WATERPLAN WESTERWOLDE - Hunze en Aa's

WATERPLAN WESTERWOLDE
Eindconcept, Veendam, februari 2008
1

Inhoudsopgave
0. Samenvatting.............................................................................................................................. 4
1. Inleiding ...................................................................................................................................... 6
1.1 Aanleiding............................................................................................................................... 6
1.2 Doelstelling ................................................................................................................................. 6
1.3 Aanpak ................................................................................................................................... 7
1.3.1 Geldigheidsduur van het waterplan ................................................................................... 7
1.3.2 Uitgevoerd onderzoek........................................................................................................ 7
1.3.3 Proces................................................................................................................................ 7
1.4 Opzet waterplan ..................................................................................................................... 8
2. Westerwolde nu en in de toekomst .......................................................................................... 10
2.1 Gebiedsbegrenzing .................................................................................................................. 10
2.2 Karakter van het gebied ........................................................................................................... 10
2.3 Autonome ontwikkelingen/r.o.-ontwikkelingen..................................................................... 10
2.3.1 Regionaal......................................................................................................................... 10
2.3.2 Lokaal .............................................................................................................................. 11
2.4 Kader voor de toekomst voor Westerwolde......................................................................... 12
2.5 Wensen vanuit de omgeving................................................................................................ 14
2.6 Samenvattend gezamenlijk wensbeeld voor Westerwolde.................................................. 14
3. Strategie korte termijn (2015)................................................................................................... 16
5. Wateroverlast ........................................................................................................................... 19
5.1 Regionale wateropgave ....................................................................................................... 19
5.1.1 Overstroming vanuit de boezem...................................................................................... 19
5.1.2 Inundatie vanuit de kleinere watergangen....................................................................... 20
5.1.3 Reguliere wateropgave.................................................................................................... 22
5.2 Stedelijke wateropgave........................................................................................................ 23
5.2.1 Wateroverlast vanuit het oppervlaktewater ..................................................................... 23
5.2.2 Wateroverlast vanuit de riolering = Water op straat ........................................................ 25
5.2.3 Grondwateroverlast ......................................................................................................... 27
6. Watertekort ............................................................................................................................... 28
6.1 Verdroging............................................................................................................................ 28
6.2 Droogte(schade) .................................................................................................................. 29
7. Waterkwaliteit ........................................................................................................................... 30
7.1 Europese Kaderrichtlijn Water (KRW) ................................................................................. 30
7.2 Grondwater........................................................................................................................... 33
7.3 Stedelijk water .......................................................................................................................... 33
7.4 Waterbodems ........................................................................................................................... 34
8. Recreatie & beleving ................................................................................................................ 36
9. Strategie lange termijn.............................................................................................................. 38
9.1 Op te lossen kwesties voor de lange termijn............................................................................ 38
9.2 Vasthouden van 3 miljoen m 3 water......................................................................................... 38
9.3 Beperken van waterbehoefte en waarborgen wateraanvoer ................................................... 39
9.4 Lange termijn ambitieniveau voor de KRW .............................................................................. 39
10. Organisatie en communicatie................................................................................................... 40
10.1 Samenwerking ..................................................................................................................... 40
10.2 Communicatie ...................................................................................................................... 41
11. Monitoring en evaluatie ............................................................................................................ 43
12. Beheer en onderhoud............................................................................................................... 44
2

13. Consequenties voor de betrokken partijen............................................................................... 46
13.1 Waterschap .......................................................................................................................... 46
13.2 Gemeenten........................................................................................................................... 46
13.3 Provincie............................................................................................................................... 47
13.4 Landbouw............................................................................................................................. 47
13.5 Natuur................................................................................................................................... 48
13.6 Bedrijven .............................................................................................................................. 48
13.7 Recreatie.............................................................................................................................. 48
14 Kosten van het waterplan......................................................................................................... 49
15. Achtergronddocumenten .......................................................................................................... 50
Bijlagen .............................................................................................................................................. 51
Bijlage 1 Begrippenlijst....................................................................................................................... 52
Bijlage 2 Betrokken bij het waterplan................................................................................................. 53
Bijlage 3 Woningbouwprogramma’s gemeenten ............................................................................... 56
Bijlage 4 Toelichting stedelijke wateropgave stedelijke kernen......................................................... 59
Bijlage 5 Stedelijke wateropgave landelijke kernen........................................................................... 62
Bijlage 6 Reeds afgekoppeld areaal gemeenten............................................................................... 63
Bijlage 7 Notitie grondwateroverlast .................................................................................................. 64
Bijlage 8 Waterkansenkaarten........................................................................................................... 67
Bijlage 9 Vaar-, zwem- en viswateren Westerwolde ......................................................................... 68
Bijlage 10 Klachtenafhandeling Regionaal Waterplan Westerwolde................................................. 69
Bijlage 11Checklist watertoets........................................................................................................... 71
Bijlage 12 Worksheets top tien maatregelen ..................................................................................... 72
Bijlage 13 Actie- & uitvoeringsprogramma – Waterschap Hunze & Aa’s .......................................... 85
Bijlage 14 Actie- & uitvoeringsprogramma – gemeente Bellingwedde.............................................. 89
Bijlage 15 Actie- & uitvoeringsprogramma – gemeente Reiderland.................................................. 92
Bijlage 16 Actie- & uitvoeringsprogramma – gemeente Stadskanaal ............................................... 95
Bijlage 17 Actie- & uitvoeringsprogramma – gemeente Vlagtwedde ............................................... 98
Bijlage 18 Kaarten............................................................................................................................ 101
Bijlage 19 Maatregelentabel KRW en WB21 maatregelen.............................................................. 102
3

0. Samenvatting
Het Waterschap Hunze en Aa’s heeft samen met de gemeenten Bellingwedde, Reiderland, Stadskanaal
en Vlagtwedde het Regionaal Waterplan Westerwolde opgesteld dat zowel een watersysteemplan
vormt voor het watersysteem Westerwolde als een waterplan voor de vier gemeenten. Dit plan
vormt de onderlegger voor de watertoets, de toets die wordt gehanteerd voor nieuwe ruimtelijke
ontwikkelingen. Voor het waterschap vormt het de onderlegger voor de jaaractiviteiten en het
Beheersplan van het waterschap en het Stroomgebiedbeheersplan van de KRW. Dit plan voldoet aan
de eisen van het Regionaal Bestuursakkoord Water (RBW) om het watersysteem in het landelijke en
het stedelijke gebied op orde te krijgen en op orde te houden op voor de onderwerpen wateroverlast
en watertekort, rekening houdend met de klimaatsverandering. Het RBW vraagt concreet om locaties
voor kleinschalige waterberging, toetsing van de inundatienormen, uitwerking van de opgave voor
verdroging, analyse van droogte. grondwateroverlast, water op straat en functioneren riolering en het
invullen van de stedelijke wateropgave. Al deze zaken zijn opgenomen in het waterplan. Tevens zijn
de consequenties van de nieuwe Europese eisen voor de waterkwaliteit geanalyseerd. Voor de KRW
zijn echter nog geen maatregelen opgenomen, omdat de KRW-maatregelen pas in 2007 worden
uitgewerkt. Het plan is in nauw overleg met de omgeving tot stand gekomen.
In het watersysteem Westerwolde blijken al veel projecten in uitvoering of uitgevoerd te zijn die
bijdragen aan het oplossen van de geconstateerde wateropgaven. De inspanningen van de afgelopen
jaren van de gemeenten, het waterschap en andere partijen werpen haar vruchten af.
Het project Westerwolde Schoon! heeft ervoor gezorgd dat de rioleringssituatie is verbeterd waardoor
de kans op water op straat is afgenomen en de waterkwaliteit is verbeterd. Tevens zijn er kansen
benut om water langer vast te houden.
Daarnaast wordt momenteel de Ecologische Hoofdstructuur (EHS) ingericht. De inrichting van de EHS
is essentieel voor het oplossen van diverse wateropgaven. Met de EHS wordt de verdroging van de
natuurgebieden opgeheven en wordt tot 2025 voldoende water vastgehouden om de
klimaatsverandering op te vangen. Tevens wordt met de inrichting van de EHS bijgedragen aan het
verbeteren van de ecologische toestand van de Ruiten Aa voor de Europese Kaderrichtlijn Water
(KRW). Daarnaast draagt de EHS bij aan de versterking van recreatie en beleving rondom de Ruiten
Aa. Een optimale en tijdige uitvoering van de EHS verdient daarom aandacht van alle betrokken
partijen.
Naast de uitvoering van al geplande maatregelen, moeten maatregelen worden genomen om
knelpunten op te lossen betreffende inundatie vanuit kleinere watergangen, grondwateroverlast,
regulier peilbeheer en de grote hoeveelheid slib in diverse wateren. Voor grondwateroverlast,
inundatie- en baggerknelpunten is in 2007 nader onderzoek nodig voordat een maatregelenplan kan
worden opgesteld. Hiervoor worden onderzoekskosten opgenomen. Eind 2007 zijn concrete
maatregelen bekend.
Het waterplan bevat concrete projecten voor kleinschalige waterberging, in natuurgebieden langs de
EHS, maar ook in stedelijke gebieden. Aanvullend op deze technische maatregelen worden ook
communicatie en organisatorische acties benoemd ten einde de samenwerking tussen overheden en
andere partijen te verbeteren en de bewustwording over de eigen bijdrage aan de wateropgaven te
vergroten.
Met de maatregelen is het watersysteem op orde gebracht. Om het systeem op orde te houden zal bij
iedere ontwikkeling door zowel provincie, waterschap als gemeente kansen gegrepen moeten worden
om de wateropgaven verder in te vullen. Bij nieuwe bouwplannen kan de watertoets daarbij van dienst
4

zijn. Een duidelijke opgave voor de lange termijn is de opgave 3 miljoen m 3 water vast te houden om
de verwachte extra neerslag op te kunnen vangen.
Ecologie en waterkwaliteit
In het kader van de Europese Kaderrichtlijn Water (KRW) heeft het waterschap de ambities, doelen,
maatregelen en kosten geformuleerd voor de waterlichamen in het gebied. Het gaat hierbij om de
volgende waterlichamen:
• Kanalen Westerwolde;
• Runde / Ruiten Aa / Westerwoldsche Aa Zuid;
• Mussel Aa / Pagediep;
• Westerwoldsche Aa Noord.
Conform de KRW dient in 2015 de gewenste en goede ecologische toestand in deze waterlichamen te
zijn bereikt. Uit een vergelijking van de gewenste ecologische toestand met de huidige toestand blijkt
dat voor 3 van 4 waterlichamen maatregelen nodig zijn om de gewenste toestand in 2015 (of uiterlijk
in 2027 na doelverlaging- en fasering) te bereiken. De belangrijkste knelpunten voor het bereiken van
de gewenste toestand zijn het nutriëntengehalte van het water en de harde inrichting van de oevers.
De belangrijkste maatregelen die het waterschap voorstelt voor het bereiken van de goede
ecologische toestand is de inrichting van de EHS Westerwolde, de natuurvriendelijke inrichting van
oevers (totaal 25% van de oevers) al dan niet in combinatie met het Masterplan Kaden. Naast deze
waterkwaliteitsmaatregelen blijft ook het huidige waterkwaliteitsbeleid van kracht. Dit betekent dat
uitvoering wordt gegeven aan de landelijke mestwetgeving en een aantal lozingsbesluiten.
Organisatie en communicatie
Het watersysteemplan is opgesteld in afstemming met belangenorganisaties in de omgeving. Ook in
de toekomst zal bij de uitvoering van het watersysteemplan gecommuniceerd worden met
belanghebbenden in de omgeving. Hiervoor wordt een communicatieparagraaf opgesteld. Verder
wordt de klachtenafhandeling verbeterd en zal er voor inwoners van het gebied een belevingsdag
worden georganiseerd.
Conclusie
Over het algemeen kan worden gesteld dat het watersysteem goed op orde is. Middels lopende
maatregelen worden een aantal knelpunten opgelost. Naar de toekomst toe zijn er wat betreft
waterkwantiteit enkele aandachtspunten. De Kaderrichtlijn Water zal de komende jaren een
behoorlijke stempel drukken op het waterkwaliteitsbeleid en de maatregelen die zullen worden
genomen. In stedelijk gebied is het belangrijkste item de komende periode de uitwerking van de
stedelijke wateropgave om ook in de toekomst droge voeten te houden in de bebouwde gebieden.
Er is een top 10 van maatregelen en acties samengesteld die komende jaren met prioriteit worden
uitgevoerd:
1. Optimale uitvoering Ecologische Hoofdstructuur Westerwolde
2. Opstellen plan van aanpak inundatie-knelpunten
3. Communicatie ten behoeve van verbeteren samenwerking en bewustwording
4. Verbetering klachtenafhandeling
5. Analyse grondwateroverlast en opstellen plan van aanpak knelpunten grondwateroverlast
6. Analyse baggerknelpunten in lokale en regionale wateren en aanwijzen doorgangsdepots
7. Kansen benutten voor het vasthouden van water op de lange termijn (2050)
8. Aanpassen Gemeentelijke Rioleringsplannen en discussie acceptatie water op straat
9. Oplossen knelpunten regulier peilbeheer en discussie acceptatie ander peilbeheer
10. Invullen stedelijke wateropgave
5

1. Inleiding
1.1 Aanleiding
De wateroverlast in de jaren negentig heeft laten zien dat Nederland nog niet is voorbereid op de
toekomst. Door de klimaatverandering en de toename van het verhard oppervlak wordt de kans op
wateroverlast steeds groter. Ook neemt door de temperatuursstijging de verdamping toe, waardoor in
de zomer steeds vaker watertekort zal optreden. Daarnaast staat er voor waterkwaliteit extra
regelgeving vanuit Brussel (de Europese Kaderrichtlijn Water, KRW) voor de deur. Al een aantal jaren
is het besef aanwezig dat er iets moet gebeuren. In 2000 is de landelijke commissie Waterbeheer
21ste eeuw ingesteld, hetgeen heeft geleid tot het opstellen van Stroomgebiedsvisies (voor Noord-
Nederland in 2002) en het opstellen van een Nationaal Bestuursakkoord Water (NBW, 2003).
In september 2005 is door de provincies Groningen en Drenthe, Rijkswaterstaat Noord, twee
waterschappen en 32 gemeenten in Groningen en Noord en Oost Drenthe het Regionaal
Bestuursakkoord Water (RBW) getekend, waarin afspraken zijn gemaakt over de gezamenlijke
aanpak van wateroverlast, watertekort en waterkwaliteit. Deze afspraken uit het RBW worden door
gemeenten uitgewerkt in een gemeentelijk waterplan en door waterschappen in een
watersysteemplan. Dit alles is noodzakelijk om gezamenlijk het watersysteem op orde te krijgen (in
2015) en op orde te houden rekening houdend met de klimaatverandering en Europese eisen voor
waterkwaliteit.
Het Waterschap Hunze en Aa’s en de gemeenten Bellingwedde, Reiderland, Stadskanaal en Vlagtwedde
hebben besloten een gezamenlijk waterplan voor de regio/het watersysteem Westerwolde op
te stellen: het Regionaal Waterplan Westerwolde. Het regionaal waterplan zal tegelijk ook het watersysteemplan
Westerwolde vormen, waarin een doorkijk naar de toekomst voor de waterhuishouding
voor het gebied wordt gegeven en een maatregelenpakket wordt opgenomen. Voor het waterschap
betekent dit ook dat voor de regio Westerwolde een groot aantal beheersplanopgaven wordt
gerealiseerd (zie Plan van aanpak, Hartman en Meijer, 2005) en richting wordt gegeven aan de
toekomstige activiteiten.
1.2 Doelstelling
Het doel van het regionaal waterplan is het maken van een afwegingskader en een maatregelenplan
voor het op orde krijgen en houden van het gebied voor de toekomst. Dit plan vormt de onderlegger
voor de watertoets, de toets die wordt gehanteerd voor nieuwe ruimtelijke ontwikkelingen. Voor het
waterschap vormt het de onderlegger voor de jaaractiviteiten en het Beheersplan van het waterschap
en het Stroomgebiedbeheersplan van de KRW.
Een nevendoel van het opstellen van het waterplan is het verbeteren van de onderlinge samenwerking
tussen waterschap en gemeenten binnen de gehele watercyclus, een meer open communicatie
met de omgeving en het vergroten van de bewustwording bij overheden, belangenorganisaties en
burgers van de consequenties van de klimaatsveranderingen.
Het doel is om te bereiken dat alle partijen bij toekomstige plannen nadenken over meekoppelkansen
voor de wateropgaven.
6

