Intro Jullie kennen het spelletje: ik ga op reis en ik neem mee? Leuk ...

Intro
Jullie kennen het spelletje: ik ga op reis en ik neem mee? Leuk om te doen
als je in de auto zit. Dan weet je ook dit: hoe meer je meeneemt, hoe
moeilijker het wordt om nog op reis te gaan. Jezus leert zijn leerlingen ook
zo’n soort les in een gelijkenis terwijl ze op weg zijn naar Jeruzalem. We
staan er bewust bij stil, bij die lijdensweg, in de 40 dagen voor Pasen.
We doen dat omdat wij ook op weg zijn. Naar een nieuw Jeruzalem. Hoe
kunnen we Jezus volgen? Wat hebben we nodig, voor onderweg? Daar
gaan we vanochtend over nadenken. Ik verklap alvast wel dit: kijk eens
om je heen. We reizen samen. En dit is nog maar een voorproefje van al
die mensen met wie we op weg zijn naar de dag waarop Jezus terugkomt.
Begroet elkaar: goedemorgen, fijn dat je er bent!
[…]
De gelijkenis van de onrechtvaardige rentmeester is uit het leven
gegrepen. Jezus had, zou Hij in onze tijd op aarde rondlopen, ook niet veel
moeite hoeven doen om voorbeelden te vinden van mensen aan wie
grote bedragen geld zijn toevertrouwd, die daar verkwistend mee
omgaan. Het zou dan vermoedelijk gaan over CFO’s van banken of
woningbouwcorporaties – mensen die grote geldbedragen beheren in
opdracht van anderen. Het is niet hun geld, ze zijn er om het geld van
anderen verantwoord te beheren.
Maar het is een les. Een voorbeeld. Diegenen die de les moeten leren zijn
juist de gewone mensen, zoals jij en ik. De les vraagt wel om uitleg. Want
op het eerste gezicht zitten er nogal wat tegenstrijdigheden in dit verhaal.
Het gaat over een rentmeester, die goederen verkwist, ontslagen wordt
en een slim plan bedenkt. Vervolgens lezen we dat de rijke baas van de
rentmeester, zijn investeerder prijst vanwege zijn handelswijze.
Jezus trekt er verschillende conclusies uit. 1) Van hoe de rentmeester in
het verhaal omgaat met geld kunnen we leren (vs. 9). Daarop volgt de
algemenere conclusie in vers 10 2): wie betrouwbaar is in het minste , is
ook in het grote betrouwbaar. Toch lijkt het alsof de rentmeester in het
verhaal helemaal niet betrouwbaar handelt. Dat lijkt vreemd. Hoe zit dit?
Laten we beginnen met een beetje uitleg. Dan werken we ons vanzelf een
weg naar de kern van deze les voor de leerlingen, waar wij vanochtend
ook bij horen.
Bij de overdenking van dit bijbelgedeelte kwam ik deze week twee
opvattingen tegen over wat de investeerder doet. De ene wijst erop dat
de bedragen die hij in mindering brengt op de mensen die zijn meester
iets schuldig zijn, waarschijnlijk rentebedragen zijn en dat het vorderen
van rente voor joden verboden was. of in ieder geval dubieus. Er komt
dan het volgende beeld naar voren: door de rente van de schulden af te
trekken, maakt de rentmeester het de mensen naar de zin, werkt hij aan
zijn eigen reputatie èn ontneemt hij zijn baas de mogelijkheid om er echt
een punt van te maken – anders zouden zijn eigen halfbakken praktijken
aan het licht komen. Slim plan dus.
De andere, meer waarschijnlijke uitleg is deze. Van de rijke baas horen we
geen negatieve dingen in het verhaal. Ik ga er dus even vanuit dat hem
niets te verwijten valt. De rentmeester had het beheer over de goederen
van de rijke man. Daar mocht hij dus zelf over beslissen. Zo’n rentmeester
was waarschijnlijk een mengeling van wat wij tegenwoordig CEO en CFO
zouden noemen. Hij ging verkwistend met de goederen die hem waren
toevertrouwd door de goederen uit te lenen aan derden en daarboven
een flinke commissie te vragen: een eigen deel. Iets dat niet ongewoon
was, maar niet in deze mate.

Toen hij werkeloos raakte bedacht hij dit slimme plan: zijn baas zou het
geld terugkrijgen, maar zijn eigen deel mochten de mensen houden. Kijk,
zo maak je vrienden.
We leren dus een paar waardevolle lessen over onze omgang met geld,
goederen, eigendommen. De gaven die wij van God gekregen hebben.
