uitgevers bv
de negatieve evaluatie van vergaderingen op een ministerie. Een
onderzoek hoeft natuurlijk niet altijd om ongewenste of negatieve
dingen te gaan. Het benutten van nog niet gerealiseerde mogelijkheden
of potenties kan ook een uitgangspunt voor onderzoek
zijn. In casus 3 gaat het om het verkrijgen van meer kennis en inzicht
over de ontwikkeling en het verloop van de verslaving aan
harddrugs. Hoewel de hulpverleners niet ontevreden zijn over de
hulpverlening denken ze die nog te kunnen verbeteren.
Op grond van bepaalde overwegingen wordt een bestaande situatie
door een persoon of instantie dus als probleem gesteld of gedefinieerd:
de zogeheten ‘probleemstelling’. Het oogmerk daarbij
is uiteraard om dat probleem op te lossen of een nog niet gerealiseerde
mogelijkheid te bewerkstelligen. De volgende stap in het
proces is het schetsen van een meer gewenste situatie, waarin het
probleem is verdwenen of gereduceerd. Bij casus 1 is dat idealiter:
alle filialen zijn uiterst klantvriendelijk en in alle filialen
heerst een aangename sfeer. Klanten vinden het fijn om te komen
winkelen. Bij casus 2 is dat een veel betere waardering van het
jongerenblad, en in het verlengde daarvan een veel groter aantal
abonnees. In casus 3 gaat het om een optimale hulpverlening voor
een specifieke groep verslaafden. In casus 4 is dat een vergadercultuur
die zowel effectief als efficiënt is en tevens als plezierig
wordt ervaren.
De achterliggende normen hierbij zijn respectievelijk: veel ontevreden
klanten en klanten die wegblijven zijn slecht voor de
omzet en dus voor de continuïteit van het bedrijf. Hetzelfde geldt
voor casus 2: tijdschriften die niet verkopen leiden tot daling van
de omzet. En ook de dak- of thuisloosheid van oudere verslaafden
is niet ideaal. Voor de samenleving als geheel is het een ongewenste
situatie en waarschijnlijk geldt dat ook voor de thuislozen zelf
(casus 3). Verder zijn een slechte sfeer en een inefficiënte besluitvorming
in verschillende opzichten nadelig, zowel voor de
organisatie als voor de individuele werknemers (casus 4).
Zowel het stellen van een probleem als het schetsen van een meer
wenselijke situatie gebeurt in de vorm normatieve uitspraken. De
gewenste of ideale situatie is te omschrijven als een meer klantvriendelijke
sfeer in de filialen en een hogere omzet bij casus 1.
Bij casus 2 is dit een blad dat beter aansluit bij de interesses van
doelgroep, maar ook meer tevreden klanten en dus ook een verhoging
van de omzet. Door de huidige situatie (slecht imago van
het jongensblad, lagere verkoopcijfers) te vergelijken met een
meer gewenste situatie beschouw je de huidige als problematisch.
Anders gezegd: je ontleent bepaalde maatstaven (of normen)
aan de gewenste of ideale situatie waarmee je de bestaande
situatie vergelijkt. Bij een (te) groot verschil tussen huidige en
wenselijke situatie stellen de betrokkenen dat als een probleem
en ondernemen ze actie. Onderzoek kan daarvan deel uitmaken.
§1.1 Formuleren van de doelstelling
27