Werk van gewone mensen: - Economy and Society of the Low ...

More documents

Recommendations

Info

ouwvakkers-dagloners en de doorsnee-inwoners van de stad nog groter geweest zijn. 46 In de sociale rangorde situeren de bouwvakkers zich ergens tussen het 23 ste en het 37 ste percentiel. In tegenstelling tot wat de hierboven meegedeelde gegevens lijken te suggereren, handhaven de leidekkers zich in de sociale hiërarchie. 47 Timmerlieden en metselaars, de twee groepen waarvoor ook de meeste waarnemingen beschikbaar zijn, leiden terreinverlies. (Metselaar, ’s-Hertogenbosch, luchtboogbeeld Sint-Jan). 6. Voorlopige besluiten De besluiten van deze denkoefening kunnen niet anders dan zeer voorzichtig geformuleerd worden. De hierboven meegegeven cijfers en berekeningen laten namelijk niet veel meer toe dan een eerste, impressionistische schets van nieuwe resultaten en potentiële onderzoeksperspectieven. 46 Daarbij houden we best ook rekening met de mogelijkheid dat bouwvakkers –ceteris paribus- allicht zelf ‘beter behuisd’ waren dan burgers met een voor het overige vergelijkbaar sociaal-economisch profiel. 47 Merk evenwel op dat de berekeningen voor 1505/06 op slechts vijf waarnemingen gebaseerd zijn! - 14 -
Het eerste, en misschien wel belangrijkste, besluit draagt een methodologische handtekening. In het kwantitatieve onderzoek naar sociale stratificaties in de preïndustriële samenleving werd té vaak vertrouwd op enkele toegankelijke maar misleidend-eenvoudige methodes. De Gini-coëfficiënt heeft immers het grote nadeel dat het vooral een rijkemensenmaatstaf is, die geen recht doet aan de sociale diversiteit in de preïndustriële stedelijke samenlevingen van de Zuidelijke Nederlanden. Er is dringend nood aan nieuw onderzoek waarin het beschikbare fiscale materiaal met een frisse blik wordt herbekeken en waarin maatstaven worden ontwikkeld die gevoelig zijn voor verschuivingen binnen de lagere echelons en de middengroepen van de samenleving. Toegepast op ’s-Hertogenbosch levert een eerste alternatieve benadering alvast enkele opmerkelijke resultaten op. In de literatuur wordt immers vooral de extreme ongelijkheid beklemtoond: met een zeer smalle, schatrijke top en een heel brede basis van onvermogenden. Hoe ongelijk de inkomens en vermogens ook verdeeld waren, deze stad kenmerkt zich evenzeer door de grote diversiteit van haar (vanuit fiscaal oogpunt) sociale ‘middengroepen’. Boven het niveau van de geschoolde metselaars botsen we immers op erg rijke, gediversifieerde maatschappelijke middengroepen. Niet zozeer de scholingsgraad, maar wel het kunnen beschikken over (al dan niet vlottend) kapitaal was een belangrijke factor bovenaan de sociale ladder, vandaar de grote aanwezigheid van commerciële beroepen aan de top van de sociale piramide. In 1547 betaalde de doorsnee-kramer (mediaan) een huishuurgeld dat 2.5 keer zo groot was als dat van de metselaars. In 1552 was deze verhouding zelfs 3.6! De werkelijke inkomensspanning situeerde zich ongetwijfeld ergens tussenin. 48 Die vaststelling heeft voor het sociaal-economisch-historisch onderzoek grote consequenties. In de enige momenteel beschikbare schatting van de nationale rekeningen voor de zestiende-eeuwse Zuidelijke Nederlanden werden de verzorgende beroepen en de dienstensector stiefmoederlijk behandeld. 49 Ook de tientallen kleinere kooplui en ambachtslieden zoals vettewariërs, oudkleerkopers, kramers, kuipers, tingieters, ketelmakers en meerseniers, creëerden –te oordelen naar hun inkomenspositie- echter een aanzienlijke toegevoegde waarde. In afwachting dat deze beroepen en sectoren de aandacht krijgen die ze verdienen, kunnen belastinglijsten zoals degene die we hier bestudeerden, helpen om een eerste idee te vormen van het economische belang van de stedelijke middengroepen. 50 De resultaten bleken niet alleen leerrijk voor een beter inzicht in de opbouw van de maatschappij (het statische perspectief). Ook vanuit diachronisch oogpunt leidt een alternatieve aanpak tot een herziening van de 48 B.BLONDE, De sociale, p.183-184 en 193-194. 49 J.BLOMME, E.BUYST & H.VAN DER WEE, The Belgian Economy in a Long-Term Perspective, in A.MADDISON & H.VAN DER WEE (eds.), Economic Growth and Structural Change, Milaan, 1994, p.77-96. Zie de opmerkingen in dat verband door J.L.VAN ZANDEN, Early modern economic growth. A survey of the European economy, 1500-1800, in M.PRAK (ed.), Early Modern Capitalism. Economic and social change in Europe, 1400-1800, London; New York, p.76. 50 C.LIS & H.SOLY, Armoede, p. 87. - 15 -
Page 1 and 2: 1. Inleiding Bossche bouwvakkers en
Page 3 and 4: tegenovergestelde beeld op van een
Page 5 and 6: in verhouding tot zijn of haar maat
Page 7 and 8: Lorenzverdelingen hebben met andere
Page 9 and 10: dusver in de economische en sociale
Page 11 and 12: ijzonder en het ‘theoretische’
Page 13: moeten we er rekening mee houden da
Page 17 and 18: Dat de ongelijkheid binnen de midde
Page 19: 350 300 250 200 150 100 50 0 Grafie

Werk van gewone mensen: - Economy and Society of the Low ...

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?