Leerboek niveau WS

Hoofdstuk 13
FYSIOLOGIE EN TRAININGSLEER
13.1 INLEIDING
Iedere levensverrichting van de mens kost energie en die moet via het voedsel worden
aangevoerd. De voedingsstoffen worden na opname door de wand van het
spijsverteringskanaal eerst door het bloed naar de lever vervoerd. Die verwerkt ze verder, al
naar gelang de behoefte van het lichaam van het moment. De voedingstoffen kunnen
grofweg ingedeeld worden in brandstoffen en bouwstoffen. De brandstoffen zijn de feitelijke
energiedragers en omvatten vooral de koolhydraten (suikers, zetmeel), en de vetten (boter,
olie) De bouwstoffen dienen voor het instandhouden en de opbouw van de weefsels, het
afweersysteem tegen infecties e.d. en bestaan vooral uit aminozuren (bouwstenen van
eiwitten) vetten, vitaminen en mineralen. Het is duidelijk, dat het lichaam dagelijks voldoende
van al deze stoffen binnen moet krijgen om goed te functioneren. Daarnaast is water een
onmisbaar bestanddeel van het voedselpakket.
31.2 SAMENSTELLING VAN HET VOEDSELPAKKET
Als sportbeoefenaar heb je t.o.v. de niet-sportbeoefenaar, naast je normale basisbehoefte
extra voedsel nodig om 1) het verhoogde brandstofverbruik te dekken en 2) te voorzien in de
vraag naar meer bouwstoffen voor de aanmaak van meer spiereiwitten. Onderstaande tabel
geeft een indruk van de extra behoefte.
Man (70 kg) Vrouw )60 kg’
Rust 7140 kJ
1700
5880 kJ
Matige inspanning 12180 kJ 8820 kJ
Matig zware training 13860 kJ 10080 kJ
Zware training 15540 kJ 11340 kJ
Hierbij komt 1 kcal overeen met 4,2 kJ.
Om het voedsel goed te kunnen benutten zijn vitamines onmisbaar, m.n. ook de B-vitamines
en vitamine C. Ze spelen beide een belangrijke rol in de celstofwisseling en vitamine C
verbetert bovendien sterk de opname van verscheidene mineralen waaronder ijzer. Extra
eiwit (biefstukken, veel eieren) is in het algemeen overbodig. Per dag is 75 - 100 gr. vlees en
kaas voldoende. Wel moet het dieet bij elke maaltijd voedingsmiddelen bevatten uit de vier
hoofdgroepen: dierlijke eiwitten, (vlees, vis, eieren, melkproducten); koolhydraten (granen);
vetten (boter, olie, margarine – het merendeel van de vetten moet meervoudig onverzadigd
zijn); verse groenten en fruit.
13.3 AFSTEMMING VAN HET LICHAAM
Een lichaam dat actief, bewegelijk is, is anders afgesteld dan een lichaam in rust. Hiervoor is
dat deel van het centraal zenuwstelsel (CZS) verantwoordelijk, dat we het vegetatieve
zenuwstelsel noemen. Het bestaat uit een activerend deel, de sympathicus, en een
rustbrengend deel, de parasympathicus. De sympathicus en de parasympathicus zijn
afwisselend actief. Zo vergroot de sympathicus o.a. de doorbloeding wan de spieren en het
hart, hij verhoogt de hartfrequentie en intensiveert de ademhaling. Hij vermindert de
doorbloeding en de activiteit van het spijsverteringsstelsel.
De parasympathicus heeft juist tegengestelde effecten. Dat verklaart bv. waarom het onjuist
is om direct na een maaltijd grote lichamelijke activiteit te ontplooien: de bezigheid van de
parasympaticus wordt onderdrukt door de sympathicus, de rustbrengende processen worden
afgebroken, de maaginhoud is plotseling ballast geworden en wordt daarom uitgeworpen.
2005 NKB redader instructeur kajak 3 147