1.3 Aanpak
Dit waterplan is een bijzonder waterplan, omdat hierin zowel de consequenties van RBW-afspraken
over klimaatveranderingen als eisen van de KRW zijn uitgewerkt. Hiertoe heeft een gedegen
probleemanalyse plaatsgevonden en zijn benodigde onderzoeken vooraf uitgevoerd. Dit waterplan is
ook speciaal omdat het tegelijkertijd een waterplan voor vier gemeenten en een watersysteemplan
vormt. Tenslotte was er veel aandacht voor een nauwe samenwerking met de omgeving bij de
totstandkoming van het plan.
Voor de aanpak van het regionaal waterplan zijn de volgende uitgangspunten gehanteerd:
o Het product bevat een maatregelenplan voor de korte termijn en een strategie voor de lange
termijn.
o Het maatregelenplan bevat zoveel mogelijk concrete maatregelen en afspraken, geen lijst van
onderzoeken.
o Het product is zowel een watersysteemplan als een gemeentelijk waterplan voor vier gemeenten.
o De strategie en het maatregelenplan komen in nauwe samenspraak met de omgeving tot stand.
o De omgeving wordt al vroegtijdig bij het proces betrokken (vanaf de probleemanalyse).
Voor de KRW kunnen nog geen maatregelen worden opgenomen, omdat het ambitieniveau pas in
2007-2008 wordt vastgesteld.
1.3.1 Geldigheidsduur van het waterplan
Het waterplan is 5 jaar geldig (tot en met 2012). Het voorontwerp is eind 2006 vastgesteld door het
Algemeen Bestuur (AB) van het waterschap en de gemeenteraden. In 2007/2008 worden voor een
aantal zaken nog maatregelen uitgewerkt. Met name voor de KRW zal in 2008 extra informatie
beschikbaar komen over de ambitieniveaus voor de waterlichamen op basis waarvan eventueel
benodigde maatregelen kunnen worden vastgesteld. Begin 2008 zal het ontwerp-maatregelenplan ter
inzage worden gelegd, waarna het medio 2008 zal worden vastgesteld.
1.3.2 Uitgevoerd onderzoek
Het Waterplan Westerwolde heeft een relatief lange voorbereidingsperiode gekend, waarin veel
onderzoeken zijn uitgevoerd. De onderzoeken waren vooral bedoeld om eerst normen vast te stellen
en die vervolgens te toetsen. In tabel 1 wordt een kort overzicht gegeven van de onderzoeken die zijn
uitgevoerd op watersysteem- en gemeentelijk niveau en met betrekking tot het proces.
1.3.3 Proces
Samenwerking vormt een belangrijk onderdeel van het proces. Deze samenwerking heeft betrekking
op zowel de overheid als op de omgeving en de burgers. In de eerste plaats is de succesvolle samenwerking
van Westerwolde Schoon! gecontinueerd tussen het waterschap en de gemeenten Bellingwedde,
Stadskanaal en Vlagtwedde. De samenwerking is uitgebreid met de gemeente Reiderland.
Daarnaast is ook de provincie Groningen actief betrokken geweest. Zowel op ambtelijk als bestuurlijk
niveau is samengewerkt. Op beide niveaus zijn (werk)groepen ingesteld om de samenwerking te
7

coördineren en af te stemmen. Deze werkwijze beviel goed. De samenstelling van de groepen is
weergegeven in bijlage 2.
Tabel 1 Uitgevoerde onderzoeken
Watersysteemniveau: Gemeentelijk niveau: Proces:
o Veiligheid van de zeedijk
o Analyse knelpunten 1998
o Wateropgave ontlasting
boezem
o Knelpunten lokale
watergangen
o Analyse verdroging
o Analyse droogte(schade)
o KRW opgave ecologie en
chemie
o Opgave chemie overige
watergangen
o Klachtenanalyse voor vier
gemeenten voor:
o grondwateroverlast
o water op straat
o lokale knelpunten
o overstorten
o Waterscan (7 locaties)
o Ecoscan (57 meetpunten)
Berekening stedelijke
wateropgave grotere kernen
(Stadskanaal. Ter Apel, Blijham
en Nieuweschans)
o Actoreninventarisatie
o Overheid
o Natuur
o Landbouw
o Bedrijven
o Recreatie
o Burgers
Daarnaast heeft een proces plaatsgevonden met belangengroepen en betrokken bedrijven en
instanties (zie bijlage 2). Het doel van dit proces was om zoveel mogelijk draagvlak te verwerven voor
de problemen, strategie en maatregelen in het gebied. Hiervoor is al in een vroeg stadium, vanaf de
probleemanalyse, een open interactief traject opgestart met vertegenwoordigers van de natuur,
landbouw, bedrijven en recreatie in Westerwolde. Er zijn drie omgevingsbijeenkomsten gehouden die
succesvol zijn geweest zowel op het gebied van het verwerven van draagvlak als in het meedenken
over strategie en maatregelen voor het gebied.
Ook is aandacht besteed aan het betrekken van burgers. Een huis-aan-huisadvertentie is geplaatst en
er heeft een gesprek plaatsgevonden met een aantal burgerorganisaties c.q. wijkraden. Hierbij waren
echter niet alle kernen even goed vertegenwoordigd (o.a. Vlagtwedde, Mussel, Stadskanaal
ontbraken).
Intern bij de organisaties is in meerdere stadia overlegd met het bestuur en de raad (bij gemeente
Bellingwedde, Vlagtwedde en Reiderland). Bij het waterschap is een klankbordgroep van 4 leden van
het AB ingesteld die het proces nauw gevolgd hebben.
Voor het Waterplan Westerwolde is geïnvesteerd in een goede inhoudelijke onderbouwing van de
wateropgaven. Er zijn meerdere onderzoeken uitgevoerd ten behoeve van het waterplan, welke een
goed inzicht geven in de problemen en kansen van het gebied. Met het proces zijn de doelstellingen
van integraal werken zowel intern als extern gehaald. Zowel tijdens het proces tussen de overheden
als met de omgeving hebben zich duurzame relaties ontwikkeld waarvan in de toekomst bij andere
ontwikkelingen in het gebied gebruik zal worden gemaakt.
1.4 Opzet waterplan
Het waterplan kent een indeling naar thema’s. In hoofdstuk 2 wordt ingegaan op het gebied zowel
voor nu als in de toekomst. In hoofdstuk 3 wordt de strategie van de korte termijn maatregelen
aangegeven. De hoofdstukken 4 tot en met 8 gaan in op de thema’s veiligheid, wateroverlast,
watertekort, waterkwaliteit en recreatie & beleving. In deze hoofdstukken wordt het probleem per
thema beschreven, wordt aangegeven hoeveel de autonome maatregelen al bijdragen, wat de
resterende opgave bedraagt en welke maatregelen worden voorgesteld. Hierbij wordt onderscheid
8

gemaakt tussen het op orde krijgen (tot 2015) en het systeem op orde houden voor de langere termijn
(zichtjaar 2050). In hoofdstuk 9 wordt ingegaan op de strategie voor de lange termijn. De hoofdstukken
10, 11 en 12 behandelen organisatie & communicatie, monitoring & evaluatie en beheer &
onderhoud. Tot slot worden de consequenties voor de verschillende partijen samengevat (hoofdstuk
13 evenals de kosten (hoofdstuk 14). Een set bijlagen maakt onderdeel uit van het waterplan. Hierin
zijn onder andere de maatregelplannen van de gemeenten en het waterschap opgenomen.
9

2. Westerwolde nu en in de toekomst
2.1 Gebiedsbegrenzing
Het gebied van het Regionaal Waterplan Westerwolde strekt zich uit van Ter Apel in het zuiden tot de
monding van de Westerwoldse Aa in de Dollard in het noorden en van de schans Bourtange in het
oosten tot Stadskanaal in het westen (kaart 1). De oostgrens valt samen met de landsgrens tussen
Nederland en Duitsland. Het gebied is circa 41.000 ha groot. Het plangebied omvat het grondgebied
van de vier gemeenten Reiderland, Bellingwedde, Vlagtwedde en Stadskanaal. Deze vier gemeenten
vallen voor het grootste deel in het watersysteem Westerwolde. Dit stelsel van onderling verbonden
watergangen watert uit bij Nieuwe Statenzijl in de Dollard. Een deel van de gemeente Reiderland valt
in het watersysteem Fiemel dat uitwatert bij gemaal Fiemel in de Dollard. Delen van Bellingwedde en
Stadskanaal vallen binnen het watersysteem Veenkoloniën, dat afwatert op het Winschoterdiep.
2.2 Karakter van het gebied
Het stroomgebied Westerwolde is van oorsprong een bekenstelsel dat uitmondt in de Dollard. Binnen
het stroomgebied worden grote hoogteverschillen en verschil in bodemsamenstelling aangetroffen.
Het zuidelijkste punt, Ter Apel, ligt op 12 m. + NAP en in het noorden ligt Nieuweschans op 1 m. –
NAP (kaart 2). Naast het hoogteverschil varieert ook het bodemtype over het gebied. In het noorden
komen overwegend kleigronden voor, die in het verleden zijn ontstaan door invloed van de zee.
Karakteristiek voor de kustzone is het dijkenlandschap van de eeuwenlange inpolderingen. Naar het
zuiden toe liggen de zand- en veengronden. Het veen is op veel plaatsen afgegraven tot de
zandbodem door grootschalige ontginning van het veengebied in 19e en 20e eeuw. Het
oorspronkelijke beekkarakter is door kanalisatie van de beken sterk aangetast.
Het grondgebruik in het gebied is overwegend agrarisch. De gemeente Reiderland is een kleigebied
waar met name grote akkerbouwbedrijven zijn gevestigd en de laatste jaren steeds meer
veehouderijen. In het bovenstroomse zand- en veengebied van Westerwolde is de landbouw
kleinschaliger. In dit deel van het stroomgebied komt verbreding van landbouwactiviteiten steeds meer
voor in de vorm van recreatie, natuurbeheer of verkoop van eigen producten.
In Westerwolde komt veel natuur voor, langs de beekdalen en in de buurt van de Blauwestad. Het
huidige peilbeheer en waterhuishoudkundige inrichting van watersysteem Westerwolde is nu nog
vooral gericht op de landbouw (snel afvoeren van water bij regenval en aanvoer van water bij
droogte), maar er is steeds meer aandacht voor de wensen vanuit de natuur (natuurlijke fluctuatie: nat
in herfst en winter en droog in zomer).
2.3 Autonome ontwikkelingen/r.o.-ontwikkelingen
2.3.1 Regionaal
Het watersysteem Westerwolde is een gebied waar veel ontwikkelingen spelen. Zeer actueel is de
inrichting van de Ecologische Hoofdstructuur van de Ruiten Aa door de Dienst Landelijk Gebied, de
provincie Groningen, het waterschap en natuurbeschermingsorganisaties. De Ruiten Aa wordt anders
ingericht en omliggende landbouwgronden worden omgezet in natuur.
10

Daarnaast zijn binnen het project Westerwolde Schoon! overstorten gesaneerd, IBA´s geplaatst en is
verhard oppervlak afgekoppeld, waardoor de nutriëntenbelasting op de Ruiten Aa is afgenomen. De
RWZI’s van Vriescheloo, Vlagtwedde en Bourtange zijn samengevoegd tot één nieuwe RWZI in
Vriescheloo. De nieuwe RWZI in Vriescheloo voldoet aan de nieuwste wettelijke eisen.
In het meer noordelijke gedeelte (Reiderland en Bellingwedde) wordt door het waterschap gewerkt
aan verhoging van de veiligheid van de boezem door de inrichting van (nood)bergingsgebieden en de
verhoging/aanpassing van de boezemkaden. Daarnaast wordt in het hele gebied door het waterschap
een andere manier van onderhoud en beheer toegepast, waarbij de maaipaden en watergangen (mits
de functie het toelaat) minder worden gemaaid.
2.3.2 Lokaal
In de vier gemeenten staan de komende jaren een aantal ruimtelijke ordenings (RO)-plannen op
stapel om te worden uitgevoerd. Hieronder volgt een kort overzicht van de RO-plannen voor de
komende jaren. Een volledig overzicht van de ontwikkelingen is opgenomen in bijlage 3
Bellingwedde
In Bellingwedde zijn voorlopig geen plannen voor nieuwbouw of inbreiding. De bestaande dorpen
worden wel versterkt. In Bellingwolde zijn plannen voor een herstructurering. Tevens zijn binnen de
gemeente een drietal locaties aangewezen voor landschapswonen, waarvoor een ontwikkelingsvisie
is opgesteld. Daarnaast zijn er plannen voor een versterking van het Grensland/Schansenland door
de aanleg van een nieuwe schans in de noordoost punt van de gemeente en een nieuw dorp op de
grens tussen Nederland en Duitsland. Voorts zijn er wensen zoals een vaarverbinding tussen
Nederland en Duitsland en het hermeanderen van de Westerwoldse Aa Noord.
Reiderland
Herstructureringen vinden plaats in Finsterwolde (Verzetsstrijdersbuurt) en de Rozenstraat in Beerta.
Nieuwbouw wordt gepleegd in Ganzedijk, Hardenberg Finsterwolde, Julianastraat in Beerta,
Topelenstraat in Drieborg en de Achterweg en de Molenbuurt in Nieuweschans. Verder is er een
bedrijventerrein gepland in Nieuweschans. De gemeente heeft ook plannen voor een vaarverbinding
Blauwestad-Beersterdiep-Dollard en een jachthaven in Beerta. Daarnaast is meer natuurontwikkeling
gewenst, hetgeen deels zal plaatsvinden binnen het project Binnen Aa, waar ook aandacht voor
versterking van recreatieve voorzieningen zal zijn. Tevens wordt in het kader van het TEN-III-project
(Transnational Ecological Network) geprobeerd een hydrologische verbinding te bewerkstelligen
tussen Nederland en Duitsland. Deze verbinding loopt van de Blauwestad naar de Brualer Schloot in
Duitsland. Verder is er een wens voor een nieuwe vaarverbinding vanuit Duitsland.
Stadskanaal
In de gemeente Stadskanaal spelen de komende jaren veel herstructureringen, inbreidingen en
nieuwbouwprojecten. Een volledige lijst is opgenomen in bijlage 3. Verder zijn er binnen de gemeente
veel wensen op het gebied van recreatie en toerisme. Voorbeelden zijn het stimuleren van meer
gebruik van de Passantenhaven, het Spoordok de Watertoren in Stadskanaal en de recreatieplas in
het Pagedal. Ook bestaat de wens om het Pagecentrum verder te ontwikkelen.
Vlagtwedde
De komende 12 jaar zal de aanleg van de Ecologische Hoofdstructuur rondom de Ruiten Aa de
beleving van water en de waterrecreatie in de dorpen doen toenemen. Nieuwbouw zal de komende
jaren vooral worden gepleegd via in- en uitbreiding in Vlagtwedde en Ter Apel. Water vormt een
belangrijk element bij de uitbreiding van het villapark Rundehaven in Ter Apel. In Ter Apel wordt de
11

