Download verhaal (28,5MB) - Blaauwlakenblok

De vollers behoorden tot de ‘roerigste lieden’ van de maatschappij en dreigden regelmatig met
stakingen (een ‘ledichganck’) om looneisen kracht bij te zetten. Het kwam ook voor dat zij helemaal
stopten met werken bij een bepaalde werkgever. Bij zo’n ‘uitganck’ pakten de vollers hun biezen en
werkten ze, soms voor een aantal maanden, in een andere stad.
Vollers en ververs
'En nou ick versta, dat de vullers ouwe pis koopen, Nou wil ick me water so licht veerdig niet meer
laten loopen.' (uit: ‘de Spaanse Brabander’, Bredero).Voor een stuiver per halve emmer konden
mensen hun urine verkopen. Urine werd gebruikt bij het wassen, vollen en verven van de wol.
In urine zit ammoniak. Het laken werd in een kuip met urine gedaan. De chemische stof ammonia
zorgt ervoor dat de vezels van de wol rechtop gaan staan. Door het langdurig stampen haken de
vezels van de wol in elkaar. Daardoor wordt de stof vervilt. Vilt is dus samengeperste wol.
Ook wordt de verfstof door het ‘vollen’ duurzaam aan de lakense stof gehecht.
Vanaf de 17e eeuw werd het vollen ook door volmolens gedaan. Dit konden tredmolens zijn of
molens die werden aangedreven door paarden.
Vollers kerkraam 15de eeuw, collectie: Historisch Openluchtmuseum Eindhoven
Ververs
Tot in de 16 de eeuw werd de kennis over het wolverven overgebracht door overlevering. De
verversgilden bewaarden hun geheimen. Het textielverven was een met mystiek omgeven arbeid.
Laken werd meestal effen gekleurd. Voor blauw laken werd als verfstof de plant wede gebruikt.
Nadat de blauwververs water door een aantal toevoegingen hadden verzacht, werd een geknede bal
van de wedeplant toegevoegd. Later werd voor het blauw kleuren indigo uit Indië geïmporteerd.
101