WATERPLAN WESTERWOLDE - Hunze en Aa's

2. Westerwolde nu en in de toekomst
2.1 Gebiedsbegrenzing
Het gebied van het Regionaal Waterplan Westerwolde strekt zich uit van Ter Apel in het zuiden tot de
monding van de Westerwoldse Aa in de Dollard in het noorden en van de schans Bourtange in het
oosten tot Stadskanaal in het westen (kaart 1). De oostgrens valt samen met de landsgrens tussen
Nederland en Duitsland. Het gebied is circa 41.000 ha groot. Het plangebied omvat het grondgebied
van de vier gemeenten Reiderland, Bellingwedde, Vlagtwedde en Stadskanaal. Deze vier gemeenten
vallen voor het grootste deel in het watersysteem Westerwolde. Dit stelsel van onderling verbonden
watergangen watert uit bij Nieuwe Statenzijl in de Dollard. Een deel van de gemeente Reiderland valt
in het watersysteem Fiemel dat uitwatert bij gemaal Fiemel in de Dollard. Delen van Bellingwedde en
Stadskanaal vallen binnen het watersysteem Veenkoloniën, dat afwatert op het Winschoterdiep.
2.2 Karakter van het gebied
Het stroomgebied Westerwolde is van oorsprong een bekenstelsel dat uitmondt in de Dollard. Binnen
het stroomgebied worden grote hoogteverschillen en verschil in bodemsamenstelling aangetroffen.
Het zuidelijkste punt, Ter Apel, ligt op 12 m. + NAP en in het noorden ligt Nieuweschans op 1 m. –
NAP (kaart 2). Naast het hoogteverschil varieert ook het bodemtype over het gebied. In het noorden
komen overwegend kleigronden voor, die in het verleden zijn ontstaan door invloed van de zee.
Karakteristiek voor de kustzone is het dijkenlandschap van de eeuwenlange inpolderingen. Naar het
zuiden toe liggen de zand- en veengronden. Het veen is op veel plaatsen afgegraven tot de
zandbodem door grootschalige ontginning van het veengebied in 19e en 20e eeuw. Het
oorspronkelijke beekkarakter is door kanalisatie van de beken sterk aangetast.
Het grondgebruik in het gebied is overwegend agrarisch. De gemeente Reiderland is een kleigebied
waar met name grote akkerbouwbedrijven zijn gevestigd en de laatste jaren steeds meer
veehouderijen. In het bovenstroomse zand- en veengebied van Westerwolde is de landbouw
kleinschaliger. In dit deel van het stroomgebied komt verbreding van landbouwactiviteiten steeds meer
voor in de vorm van recreatie, natuurbeheer of verkoop van eigen producten.
In Westerwolde komt veel natuur voor, langs de beekdalen en in de buurt van de Blauwestad. Het
huidige peilbeheer en waterhuishoudkundige inrichting van watersysteem Westerwolde is nu nog
vooral gericht op de landbouw (snel afvoeren van water bij regenval en aanvoer van water bij
droogte), maar er is steeds meer aandacht voor de wensen vanuit de natuur (natuurlijke fluctuatie: nat
in herfst en winter en droog in zomer).
2.3 Autonome ontwikkelingen/r.o.-ontwikkelingen
2.3.1 Regionaal
Het watersysteem Westerwolde is een gebied waar veel ontwikkelingen spelen. Zeer actueel is de
inrichting van de Ecologische Hoofdstructuur van de Ruiten Aa door de Dienst Landelijk Gebied, de
provincie Groningen, het waterschap en natuurbeschermingsorganisaties. De Ruiten Aa wordt anders
ingericht en omliggende landbouwgronden worden omgezet in natuur.
10