wijk ‘t Heem geherstructureerd. In Ter Apel wordt verder het bedrijventerrein ’t Heem gerevitaliseerd.
Nabij het Ter Apelkanaal wordt een uitbreiding van het bedrijventerrein Zuid-Groningen ontwikkeld. In
Bourtange wordt (een deel van) de Natte Horizon gerealiseerd en zodra de financiering rond is zal een
vaarverbinding tussen Erica en Ter Apel worden aangelegd. De Runde is in 2004 verbonden met de
Ruiten Aa, maar zij moet nog watervoerend worden gemaakt. Verder is er de wens een oude Emsmeander
te herstellen en de uitvoering van het concept Grensland-Schansenland.
2.4 Kader voor de toekomst voor Westerwolde
Toekomstperspectief POP
In het Provinciaal Omgevingsplan (POP) Groningen 2000 wordt het volgende toekomstperspectief
geschetst voor Westerwolde in 2030 (kaart 3). In 2030 is toerisme een belangrijke economische
drager in het gebied, er zijn onder andere recreatieve verbindingen met de Hondsrug en Duitsland.
Het dal van de Ruiten Aa vormt het hart van de natuurgebieden. De landbouw produceert
milieuvriendelijk en genereert inkomsten uit nevenactiviteiten.
Wonen en werken zijn afgestemd op de behoeften en landschappelijk ingepast. Landschappelijk wordt
in het POP ingezet op:
o Ontwikkelen, uitbouwen en completeren van recreatieve netwerken met aandacht voor de
Hondsrug en Duitsland.
o Uitvoeren van de EHS en ecologische verbindingen. Herstel van landschap, beken en
watersystemen. Aandacht voor mogelijke wateraanvoer vanuit de Ems en de Runde.
o Uitwerken van het herstel van de benedenloop van de Westerwoldse Aa.
o Behouden en versterken van de karakteristieke elementen van de verschillende landschappen.
Landschapsontwikkelingsplan LOP
Onlangs is het Landschapsontwikkelingsplan (LOP) vastgesteld. Het LOP staat een ontwikkelingsgerichte
aanpak van het landschap van Westerwolde voor (kaart 4). Het streefbeeld van het LOP is
Westerwolde als een bosrijk parklandschap en toeristisch hart van de regio. Dit streefbeeld wordt in
het LOP uitgewerkt in vijf ideeën:
o Natuurlijk bekensysteem: versterking van het natuurlijk bekensysteem door afkoppeling van de
beken van de kanalen en zoeken naar mogelijkheden van natuurlijke voeding door regen- en
kwelwater.
o Oudeschans weer aan het water: voorstel tot herstel van de oude loop van de Westerwoldse Aa ter
hoogte van Blijham en Oudeschans.
o Bosrijk Sellingen: aanplant van bos- en heidestructuur bij Sellingen in combinatie met ontwikkeling
van recreatie.
o Kleinschalig zandlandschap: versterking van de historische landschapsstructuur langs de
beekdalen en rond de esdorpen. Aanleg van erfbeplanting en kleine landschapselementen en
stimulering van verbreding landbouw.
o Grensland-Schansenland: beter zichtbaar maken van oude leidijken, schansen en andere
verdedigingswerken. Inrichting van wandelpaden rondom deze verdedigingswerken.
In het LOP is een visie voor de lange termijn weergegeven. Sommige onderdelen zijn niet in
overeenstemming met het huidige beleid. Er is aangegeven dat er mogelijk in de toekomst wel kansen
zijn om de ideeën te realiseren eventueel in het kader van de Europese Kaderrichtlijn Water.
12

Gemeente Bellingwedde
In de concept-structuurvisie van de gemeente Bellingwedde zijn de volgende hoofdlijnen voor het
ruimtelijk beleid van de komende jaren uitgezet:
o Behoud en versterking van de leefbaarheid;
o Versterking van het landschap;
o Bewaren van de cultuurhistorische identiteit;
o Het aangaan van een Europees experiment (het ontwikkelen van een grensdorp);
o Verbreden van de woonkwaliteit;
o Ontwikkelingsruimte voor de lokale economische structuur.
Gemeente Reiderland
In de gemeente Reiderland wordt momenteel nog gewerkt aan het Gebiedsplan voor Beerta en
Finsterwolde. Hierin zijn verschillende thema’s benoemd. De thema’s zijn wonen, buitengebied,
sociale opgaven, economie. Reden voor het opstellen van een Gebiedsplan is dat de komst van de
Blauwestad kansen biedt voor de dorpen Beerta en Finsterwolde. In het kader van de Blauwestad
vormt water een belangrijke nieuwe mogelijkheid voor (water)recreatie in het gebied. Beerta krijgt door
middel van de verbinding van de Blauwestad met het Beersterdiep meer contact met water. In Beerta
zal een passantenhaven worden gerealiseerd. Een wens is om deze verbinding op termijn door te
trekken naar de Dollard.
In het Raamplan Binnen Aa is opgenomen dat meestromende parallelle geulen worden aangekoppeld
aan de hoofdstroom van de Westerwoldse Aa, de kades deels worden verlegd en daarbinnen vallende
gebieden worden afgegraven om ruimte te creëren voor waterberging. Het gebied wordt natuurgebied
en zal dienen als ecologische verbindingszone. De oevers zullen natuurvriendelijk worden ingericht.
Ter bevordering van de recreatie worden fietspaden op de kaden, overstapplaatsen voor kano’s en
een kleinschalige verblijfsaccommodatie aangelegd.
Structuurplan Stadskanaal
In het structuurplan van de gemeente Stadskanaal van 1998 wordt een visie geschetst voor het jaar
2010. Het structuurplan zet voor de komende jaren in op:
o Verbetering van de ruimtelijke kwaliteit van het woon- en leefmilieu;
o Verbetering van de bereikbaarheid van de gemeente;
o Versterking van het centrum van Stadskanaal;
o Handhaven van voorzieningenniveau in de kleine kernen, plattelandsvernieuwing en milieu.
Meer specifiek met betrekking tot water zet het structuurplan in op:
o De aanleg van rioolvoorzieningen in het stedelijk gebied, de kleine kernen en riolering op enkele
locaties in het landelijk gebied;
o Vaststelling van een nieuw GRP teneinde de vervuiling van het oppervlaktewater te verkleinen.
Daarnaast is in de toekomstvisie Stadskanaal 2015 aangegeven dat Stadskanaal zich wil ontwikkelen
in de richting van een ondernemende gemeente, een sportieve en recreatieve gemeente en een
woon/zorggemeente.
Toekomstvisie Vlagtwedde
In de toekomstvisie voor Vlagtwedde 2020 ‘Instappen in de ruimte’ worden vier thema’s
onderscheiden die de toekomst van de gemeente sterk zullen beïnvloeden:
o Wonen: Vlagtwedde is een groene gemeente. Er wordt overwegend kleinschalig en kwalitatief
goed gebouwd, voor jong en oud, voor de eigen inwoners en voor mensen van buiten, gespreid
over de gemeente.
o Werken: Goed zorgen voor de eigen inwoners betekent voldoende werk en inkomen.
Ondernemerschap wordt aangemoedigd via faciliteiten en planologische mogelijkheden.
13

o Voorzieningen: Voorzieningen zo dicht mogelijk bij de burgers. Spreiding daar waar mogelijk,
concentratie daar waar nodig.
o Landbouw, landschap en toerisme: Qua landschap wordt ingezet op behoud en op versterking. Het
landschap is er om van te genieten. Landbouw blijft een belangrijke economische drager van het
landschap. Toerisme is de belangrijkste sector: er wordt gemikt op de actieve rustzoeker en de
cultuurtoerist.
2.5 Wensen vanuit de omgeving
Uit de bijeenkomsten met de belangengroepen uit de omgeving en met de burgers zijn verschillende
wensen naar voren gekomen. Hieronder wordt een korte samenvatting gegeven van de wensen en
ideeën die tijdens de gebiedsbijeenkomsten zijn geuit.
Bedrijven: de AVEBE biedt haar vloeivelden aan om te gebruiken voor waterberging of als doorgangslocatie
voor bagger. Daarnaast verkent zij de mogelijkheden voor aansluiting van hun lozing op de
afvalwaterleiding waardoor de waterkwaliteit rondom Ter Apel verbetert waardoor er minder water
nodig is ter verdunning van de lozing. De bedrijven (AVEBE in Ter Apelkanaal en Kappa Triton in
Nieuweschans) wensen graag in de toekomst ook voldoende aanvoer van water omdat zij anders bij
watertekort problemen krijgen met de chloridenorm of de temperatuur van het koelwater. De bedrijven
zouden ook graag willen dat er voordat er strengere eisen komen voor chemische lozingen er kritisch
gekeken wordt naar de bronnen van deze lozingen (wie draagt daaraan het meeste bij).
Landbouw: de boerenorganisaties benadrukken dat er bij het huidige peilbeheer onrendabele gronden
bestaan in Westerwolde. Zij zouden het wenselijk vinden wanneer een regeling getroffen kan worden
voor de onrendabele gronden, waardoor mogelijk het peilbeheer in hoger liggende gronden beter
geoptimaliseerd kan worden. Landbouwers bieden ook aan om hun gronden tegen vergoeding te
gebruiken als doorgangs- of verwerkingsdepots voor bagger. Landbouwers hebben ook gevraagd om
bij iedere technische oplossing een kosten/batenanalyse (KBA) uit te voeren om te kijken of een
eventuele compensatieregeling voor landbouwers goedkoper kan zijn.
Natuur: de natuurbeschermingsorganisaties zouden graag zien dat op de lange termijn voor
natuurontwikkeling niet alleen wordt gekeken naar de Ruiten Aa, maar ook naar andere locaties in
Westerwolde, bijvoorbeeld andere beekdalen.
Recreatie: recreatieorganisaties benadrukken dat de wateren goed bevaarbaar moeten blijven, of wel
door te zorgen voor voldoende water of door het baggeren van watergangen.
Bewoners: vanuit de bewoners zijn er nog een aantal wensen: watergang aansluiten naar de burcht
‘Huis te Wedde’ vanaf de huidige stuw, voetgangersbruggen plaatsen daar waar wandelpaden zijn bij
vispassages en voordes, plaatsen waar vissers vertoeven zo laten, bij het inrichten van natte oevers
zorgen dat er geen hinder ontstaat voor wandelaars, bij Mussel Aa geen natte oevers maken; laten
zoals het is, dit geldt ook voor de Westerwoldse Aa vanaf Wedde; geen meanders. Omdat niet alle
regio’s op de bijeenkomsten vertegenwoordigd waren (bijv. Vlagtwedde, Mussel, Wessinghuizen,
Stadskanaal ontbraken) is dit wensenlijstje niet compleet.
2.6 Samenvattend gezamenlijk wensbeeld voor Westerwolde
In 2050 is Westerwolde een robuust, veilig en veerkrachtig gebied waar de functies wonen, werken,
recreëren, landbouw en natuur goed op elkaar zijn afgestemd. Het bijzondere karakter van het gebied,
met haar beken op hoger gelegen zandgronden in het zuiden en de kleigronden met duidelijk zichtbare
historie van inpolderen in het noorden, wordt versterkt door het gebruik van het water. De Ruiten Aa
is een meanderende beek van zuid tot noord met zichtbaar stromend water langs natuurlijke oevers.
14

De Runde, het Pagediep en de Mussel Aa maken onderdeel uit van het bekensysteem van Westerwolde.
De waterhuishouding is zowel voor natuur als de landbouw optimaal en er zijn voldoende
recreatieve voorzieningen om te kunnen genieten van het mooie en karakteristieke landschap van de
beek. De EHS is volledig ingericht evenals de ecologische verbindingszones en de robuuste
verbindingszones.
Er is een zodanige structuur opgezet dat gemeenten, waterschap en provincie goed samenwerken en
zich gezamenlijk inzetten om voor de lange termijn kansen te benutten om water vast te houden. Ook
is er een goede structuur waarin bedrijven, boeren en burgerorganisaties de weg weten te vinden naar
het waterschap en gemeenten wanneer zij een kans zien om bij te dragen aan een van de
wateropgaven zoals het vasthouden van water, het verminderen van het watertekort in de zomer of de
verbetering van de waterkwaliteit.
15

