Untitled - Uitgeverij Parthenon

2. De sleutel tot vrijheid
Het hermeneutisch karakter van de mimetische theorie
Joachim Duyndam
Al ben ik door jarenlange studie goed bekend met zijn mimetische
theorie, het lezen van René Girard is voor mij iedere keer toch weer
een verrassing. Terwijl andere theorieën en opvattingen over mens
en cultuur na herhaalde kennisname overbekend zijn, voorspelbaar
of vervelend worden, en vaak al snel weer achterhaald en afgelost
zijn door nieuwe modes onder de cultuurcritici, is elke Girardiaanse
lezing van weer een andere klassieke tekst fris en verrassend. Hoe
kan dat? Je zou kunnen zeggen dat Girard in elke tekstinterpretatie
weer dezelfde ontdekking doet, maar het is net alsof het telkens
weer de eerste keer is: je wordt herinnerd aan iets dat je weliswaar
wist, maar dat opnieuw moest worden opgediept uit deze of gene
klassieke tekst. Iets dat je al kende, maar niet als je broekzak. Dit is
althans mijn ervaring met het lezen van Girard, en überhaupt met
de andere bijdragen uit de mimetische theorie, en ik denk dat dit een
belangrijke aanwijzing vormt over de soort van kennis die door de
mimetische theorie wordt verworven.
In deze bijdrage verdedig ik een hermeneutische benadering van
mimesis. Daartoe onderzoek ik in hoeverre een creatieve, interpretatieve
verhouding mogelijk is tot modellen – niet als een ‘zuiver’
alternatief voor de besmettelijke mimetische relaties die Girard beschrijft,
maar als een relatief vrije verhouding tot het model. Wij
kunnen zo’n verhouding verwerven vanuit een weerbare positie
ten opzichte van de dominante en alomtegenwoordige mimetische
krachten die Girard zo overtuigend heeft aangetoond. Onderweg
naar de hermeneutische relatie tot modellen komen we in dit hoofdstuk
eerst langs het hermeneutisch karakter van de mimetische theorie,
de narratieve wijze van inspireren in de mimesis, om tenslotte
het verschil te maken in de omslag van het mimetische model naar
47