GEVELBEHANDELING VAN ERFGOED: ERG OF GOED ... - WTA

Dergelijke matrices zijn geen onbekend fenomeen in het vakgebied van de monumentenzorg.
Figuur 36 geeft een voorbeeld. Die matrix geeft de relatie tussen ondergronden (omstandigheden)
en reinigingsmethoden (interventies), waarbij in de matrix zelf de eventuele
schade (de uitkomst) is gepresenteerd. De matrix is dus weliswaar anders opgezet, maar
het doel is vergelijkbaar. Een ‘+’ (geen schade) en een ‘-‘ (schade, direct of op termijn) is
een duidelijke handreiking. Meer dan dat is het echter nauwelijks, want een als ‘+’ gekenmerkte
combinatie biedt zeker geen garantie op een schadevrije uitkomst. De ‘+’ betekent
slechts dat onder veel impliciet veronderstelde omstandigheden een schadevrije behandeling
mogelijk is. Dergelijke matrices kennen we bovendien maar voor een beperkt aantal
typen interventies en, waarop ze ook gebaseerd zijn, de risico’s zelf zijn er niet mee in beeld
gebracht.
In de geneeskunde, met veel empirische data, kunnen dergelijke matrices voor veel typen
aandoeningen en ingrepen zodanig worden gekwantificeerd dat ze ook gebruikt kunnen
worden in gebeurtenissenbomen zoals die van figuur 35. In monumentenzorg zijn we nog
lang niet zo ver. Dat is op zichzelf niet zo erg, want ervaren experts blijken desgevraagd al
samenwerkend wel een heel eind te kunnen komen (zoals figuur 36 laat zien). Kwalijk is
echter wel dat het ontbreken van gegevens die het toe zouden laten om ook statistisch de
problematiek te analyseren en om de risico’s benoembaar in kaart te kunnen brengen, niet
of nauwelijks als een probleem wordt gezien. Monumentenzorgers zijn kennelijk erg gericht
op de praktijk en het zoeken van een oplossing, en missen de behoefte om achterover te
leunen en te analyseren. Wellicht is dat wel de belangrijkste reden waarom hier voor een op
de praktijk gericht publiek allereerst die beschouwende houding wel is ingenomen.
7. Gevelbehandeling
Een van de grootste problemen van gevelbehandeling is misschien wel dat het geen rocket
science is. Mag, om dat te illustreren, allereerst een citaat worden gegeven van een vraag
die op 31 juli van dit jaar door de afdeling Voorlichting van de Rijksgebouwendienst werd
ontvangen: ‘Betreft ergernis onderhoud Binnenhof. Telkens valt het mij weer op als een verslaggever
vanaf het Binnenhof verslag doet en op de achtergrond de verschrikkelijk smerige
pilaren van het Binnenhof zichtbaar zijn. Ons regeringscentrum is toch ook een visitekaartje
van Nederland. Kan daar nu eens iets aan gedaan worden? Zet er eens een hogedrukspuit
op, of maak ze toonbaar op een andere manier. Volgens mij een smet op ons imago. Groeten
van [C.J.M. te D.]’
Zet er gewoon de hogedrukspuit op. Nu kan de arcade in kwestie, die deel uitmaakt van de
achttiende-eeuwse uitbreiding van het Stadhouderlijk Kwartier, wel een stootje verdragen.
Anders dan de rest van de gevel en de attiek, die respectievelijk in Obernkirchener- en Bentheimer
zandsteen zijn opgetrokken, bestaat het buitenoppervlak van de arcade uit Belgische
hardsteen. Een Kärcher, zoals de klager waarschijnlijk voor ogen had, moet echter
toch als een ongeschikt apparaat worden gezien.
Iedereen die dat wil, kan en mag een bedrijf beginnen dat zich op enigerlei wijze met de behandeling
van gevels bezighoudt. Tegen de bewering dat er daardoor veel kaf tussen het
koren zit, zal waarschijnlijk ook geen enkele deelnemer aan deze bijeenkomst bezwaar aantekenen.
Uit de voorgaande paragraaf mag ook opgemaakt worden dat het redelijk noch
verstandig is om altijd voorafgaand aan een ingreep alles uit de kast te halen. Wel is bij de
huidige praktijk de kanttekening te maken dat er nog nauwelijks gereedschap is, om vast te
stellen wanneer je dat nu wel en wanneer je dat niet moet doen.
Dat een goede diagnose een belangrijke voorwaarde is om tot een kwalitatief goede behandeling
te komen hoeft niet uitgelegd te worden. Wanneer de diagnose van een EHBO’er (de
Monumentenwacht, de restauratiearchitect) volstaat en wanneer topspecialisten ingeschakeld
moeten worden is minder evident.
Voorliggend artikel reflecteert bevindingen van een architect en ingenieur, werkzaam in de
monumentenzorg. Het belicht maar een deel van die bevindingen, zoals blijkt wanneer men
figuur 22 paart aan het hier naar voren gebrachte. Gevelbehandeling erg of goed? zo werd
- 24 -