3. Strategie korte termijn (2015)
Er is onderscheid gemaakt tussen het op orde krijgen van het watersysteem tot 2015 en het op orde
houden op de langere termijn. In de volgende hoofdstukken is per thema (veiligheid, wateroverlast,
watertekort, waterkwaliteit en beleving en recreatie) vooral uitgewerkt welke maatregelen nodig zijn
om het systeem op orde te krijgen.
Met de maatregelen willen we het volgende bereiken:
o De zeedijk voldoet aan de veiligheidsnorm van 1/4000 j.
o De boezemkaden voldoen aan de norm van 1/100 j.
o Inundatie komt in het landelijk gebied niet vaker dan 1/75 j. 1 , 2 voor.
o Inundatie in stedelijk gebied komt niet vaker dan 1/100 j. 3 voor.
o Grondwateroverlastknelpunten zijn opgelost of zijn geaccepteerd.
o Water op straat komt niet vaker dan eens per 2 jaar voor of het is geaccepteerd.
o Optimale peilen voor reguliere omstandigheden.
o Met de inrichting van de EHS zijn de verdroogde natuurgebieden hersteld.
o De schade door droogte neemt de komende jaren niet toe of dat wordt geaccepteerd.
o Een waterkwaliteit die voldoet aan de eisen van de KRW.
o Er is inzicht in de hoeveelheden baggerspecie en de grootste knelpunten zijn opgelost.
o Water dat bijdraagt aan de recreatie en beleving in het gebied.
De strategie om tot maatregelen te komen, heeft bestaan uit de volgende stappen:
1. Eerst is geanalyseerd welke opgaven ingevuld kunnen worden door al geplande maatregelen.
2. Daarna is bekeken of de maatregelen meerdere doelen kunnen dienen, en bijvoorbeeld door
enige aanpassing van de plannen een meerwaarde voor een andere opgave kan worden
verkregen.
3. Vervolgens is onderzocht welke knelpunten nog overblijven.
4. Er is zoveel mogelijk geprobeerd de maatregelen te concretiseren en op tijd en geld te zetten. Dit
is niet altijd gelukt, omdat vaak de knelpunten nog nader onderzocht moesten worden.
5. Steeds is getracht bij de oplossing van de maatregelen de wensen van de omgeving mee te
nemen.
6. Tevens is bekeken of gedragsveranderende maatregelen (communicatiemiddelen of afspraken)
ingezet konden worden.
Deze strategie heeft geleid tot de bewustwording dat door uitvoering van de al geplande maatregelen
een groot deel van de doelen tot 2015 gehaald kunnen worden. Met name de inrichting van de
Ecologische Hoofdstructuur draagt bij aan het behalen van meerdere doelen. Bij een volledige
uitvoering van de EHS wordt de verdroging opgelost, wordt veel water bovenstrooms van de boezem
vastgehouden en kan de Ruiten Aa een hoog ecologische ambitieniveau bereiken. Doordat de
financiën nog niet geheel rond zijn, is het nog wel de vraag in welk jaar de EHS geheel gereed kan
komen.
1 De definitieve norm moet nog door provincie Groningen worden vastgesteld.
2 De voorlopige landelijke normen zijn 1/25 j. voor akkerbouw en 1/50 j. voor intensieve akkerbouw. Het
waterschap heeft de plicht om in ieder geval de knelpunten volgens de landelijke normen op te lossen
(zorgplicht). Daarnaast heeft het bestuur in maart 2006 vastgesteld dat zij waar mogelijk het systeem op orde
brengt tot een norm van 1/75 j (inspanningsplicht).
3 Zie voetnoot 1.
16

Aanvullende maatregelen moeten worden genomen voor :
o Inundatie-knelpunten (zie hoofdstuk 5);
o Water op straat (zie hoofdstuk 5);
o Grondwateroverlast (zie hoofdstuk 5);
o Regulier peilbeheer (zie hoofdstuk 5);
o Waterbodems (zie hoofdstuk 7);
In de volgende hoofdstukken worden per thema de benodigde aanvullende maatregelen verder
uitgewerkt. In de tekst en de bijlagen 13 tot en met 17 zijn deze maatregelen verder uitgewerkt en
genummerd weergegeven.
Van de opgenomen maatregelen in dit waterplan is uiteindelijk een top tien samengesteld van
maatregelen die de komende jaren met hoge prioriteit worden uitgevoerd. Hieronder staat deze top
tien van maatregelen weergegeven. Deze maatregelen zijn verder uitgewerkt in ‘worksheets’
welke zijn opgenomen in bijlage 12.
Top tien maatregelen Regionaal Waterplan Westerwolde (in willekeurige volgorde)
1. Optimale uitvoering Ecologische Hoofdstructuur Westerwolde
2. Opstellen plan van aanpak inundatie-knelpunten
3. Communicatie ten behoeve van verbeteren samenwerking en bewustwording
4. Verbetering klachtenafhandeling
5. Analyse grondwateroverlast en opstellen plan van aanpak knelpunten grondwateroverlast
6. Analyse baggerknelpunten in lokale en regionale wateren en aanwijzen doorgangsdepots
7. Kansen benutten voor het vasthouden van water op de lange termijn (2050)
8. Aanpassen Gemeentelijke Rioleringsplannen en discussie acceptatie water op straat
9. Oplossen knelpunten regulier peilbeheer en discussie acceptatie ander peilbeheer
10. Invullen stedelijke wateropgave
fietspad langs het Veendiep
17

4. Veiligheid
Onder veiligheid verstaan we bescherming van het achterland tegen overstroming vanuit zee. In de
gemeente Reiderland ligt ca 9,5 km. zeedijk langs de Dollard (kaart 5).
Op orde krijgen voor 2015
Op basis van de huidige norm voor overstromingsfrequentie (1/4000 j.) en normen voor de sterkte van
de dijk is geconstateerd dat de zeedijk momenteel op orde is en tot 2015 op orde blijft.
Op orde houden na 2015
Omdat de zeespiegel stijgt, zal op termijn het veiligheidsniveau afnemen. Berekeningen naar het
effect van zeespiegelrijzing (25 cm tot 2050) geven aan dat op basis van de huidige normen de
zeedijk tot 2050 op orde blijft. Het is wel mogelijk dat over een aantal jaren strengere normen worden
vastgesteld, zodat dan een nieuwe toetsing zal moeten plaatsvinden. De zeedijk zal regelmatig
opnieuw worden getoetst (eerstvolgende keer in 2009).
Op de lange termijn (na 2050) kan een dijkverhoging noodzakelijk worden. In het RBW is opgenomen
dat ruimte moet worden gereserveerd voor een eventuele ophoging van de dijken. Over de breedte
van de te reserveren strook wordt nog overlegd, deze is nu maximaal 5 m. Deze breedte wordt
vastgelegd in een waterkeringsparagraaf hetgeen een uitwerking is van het POP. Een voorlopig
besluit hierover volgt in de tweede helft van 2006, waarna het definitieve besluit in december 2006 zal
volgen.
In het EU-project ‘Comcoast’ worden proeven uitgevoerd met alternatieve oplossingen voor
dijkverhoging, zoals overslagdijken. Eind 2007 zijn de resultaten van dit project bekend, welke
eventueel kunnen leiden tot andere maatregelen.
Conclusie
o Zeedijk is momenteel op orde.
o Volgens de huidige normen blijft de zeedijk tenminste op orde tot 2050.
o Er zijn voorlopig geen maatregelen nodig.
Acties & maatregelen
4.1 Vaststellen breedte vrijwaringsstrook zeedijk 2008
4.2 Vrijwaringstrook vastleggen in de legger 2008
4.3 Nieuwe toetsing (met nieuwe normen) 2009
4.4. Implementatie resultaten van EU project –Comcoast 2008
18

5. Wateroverlast
5.1 Regionale wateropgave
5.1.1 Overstroming vanuit de boezem
Westerwolde maakt deel uit van de Eemskanaal-Dollardboezem, welke bestaat uit een stelsel van
grote kanalen dat een verzamelbak vormt voor al het water uit de regio. In Westerwolde wordt door
kanalisatie van de beken de regen snel afgevoerd van de hoger gelegen zandgronden naar de lager
gelegen boezem. Vanuit dit boezemsysteem wordt geloosd op de Dollard bij Nieuwe Statenzijl en bij
extreme situaties ook via de Eemskanaalboezem bij Delfzijl.
Op orde krijgen van de boezem in 2015
Onder de extreme omstandigheden van het najaar van 1998 (veel neerslag en opstuwing van de zee)
kon de boezem het water niet tijdig lozen op de Dollard en werd op een aantal plaatsen de kade
doorgestoken om stedelijk gebied te beschermen. De opvangcapaciteit van de boezem bleek te klein
te zijn en op diverse plaatsen werden knelpunten in de kaden geconstateerd. Om de boezem op orde
te krijgen zijn maatregelen in gang gezet, welke bestaan uit het op hoogte en sterkte brengen van de
boezemkaden en het inrichten van grootschalige (nood)bergingsgebieden.
Met deze maatregelen zal de boezem volgens de nu geldende normen in 2015 op orde zijn. Hierbij is
rekening gehouden met de verwachte bodemdaling door gaswinning tot 2010.
Conclusie
o De boezem is nu niet op orde, maar door al geplande maatregelen zal de boezem in 2015 op orde
zijn. De veiligheidsnorm van 1/100 j. wordt dan gehaald.
Acties en maatregelen (al gepland, kaart 6)
Inrichting van grootschalige (nood)bergingsgebieden 4
Weddermeeden (berging) 2.800.000 m 3 uitgevoerd
5.1 Blauwestad (berging) 4.000.000 m 3 2005-2010
5.2 Binnen Aa + Hamdijk (berging) 800.000 m 3 2005-2010
5.3 Ulsderpolder (noodberging) 7.600.000 m 3 2008
5.4 Kuurbos (noodberging) 1.700.000 m 3 2015
5.5 Bovenlanden (noodberging) 900.000 m 3 2010-2015
Uitvoering van Masterplan kaden (op hoogte en sterkte brengen van boezemkaden)
Hongerige Wolf 1,7 km kade uitgevoerd
5.6 Nieuweschans 1,7 km kade 2006-2007
5.7 B.L. Tijdenskanaal 12,5 km kade 2008-2010
5.8 Westerwoldse Aa 11,2 km kade 2012-2014
Bij de bergingsgebieden Binnen Aa en de Blauwestad wordt ook bijgedragen aan herstel van
natuurgebieden en versterking van de recreatie. Bij de kadeverbetering langs de Westerwoldse Aa
worden in de (robuuste) ecologische verbindingszone Blauwestad-Westerwoldse Aa-Brualer Schloot
natuurvriendelijke oevers aangelegd.
4 Bij de bergingsgebieden wordt onderscheid gemaakt naar noodberging (inzet gemiddeld 1/100 j. of minder) en
reguliere berging (inzet vaker dan gemiddeld 1/100 j.).
19

Op orde houden van de boezem na 2015
Door de klimaatverandering zal de neerslag toenemen en de zeespiegel stijgen, waardoor het
overstromingsrisico van de boezem langzaam zal toenemen. Om de boezem op orde te houden, is in
het RBW aangegeven dat gezocht moet worden naar maatregelen bovenstrooms van de boezem
waarmee de extra neerslag (10% extra tot 2050) langer wordt vastgehouden. Er is berekend dat in
Westerwolde ca. 6 miljoen m 3 water moet worden vastgehouden om de boezem tot 2050 op orde te
houden. Momenteel wordt in Westerwolde langs de Ruiten Aa de EHS ingericht. Hierdoor gaat de
beek weer meanderen en kan zij buiten haar oevers treden. Er is berekend dat met de al geplande
inrichting van de EHS rond de Ruiten Aa al 3 miljoen m 3 water kan worden opgevangen, zodat bij
uitvoering van de EHS Westerwolde de boezem tot ca. 2025 op orde zal blijven.
Daarnaast zijn in Westerwolde de zones Blauwestad-Westerwoldse Aa-Brualer Schloot en
Blauwestad-Westerwoldse Aa-Binnen Aa als robuuste verbindingszones aangegeven. Bij uitvoering
van deze projecten zijn er mogelijkheden om op de lange termijn water vast te houden. De mogelijke
bijdrage van een robuust verbindingszone is door het waterschap geschat op 10.000 m 3 per vierkante
kilometer ingerichte robuuste verbindingszone, uitgaande van een peilstijging van 10 mm. De inrichting
en het oppervlakte van deze zones moet nog worden vastgesteld.
Om toekomstige aanpassingen aan de boezemkaden te kunnen opvangen moet een strook grond
langs de kaden worden gevrijwaard van bebouwing. Voor de boezemkades geldt een vrijwaringsstrook
van 5 m aan beide zijden van de kade. Dit wordt in de ruimtelijke planvorming van de
gemeenten Reiderland, Bellingwedde en de legger van het waterschap opgenomen.
Ook doet het waterschap onderzoek naar de sterkte en veiligheid van de dijken en keringen. Dit
gebeurt in het project ‘IJkdijk’, waar met sensoren in de dijk de sterkte en veiligheid worden gevolgd.
Op de lange termijn kan de zeespiegelstijging ervoor zorgen dat er minder makkelijk vanuit de
boezem op de Dollard kan worden geloosd. Vanaf 2008 zal weer naar de boezem worden gekeken
om dergelijke effecten door te rekenen. Hierbij zal ook rekening worden gehouden met de
bodemdaling op de langere termijn.
Conclusie
o Tot 2050 moet 6 miljoen m 3 water bovenstrooms van de boezem worden vastgehouden .
o In de EHS kan al 3 miljoen m 3 water worden vastgehouden, zodat door al geplande maatregelen
deze wateropgave tot 2025 is ingevuld. In dit waterplan worden concrete deelprojecten van de
EHS aangegeven die bijdragen aan kleinschalige waterberging (zie tabel 2).
Acties en maatregelen
5.9 Uitvoering EHS Westerwolde (zie tabel 2 en kaart 7) 2007-2014
5.10 Implementatie resultaten project ‘IJkdijk’ 2008-2009
Tevens wordt water vastgehouden langs het Boelo Tijdenskanaal (28.000 m3).
5.1.2 Inundatie vanuit de kleinere watergangen
Op orde krijgen in 2015
Voor inundatie vanuit kleinere watergangen zijn landelijke normen opgesteld, waarbij rekening wordt
gehouden met de functie van het gebied. Deze normen zijn opgesteld op basis van kosten/batenanalyses
waarbij de kosten van eventuele maatregelen zijn afgewogen tegen de schade die tijdelijke
inundatie veroorzaakt. Voor grasland, akkerbouwland, intensieve akkerbouw/tuinbouw en stedelijk
20

gebied is landelijk als richtlijn een overstromingskans van respectievelijk 1/10 j., 1/25 j., 1/50 j. en
1/100 j. voorgesteld. Omdat in het beheersgebied van Hunze en Aa’s het systeem door de vele
herinrichtingen zeer veilig is ingericht (gemiddelde norm 1/100-1/150 j.) zou volgens deze landelijk
normen de situatie aanzienlijk mogen verslechteren. Het bestuur van het waterschap heeft daarom in
maart 2006 besloten dat in haar beheersgebied voor het landelijk gebied een streefnorm van 1/75 j.
zal worden aangehouden. De provincie moet in 2008/2009 de definitieve norm nog vaststellen.
Tabel 2 Kleinschalige waterberging en verdroging EHS Westerwolde
Deelgebied ha M 3 Status
EHS Westerwolde – Wagon afgerangeerd 5 648 648.000 Uitgevoerd
EHS Westerwolde – Wagon 0 328 328.000 2007-2008
EHS Westerwolde – Wagon 1 238 238.000 2007-2008
EHS Westerwolde – Wagon 2 351 351.000 2007-2008
EHS Westerwolde – Wagon 3 93 93.000 2008-2010
EHS Westerwolde – Wagon 4 339 339.000 2009-2011
EHS Westerwolde – Wagon 5 375 375.000 2010-2013
EHS Westerwolde – Wagon 6 379 379.000 2011-2014
EHS Westerwolde – Wagon 7 50 50.000 2012-2014
EHS Westerwolde – Wagon Runde 329 329.000 2007-2008
Totaal EHS Westerwolde 3130 3.130.000
Ook met deze strengere norm voldoet in Westerwolde 99,5 % van het gebied aan de normen. Bij een
norm van 1/75 j. voldoet in de huidige situatie 125 ha niet aan de norm (kaart 8). Het waterschap heeft
de plicht om in ieder geval de knelpunten volgens de landelijke normen op te lossen (zorgplicht voor
tenminste 25 ha voor 1/25 j. en 90 ha bij 1/50j wanneer overal wisselteelten mogelijk moeten zijn) en
zal zich inzetten om ook de 1/75 knelpunten aan te pakken (inspanningsverplichting). Een kosten/
batenanalyse per knelpunt zal moeten uitwijzen of de streefnorm van het waterschap gehaald kan
worden. De knelpunten kunnen deels met technische maatregelen binnen het regulier onderhoud
worden opgelost en deels door samen met de omgeving naar andere oplossingen te zoeken. Eerst zal
echter door veldanalyse en modelberekeningen een verfijning van de knelpunten moeten worden
gemaakt om te bekijken hoe de knelpunten uitvallen ten opzichte van de rest van het peilgebied waar
ze in vallen.
Op orde houden tot 2050
Rekening houdend met de klimaatsverandering is berekend dat in 2050 ca. 250 ha niet voldoet aan de
norm van 1/75. Nadat het systeem op orde is gebracht in 2015, zal dus nog voor ca. 125 ha extra een
oplossing moeten worden gezocht. Bij deze berekening is rekening gehouden met bodemdaling door
gaswinning en veenoxidatie. Op de lange termijn (tot 2050) kan de bodemdaling door veenoxidatie
oplopen tot ca. 40 cm ten noordoosten van Beerta en ca. 20 cm in het gebied Hebrecht.
Conclusie
o Voor het op orde krijgen moeten ten minste 25 ha en maximaal 125 ha knelpunten worden
opgelost.
o Voor het op orde houden komen er nog ten minste 125 ha knelpunten bij.
o Naar de toekomst moet rekening worden gehouden met veenoxidatie op lokale plaatsen.
5 Afgerangeerd= uitgevoerd. Zie uitvoeringsonderzoek EHS (DLG, 2006) voor een nadere toelichting op deze
deelprojecten.
21