Het is belangrijk dat we die lessen ook leren, want wij zijn ook op weg
naar Jeruzalem. Eigenlijk is Jezus bezig zijn leerlingen te vormen in de
navolging, de navolging van Christus. Hoe ziet dat eruit?
Jezus volgen is het omgekeerde doen van wat de rentmeester in eerste
instantie doet in ons verhaal. Met wat je is toevertrouwd bezig zijn jezelf
te verrijken. Oogkleppen op hebben. Denken aan jezelf. Wat wel de
bedoeling is, is het investeren in anderen. Gek genoeg is dat, wanneer
onze rentmeester door heeft dat hij in trouble is, juist wat hij wèl gaat
doen. En dat wordt dan de les: Dare to share.
Nog even terug naar het begin. Want nu gaan we te snel. Het gaat over
een rijke man die iemand anders zijn eigendommen toevertrouwde. Een
diepere laag in di verhaal is dat het hier gaat over God, die Israël
toevertrouwt wat van Hem is: land, richtlijnen, tempel; een leven onder
zijn zegen. Israël zou een licht voor de volken zijn. En het gaat over Israël
dat bezig is haar erfenis te verkwanselen door in crisistijd, het begint er nu
om te spannen met Jezus onderweg naar Jeruzalem, Jezus als
belangrijkste gave van God te verwerpen.
Maar het gaat tegelijk over het koninkrijk van God. Hoe volg je deze Jezus
nu? Eén: realiseer je dat alles dat je aan mogelijkheden hebt gekregen, dit
verhaal gaat niet alleen om geld en spullen, van God komt. Wij zijn
rentmeesters. Wat je ook hebt, je hebt het gekregen, ontvangen.
Misschien denk je: ik heb zelf verdiend wat ik heb. Hard voor gewerkt.
Veel voor gestudeerd. Maar ga nu eens na: waar komt het vandaan?
Je verstand, je handen, je gezondheid, je leven, de verbanden waarin je
leeft. Het komt allemaal uiteindelijk van God. Het helpt heel erg dat je
leeft, dat je gezond bent, als je geld wilt verdienen … ik bedoel maar.
Vervolgens (2) wil God dat je met wat Hij jou heeft toevertrouwt,
vanzelfsprekend niet met dat van een ander, verantwoord omgaat naar
het gezegde in vers 10. Daar zit nog een ander punt om even bij stil te
staan. Wij hebben in het Nederlands ook een spreekwoord: ‘wie het
kleine niet eert is het grote niet weerd.’ Dat betekent dat als je het kleine
niet kunt waarderen, iets groots ook niet aan jou is besteed. Als ik het
goed aanvoel is dat net niet het punt van vers 10. Want hoe waarderen
wij het kleine en het grote? Wat leren wij onze kinderen? Niet zelden
deze les: om zuinig te zijn. En spaarzaam. Volgens het andere
spreekwoord: wie wat bewaart die heeft wat.
Maar Jezus wil juist dat we de les leren van de rentmeester, ná zijn
ontslag. Niet: wie wat bewaart die heeft wat. Maar wie heeft geleerd op
de goede manier te investeren, díe heeft wat. Dat woordje betrouwbaar
komt ook voor in Lukas 19. In een andere bekende gelijkenis, die van de
talenten. Een koning heeft drie knechten bij wie hij ieder tien drachmen in
bewaring geeft. Let op: degene die alles bewaart wordt streng (!)
veroordeeld. [slide 1] Maar van diegenen die investeren wordt in de
gelijkenis gezegd: ‘omdat je betrouwbaar bent geweest in iets zeer
gerings, geef ik je het bestuur over tien steden.’ (vs. 17).
Betrouwbaar zijn is in de bijbel dus niet bewaren maar juist investeren.
Met geld, mogelijkheden en tijd, kortom de gaven die jíj hebt gekregen
van God. Investeren waarin precies? Nu komen we bij de kern van de les
van Jezus in Lukas 16. Je hoeft niet veel te verdienen om deze les ter harte
te nemen. Echt niet. Als je weinig goed kan investeren, kan je dat ook met
veel. En als je je geld goed gebruikt, dan worden andere, veel
belangrijkere dingen, ook aan jou toevertrouwd. Dat is dus een belofte.

Geld is maar een middel. Het gaat om iets veel groters. Om het principe in
Gods koninkrijk.
Wat zou jij doen met 100.000 Euro? Nou, zegt Jezus in vers 10, dat weet je
als je eerlijk zegt wat je met 100 Euro doet. Of met 1000. Ik kan het
vanmorgen helaas niet mooier maken dan Jezus het zegt in vers 13. Is het
voor me, myself & I dan dien je de Mammon en niet God. Maar heb je ook
geleerd om te geven, dan dien je God. Niets weggeven is diefstal van God
(cf. Maleachi 3,8)!
