Darde Klokke nr 153 - Historische Kring Ommen

St. Jorishoeve
Het oude Besthmen
het Besthmenerveld
door Dick de Boer / Gerko Warner
Het noordwestelijke deel van Besthmen was vroeger een uithoek: heide, struikgewas, wat
zandverstuiving en bos – nauwelijks bebouwing. Op de kaart van 1901 zien we alleen het
huis op de hoek van de huidige Wolfskuilstraat en de Wolfskuillaan van (1930) Meijering
Wel liep er de weg van Ommen naar het zuiden: na het tolhuis splitste deze zich naar links
(den Ham) en min of meer rechtdoor (Lemele), net zo als nu eigenlijk nog. Aan deze weg
waren al wel enige huizen zoals het net gebouwde Hei en Dennen. Maar verder was hier
woestenij, gemeenschappelijke gronden, jachtgebied. Het gebied ten westen van de Hammerweg
stond en staat bekend als De Wolfskuil. Het woordenboek geeft voor dit woord
verschillende betekenissen: een afgedekte kuil om wolven te vangen of een put met militaire
functie lijkt op dit terrein minder van toepassing. Maar omdat het een glooiend terrein
betreft dat bovendien vlakbij Het Laar is gelegen lijkt de derde betekenis de minst
onwaarschijnlijke: een diepte aan het einde van een parkachtige omgeving om de toegang
te bemoeilijken maar zonder het uitzicht te belemmeren. Of is dit toch wat te modern gedacht?
Hoe lang bestond die naam al voor dit gebied?
De Wolfskuil hoorde bij het Besthmenerveld,
het onontgonnen deel van de marke en het zal in
1853 bij de verdeling grotendeels naar Het Laar
zijn gegaan. Jonkheer Ocker Repelaer van Driel
kocht in 1939 28 ha. Voor een goed doel: het
opvangen van bleekneusjes uit de Randstad. Via
het Leger des Heils konden zij hier aansterken in
een kindersanatorium. De Blokhut, het Open
Luchttheater, de Repelaerhoeve zijn bekende
namen in dit gebied. Tijdens de Tweede Wereldoorlog
werd het gevorderd door de Duitsers, in
1947 brandde een groot deel af. Reeds kort hierna
werd het weer opgebouwd zij het dat de gemeente
Ommen in de jaren vijftig een gedeelte
overnam en met flinke winst bouwkavels uitgaf
aan de gegoede burgerij. Thans is nog 16 ½ ha.
als vakantiecentrum De Wolfskuil ten gebruike van de Jonkheer Repelaer van Drielsstichting
(HRS) met drie groepsaccomodaties, twee groepskampeerterreinen benevens enkele
individuele kampeerveldjes – met voorrang voor bovengenoemde doelgroep.
De situatie van het noordwestelijke deel van Besthmen veranderde ingrijpend aan het begin
van de twintigste eeuw: in 1897 startte J.G.Kramer jr. een boterfabriek in een houten
gebouw aan de Hammerweg. Hij had drie werknemers onder wie A.Gort, wiens zoon Willem
later melkventer werd. In 1903 kwam de spoorlijn Zwolle-Ommen gereed, in 1905
werd ook het vervolgstuk naar Mariënberg (richting Emmen) voltooid. Kort daarop werd
de boterfabriek verkocht aan A. Lubberink en in 1910 werd er een Coöperatie van gemaakt
waaraan 241 boeren uit de omgeving meededen. De eerste voorzitter was H. Batterink.
De ‘coöperatieve stoomroomboterfabriek De Vechtstreek’ groeide daarna uit tot een
bloeiende onderneming die in de jaren ’30 een fikse uitbreiding kreeg. Zoals bekend draait
de fabriek nog steeds en produceert ze vooral melkpoeder. Een derde verandering vond
plaats aan de rand van het gebied: de kanalisatie van Vecht en Regge met gevolgen voor
eigendomsverhoudingen en beweiding.
Spoor en fabriek hadden uiteraard een toename van bebouwing tot gevolg. Er werd een
station gezet (het hele traject Ommen-Emmen kreeg stations naar ontwerp van Eduard
Cuypers) en voor het personeel van het spoor en van de fabriek verrezen woningen. Toch
waren enkele villa’s van de elite hieraan voorafgegaan. Al gauw volgden de thans nog
10