Archief van de Nederlandse Hervormde gemeente van ...

14 700 700
Leidschendam en Wilsveen, heeft een zee van tijd gekost. Tal van moeilijk te lezen
stukken moesten daartoe geheel worden ontcijferd. De meeste arbeid werd dan ook in de
avonduren verricht omdat daarvoor overdag nauwelijks tijd was. Niettemin is nu orde in
een wat chaotisch geheel geschapen en kan weer beschikt worden over een goed
toegankelijk archief. Hoewel verschillende stukken door vocht zijn aangetast is het een
wonder dat nog zoveel -en soms ook nog zo compleet- bewaard is gebleven. Een feit van
historische betekenis mag het terugvinden genoemd worden van het Handelingenboek
van de kerkeraad van Wilsveen over de periode 1655-1818. Na een afwezigheid van maar
liefst 22 jaar kon dit worden opgespoord en -nadat inventarisatie en beschrijving van het
archief al was gereed gekomen- alsnog aan het archief worden toegevoegd. De
gebruikers van deze inventaris zullen het archief van de H. Geest- of Grote-, later
Gereformeerde Armen van de Ban van Stompwijk, aantreffen onder de gedeponeerde
archieven. Aanvankelijk heb ik overwogen dit archief op te nemen onder die van de
Hervormde Gemeente van Leidschendam en Wilsveen. Er bestond namelijk een grote
verwevenheid tussen de diaconieën en de H. Geestmeesters. Hielpen de diakenen de
belijdende leden van de eigen gemeente, de H. Geestmeesters verleenden hulp aan
passanten, wezen, doopleden en niet-Gereformeerden. Na de splitsing van het college in
de RK Armen en Gereformeerde Armen in 1747 zijn de grenzen tussen deze colleges
sterk vervloeid, temeer omdat ook diakenen als armmeesters werden aangesteld.
De reden dat dit archief onder de gedeponeerde archieven is opgenomen ligt aan het feit,
dat het college van H. Geestmeesters, vóór de Reformatie belast met de armenzorg, in het
presbyteriale stelsel van de Gereformeerde Kerk niet voorkomt, maar dat deze taak is
toevertrouwd aan het college van diakenen. Omdat de H. Geestmeesters bezittingen en
dus eigen inkomsten hadden bleef men naast de diaconie bestaan. Ingevolge artikel 9 van
de Wet op het armbestuur (28 jan 1854, Stsbl 100) werd dit lichaam bij besluit van de
gemeenteraad van Stompwijk van 7 maart 1873, met ingang van 1 januari 1873
opgeheven. Alle bezittingen, voorzover niet aan anderen toebehorend, en schulden gingen
over aan de diaconie van Leidschendam en Wilsveen. Dit verklaart tevens de
aanwezigheid van dit archief bij de Hervormde gemeente. Verder bevindt zich onder de
gedeponeerde archieven het archief van de bouwcommissie voor de kerkbouw in Veur.
Hoewel de inventaris de archieven van de Hervormde gemeente beschrijft tot 1962, is het
archief van genoemde commissie geheel opgenomen tot de beëindiging van haar
werkzaamheden. Een afgerond, maar in twee delen gesplitst, archief leek mij niet dienstig
voor de gebruiker. Het archief is, zoals vermeld bij de geschiedenis, thans opgenomen in
de archiefbewaarplaats van de gemeente Leidschendam waar het een ruimte inneemt van
11 strekkende meter. Toestemming tot het raadplegen door derden kan worden verkregen
van de beheerder en voorzover de bescheiden jonger zijn dan 50 jaar van de centrale
kerkeraad van de Hervormde gemeente. Tenslotte zal het een ieder na lezing van deze
inleiding duidelijk zijn, dat als scheiding tussen oud- en nieuw archief het tijdstip is
gekozen van de splitsing van de Hervormde gemeente in twee wijkgemeenten in 1962.
Leidschendam, februari 1986. J.D. de Kort.