Geld moet rollen. Onze rentmeester heeft, ook al is hij onrechtvaardig –
vanuit een niet gelovig standpunt dus – begrepen hoe. Hij koopt vrienden
met geld. Een wijze les. Want Jezus zegt hierover: ‘ook ik zeg jullie, maak
vrienden met behulp van de valse mammon, opdat jullie in eeuwige
tenten worden opgenomen wanneer de mammon er niet meer is.’ Let op:
Jezus waarschuwt: de kinderen van deze wereld zijn in dit opzicht
verstandiger dan de kinderen van het licht – terwijl die een eeuwig
perspectief hebben. Met andere woorden: weet waarin je investeert.
Geld is tijdelijk. Bezit is tijdelijk. Gaven en talenten zijn tijdelijk … maak
vrienden.
Als er één ding in deze tijd duidelijk wordt is het wel dit: er bestaan weinig
zekere investeringen in het leven. de werkloosheid loopt op (7.5 pct. in
januari). Banken vallen om. Maar nog los daarvan. Waarom zou je leven
voor werk? Of sparen voor een goed pensioen? Waar gaat het in het
leven echt om? Welk rendement heb je uiteindelijk nodig? Wat rendeert
echt? Vrienden. Dát had onze rentmeester goed begrepen. Zelfs de
kinderen van deze wereld begrijpen dat. Ga je eraan, wordt je gewipt,
moet je bonussen terugbetalen? Wat doe je dan? Dan verplaats je je
investering in iets dat zekerder is. In vrienden. Als je straks niks meer hebt
moet je zorgen dat je nu vrienden maakt.
Pakken we ‘m, de les? Als we onze gaven nú inzetten met de bedoeling
een gemeenschap te vormen, vrienden te maken, hebben we straks
eeuwige gemeenschap. Die eeuwige tenten is een beeld van een eeuwig
leven. Ik weet niet wat voor beeld jij van de hemel hebt, of een eeuwig
leven. Straten van goud, paleizen van kristal? Welnee, ik las van de week
een schitterende preek van Jonathan Edwards: heaven is a world of love. 1
– een plaats van liefde dus.
Paulus schrijft in 1 Korintiërs 13 [slide 2] : ‘De liefde zal nooit vergaan.’ Hij
voegt eraan toe: kennis zal verloren gaan. Mooie woorden zullen
verdwijnen. Wanneer het volmaakte komt, zal wat beperkt is verdwijnen.
Alleen het beste blijft. Je merkt, het gaat allang niet meer over geld. Over
spullen. Maar over vriendschap en gemeenschap. Investeer daarin. Want
je hebt het nodig.
Dat investeren gaat in gebrokenheid. Dat is duidelijk. In onze huwelijken,
gezinnen, families, kringen, zelfs hier in het groot, in de kerk.
Investeringen worden aangevreten door eigenbelang. Of ze zijn eenzijdig,
de investering komt van één kant. Dat is pijnlijk. Maar pak ‘m op als een
belofte. Dat is het evangelie toch? Je bent gemaakt in liefde. En juist door
Jezus Christus zal je dat straks ervaren. Dat is eigenlijk het punt – het is
mogelijk door Jezus.
Eerder, in hoofdstuk 9, had Jezus zijn leerlingen gevraagd: wie zeggen de
mensen dat ik ben? En jullie, wie ben ik volgens jullie? Daarop had Petrus
geantwoord: ‘De door God gezonden messias.’ Vervolgens had Jezus zijn
leerlingen verboden iets hierover tegen iemand te zeggen. Ze hadden
namelijk een belangrijke les nog niet geleerd: ‘De Mensenzoon zal veel
moeten lijden en door de oudsten, de hogepriesters en de
schriftgeleerden worden verworpen en gedood, maar op de derde dag zal
hij uit de dood worden opgewekt.’ Maar … dán, niet eerder.
1 http://www.tabernakel.nl/data/scans-originele-versie/11-01-Origineel.pdf

Daarom … we zijn op reis en we nemen mee … waar beginnen we mee?
Met bekering. En toewijding aan Jezus: ‘Laten wij elkaar liefhebben, want
de liefde komt uit God voort. Ieder die liefheeft is uit God geboren en
kent God. Wie niet liefheeft kent God niet, want God is liefde. En hierin
wordt Gods liefde gekend: God heeft zijn enige Zoon in de wereld
gezonden, opdat we door hem zouden leven.’
Let op Jezus.
Gedraag je als een rentmeester.
Investeer in vriendschap.
[amen]