Klik hier om deze publicatie te downloaden (pdf-document).

16
Erfgoed op de tocht:
GR-routes in Vlaanderen
Witte en rode streepjes. Meer heb je niet nodig om een
tachtigduizend kilometer lang netwerk van voetpaden uit te
bouwen in heel Europa. ook in Vlaanderen liggen er zo’n 3700
kilometer Gr-paden. Ze kronkelen langs West-Vlaamse weiden,
Brabantse heuvels en Limburgse heide en doorkruisen af en toe de
historische kernen van fiere middeleeuwse steden. Al wandelend
genieten van de mix van natuur en erfgoed. “Maar ook de Grroutes
zelf ademen een stuk van ons verleden uit”, vindt Gie
Beirnaert, de voorzitter van de Vlaamse Gr-vereniging.
Taaie pezen
Je hoeft geen doorgewinterd wandelaar te
zijn om te weten wat de wit-rode markeringen
betekenen. Je vindt ze vaak gewoon op
wandelafstand van je eigen voordeur of je
volgt er stukken van tijdens herfstwandelingen
in de Ardennen. Het opzet van de
langeafstandsweg is ontstaan in het arme
naoorlogs Frankrijk, weet Gie Beirnaert.
“Door te stappen kon de verarmde Franse
bevolking op een goedkope manier genieten
van de mooiste plekjes van Frankrijk.
Maar het is natuurlijk niet omdat er pas een
intensieve bewegwijzering plaatsvond vanaf
de jaren 1950, dat zulke paden daarvoor
nog niet bestonden. Voor de opkomst van
de auto moest je immers rekenen op echte
paardenkracht of taaie pezen om ergens te
geraken.”
De meeste historische langeafstandspaden
zijn nu autowegen geworden. Logisch ook,
want het ging vaak om de kortste en dus
meest economische weg van punt A naar
punt B. De GR-paden die we vandaag kennen,
volgen vaak kortere voetverbindingen.
“Oude kerkwegels, in onbruik geraakte wandelpaden
tussen twee parochies of zelfs gewone
exploitatiewegen van een hoeve naar
een veeweide: we maken er allemaal gebruik
van. Er lopen ook enkele eeuwenoude pelgrimswegen
door België, denk maar aan de
beroemde weg naar Santiago de Compostella.
We bekijken nu met het Sint-Jacobsgenootschap
of er geen mogelijkheden tot
samenwerking zijn. Grote routepaden zijn
zo sterk verweven met de geschiedenis van
onze streken, onze landschappen, onze cultuur:
noem ze gerust zelf een stuk erfgoed.”
Ruige wildernis in Vlaanderen?
Toch wist men niet zeker of de GR-principes
wel compatibel waren met ons kleine landje
toen de Vlaamse GR-tak in de jaren 1970
werd opgericht. Beirnaert licht die principes
even toe: “Een GR-route moet een landschappelijk
waardevol langeafstandspad
van punt A naar punt B zijn, het moet vlot
bereikbaar zijn met het openbaar vervoer en
wandelaars moeten op regelmatige afstand
overnachtingsmogelijkheid kunnen vinden.
Wat de laatste twee criteria betreft zat het
wel snor, maar we stonden aanvankelijk
toch wel wat sceptisch tegenover de landschappelijke
waarde van onze regio. Maar
we beseften snel: je moet in Vlaanderen niet
op zoek gaan naar ruige, ongerepte wildernis.
De landschappelijke waarde van ons
dichtbevolkte landje ligt erin dat je goed
kan zien hoe mens en natuur elkaar hier
al eeuwenlang beïnvloeden. Weides, akkerland,
aangeplante bossen behoren tot
ons natuurhistorisch patrimonium zoals
de Pyreneeën of de Alpen tot dat van de
Fransen. En steden zijn nu eenmaal altijd
vrij belangrijk geweest in ons land, dus
waarom zou je een historische stadskern
niet landschappelijk interessant kunnen
vinden?”
Van Flanders Fields naar
Voeren
De GR 128 die dwars door Vlaanderen loopt,
illustreert perfect wat Beirnaert bedoelt.
Die slingert zich van de Flanders Fields en
oorlogsgraven rond Menen en Ieper door
de weilanden langs de Leie, naar het Duivelsteen
en de Sint-Baafssite in Gent, om
dan even snel weer in Oost-Vlaamse kouters
te verzeilen. Via het verdronken land
van Schelde en Dender kom je in het heu-