Kiwoord nr 18 - Koninklijk Instituut Woluwe

maart 2011 - nr 18 4
Symposium 175 jaar K.I. Woluwe
Probleemgedrag in een context van complexe zorg- en onderwijsvragen
Provinciehuis Leuven - 4 februari 2011
Net naast het stationsgebouw van Leuven staat het imposante gebouw van
de provincie Vlaams-Brabant. De meeste personeelsleden kiezen gelukkig
voor het openbaar vervoer. Meer dan 200 medewerkers van het K.I Woluwe
worden er met een kopje koffi e onthaald op deze boeiende studiedag rond
het thema dat hen iedere dag bezighoudt. We verzamelen om 9.30 u. stipt
in het auditorium. We voelen ons terug even student, maar dan wel met
veel meer luxe omringd: het kunstzinnige interieur, de vergaderzaaltjes,
de prachtige raadzaal, de perszaal, enz.
Organisator Peter Lemmens sluit met dit symposium
de evenementen rond ons 175-jarig bestaan af
in stijl! Met een korte inleiding schetst algemeen
directeur Piet Ketele het thema van de dag: in de
voormiddag hopen we van beide sprekers nieuwe
inzichten te krijgen om onze visie en handelen bij
problematisch gedrag te evalueren en zo nodig bij
te sturen. In de namiddag worden we in twee workshops
ingedeeld om het thema verder te exploreren.
De eerste gastspreker, Dirk Deboutte, is als kinder-
en jeugdpsychiater verbonden aan de universiteiten
van Antwerpen en Gent. Deze academicus weet met
zijn boodschap het publiek onmiddellijk te boeien
en laat ons zweten met begrippen als ‘prevalentie,
risicofactoren, delinquentie, psychopathologie,
genetische kwetsbaarheid en contextfactoren’.
Meteen wees hij op een hardnekkig misverstand:
de kerntaken van het buitengewoon onderwijs zijn
niet dezelfde als die van de hulpverlening. Onderwijsmensen
zijn specialisten in het aanbieden van
didactische leerprocessen, leerkrachten zijn niet
opgeleid om leerlingen therapeutisch te behandelen.
Bovendien is het een kleine groep van jongeren
die voor 75 % van de delicten instaan. Dit maakt de
zorg voor deze doelgroep tot een brede maatschappelijke
opdracht. Met een kritische blik overloopt
Deboutte het gespecialiseerde hulpaanbod en het
vaak magere effect ervan. Zelfs na behandeling in
gespecialiseerde settings blijft de psychopathologie
bij 66% van de cliënten aanwezig. Vaak zien we
een aanpak die te klinisch of te gespecialiseerd is
opgezet. De effectiviteit van bijzondere interventies
moet beter worden geëvalueerd, wat betekent
dat binnen onze maatschappij blijven de voornaamste
opvoedingsplekken het gezin en het onderwijs.
Daar bieden zich de kansen om vaardigheden te
ontwikkelen rond bijvoorbeeld agressiecontrole.
De spreker focust graag
in op behandelingen of
therapievormen waarbij
sterker wordt gewerkt
met de betrokken leerling
zijn sociaal netwerk,
1175 7 5
‘de zogenaamde netwerktafels’. Positieve resultaten
groeien wanneer we vertrekken vanuit de betrokkenheid
en acceptatie van ouders en kind. Deboutte
brengt zijn praktijkervaring in: het is ontzettend
belangrijk om kinderen een veilige en stimulerende
omgeving te bieden. Laten we de ouders versterken
in hun pogingen om houvast te krijgen in moeilijke
situaties, ouderschapsbekwaamheid versterken: het
rendeert in alle opzichten en is kosteneffectief.
Niet het zoveelste verhaal van de experts. Wat zijn
de aanwezige vaardigheden of sterktes, kunnen we
van hieruit een positieve evolutie opbouwen? Het
is moeilijk om zo open met ouders en kinderen te
praten. Heel wat hulpverleners moeten hun zienswijze
en aanpak bijsturen. Ook wij kunnen hieruit
lessen trekken. We zijn samen bezig. We voegen er
iets aan toe.
Johan Deklerck, de tweede spreker, is verbonden als
criminoloog aan de katholieke Universiteit van Leuven,
kwestie van de kerk in het midden te houden.
Hij start met een concrete casus en hij nodigt ons
spontaan uit om te reageren. Meteen ontplooien
zich diverse wijzen of niveaus om probleemgedrag
aan te pakken. Eerst schetst Deklerck probleemgedrag
in een ontwikkelingsperspectief bij kinderen
en jongeren waarbinnen de puberteit een belangrijke
periode vormt. Kinderen oefenen al heel vlug
in sociale vaardigheden. Incidenten of confl icten
komen er sowieso. Kinderen vormen zich een identiteit
of zelfbeeld die man of vrouw gebonden is.
Meisjes maken anders ruzie. Een kleine groep jongeren
ontwikkelen een diepere vorm van existentiele
gekwetstheid (10-20 %). Jongeren ontwikkelen
zich dan vanuit een gebrek aan fundamenteel basisvertrouwen.
Ze vinden onvoldoende houvast om
op te bouwen. ‘Hou jij van mij?’ Indringende ervaringen
blijven onverwerkt sudderen. De professor
gebruikt het begrip ‘mentale gijzeling’. Elke mens
heeft existentieel recht op liefde, warmte, geborgenheid.
Als dit niet wordt vervuld, ontstaan vormen
van destructief recht. Ik mag dus kwaad zijn
en destructief. Deze gevoelsdynamiek richt zich op
ouders, familie, signifi cante derden …, maar kan