Acties & maatregelen
5.11 Verificatie met modellen in het veld van alle knelpunten (incl. kosten/batenanalyse/oplossingsrichtingen/plan
van aanpak) 2006/2007
5.12 Oplossen knelpunten 1/25 j 2008
5.13 Oplossen van knelpunten 1/50 j 2008/2009
5.14 Oplossen van knelpunten 1/75 j 2008/2011
5.15 Vaststellen van de definitieve norm door provincie 2008/2009
5.1.3 Reguliere wateropgave
De voorgaande paragrafen betroffen vooral het op orde krijgen van het systeem onder extreme
omstandigheden. Ook onder gemiddelde jaarlijks voorkomende omstandigheden zal het effect van
klimaatverandering merkbaar zijn en moet het systeem op orde zijn.
Op orde krijgen tot 2015
Het huidige peilbeheer binnen Westerwolde is afgestemd op de functies landbouw, stedelijk gebied,
natuur en in enkele gevallen op scheepvaart en recreatie. Met behulp van kunstwerken zoals stuwen,
gemalen en sluizen wordt het peilbeheer verzorgd voor afzonderlijke peilgebieden, die in Westerwolde
in omvang variëren van ca. 50-500 ha. Per peilvak wordt een belangenafweging gemaakt tussen de
hoger en lager gelegen delen in het peilgebied en tussen de functies onderling. Bij deze belangenafweging
kan veelal niet worden voorkomen dat in de lage delen van een peilgebied natschade
optreedt, omdat anders de hoge delen van het peilvak of andere functies in het peilvak te droog
worden. Op basis van klachten en op initiatief van het waterschap worden van tijd tot tijd maatregelen
genomen om de peilen aan te passen. In de huidige situatie zijn op basis van klachten een aantal
knelpunten geconstateerd: heemsloten in Musselkanaal, Laudermarke, Rhederveld/Buiskoolweg
(Bellingwedde), stuw Vriescheloo en het gebied bij gemaal de Poale (kaart 8). De knelpunten bij de
Poale zijn al opgelost. De andere knelpunten worden in 2006-2009 opgelost De optimalisatie van het
peilbeheer en de controle van de peilen is een reguliere taak van het waterschap en zal regelmatig om
extra maatregelen vragen.
Op orde houden na 2015
Door de klimaatsverandering worden naar verwachting de schommelingen in de grondwaterstanden
en de waterstanden groter. De waterstand in sloten kan in nattere situaties, die gemiddeld eens per
jaar optreden, een aantal centimeters hoger worden. Met name een grotere fluctuatie van de
grondwaterstand zal het gevolg zijn. Hierdoor zullen bestaande natte plekken tijdelijk nog natter
kunnen worden. In veel gevallen betreft dit de 10% laagste delen per peilgebied. In de praktijk zal in
reguliere omstandigheden de klimaatsverandering zoals voorspeld voor het peil in de watergangen,
nauwelijks merkbaar zijn. Wel is het daarbij noodzakelijk dat de waterhuishoudkundige structuur in de
toekomst goed blijft functioneren. Daarnaast zal met name bij Beerta en bij Hebrecht rekening
gehouden moeten worden met bodemdaling door veenoxidatie (kaart 8).
De komende jaren zullen enkele GGOR (Gewenst Grond- en Oppervlaktewaterregime) -peilbesluiten
worden voorbereid en vastgesteld, waarin rekening wordt gehouden met de klimatologische
veranderingen. Met modelberekeningen worden de effecten van meer neerslag, maar ook meer
droogte in beeld gebracht voor het oppervlaktewater en grondwater. Waar nodig kunnen in het
peilbesluit peilaanpassingen en maatregelen worden voorgesteld waarmee de negatieve effecten van
klimaatsverandering onder reguliere omstandigheden worden aangepakt. Er zal ook worden
geprobeerd om een discussie op gang te brengen over eventuele acceptatie van de veranderingen als
gevolg van klimaatswijziging omdat dit mogelijk dure maatregelen kan voorkomen
22

Conclusie
o In de huidige situatie komen enkele knelpunten voor.
o Door de klimaatsverandering zullen de peilfluctuaties toenemen.
o GGOR-peilbesluiten kunnen worden gebruikt om de knelpunten te analyseren en op te lossen.
Acties & maatregelen
5.16 Oplossen knelpunt Laudermarke 2007
5.17 Oplossen knelpunt stuw Vriescheloo 2007
5.18 Oplossen knelpunt Rhederveld/Buiskoolweg 2007-2008
5.19 Oplossen knelpunt heemsloten Musselkanaal 2007-2009
5.20 Reserveren jaarlijks budget voor aanpassen peilen vanaf 2006
5.21 Vaststellen GGOR-peilbesluiten (incl. effect veenoxidatie) vanaf 2006
5.22 Discussie over acceptatie niet optimale situatie 2007
5.2 Stedelijke wateropgave
De stedelijke wateropgave bestaat uit drie onderdelen, namelijk:
o Wateroverlast vanuit het oppervlaktewater (toetsing aan de NBW-inundatienorm van 1/100j. in
stedelijke gebied en water vasthouden om niet af te wentelen);
o Water op straat;
o Grondwateroverlast.
5.2.1 Wateroverlast vanuit het oppervlaktewater
Op orde krijgen tot 2015
Er is een toetsing voor het stedelijk gebied uitgevoerd voor het hele watersysteem. Bij deze analyse
zijn knelpunten in Nieuweschans en bij de heemsloten van Musselkanaal (kaart 9, 16-19) naar boven
gekomen. De knelpunten in Nieuweschans worden opgelost door de uitvoering van het
Waterbeheersingsplan van Nieuweschans. De problemen met de heemsloten (slechte afwatering door
achterstallig onderhoud) staan op de planning van het waterschap om op te lossen in 2007-2009.
Op orde houden tot 2050
In het RBW is afgesproken dat de extra waterafvoer die is te verwachten door de klimaatverandering
niet mag worden afgewenteld. Ook in stedelijk gebied geldt dat het eigen water moet worden
vastgehouden. In paragraaf 5.1.1 is de wateropgave voor water vasthouden voor het hele
watersysteem aangegeven. Hier gaat het om de wateropgave voor het stedelijk gebied. Voor de
grotere, meer stedelijke kernen is een aparte berekening gemaakt, waarbij rekening is gehouden met
het percentage verhard oppervlak. Hoe groter het areaal verhard oppervlak des te groter is ook de
opgave om water vast te houden. De extra berekening is uitgevoerd voor Stadskanaal, Ter Apel,
Blijham en Nieuweschans. De resultaten van deze berekening staan in onderstaande tabel 3. De
gemiddelde rekenfactor die uit deze gedetailleerde berekeningen is gekomen, is daarna toegepast op
de overige kleinere kernen. Dit zijn kernen met veel lintbebouwing waar de opgave gering is.
23

Tabel 3 Stedelijke wateropgave Westerwolde
Kern Opp. stedelijk
gebied in ha
Opgave in m 3 Opgave in ha 6
Blijham 125 4.500 0.9
Stadskanaal 815 25.000 5
Ter Apel 315 8.400 1.7
Nieuweschans 70 4.340 0.86
Voor Stadskanaal kan een deel van de opgave ingevuld worden door het opvullen van ruimte binnen
de toegestane peilen. Er moet nog een plan van aanpak worden gemaakt voor de invulling van de
resterende opgave. In het stedelijk gebied van Ter Apel is in de huidige situatie al een behoorlijk
areaal open water aanwezig (bijv. o.a. Moekesgat). Er zal een nadere analyse worden uitgevoerd
naar de benutting van het bestaande areaal open water voor de wateropgave 2050.
Ook voor Blijham en Nieuweschans zal een nadere analyse worden uitgevoerd. In Nieuweschans kan
aansluiting worden gezocht bij de uitvoering van het Waterbeheersingsplan. Een toelichting op de
berekeningen is opgenomen in bijlage 4.
Voor de overige kernen is de wateropgave opgenomen in bijlage 5. Zoals reeds is aangegeven, zijn
de meeste kernen landelijk van aard (lintbebouwing, weinig stedelijk gebied). De totale hoeveelheid
extra water die moet worden geborgen in de overige kernen (19.000 m 3 ) is in verhouding tot de
landelijke opgave (6 miljoen m 3 ) zo gering dat deze niet als verplichte opgave in het waterplan wordt
opgenomen. Dit in tegenstelling tot de opgaven uit bovenstaande tabel 3. Daarnaast wordt de totale
wateropgave voor Westerwolde al voor de helft ingevuld door de realisatie van de EHS (zie paragraaf
5.1.1).
Alle gemeenten hebben echter wel de verantwoordelijkheid om kansen te benutten om in hun
stedelijke gebied water vast te houden. Bij nieuwbouwprojecten dient vanaf het begin voldoende open
water te worden ingepland. Ook in herstructureringsprojecten moet naar berging worden gezocht.
Omdat de komende jaren in het watersysteem Westerwolde in het landelijk gebied al veel water wordt
vastgehouden in de EHS (die met name in de gemeenten Vlagtwedde en Bellingwedde ligt) wordt
soepel omgegaan met het bestaand stedelijk gebied en wordt van de gemeenten niet verwacht dat ze
dure maatregelen gaan nemen in bestaand stedelijk gebied. De tabel in bijlage 5 kan als
richtinggevend worden beschouwd voor de gemeenten bij het creëren van (extra) open water bij
bouwplannen. Daarnaast kunnen ook bepaalde recreatieprojecten bijdragen aan het vasthouden van
water bovenstrooms.
Conclusie
o In Nieuweschans en in Musselkanaal voldoen een aantal plekken niet aan de 1/100 inundatienorm,
op deze plaatsen moeten maatregelen worden genomen.
o In de toekomst worden geen extra knelpunten verwacht.
o Voor vier stedelijke kernen is er een verplichte wateropgave tot 2050, voor de overige kernen is er
een indicatieve wateropgave tot 2050.
o Kansen bij nieuwbouw-, herstructurerings- en recreatieprojecten moeten worden benut (bijlage 3).
6 Bij een waterschijf van 0,5 meter.
24

Acties & maatregelen
5.23 Uitvoering Waterbeheersingsplan Nieuweschans door gemeente Reiderland 2006-2007
5.24 Alle gemeenten: afkoppelen en kleinschalige berging bij nieuwbouw vanaf 2006
en herstructurering in (zie bijlage 3 voor een lijst met potentiële projecten)
5.25 Gemeente Vlagtwedde: PvA stedelijke wateropgave Ter Apel kern 2008
5.26 Gemeente Stadskanaal: PvA stedelijke wateropgave Stadskanaal kern 2008
5.27 Gemeente Bellingwedde: PvA stedelijke wateropgave Blijham 2008
5.28 Gemeente Reiderland: invullen stedelijke wateropgave Nieuweschans. 2008
5.2.2 Wateroverlast vanuit de riolering = Water op straat
Bij extreme neerslag kan het rioleringssysteem van de gemeente het water soms niet snel genoeg
afvoeren. Het water kan vanuit het riool en/of de watergangen op straat terecht komen of het kan niet
snel genoeg het riool in stromen. Oorzaken hiervan kunnen zijn: een te krap bemeten rioleringsstelsel,
technische mankementen aan het rioleringsstelsel of een te klein ontvangend watersysteem.
Op orde krijgen tot 2015
Uit klachtenanalyses is gebleken dat momenteel nergens in Westerwolde water op straat meer een
knelpunt vormt, omdat daar waar knelpunten waren maatregelen zijn genomen..
In het kader van het waterplan is onderzocht of de aansluiting van de overstorten op het watersysteem
in de huidige en de toekomstige situatie tot problemen leidt. Dit bleek niet het geval te zijn. Wel
moeten op enkele plaatsen terugslagkleppen geplaatst worden. Bij dit onderzoek is het
rioleringssysteem getoetst op drie soorten buien, namelijk T=2 (ontwerpbui; 19,8 mm/60 min), T=10
(35,7 mm/45 min) en T=100 (154 mm/10 dgn).
Tekstbox 1 Stedelijke wateropgave uit het RBW
Stedelijke wateropgave uit het RBW
In het RBW is een tabel opgenomen waarin de stedelijke wateropgave is gebaseerd op het kunnen
opvangen van een extreme zomerbui van 60 mm/60 min. De stedelijke wateropgave is vooral
gekoppeld aan de capaciteit van rioleringssystemen. Rioleringssystemen zijn echter niet berekend op
dergelijke extreme situaties (ze zijn gedimensioneerd op een maximumbui van 19,8 mm/60 min). Voor
de stedelijke wateropgave wordt daarom niet de RBW opgave gehanteerd, maar wordt
overeenkomstig de regionale opgave uitgegaan van 10% extra neerslag bovenop de huidige situatie.
In toekomstige rioleringsplannen moet daarom rekening worden gehouden met een bui van maximaal
22 mm/60 min. In de toekomst kan incidenteel water op straat niet worden voorkomen.
De kans op water op straat kan afnemen door regenwater van het riool af te koppelen, hetgeen binnen
Westerwolde al op verschillende plaatsen is gebeurd (bijlage 6). Door het project Westerwolde
Schoon! is met name in Vlagtwedde en Stadskanaal al in een groot deel van de kernen het
regenwater afgekoppeld van het riool. In Bellingwedde is nog vrijwel nergens afgekoppeld, omdat daar
relatief weinig open water is en afkoppelen daarom zeer duur is. Tevens doen zich hier weinig kansen
zoals herstructurering, wegverbetering, etc. In Reiderland is een speciaal putjessysteem ingericht
waarbij wegen en parkeerterreinen 100% zijn afgekoppeld. In alle kernen, behalve Beerta, zijn
woningen niet afgekoppeld. In Beerta zullen woningen de komende jaren worden afgekoppeld.
Voor toekomstige herstructurerings- of nieuwbouwprojecten wordt gestreefd naar afkoppeling (zie
bijlage 3 en kaart 16-19). Ook voor de gemeente Bellingwedde geldt dat bij iedere nieuwe
ontwikkeling moet worden bekeken of er kansen zijn voor afkoppeling.
25

