→ 1 Stadsregio regisseert Stedenbaan en Regionale Knooppunten ...

W o n e n b i j K n o o p p u n t e n
‘ Mogelijk maken wat veilig kan’
Zorgen dat zoveel mogelijk mensen op of bij knooppunten kunnen wonen en werken, heeft – zoals uit deze
publicatie mag blijken – veel voordelen. Maar kun je zomaar veilig bouwen langs transportaders waarover
ook gevaarlijke stoffen worden vervoerd? Niet altijd en zeker niet ‘zomaar’, maar er is wel veel mogelijk.
Zo leert een gesprek met Hans Broekhuizen, deskundige op een werkterrein dat in de tijd van Napoleon al
bekend was: externe veiligheid.
Broekhuizen is Teamleider Risicobeheersing bij de
Veiligheidsregio Rotterdam-Rijnmond (VRR). Zijn
team adviseert gemeenten onder andere over veiligheid
rond het vervoer van gevaarlijke stoffen. ‘Met
name in relatie tot de ruimtelijke ontwikkeling rond
de transportassen’, licht Hans toe . ‘Dat zijn er vier:
water, spoor, weg en buisleidingen. Als er iets fout
gaat, zijn dat alle vier bronnen die gevaar op kunnen
leveren voor de omgeving. Er ontstaat door het
transport een risico dat je beheersbaar moet houden.
Daar richt ons advies zich op. Het rijk is al heel lang
bezig met het Basisnet vervoer gevaarlijke stoffen,
met oog voor beide belangen: voor veiligheid, maar
ook voor de mogelijkheden van ruimtelijke ordening.
Het gaat om het vinden van evenwicht. Als
je er zo strak in zit dat je bij elk worst case scenario
concludeert dat daar bijvoorbeeld niet gebouwd kan
worden, dan kun je helemaal niks ontwikkelen. Daar
moet je ergens een middenweg in zien te vinden.”
> Advisering
‘Gemeenten maken bestemmingsplannen, wij
krijgen die op ons bureau en moeten daar iets van
Hans Broekhuizen
30
vinden. Bij de uitwerking van de bestemmingsplannen
krijg je vervolgens te maken met bebouwing. Als
die gepland is in gebieden die zich in het invloedsgebied
van een transportas bevinden, worden we weer
om advies gevraagd.” De overheid onderscheidt een
harde en een zachte norm. De harde norm geldt een
zone rond een transportas waar het persoonlijk risico
zo groot is dat daar in principe niet gebouwd kan
worden. De zachte norm is gebaseerd op het groepsrisco,
het aantal mensen dat slachtoffer kan worden
van een incident. Voor het gebied dat binnen de
zachte norm valt, kan de overheid bebouwing niet
verbieden, maar de ontwikkelaar is wel verplicht
om de noodzaak van de activiteit in die zone aan
te tonen. ‘Ook kan de ontwikkelaar laten zien dat
bebouwing verantwoord is door de maatregelen en
voorzieningen die hij treft.’ ‘Met ons advies zoeken
we steeds naar een modus tussen beide belangen.
Wij kijken bijvoorbeeld of er aanpassingen te plegen
zijn aan een gebouw die de veiligheid vergroten. Of
we geven aan dat het gebouw beter iets verplaatst
kan worden, verder van de transportas af. Soms
richten we ons op advisering over de inrichting van
Advies in praktijk
een gebouw. Als je een school wilt bouwen ergens
aan een Rijksweg kun je dat volgens de zachte norm
niet verbieden, maar je kunt wel zeggen: plaats de
klaslokalen van de jongste kinderen nou niet met de
ramen naar de weg. Maak daar wat kantoortjes en
een keukentje, zodat die kinderen van vier, vijf jaar
niet direct aan een brand worden blootgesteld, wanneer
die mocht ontstaan op de weg.’
> Stokoud vak
‘Op het gebied van interne veiligheid, in en om
gebouwen, is al veel geregeld, onder andere in het
Bouwbesluit en het Bedrijfsbesluit. Daarin zijn de
voorschriften goed vastgelegd. Voor externe veiligheid
is dat allemaal nog niet zo vast omlijnd’, vertelt
Broekhuizen. ‘Juridisch gezien is het nog in ontwikkeling.
Terwijl het vak zelf eigenlijk helemaal niet zo
jong is. Al in de tijd van Napoleon moest een kruitfabriek
van het bevoegd gezag een onderzoek doen
naar de gevaren die de activiteit opleverde. Eigenlijk
is externe veiligheid dus al stokoud. Maar de huidige
wet- en regelgeving eromheen is nog niet klaar, dus
wat dat betreft is het een jong vakgebied. Het duurt
jaren voor dat goed is uitgekristalliseerd.’
Tot die tijd doet ieder advies opnieuw een beroep
op de kennis en ervaring van mensen als Hans
Broekhuizen. Maar ook met een waterdichte wet zal
dat waarschijnlijk niet anders zijn. ‘Met de huidige
wet- en regelgeving is er iets van een grijs gebied,
waarin wij afwegingen maken en die vervolgens
verantwoorden. Mijn standpunt daarin luidt: je moet
het mogelijk maken als het veilig kan. Je moet niet
ieder debat uitsluiten, dat is te rigide. Stel, je plaatst
een gebouw precies buiten de zone van de harde
norm. Staat het daar dan veiliger dan wanneer je
het iets dichter bij de as plaatst, maar dan met een
voorziening? Dat is niet per se het geval. De zone
waarvoor de harde norm geldt, wordt vastgesteld
op basis van een berekening van kans maal effect.
Dat wil niet zeggen dat een incident zich precies aan
de contouren van die harde normering houdt. Er zijn
zoveel dingen waar je rekening mee moet houden,
dat je elk geval apart moet afwegen.’
Voor het gebouw waarin DCMR Milieudienst Rijnmond is gevestigd (zie p. 7),
is gebruikgemaakt van speciaal veiligheidsglas. Tussen twee lagen glas bevindt
zich materiaal dat bij verhitting hittewerend schuim vormt. Hierdoor is het
gebouw in Schieveste beter beschermd tegen een eventuele hevige brand op
de snelweg.