Klik hier om deze publicatie te downloaden (pdf-document).

10
Op de frontlinie tussen
het Stropersbos
Geschiedenis hartstikke dood, natuur springlevend ? Die tegenstelling
is absoluut te kort door de bocht, vinden het Agentschap
voor Natuur en Bos en het Vlaams Instituut voor onroerend Erfgoed
(VIoE). Steeds vaker slaan ze de handen in elkaar om natuurherstel
te combineren met het opwaarderen van historische landschappen,
sporen en schatten. In het Stropersbos bijvoorbeeld, waar te midden
van schitterende natuur de geschiedenis letterlijk uit het landschap
oprijst.
Landschap van weleer
Vroeger moet het Stropersbos, op het
grondgebied van Stekene en Sint-Gillis-
Waas, zowat een lappendeken geweest zijn:
natte elzenbroekbossen, afgewisseld met
heidevelden en schrale graslanden. Dat
zijn stuk voor stuk natuurtypes die in Europa
intussen behoorlijk zeldzaam zijn en
daarom bescherming genieten. In het Stropersbos
is deze authentieke, waardevolle
natuur versnipperd, verkommerd of verloren
gegaan. De Vlaamse Landmaatschappij
(VLM) en het ANB startten hier enkele jaren
geleden met een project natuurinrichting,
waarop een Europees LIFE-project volgde.
“Als we het gebied aan zijn lot overlaten,
zouden de typische elzenbroekbossen en
heidevegetaties wellicht verdwijnen”, zegt
Ann De Grande van het ANB. “Eenmalige
ingrepen zijn nodig om opnieuw een gezonde
uitgangssituatie te creëren, zodat
het gebied opnieuw kan uitgroeien tot een
natuurlijk bos. Het uitgestrekte landschap,
waarvan het Stropersbos deel uitmaakte,
behoort weliswaar tot het verleden. Maar
op een aantal uitgekiende plaatsen wil dit
project het landschap van vroeger in ere
herstellen.”
Woelige geschiedenis
Ontrafelen hoe het Stropersbos er vroeger
moet hebben uitgezien, is stof voor een
natuurhistorisch onderzoek. ANB en VLM
riepen hiervoor de hulp in van het Vlaams
Instituut voor Onroerend Erfgoed (VIOE).
paul Van den Bremt van het VIOE vertelt
over het rijke verleden van het gebied:
“Het landschap in de Stropers getuigt van
een eeuwenlange wisselwerking tussen
mens en natuur. Dit gebied heeft talloze
veranderingen ondergaan in de loop van
onze woelige vaderlandse geschiedenis.
Er zijn sporen gevonden van bewoning
die teruggaan tot 5000 voor Christus. Tot
in de Romeinse tijd moet het gebied vrij
open geweest zijn. De turbulente eeuwen
nadien brachten een ontvolking met zich
mee waardoor de verbossing toenam. In de
vroege Middeleeuwen behoorde het gebied
tot het zogenaamde ‘koningsforeest’, het
jachtgebied van de Karolingische vorsten
en later de graven van Vlaanderen. Vanaf de
hoge middeleeuwen nam de bevolking van
deze streek hand over hand toe. Het gebied
werd geleidelijk aan ontgonnen, tot het bos
zowat helemaal verdwenen was. Pas vanaf
de achttiende eeuw is men opnieuw bossen
beginnen aanplanten.”
Een nieuw oud landschap
Een eerste oorspronkelijk landschap dat
in het Stropersbos hersteld wordt, is de
heide. “Op bepaalde plekken hebben we
naaldbomen gerooid en de strooisellaag
weggeschraapt”, vertelt Ann De Grande.
“Dat is de beste manier om het onderliggende
heidezaad bloot te leggen, zodat
het opnieuw kan kiemen. Waar zich al een
mooi bos ontwikkelde, hebben we uitheemse
bomen weggehaald. Verder creëerden
we geleidelijke overgangen tussen bos en
grasland, lichtrijke bermen en bosranden:
daar ontwikkelt zich nu een rijke variatie
aan planten”. Heideherstel zorgt niet alleen
voor een verrijking voor de biodiversiteit,
het heeft ook een cultuurhistorisch aspect.
Zo verwijst het heideherstel naar de vroegere
wastines, dat zijn plaatsen in het bos
waar onze voorouders hun vee lieten grazen
zodat het bos verarmde en degradeerde
tot heide. “Binnen enkele jaren zou het hier
moeten uitzien zoals ten tijde van het foreest.
Toen moeten heide en wastine hier
veelvuldig voorgekomen zijn. Sommigen
denken zelfs dat de naam ‘Waasland’ van
wastine is afgeleid. Hoe dan ook, door de
heide te herstellen, doe je zeker aan landschapsherstel.
Cultuurgeschiedenis en
landschapsherstel gaan hier hand in hand.”
Ook de manier waarop de heidegronden
in het Stropersbos beheerd zullen worden,