Achter de hand (2008) - Nibud

5. Psychologische factoren
5.1 Inleiding
In het voorgaande hebben we gekeken naar de invloed van achtergrondkenmerken op
verschillende vermogensdefinities. We hebben ons daarbij beperkt tot duidelijk
meetbare kenmerken van het huishouden.
Als we willen komen tot een eenvoudig advies voor huishoudens over de aan te houden
financiële buffer, dan moet dat afhangen van kenmerken van het huishouden die voor
het huishouden gemakkelijk te achterhalen zijn, zoals inkomen, huishoudsamenstelling
en leeftijd.
Waarschijnlijk zijn er ook andere, minder makkelijk te achterhalen, kenmerken van het
huishouden die een rol spelen bij de verschillende vermogensdefinities. Vooral
psychologische concepten kunnen van belang zijn. Het valt bijvoorbeeld aan te nemen
dat risicomijdende huishoudens een grotere buffer aanhouden dan risicozoekende
huishoudens. En wellicht maken huishoudens die vinden dat ze een goede financiële
opvoeding hebben gehad, minder schulden.
De DNB Household Survey die in hoofdstuk 5 is gebruikt (CentERdata, 2006), bevat
ook een vragenlijst met economisch-psychologische vragen. De gegevens hiervan
gebruiken we in dit hoofdstuk. Daarmee kijken we of er een verband bestaat tussen
bepaalde psychologische aspecten en het vermogen.
5.2 De dimensies
De vragenlijst in de DNB Household Survey bevat een groot aantal stellingen. Met
behulp van een factoranalyse hebben we de antwoorden op deze stellingen
teruggebracht tot zestien dimensies. In onderstaand overzicht geven we onze duiding
van deze dimensies. Dit doen we aan de hand van een beschrijving van het type
respondenten dat hoog scoort op de betreffende dimensie.
1. Spaarders: men vindt sparen belangrijk om iets achter de hand te hebben
voor onvoorziene omstandigheden. Lenen wijst men af.
2. Spaarders voor de kinderen: deze personen sparen om de kinderen te
helpen en om een erfenis na te laten.
3. Optimisten: deze personen leven in het heden, maar maken zich geen
zorgen over de toekomst, omdat ze denken dat eventuele problemen
opgelost kunnen worden.
4. Toekomstgerichten: dit zijn de planners die sterk bezig zijn met wat de
toekomst gaat brengen en hoe ze daar op in kunnen spelen.
Achter de hand/ 42