Op orde houden na 2015
Door de klimaatsverandering neemt de kans op heftige buien en daardoor water op straat toe. Om het
systeem op orde te houden moeten maatregelen worden genomen.
Daarom zal in de toekomst nog meer moeten worden afgekoppeld (streven is bij nieuwbouw vrijwel
alles afkoppelen, bij herstructureringen 60%). Bij nieuwe Gemeentelijke Rioleringsplannen (GRP)
moet rekening gehouden worden met een neerslagtoename van 10% tot 2050. Richtlijn is dat in ieder
geval deze 10% extra neerslag additioneel wordt afgekoppeld bovenop de bestaande afkoppelcriteria.
Voor de lange termijn is het noodzakelijk dat gemeenten gaan bepalen welke mate van water op
straat zij acceptabel vinden en op welke manier dit kan. Afkoppelen, het creëren van open water en
berging, infiltratievoorzieningen, etc. zijn allemaal dure technische maatregelen om de verwachte
extra neerslag te kunnen opvangen. In stedelijk gebied ligt echter een groot potentieel aan tijdelijk
bergingsgebied, namelijk straten, bermen en groenstroken. Tussen stoepranden en in het groen is
een behoorlijke oppervlakte bergingsgebied aanwezig. De oplossing voor het tijdelijk bergen van grote
hoeveelheden neerslag in stedelijk gebied ligt in het bepalen van een strategie hoe om te gaan met
deze bergingslocaties. Onderzoek zal plaatsvinden waar zich problemen voordoen en moeten
uitwijzen hoe groot het potentieel van deze gebieden is. Op basis hiervan kan een strategie worden
bepaald. Zeker is dat een bepaalde mate van acceptatie van water op straat of in bermen dure
technische maatregelen kan voorkomen of kan doen uitstellen.
Conclusie
o In Westerwolde komt in de huidige situatie buiten de normen geen water op straat voor.
o In de toekomst zal de kans op water op straat toenemen, waardoor afkoppelen gewenst is.
o Voor de stedelijke wateropgave wordt niet de RBW opgave gehanteerd, maar wordt
overeenkomstig de regionale opgave uitgegaan van 10% extra neerslag bovenop de huidige
situatie.
Acties & maatregelen
5.29 Extra afkoppelen bij nieuwe projecten (incl. KBA) 2006
5.30 Terugslagkleppen plaatsen bij overstorten 2007
5.31 Strategie/onderzoek over mate van acceptatie water op straat 2007
Aanpassen GRP´s (rekening houden met 10% meer neerslag):
5.32 Bellingwedde 2009
5.33 Reiderland 2006
5.34 Stadskanaal 2010
5.35 Vlagtwedde 2007
vijver in Stadskanaal
26

5.2.3 Grondwateroverlast
Op orde krijgen tot 2015
In de huidige situatie zijn in alle gemeenten klachten over grondwateroverlast bekend:
o Bellingwedde: Blijham, Bellingwolde-noord en –zuid.
o Vlagtwedde: Sellingen, Vlagtwedde, Harpel en Ter Apel.
o Reiderland: Nieuweschans, Nieuw Beerta en Finsterwolde.
o Stadskanaal: Gebied ten noorden van het Refaja-ziekenhuis
De grondwateroverlast (kaart 9, 16-19) is gelokaliseerd op basis van klachtenanalyses en
praktijkkennis bij de gemeenten en het waterschap. Voor een aantal locaties zijn reeds maatregelen
getroffen. Dit geldt voor Sellingen (waterhuishouding aangepast na dempen van sloot) en Vlagtwedde
(achterstallig onderhoud, water onder de weg door leiden). Voordat aanvullende maatregelen
genomen kunnen worden, moet nog een analyse van de oorzaken plaatsvinden en een plan van
aanpak worden opgesteld. In dit plan dient ook de verantwoordelijkheidsverdeling tussen burger,
gemeente en waterschap te worden meegenomen. De analyse van de knelpunten moet medio 2007
gereed zijn, zodat eind 2007 een overzicht gereed is van de benodigde maatregelen.
Grondwateroverlast kan veelal door middel van technische maatregelen zoals drainage en
grondverbeteringswerken worden opgelost. De technische maatregelen moeten door diverse partijen
worden uitgevoerd: grondeigenaren zijn zelf verantwoordelijk voor ontwatering (drainage) van de
tuinen, de gemeente is verantwoordelijk voor de afvoer van drainagewater naar ontvangende sloten
en het waterschap is verantwoordelijk voor afwatering van het slootwater (conform Notitie grondwateroverlast
van de VNG/UvW, zie bijlage 7). De grondeigenaren moeten via communicatiemiddelen van
hun verantwoordelijkheden op de hoogte worden gesteld.
Op orde houden na 2015
Door de klimaatsverandering zullen de grondwaterstanden sterker gaan fluctueren. Hoge
grondwaterstanden kunnen vaker voorkomen. Om de systemen op orde te houden, zal bij het
oplossen van de knelpunten hier al rekening mee gehouden moeten worden. Bij nieuw aan te leggen
wijken of bedrijventerreinen moet gebruik gemaakt worden van de waterkansenkaarten (zie bijlage 8),
opdat bij de locatiekeuze en de bouwwijze rekening kan worden gehouden met de verwachte
grondwaterstanden.
Conclusie
o In alle gemeenten komen knelpunten van grondwateroverlast voor. De waterkansenkaart geeft
inzicht in de geschiktheid van uitbreidingslocaties.
Acties & maatregelen
5.36 Waterkansenkaarten gebruiken bij nieuwe projecten vanaf 2006
5.37 Communicatiemiddel maken en inzetten over verantwoordelijkheden 2007
5.38 Gezamenlijke analyse van ordegrootte en oorzaak van de klachten 2007
en aanduiding verantwoordelijkheden
5.39 Opstellen van plan van aanpak voor oplossen grondwateroverlast 2007
5.40 Uitvoering van voorgestelde maatregelen 2008-2010
27

6. Watertekort
6.1 Verdroging
Op orde krijgen voor 2015
In Westerwolde is momenteel ruim 3100 ha natuurgebied geheel of gedeeltelijk verdroogd (kaart 10).
Dit areaal is bepaald op basis van een analyse van de gegevens van de provincie Groningen uit 2004
door het Verdrogingsforum. Verdroogde natuurgebieden hebben een te lage grondwaterstand voor de
gebiedsspecifieke natuurfunctie, hetgeen vaak is veroorzaakt doordat zowel de aan- en afvoer van
water zijn afgestemd op de landbouwfunctie. Daarnaast vindt bij Sellingen grondwateronttrekking ten
behoeve van drinkwater plaats. Een groot deel van de verdroogde gebieden valt binnen de EHS
Westerwolde (de Ruiten Aa en Bourtange (2720 ha)), daarnaast betreft het een terrein onder Beerta:
de Zuidoosthoek bij de Blauwestad. Dit gebied is ca. 380 ha groot.
Over de bestrijding van verdroging zijn bestuurlijke afspraken gemaakt in POP Groningen. Volgens
deze afspraken dient in 2018 100% van het verdroogde areaal hydrologisch te zijn hersteld. In
Westerwolde gebeurt dit vooral door uitvoering van de EHS. De financiering voor de uitvoering van de
EHS is nog niet volledig rond. Het waterschap heeft haar bijdrage al geregeld en toegezegd.
Op orde houden tot 2050
Door de toename van de verdamping kan op de lange termijn de verdroging weer toenemen. Om de
net herstelde gebieden op de lange termijn op orde te houden is blijvende aandacht voor de
natuurfunctie nodig in de GGOR-peilbesluiten. Bij nieuw in te richten natuurgebieden dient het
waterbeheer op de klimaatsverandering te worden afgestemd zodat niet over een aantal jaren weer
problemen met verdroging ontstaan. Verder dient zoveel mogelijk gebiedseigen water te worden
vastgehouden om natuurfuncties zo goed mogelijk tot hun recht te laten komen. Gemeenten dienen
verder bij planvorming in het buitengebied rekening te houden met natuurgebieden en eventueel
compenserende maatregelen te treffen. Uit het oogpunt van duurzaamheid is volgens het waterschap
de onttrekking op een plaats met waterafhankelijke natuur ongewenst. Een onderzoek naar het effect
van de grondwateronttrekking op de verdroging en de natuurwaarde van de gebieden heeft beperkt
effect aangetoond. Het waterschap wil samen met het waterbedrijf nog aanvullend onderzoek doen
naar de kosten en baten van een eventuele alternatieve plaats voor drinkwateronttrekking.
Conclusie
o In Westerwolde is 3100 ha verdroogd gebied en dat moet volgens afspraak voor 2018 zijn hersteld.
Acties & maatregelen
6.1 Uitvoering van de EHS (voor de deelprojecten zie tabel 2 7 ). 2007-2014
6.2 Kosten/batenanalyse alternatieven drinkwateronttrekking bij Sellingen 2008
Aandachtspunten lange termijn
o Natuur meenemen in termen van berging in GGOR-peilbesluiten.
o Waterbeheer afstemmen op natuurfunctie.
o Gemeente bij bestemmingsplannen rekening houden met natuurgebieden en compenserende
maatregelen.
o Vasthouden gebiedseigen water.
7 Het verdroogde areaal in de EHS (ca 2720 ha) komt niet geheel overeen met het areaal waterberging (3130 ha).
Dit komt doordat bepaalde projecten niet bijdragen aan de verdrogingsbestrijding.
28

6.2 Droogte(schade)
Op orde krijgen in 2015
In een gemiddelde zomer wordt ca. 30 miljoen m 3 gebiedsvreemd water aangevoerd vanuit het
IJsselmeer om aan de watervraag van het gebied te voldoen. Het aangevoerde water wordt gebruikt
voor het op orde houden van het peil, voor bedrijfsvoering van de AVEBE en Kappa Triton, voor
droogtebestrijding in de landbouw, voor het watervoerend houden van de Ruiten Aa en voor
verziltingsbestrijding. Er zijn afspraken met Rijkswaterstaat over het maximaal te onttrekken debiet uit
het IJsselmeer. Tot nu toe wordt dit maximum niet gehaald, maar het wordt steeds kritischer. De
wateraanvoer is in 2005 geoptimaliseerd door automatisering van een groot aantal stuwen.
Bewustwording bij de mensen dat water schaars is in de zomer kan een bijdrage leveren aan het
verlagen van het waterverbruik. Daarnaast kan verziltingsbestrijding mogelijk beperkt worden door
alleen op afroep door te spoelen.
Op orde houden tot 2050
Bij de huidige afspraken over de maximale wateraanvoer zal door toenemende verdamping de
waterbehoefte toenemen. De toenemende verdamping kan veel schade veroorzaken aan
landbouwgewassen. Daarnaast zal de onttrekking door de AVEBE toenemen, omdat het bedrijf bezig
is om de grondwaterwinning te vervangen door oppervlaktewaterwinning. De schade zal het grootst
zijn op zandgronden in de gemeente Vlagtwedde (zie kaart 11). Er is berekend dat in 2050 de
waterbehoefte van Westerwolde met 5 miljoen m 3 zal toenemen.
Bij waterschaarste wordt momenteel een zogenaamde verdringingsreeks toegepast (zie Beheersplan
Waterschap Hunze en Aa´s), waarin onder andere is aangegeven dat onttrekking door industrie een
hogere prioriteit heeft dan aanvoer voor beregening van de landbouw. Verziltingsbestrijding heeft al
een lage prioriteit.
Op de lange termijn zal moeten worden gekeken naar mogelijkheden om de waterbehoefte te
verminderen. Momenteel loopt er een EU-project ‘No Regret’ waarin mogelijkheden worden
bestudeerd om de waterbehoefte te verkleinen. Er wordt onder andere gekeken naar ander peilbeheer
en beregening uit grondwater. Daarnaast wordt binnen het project ‘Samenwerken voor Water’ in 2007
een proef uitgevoerd met een aantal boeren in Westerwolde waarin bekeken wordt of detail
waterbeheersing op perceelsniveau de waterbehoefte kan doen afnemen. De resultaten van beide
studies komen in 2007 beschikbaar.
Conclusie
o Momenteel raakt alleen in droge jaren de wateraanvoer ontoereikend voor droogtebestrijding.
o De situatie kan geoptimaliseerd worden.
Acties & maatregelen
6.3 Communicatie over bewustwording van waterschaarste 2007
6.4 Aanpassing verziltingsbestrijding (bijv. alleen op afroep) 2007
6.5. Implementatie van resultaten uit de projecten ‘No Regret’ en 2008
‘Samenwerken voor water’
Aandachtspunten lange termijn
o Onderzoek naar mogelijkheden van beregening uit grondwater.
o Oplossing zoeken voor zoutlozing van de industrieën zodat minder verdunningswater nodig is.
o Onderzoek naar minder droogtegevoelige teelten in landbouw.
29

7. Waterkwaliteit
7.1 Europese Kaderrichtlijn Water (KRW)
De KRW richt zich op het behalen van een goede ecologische toestand. Voorwaarden voor het
behalen van deze toestand zijn goede chemische omstandigheden en een goede inrichting van de
waterlichamen. De KRW wordt een resultaatsverplichting ten opzichte van de afgesproken
maatregelen. Tot nu geldt in het Nederlandse waterkwaliteitsbeleid een inspanningsverplichting. In de
toekomst zal een rol zijn weggelegd voor de vergunningverlening en handhaving bij het waterschap
om de gestelde maatregelen op tijd te halen en goed na te leven.
Waterlichamen in Westerwolde
30

