GRENSVERLEGGING - Dijk van een Delta

8
aanleg zorgde voor een natuurlijke infrastructuur, over
dijken, langs watergangen en op kreekruggen. Zo werd
de invloed van de natuur langzamerhand verkleind
en werd dit gebied een werkelijk landschap; dat wil
zeggen, gemaakt naar een beeld. Op die manier werd
de materiële bodem ook een voedingsbodem voor
welvaart en welbevinden. Een echt arcadium. In mijn
boek Herfsttij der Middeleeuwen, dat ik schreef op
onze luisterrijke buitenplaats Toorenvliedt, vlakbij
de hoofdstad Middelburg, heb ik dat pragmatische en
lucratieve gevolg van het occuperende principe helder
uiteengezet. Geen wonder dat het zo’n invloedrijk en
bepalend boek werd voor de vaderlandse geschiedenis.
Vandaag de dag is het misschien wel een van de meest
gecultiveerde, dat wil zeggen bewust ontworpen
gebieden ter wereld. Vergelijkbaar met Las Vegas of met
het ruimtestation ISS. Zij zijn er omdat iemand ze daar
wenste en vanwege het utilitaire nut. Gemaakt om te
gebruiken dus.
GELEIDELIJKE OVERGANG
Cultivering en drang naar veiligheid zorgden in de
twintigste eeuw voor een strakke afbakening van al
die eilanden, die vervolgens steeds nauwer met elkaar
verbonden werden door nieuwe dammen, dijken,
bruggen, tunnels en sluizencomplexen. Om veel verkeer
mogelijk te maken. Want verkeersstromen worden door
de moderne mens gezien als teken van vooruitgang.
Hoe sneller hoe beter. Daarom werden boten en pontjes
verboden. Dat daarbij het eilandgevoel verloren ging en
tegelijkertijd het water uit het oog verloren werd, viel
bijna niemand op. Deze schone uithoek van Nederland
kenmerkt zich door een baaierd van eilanden, van
vergezichten van de rafelranden, van traag oversteken
en van gevoel voor de elementen, wind en water, zonder
welk je hier niet kunt overleven. Elk eiland zijn eigen
accent, streekdracht en niet te vergeten zijn eigen
religie. Zwaar of net iets minder zwaar. Dat goddelijke
karakter werd helaas roekeloos opgeofferd aan de god
van snelheid en vooruitgang.
ABSTRACTIE
Terwijl dit gebied juist langzaam doortrokken zou moeten
worden om het goed tot zijn recht te laten komen. Zoals
de schilders in Domburg deden, helemaal aan het begin
van dit millennium van de ongekend snelle en radicale
technificatie. Toorop en Mondriaan, ze ondernamen
een Bathse reis met de stoomtram, van dorp naar dorp
om uiteindelijk op die zo geroemde plek aan de kust
uit de komen. Daar trof hen het Zeeuwse licht dat hen
inspireerde tot een steeds toenemende abstractie van
hun werken. Net als in het landschap leidt toenemende
karakteristiek tot toenemende abstractie en afnemende
snelheid tot toenemende schoonheid. Wat mij betreft
zou dat de Wet van Huizinga mogen heten. Je ontdekt
9