Seksuele delinquenten

Wetsartikel 242 (verkrachting) komt het meeste voor, gevolgd door 246 (aanranding). Artikel 243 komt
slechts één maal voor, artikel 240 (kinderporno) helemaal niet. Dat betekent niet dat kinderporno niet
voorkomt in de strafzaken die hier worden geanalyseerd, maar dat het niet het zwaarste delict is. In deze
steekproef is het dus altijd gecombineerd met een ander delict waar een hogere straf op staat. Sommige
artikelen staan daardoor vaker in een proces verbaal dan in deze tabel tot uitdrukking komt.
KENMERKEN VAN DE VERDACHTEN
Uit de literatuur en eerder onderzoek is bekend dat dé verkrachter of dé misbruiker niet bestaat. Er zijn
wel diverse typologieën ontwikkeld. Zo bestaan er typologieën op basis van motieven, achtergronden en
delictskenmerken van daders, met vijf verschillende soorten verkrachters en een met drie verschillende
soorten ontuchtplegers-misbruikers van kinderen (Knight and Prentky, 1990; Prentky, 1997; Frenken,
1995; Frenken, 1997; Frenken, 2002). Bij verkrachters wordt onderscheid gemaakt tussen de
opportunistische, de seksualiserende, de wraakzuchtige, de boosheid- en de sadistische verkrachter. Bij
seksueel misbruik van kinderen wordt onderscheid gemaakt naar het pedofiele, het situationele en het
antisociale type. Over de motieven van de verdachten is in de SRM slechts in beperkte mate informatie
beschikbaar, vaak alleen in die gevallen waar psychologische of psychiatrische rapporten aan het
strafdossier zijn toegevoegd, en dan nogal summier. Het is dan ook vaak onmogelijk de verdachten in
genoemde typen in te delen. Aan het eind van deze paragraaf zeggen we op basis van de beschikbare
informatie wel iets over de typen kindermisbruikers.
Eerst wordt ingegaan op kenmerken van de verdachten die we voor alle verdachten ter beschikking
hebben. Indien relevant zal daarbij onderscheid gemaakt worden tussen drie categorieën: zaken waarin
het/de slachtoffer/s meerderjarig is/zijn (29 procent), zaken met minderjarige slachtoffers waarbij de
verdachte jonger of minder dan 5 jaar ouder is dan het/de slachtoffer/s (14 procent) en zaken met
minderjarige slachtoffers waarin de verdachte minimaal 5 jaar ouder is dan het/de slachtoffer/s (56
procent). De laatste categorie verdachten wordt in de literatuur meestal aangeduid als kindmisbruikers.
In tabel 2 staat de leeftijd van de verdachten van seksuele delicten ten tijde van het plegen van het laatste
delict, naast de leeftijdsverdeling van alle verdachten in de SRM van overige, niet-seksuele delicten. De
jongste verdachte was ten tijde van het plegen van het delict 12 jaar, de oudste 76. De leeftijdsverdeling
van verdachten van seksuele delicten verschilt significant van die van niet-seksuele delicten. Uit eerder
onderzoek weten we dat minderjarigen een aanzienlijk deel van de seksuele delicten voor hun rekening
nemen (17 tot 23 procent van de zaken die bij het OM aangebracht worden, zie Huls e.a., 2001). In de
SRM-zaken bestaan de verdachten voor 18 procent uit minderjarigen. Een kanttekening hierbij is dat een
aantal twaalfjarige verdachten al voor hun 12 de met delicten is begonnen. Maar indien zij al in een eerder
stadium met de politie in aanraking zijn gekomen, is er strafrechtelijk niets mee gedaan omdat de
strafwaardige leeftijd nog niet was bereikt.
Opvallend bij de leeftijdverdeling is vooral het relatief grote aantal oudere verdachten, vergeleken met de
geringe aantallen oudere verdachten bij niet-seksuele delicten. Oudere seksuele delinquenten blijken geen
uitzondering te zijn, met name de oudste categorie bestaat bijna uitsluitend uit zogenaamde
kindmisbruikers. In een aantal zaken zijn dat (stief)opa’s die hun kleinkinderen misbruiken. Sommigen
hebben jaren daarvoor al kinderen misbruikt (soms hun eigen kinderen) zonder dat daar in het verleden
tegen is opgetreden. Pas toen het misbruik van de kleinkinderen aan het licht kwam en bij de politie werd
aangegeven, is ook melding gemaakt van het misbruik van de tussengeneratie.
De verdachten zijn bijna allemaal mannen, er zijn maar zes vrouwelijke verdachten (2 procent). Slechts
bij een klein deel van de verdachten is er een aanwijzing voor verslavingsproblematiek, meestal
alcoholverslaving (10 procent van de verdachten). Voor softdrugsverslaving zijn aanwijzingen slechts te
vinden bij 1 procent van de verdachten, deels dezelfden als de alcoholverslaafden. Harddrugs- en
gokverslaving zijn verwaarloosbaar.