In Westerwolde worden voor de Europese Kaderrichtlijn Water vier belangrijke waterlichamen onderscheiden:
de Runde-Ruiten Aa-Westerwoldse Aa Zuid, Pagediep/Mussel Aa, Westerwoldse Aa Noord
en het kanalensysteem Westerwolde.
Veel integrale projecten zijn hier reeds in gang gezet, waaronder de EHS Westerwolde, inrichting
Runde en Binnen Aa. Voor het waterlichaam Pagediep – Mussel Aa wordt voorgesteld nader
onderzoek te doen naar de mogelijkheden van beek(dal)herstel in combinatie met waterberging; een
mogelijke toekomstige kans. Afhankelijk van dit onderzoek kan de doelstelling van dit waterlichaam
voor de kaderrichtlijn worden bijgesteld.
Runde, Ruiten Aa en Westerwoldsche Aa zuid
De Runde is beschreven in het waterplan Veenkoloniën.
De Ruiten Aa valt binnen de Ecologische Hoofdstructuur, waar de komende jaren door de inrichting
van de EHS zeer veel maatregelen zullen worden genomen. Diverse maatregelen binnen de inrichting
van de EHS zullen leiden tot een verbetering van de ecologische toestand zoals het versmallen en het
laten kronkelen van de Ruiten Aa, het verwijderen of verzachten van barrières voor visoptrek in de
beek en het verbeteren van de oeverinrichting. De analyse geeft aan dat bij een optimale uitvoering
van de EHS in de Ruiten Aa door de geplande maatregelen het maximale ecologische niveau wordt
bereikt.
Langs de Westerwoldsche Aa zuid van Wedde tot De Bult worden gedeeltelijk natuurvriendelijke
oevers aangelegd.
Ruiten Aa
Westerwoldse Aa Noord
De Westerwoldse Aa Noord heeft de boezemfunctie en is ingericht als kanaal. Momenteel heeft dit
water een vrij lage ecologische waarde vanwege de steile, harde oevers en de barrières voor
visintrek. Het meest noordelijke traject zal ecologisch sterk verbeteren door de uitvoering van het
project Binnen Aa. De aanleg van de Binnen Aa en Hamdijk behelst onder andere de aanleg van
moeraszones en natuurvriendelijke oevers en verbetering van de mogelijkheden voor visintrek zijn
opgenomen. Het tweede deel, van De Bult tot de Binnen Aa, is aangewezen als robuuste
verbindingszone, waardoor na uitvoering daarvan (is echter nog niet ingepland) ook hier de
ecologische waarde zal toenemen. Aanvullende maatregelen zijn onder andere aanpassen van de
oevers en vismigratiemaatregelen en eventuele verdergaande afkoppeling en sanering van
overstorten opgenomen.
31

Pagediep/Mussel Aa
Het Pagediep/Mussel Aa is op dit moment vooral een slotensysteem gericht op de aan- en afvoerfunctie
met een lage ecologische waarde. Momenteel staan voor deze waterlichamen geen extra
maatregelen gepland in het huidige beleid. Om een hoger ecologische toestand te krijgen zullen veel
inrichtingsmaatregelen moeten worden genomen, zoals aanpassing van de oevers, aanleg van
vispassages en hermeandering.. Als mogelijke extra maatregelen voor een hoog ambitieniveau zijn
ook genoemd verdere sanering overstorten en verdere afkoppeling. Er zal samen met de omgeving
moeten worden aangegeven of dat gewenst is. De eerste consultatie van de omgeving in juni 2006
gaf de wens voor een laag ambitieniveau te zien, hoewel wel werd gesteld dat kosten effectiviteit eerst
moet worden uitgewerkt evenals de relatie met andere opgaven zoals water vasthouden.
In de tweede consultatie in 2007 is afgesproken dat er eerst nader onderzoek wordt uitgevoerd
voordat er maatregelen worden getroffen.
Kanalen Westerwolde
Omdat de kanalen vooral een scheepvaartfunctie en een water aan- en afvoerfunctie hebben, zouden
aan de kanalen beperkte kwaliteitseisen gesteld kunnen worden. Onderscheid kan gemaakt worden
tussen de diepe grote kanalen die vooral een scheepvaartfunctie hebben en de kleinere kanalen die
wat minder intensief worden gebruikt. Maatregelen zijn onder andere de aanleg van
natuurvriendelijke oevers en de verbetering van vismigratie.
Ruiten Aa kanaal
In de factsheets van de vier waterlichamen worden de maatregelen en de afwegingen daarbij nader
besproken. In de tabel op pagina zijn alle maatregelen samengevoegd.
De maatregelen van de KRW zullen pas in 2009 worden vastgesteld.
32

7.2 Grondwater
Op orde krijgen tot 2015
Naast een goede kwaliteit van het oppervlaktewater, beoogt de KRW ook een goede kwaliteit van het
grondwater. Voor de grondwaterkwaliteit wordt onderscheid gemaakt in vier onderdelen: grote
grondwaterlichamen (overeenkomend met bodemtype), kleine grondwaterlichamen (vooral de
waterontrekkingsgebieden), Vogel- en Habitatrichtlijngebieden (VHR-gebieden) en puntbronnen.
Uit een eerste analyse blijkt dat:
o In de grote grondwaterlichamen in Westerwolde op zand overschrijdingen van nitraat en
bestrijdingsmiddelen voorkomen en in de zoute veen/kleigebieden overschrijding van chloride.
Voor deze waterlichamen wordt verwacht dat huidige landelijke maatregelen voldoende zijn om de
knelpunten op te lossen.
o Van de twee waterwingebieden (kleine grondwaterlichamen) zijn van Vlagtwedde (nog) geen
gegevens bekend en in Sellingen zijn lichte overschrijdingen voor ammonium, koper en nikkel
geconstateerd. Hiervoor worden in het KRW-proces oplossingen uitgewerkt.
o Met betrekking tot natuur/VHR-gebieden zijn in Westerwolde voor het enige VHR-gebied
(Lieftingsbroek, 8 ha) al maatregelen gepland binnen de verdrogingsbestrijding.
o Een laatste bedreiging voor het grondwater zijn puntverontreinigingen. Hiervoor moet het
ambitieniveau nog worden vastgesteld. Het laagste niveau is alleen aanpak van puntbronnen in
natuurbeschermingsgebieden en waterwingebieden (huidig beleid). Het hoogste niveau ambitie is
saneren van alle puntbronnen (niet haalbaar).
Op orde houden na 2015
Afhankelijk van de te kiezen ambities zal het doel voor de lange termijn worden opgesteld. Dit gebeurt
in de periode 2007-2009.
Conclusies
o Maatregelen voor de grondwaterlichamen worden pas in 2009 vastgesteld.
o Voor de grote grondwaterlichamen worden geen extra maatregelen voorgesteld, huidig beleid
voldoet.
o Voor de waterwingebieden zullen afhankelijk van het nog te kiezen ambitieniveau mogelijk nog
extra maatregelen genomen moeten worden.
o In het VHR-gebied Lieftingsbroek zijn geen knelpunten.
o Het ambitieniveau van de aanpak van puntverontreinigingen moet nog worden vastgesteld.
Acties & maatregelen
7.14 Vaststellen ambitieniveaus voor kleine grondwaterlichamen en puntbronnen 2007-2008
7.15 Vaststellen maatregelen voor grondwater in het KRW-proces. 2009
7.3 Stedelijk water
Op orde krijgen tot 2015
Voor dit waterplan zijn alle wateren in het stedelijk gebied onderzocht op eventuele knelpunten. In
reguliere monitorprogramma’s van het waterschap worden kleine stedelijke wateren nauwelijks
meegenomen. Om toch wat te kunnen zeggen over de kwaliteit van stedelijke wateren is een grove
scan gemaakt van de toestand van de wateren waarbij de beoordeling werd gerelateerd aan een
indeling in een van de volgende vier categorieën: natuurwater, woonwater, sierwater en cultuurwater.
33

o Van de 12 onderzochte wateren in Bellingwedde voldoet slechts één water niet aan de functie.
Een sloot aan de Parklaan in Bellingwedde voldoet door de harde oeverbeschoeiing niet aan het
streefbeeld natuurwater (kaart 16).
o Van de 13 onderzochte wateren in Reiderland zijn er 5 wateren waarvoor maatregelen nodig zijn.
In 3 vijvers is teveel slib aanwezig, één vijver was troebel door een grote aanwezigheid van
bodemwoelende karpers en in een andere vijver belemmerde de onnatuurlijke oever de
natuurfunctie van het water (kaart 17).
o In Stadskanaal voldoen 6 van de 19 onderzochte wateren niet aan het streefbeeld. In al deze
wateren vormt de te grote hoeveelheid slib het probleem (kaart 18).
o In Vlagtwedde was in de helft van de 12 onderzochte wateren een knelpunt. Ook hier vormt de
hoeveelheid slib het probleem. Daarnaast was in veel stedelijke wateren een overmaat aan
zwerfvuil aanwezig. Deze knelpunten moeten worden opgelost (kaart 19).
Uit de uitgevoerde klachtenanalyse bij de gemeenten en het waterschap is gebleken dat er lokaal
klachten zijn met betrekking tot de waterkwaliteit. Er zijn nog enkele overstorten die lozen op een te
kleine watergang waardoor stank optreedt. Verder is op enkele plaatsen vissterfte opgetreden.
Conclusie
o Een aantal stedelijke wateren voldoet niet aan het streefbeeld dat past bij het type water.
o Knelpunten hebben vooral betrekking op de sliblaag en de zichtbaarheid en de toegankelijkheid
van het water.
Acties & maatregelen
7.16 Baggerknelpunten opnemen in baggerplannen en uitvoeringsplannen 2008
7.17 Inrichten natuurvriendelijke oevers in Reiderland (1x) en Bellingwedde (1x) 2008
7.18 Plan van aanpak knelpunten klachtenanalyse waterkwaliteit 2008
7.4 Waterbodems
Op orde krijgen tot 2015
Het waterschap heeft in 2006 het baggerbeleidsplan vastgesteld. Hierin is het beleid en de aanpak
van de waterbodems voor de komende vijf jaar beschreven. Ook is een overzicht gemaakt van
beschikbare en ontbrekende kennis.
In de wateren van waterschap Hunze en Aa’s zijn in de afgelopen 5 jaar (2000–2005) een aantal
waterbodems onderzocht. Hieruit is gebleken dat verontreinigd slib (klasse 3-4) aanwezig is in enkele
locaties in het Ruiten Aa kanaal. Ook het B.L. Tijdenskanaal dient te worden gebaggerd en enkele
locaties uit het reguliere baggerprogramma (kaart 18). Niet alle watergangen in Westerwolde zijn al
onderzocht. Een belangrijke opgave is het uitvoeren van meer waterbodem-onderzoeken in
Westerwolde. Op kaart 13 is aangegeven waar de komende jaren regulier baggerwerk gaat plaatsvinden,
waarmee direct ook kennis over de dikte en de kwaliteit van de sliblaag verkregen zal worden.
De gemeente Stadskanaal heeft een stedelijk baggerplan. Hierdoor is bekend dat in de bebouwde
kom ca. 60.000 m 3 slib aanwezig is, waarvan circa 10.000 m 3 verontreinigd slib, klasse 3-4
(waaronder her Ceresmeer). Een deel daarvan dient te worden verwijderd. In Stadskanaal zijn de
afgelopen jaren al een aantal baggerwerken uitgevoerd. Ook het Spoordok heeft prioriteit, dit in
verband met de vaarrecreatie en de waterkwaliteit. De gemeente Stadskanaal heeft een eigen
(tijdelijk) baggerdepot voor de verwerking van klasse 2 slib uit stedelijke vijvers. Het baggerplan van
de gemeente Stadskanaal dient te worden geactualiseerd. Dit gebeurt in 2007.
34

De gemeente Reiderland heeft in 2006 een stedelijk baggerplan opgesteld. De gemeente is
voornemens in 2007 het Beersterdiep en alle wateren uit het baggerplan in Nieuweschans te
baggeren. Dit betreft in totaal 35.500 m 3 slib . Ca 1.000 m 3 hiervoor is klasse 4 slib. De rest is klasse
1-2 slib.
Van de gemeente Vlagtwedde is niet bekend hoeveel en/of er verontreinigd slib in de watergangen in
het bebouwd gebied ligt. Hier zal eerst een onderzoek naar de kwaliteit en de hoeveelheid van het slib
moeten plaatsvinden, waarna een plan van aanpak kan worden opgesteld.
Van de gemeente Bellingwedde is bekend dat alleen in het Veendiep teveel slib aanwezig is. Hiervoor
dient een plan van aanpak worden opgesteld.
Het is de bedoeling dat in 2007 de omvang van de knelpunten en de kosten voor het oplossen van de
knelpunten bekend wordt, zodat in 2007 een begroting kan worden gemaakt waarin ook de uitvoering
van de maatregelen is opgenomen.
Om de kosten van het baggeren te verlagen is het belangrijk dat dichtbij de te baggeren wateren
doorgangsdepots komen. In 2006 wordt een Regionaal Bestuursakkoord Waterbodems opgesteld,
waarin de gemeenten dringend verzocht worden doorgangsdepots aan te wijzen. Een alternatief is dat
per project zeer lokale oplossingen worden gezocht. In de regio Westerwolde is momenteel geen
bestemming voor verontreinigde waterbodems. Een bestemming voor dat slib zal buiten het
watersysteem worden gezocht.
Conclusie
o Op diverse plaatsen komt verontreinigde waterbodem voor.
o Er is behoefte aan doorgangsdepots voor verwijderd slib.
o Nog niet alle gemeenten hebben een baggerplan.
o De omvang van de problematiek is nog niet geheel bekend.
Acties & maatregelen
7.19 Opstellen van een baggerplan Vlagtwedde 2008
7.20 Opstellen van plan van aanpak Veendiep in Bellingwedde 2007
7.21 Uitvoering baggerplan Reiderland 2007
7.22 Actualisatie en uitvoering baggerplan Stadskanaal 2007
7.23 Oplossen Ceresmeerproblematiek 2006-2008
7.24 Onderzoek en planvoorbereiding baggeren Spoordok 2008
7.25 Onderzoek en planvoorbereiding baggeren Ruiten Aakanaal en 2008-2009
B.L. Tijdenskanaal
7.26 Locaties aanwijzen als doorgangsdepot of per project zoeken naar v.a. 2006
eenmalige oplossingen
35

