GRENSVERLEGGING - Dijk van een Delta

6
DE VERTELLER
Johan Huizinga (1872 – 1945) geldt als de grootste
Nederlandse historicus van de afgelopen eeuw en is de
grondlegger van de Nederlandstalige cultuurgeschiedenis
en mentaliteitsgeschiedenis. Behalve historicus was hij
cultuurfilosoof en antropoloog. Zijn belangrijkste werken
zijn Herfsttij der Middeleeuwen (1919), Erasmus (1924), In
de schaduwen van morgen (1935) en Homo ludens (1938).
Uit zijn werk blijkt zijn voorliefde voor sprookjes en zijn
bewondering voor de Middeleeuwse ridderlijke ethiek. Hij
was de vader van de schrijver Leonhard Huizinga.
Huizinga werd geboren in Groningen waar zijn vader hoogleraar
fysiologie was. Johan trad in toe tot de Doopsgezinde Gemeente.
Hij zou zijn hele leven ingeschreven blijven staan als lid, hoewel
hij geen kerkganger bleef. Vanaf 1891 studeerde hij vier jaar aan
de Groninger universiteit. Hij legde zich toe op de vergelijkende
taalkunde en werd een Sanskrietkenner. Hij promoveerde in 1897
op een proefschrift over de rol van de vidusaka, een soort nar,
in het oud-Indische toneel. In de jaren daarna was hij leraar
geschiedenis in verschillende Nederlandse plaatsen, om in 1905
terug te keren naar zijn geboortestad, waar hij zich aan de
universiteit verbond. In 1915 aanvaardde Huizinga de benoeming
tot hoogleraar algemene geschiedenis aan de Rijksuniversiteit
Leiden. Op het slot Toorenvliedt bij Middelburg zou Huizinga het
boek schrijven waar hij wereldfaam mee verwierf, Herfsttij der
Middeleeuwen. In 1920 ontving hij hiervoor de D.A. Thiemeprijs
en in 1924 verscheen het in het Duits en het Engels. Hiermee
brak hij internationaal door. Na een korte ziekte overleed hij
begin 1945 op 72-jarige leeftijd.
(bron: Wikipedia)
Op de grens van land en water wonen wij. Een beetje
gevaarlijk aan de rand. Een grillige overgangszone die
bepaald wordt door de ritmische beweging van het
water. Zeewater of rivierwater, beide even wispelturig
en onvoorspelbaar. Dat water en die voortdurende adem
in en uit, dat is het Leitmotiv voor deze omgeving.
Soms idyllisch groen en stil, dan weer een heiig en
verraderlijk moeras. Land is eigenlijk alleen dat wat
toevallig overblijft. Vreemde combinatie van rivierslib,
kleisediment en steeds wisselende zandbanken. En alles
wat daarop wil groeien. Twee keer per dag verandert de
contour en conditie van die plek, dat onberekenbaar
oord waar wij wensen te wonen. Nooit vanzelfsprekend.
Steeds een verrassend geschenk, altijd in beweging.
Zeker niet saai.
Waarom mijn vrouw en ik op deze plek terecht kwamen?
Voor haar geldt dat zij hier is opgegroeid en thuis
hoort. Haar familie woont hier al eeuwen. Zelf ben ik
een vreemdeling en bijwoner, die – zoals ook al eeuwen
de gewoonte is in dit gebied – hierheen kwam voor de
liefde, voor een plek in de luwte om geconcentreerd te
kunnen werken, zonder mij zorgen te hoeven maken om
financiële verplichtingen. Een economische vluchteling
misschien niet direct, maar meer als gelukzoeker.
Vreemd is dat niet. Zeeland was ook vroeger al een
toevluchtsoord voor bannelingen, andersdenkenden en
vervolgden of door oorlogsgeweld verdrevenen. Het is er
groot mee geworden. En rijk bovendien.
KUNSTMATIGHEID
GRENSVERLEGGING
Kijk, sinds de vroege Middeleeuwen is Zeeland steeds
meer het resultaat geworden van menselijk handelen.
Ingrepen in de stand van het water en in het niveau
van de bodem werden consequent en in grote mate van
onderlinge consensus uitgevoerd vanwege welbegrepen
eigenbelang, overlevingsdrang en tegelijkertijd uit
opportunistisch winstbejag. Door dijken aan te leggen,
riviertjes in te dammen, havens te graven en het
droogleggen van polders kwam er ruimte voor bewoning
en voor handel. De bodem van het land is met de
hand gemaakt, artificieel dus. Juist die kunstmatige
7