Werk van gewone mensen: - Economy and Society of the Low ...

ladder een heel stuk onder het niveau van de doorsnee-Bosschenaar (mediaan
belastingbetaler) belandde. Dat bouwvakkers inderdaad erg ‘gewone’ mensen
zijn, strookt overigens met de beschikbare gegevens voor Antwerpen, waarvan
we eerder al suggereerden dat het zich relatief gemakkelijk én goedkoop met
bouwvakkers kon bevoorraden binnen de regionale economie. 59
Hoewel uiterste voorzichtigheid geboden is, heeft het er momenteel alle
schijn van, dat de metselaars en hun knechten in de bouwsector klappen
incasseerden tussen het begin en het midden van de eeuw. Hun relatieve
achteruitgang in de sociale hiërarchie valt samen met de erosie van hun
loonkoopkracht door de aanhoudende prijsstijgingen. 60 Ook de invloed van een
verminderde bouwactiviteit zelf mag echter niet uitgesloten worden. 61 De
sociale positie van de modale Bosschenaar hield (iets?) beter stand.
Tenslotte nog dit. Sociale ongelijkheid is een erg dynamisch en complex
gegeven, waarbij niet alleen de taal van de cijfers kan worden gesproken.
Maarten Van Dijck toonde recent nog aan, dat zelfs op het Brabantse platteland
van de zestiende eeuw sociale ongelijkheden door verenigingen gereproduceerd
werden in veranderende beleefdheidsnormen en omgangsvormen. 62 Het was
niet de bedoeling van deze bijdrage om met een reusachtige cijferdans vol
estimates en guestimates het debat over levenstandaard en sociale
ongelijkheden te herleiden tot een louter kwantitatieve discussie. Wel moge
duidelijk zijn, dat de gewone man en de sociale geschiedenis gebaat blijven bij
een studie van de economische achtergrond van maatschappelijke
ongelijkheden en onevenwichten. Daarbij zal de nodige aandacht moeten
worden besteed aan interregionale vergelijkingen én ontwikkelingen over de
lange termijn. Ook in dat opzicht was dit artikel niet meer dan een bescheiden
aanzet tot grondiger en vernieuwd onderzoek. De ‘gewone man’ verdient het.
59 B.BLONDÉ & R.VAN UYTVEN, De smalle, p.149-150.
60 E.SCHOLLIERS, Le pouvoir d’achat dans les Pays-Bas au XVIe siècle, in Album offert à
Charles Verlinden à l’occasion de ses trente ans de professorat, Gent, 1975, p.305-330.
J.MUNRO, Money, Wages and Real Incomes in the Age of Erasmus, in Erasmus. Letters 1658
to 1801. January 1526-March 1527, Toronto, 2003, p.636-638. R.VAN UYTVEN &
B.BLONDÉ, Consumptie, p. 120-121. J.L.VAN ZANDEN, Tracing, p. 657.
61 Te denken valt daarbij niet alleen aan het ‘stilvallen’ van enkele grote bouwwerven (J.VAN
OUDHEUSDEN, De Sint Jan van ’s-Hertogenbosch, Zwolle, 1985, p.41-45), maar ook en
vooral aan de particuliere woningbouw die tot de jaren twintig ongetwijfeld de vruchten
plukte van de stevige demografische groei en economische voorspoed van de stad.
62 M.F. VAN DIJCK, Het verenigingsleven op het Hagelandse platteland. Sociale polarisatie en
middenveldparticipatie in de 17de en 18de eeuw, ter perse.
- 18 -