8. Recreatie & beleving
Op orde krijgen voor 2015
Westerwolde heeft 12 zwemwaterplassen, 4 viswateren en 11 wateren met een vaarwegfunctie
(bijlage 9). Alle zwemwateren voldoen aan de kwaliteitsdoelstellingen. Vrijwel alle viswateren voldoen
aan de chemische kwaliteitsdoelstellingen. Alleen in de Spoordok (Musselkanaal) komen door een
dikke sliblaag soms te lage zuurstofgehalten voor.
De diversiteit van de vispopulatie is beperkt door de vele visbarrières vanwege het grote aantal
stuwen in het gebied (kaart 14). Door de inrichting van de Ecologische Hoofdstructuur worden in de
Ruiten Aa stuwen verwijderd, waardoor daar straks geen visbarrières meer voorkomen. In andere
wateren moeten nog maatregelen worden genomen. Volgens beleid van het waterschap wordt
gestreefd naar volledige vistrek van de bron van de beken naar de Dollard. Ook de spuisluizen bij
Nieuwe Statenzijl vormen een barrière voor trekvis. Daar wordt al gewerkt aan visvriendelijk
spuibeheer om de visintrek te verbeteren.
Knelpunten voor de recreatievaart hebben vooral betrekking op slib. In het Veendiep ligt te veel slib
om een normale doorvaart mogelijk te maken. Deze vaarweg dient door de gemeente Bellingwedde te
worden gebaggerd (zie § 7.3). Uit peilingen blijkt dat er in het Ruiten Aakanaal bij Ter Apel een
drempel voor komt waardoor er alleen met beperkte vaardiepte (1,0 m) gevaren kan worden. Naar alle
waarschijnlijkheid zal dit knelpunt in 2009 verholpen zijn. Het Stadskanaal, Musselkanaal en Ter
Apelkanaal zijn normaal goed bevaarbaar, maar in het Spoordok (Musselkanaal) zijn delen slecht
bereikbaar door ondiepten. De gemeente Stadskanaal is verantwoordelijk voor het op diepte houden
van het Spoordok (kaarten 16-19). Baggeren van het Spoordok staat op de planning (zie § 7.3).
In de Ruiten Aa en de Mussel Aa is er de mogelijkheid om met de kano te varen. Er zitten kanoverhuurbedrijven,
maar er zijn onvoldoende aanlegplaatsen. Met het TRIP-project ‘Peddel en pedaal’
zullen in dat kader o.a. adequate aanlegfaciliteiten voor de kleine recreatievaart worden aangelegd. In
de Mussel is op initiatief van dorpsbewoners een moeras in de Mussel Aa aangelegd. Extra wensen
zijn het bevaarbaar maken voor kano’s van een groot deel van de Ruiten Aa en het maken van
kanoroutes en voorzieningen in en rond Stadskanaal en op het Pagediep. Er zijn een aantal speciale
fietsroutes en wandelroutes uitgezet in Westerwolde (Noaberpad, Struunroute 6) en de ruiter- en
menroutes “De Sprong over het Veen”. In 2006 wordt samen met het Groninger Landschap voor TV
Noord een fietsroute samengesteld langs bijzondere plekken in Westerwolde. Door de inrichting van
de EHS zal de Ruiten Aa er aantrekkelijker uit gaan zien door de meer natuurlijke oevers, de
kronkeling door het landschap en de toename van de helderheid van het water. Hierdoor is men
bijvoorbeeld in Vlagtwedde zich gaan inzetten voor het project Beek in de wijk. Tevens s zullen er
extra wandel en fietspaden worden aangelegd. Ook bij project Binnen Aa is er aandacht voor
fietspaden, kanoroutes en trekkershutten (kaarten 16-19).
De beleving van bijzondere waterelementen zoals het beeklandschap, de kuststrook met de kwelders,
de veenkoloniale structuur in Stadskanaal en omgeving en de diverse cultuurhistorische waterwerken
(Molen De Weddermarke, Verlaten (sluizen) Stadskanaal, Bakovenpomp Bourtange en Rioolgemaal
Blijham (kaart 15) kan nog veel beter. Archeologisch verdienen vooral de beekdalen aandacht (kaart
15). Op sommige locaties is middels kunstprojecten in en langs het water wel aandacht besteed aan
de beleving van water (bijv. Theater van de Natuur).
Voor de beleving van stedelijke wateren zijn op een aantal plaatsen knelpunten geconstateerd met
betrekking tot de aanwezigheid van zwerfvuil, een slechte toegankelijkheid van het water en het
ontbreken van zicht op het water.
36

Recreatie en beleving worden in dit waterplan beschouwd als meekoppelkansen.
Conclusie
o Voor het op orde krijgen van de vaarrecreatie moet Veendiep, het Spoordok en een deel van het
Ruiten Aakanaal worden gebaggerd.
o Voor het op orde krijgen van de visrecreatie moeten mogelijkheden voor vistrek worden hersteld.
o Meer aandacht is gewenst voor: schoon houden en verbeteren toegankelijkheid en zichtbaarheid
stedelijke wateren en cultuurhistorische waterwerken.
o Aanleg en verbetering van meer vaarverbindingen is gewenst.
Acties & maatregelen:
8.1 Zorgdragen voor meekoppelen van belevingsaspecten bij uitvoeringsprojecten v.a. 2006
8.2 Opstellen van beheersprogramma voor schoon houden van stedelijke wateren v.a. 2006
8.3 Onderhoudsbeheersplan Kunstwerken 2006-2007
Lopende projecten
o Verwijderen visbarrières Ruiten Aa
o Ontbrekende schakels Ring Blauwestad
o Fietspaden langs de Westerwoldse Aa
o Vaarverbinding Erica-Ter Apel
o Natte Horizon Bourtange
o Diverse TRIP-projecten
o EHS, hermeandering Ruiten Aa
o Verbinding Blauwestad-Brualer Schloot
o Vaarverbinding Bareveld-Zuidlaardermeer
o Uitbreiding Villapark Wedderbergen
o Jachthaven Beerta
o Binnen Aa; recreatieprojecten
o Peddel & Pedal; fiets- en kanoprojecten
o Grensland-Schansenland; leidijken, schansen
o Recreatieve invulling Blauwestad Reiderwolde
37

9. Strategie lange termijn
9.1 Op te lossen kwesties voor de lange termijn
Voor de lange termijn moet rekening worden gehouden met een eventuele wijziging in de klimaatscenario’s.
Voordat voor de lange termijn dure maatregelen worden genomen, moet steeds recente
informatie worden geanalyseerd.
Zoals nu berekend is, moeten op de lange termijn maatregelen worden gezocht voor:
o Vasthouden van 3 miljoen m 3 water bovenstrooms;
o Beperken van waterbehoefte en waarborgen wateraanvoer;
o Bereiken van hoogst haalbare ecologische ambitie voor de KRW waterlichamen (het ambitieniveau
moet nog worden vastgesteld).
9.2 Vasthouden van 3 miljoen m 3 water
Op kaart 20 is aangegeven wat de wateropgave is per gemeente in het watersysteem van de Westerwoldse
Aa. Hieruit blijkt dat met name op het grondgebied van de gemeente Stadskanaal nog niet
veel water wordt vastgehouden. In de toekomst zal dan ook door waterschap, provincie, gemeenten
en grondeigenaren daar bij nieuwe ontwikkelingen moeten worden gekeken of er kansen zijn om
water vast te houden. Echter ook op andere plaatsen in Westerwolde en andere gemeenten moeten
kansen worden benut. Er is tijd om uit te zoeken wat de best mogelijke maatregelen zijn. Voor de
lange termijn kunnen de volgende mogelijke maatregelen worden onderzocht:
Inzet van slimme stuwen
In dat deel van het gebied waar nog veel ruimte in het systeem zit en op dit moment een hele lage
kans op overstroming aanwezig is, kan nog water worden vastgehouden door het aanleggen van
slimme stuwen. Dit zijn stuwen waarmee het water in reguliere omstandigheden snel kan worden
afgevoerd, maar die bij extreem hoog water het water kunnen vasthouden. Op deze manier wordt
achter de stuw bewust de kans op overstroming verhoogd, maar zolang ervoor gezorgd wordt dat de
inundatiefrequentie niet minder wordt dan 1/75 j. zal dat geen probleem opleveren. Op basis van
ervaringen elders is geconstateerd dat een verslechtering van de situatie tot 1/75 j. geen extra
landbouwschade zal opleveren. Deze maatregelen kunnen in Westerwolde het meeste rendement
opleveren in het gebied bij Hebrecht. De bijdrage van een slimme stuw wordt door het waterschap op
100.000 m 3 waterberging geschat.
Veranderen dimensionering van watergangen
Op veel plaatsen in het gebied worden regulier watergangen aangepast waar gronden langs liggen die
in eigendom van het waterschap zijn. Tegenwoordig wordt ook vanaf één kant van de watergang
gemaaid, zodat vergraving van een van beide maaipaden (tot een flauwer talud, eventueel in combinatie
met een ecologische vriendelijker oever) de bergingsruimte in de watergangen kan vergroten. Er
is gebleken dat de kosten van onderhoud soms wel stijgen, zodat de kosten van toepassing van deze
maatregel eerst goed moeten worden onderzocht. Deze maatregel kan verspreid over het gebied
worden toegepast.
Andere maatregelen
38

Daarnaast zijn er nog een aantal mogelijke maatregelen waarin het huidige provinciale beleid niet
voorziet. Een mogelijke herijking vindt plaats in 2008, waarbij ook de gevolgen van de KRW voor dit
beleid worden herzien. Het gaar om de volgende maatregelen
o Inrichting van de Robuuste Verbindingszones: In het POP zijn in het gebied een aantal robuuste
verbindingszones aangewezen. Voor de meeste zones is nog geen planvorming gestart omdat er
nog geen gelden zijn vrijgemaakt. In dergelijke zones kan ook water worden vastgehouden,
wanneer de zones breder worden gemaakt of inundatie langs de randen mogelijk wordt gemaakt.
o Benutten van komvormige laagten: Op de lange termijn zouden bestaande laagten zoals de
beekdalen op vrijwillige basis kunnen worden ingezet voor het vasthouden van water.
o Kleinschalige waterberging per peilgebied: Tijdens de omgevingsbijeenkomsten gaven de
agrariërs aan dat er interesse bestaat voor kleinschalige berging op onrendabele landbouwgrond.
o Gebruik van voormalige vloeivelden voor berging: In totaal ligt er bij Blekslage langs het Mussel
Aakanaal ca. 150 ha voormalig vloeiveld. Hiervan is ca. 120 ha in landbouwkundig gebruik.
Momenteel wordt overleg gevoerd met de AVEBE (eigenaar van de vloeivelden) ten aanzien van
de mogelijkheden van de vloeivelden voor berging. Een eerste inschatting is dat hiermee nog
eens 600.000 m 3 berging is te realiseren.
9.3 Beperken van waterbehoefte en waarborgen wateraanvoer
De opgave voor de lange termijn voor het droogtevraagstuk is duurzaam omgaan met water. Ook voor
de korte termijn wordt hier op ingezet. Deze duurzaamheid kan worden uitgelegd in termen van
watergebruik en –verbruik, maar ook in termen van hoe en waar (drink)water wordt geproduceerd. In
Westerwolde wordt grondwater onttrokken nabij Sellingen. Deze onttrekking vindt plaats in het gebied
van de EHS. Uit het oogpunt van duurzaamheid is volgens het waterschap de onttrekking op een
plaats met waterafhankelijke natuur ongewenst. Een oplossing kan zijn het verplaatsen van de grondwateronttrekking
naar een minder droogtegevoelige plaats. Een dergelijke ingrijpende verandering zal
tijd kosten en is daarom bij de lange termijn opties geplaatst. Samen met het waterbedrijf en de
provincie zal een kosten/batenanalyse worden uitgevoerd over eventuele verplaatsing. Resultaten uit
de projecten ‘No Regret’ en ‘Samenwerken voor water’ worden hierin meegenomen.
Wanneer uit onderzoek is gebleken dat beregening uit grondwater technisch mogelijk is en
beleidsmatig is geaccepteerd, dan zou vanaf 2015 hier op in kunnen worden gezet. Voorts dient een
strategie te worden opgesteld hoe in de toekomst de wateraanvoer naar het gebied kan worden
gewaarborgd indien de aanvoer van IJsselmeerwater niet langer gegarandeerd kan worden.
9.4 Lange termijn ambitieniveau voor de KRW
Met name voor het Pagediep/Mussel Aa en een deel van de Westerwoldse Aa zal nog bepaald
moeten worden welk ambitieniveau haalbaar is. Met name het Pagediep, dat als ecologische
verbindingszone is aangemerkt zou een meer beekachtig karakter als streefbeeld kunnen krijgen.
Evenals mogelijk de Mussel Aa. Wanneer meer wordt ingezet op natuurontwikkeling kan in dit gebied
evenals in de Ruiten Aa ook een grote bijdrage worden geleverd aan andere opgaven, zoals het
vasthouden van water in het beekdal, kan Stadskanaal de gewenste recreatieve ontwikkeling krijgen
en wordt de wateropgave ontlasting van de boezem verder ingevuld. Het huidig beleid voorziet hier
echter niet in, maar er kunnen mogelijkheden ontstaan, bijvoorbeeld als gevolg van de Kaderrichtlijn
Water. Bijvoorbeeld wanneer de huidige inrichting van het Pagediep/Mussel Aa een negatieve invloed
heeft op de realisatie van de EHS Westerwolde door middel van nutriëntenbelasting. Voor het gebied
Pagediep Mussel Aa wordt in 2009 nader onderzoek uitgevoerd.
39

10. Organisatie en communicatie
10.1 Samenwerking
Op orde krijgen tot 2015
Voor het bewaken van een optimale aanpak van de wateropgaven is een goede toekomstige
samenwerking essentieel. Het doel van de samenwerking is dat waterschap en gemeenten straks
effectief samen werken op basis van goede afspraken over ruimtelijke inrichting, klachtenafhandeling
van burgers en riolering en zuivering. Jaarlijks kunnen de gemeenten aangeven wat dat jaar is bereikt
op het gebied van realisatie wateropgaven, betere inrichting, betere communicatie met de omgeving
en kostenbesparing door zaken te koppelen.
De goede samenwerking tussen de gemeenten zoals die is opgebouwd tijdens het project Westerwolde
Schoon! en het opstellen van het waterplan dient daarom te worden gecontinueerd. Dit geldt
zowel voor de ambtelijke als voor de bestuurlijke samenwerking. Jaarlijks overleg met deze groepen
kan de voortgang van de uitvoering bewaken. De gemeenten dienen daartoe ook één watercoördinator
te hebben voor de RBW- en KRW-zaken, die steeds het eerste aanspreekpunt vormt voor het
waterschap en de provincie.
Ook de goede samenwerking met de omgeving willen we graag continueren. De omgevingsgroep
vormt de komende jaren de gebiedsgroep voor de KRW. Daarnaast is het idee geopperd jaarlijks een
bijeenkomst te organiseren, waarin steeds een andere sector gastheer zal zijn. Het waterschap
bewaakt de continuïteit van de bijeenkomsten en assisteert waar nodig.
Voor een goede klachtenbehandeling van waterklachten is een goede organisatie binnen de
afzonderlijke overheden en duidelijk aanspreekpunt /loket voor klachten over water bij gemeenten en
waterschap noodzakelijk. In de stuurgroep Water 2000+ is in oktober 2005 voorgesteld dat een
netwerk van waterloketten wordt opgesteld, bestaande uit drie onderdelen, namelijk een adresboek,
een beheerskaart en een processchema voor de afhandeling van de klachten.
Voor dit waterplan is bestuurlijk afgesproken dat in Westerwolde de invulling van het netwerk van
waterloketten op een pragmatische manier wordt georganiseerd. Dit betekent dat vooral de
afzonderlijke organisaties verantwoordelijk zijn voor een goede en duidelijke klachten registratie en
klachtenafhandeling intern en dat de coördinatoren van de verschillende organisaties elkaar goed
weten te vinden.
In bijlage 10 van dit waterplan zijn namen van contactpersonen per wateropgave gegeven en zijn de
namen van verantwoordelijke voor de klachtenafhandeling per organisatie gegeven. per gemeentewaterschap
uitgewerkt. Iedere organisatie moet in 2007 aangeven op welke wijze ze de
klachtenafhandeling en registratie geregeld hebben.
In bijlage 11 is weergegeven hoe de verantwoordelijkheidsverdeling is tussen de betreffende
overheden met betrekking tot beheer en onderhoud. Dit overzicht kan voor de interne organisatie nog
verder worden uitgebreid.
Op het gebied van de ruimtelijke ordening zijn er veel raakvlakken tussen de gemeente en het
waterschap. Zo is in 2003 de watertoets verplicht gesteld voor een aantal ruimtelijke plannen. Ook
wordt al veel gebruik gemaakt van de Waterkansenkaart. Om het gebruik van beide instrumenten nog
meer te stimuleren zijn in de bijlagen 8 en 12 respectievelijk een voorbeeld van de waterkansenkaart
en een checklist watertoets opgenomen. De eerste geeft inzicht in de werking van de
waterkansenkaart. Er zijn geen waterkansenkaarten in dit waterplan opgenomen, omdat de
40

houdbaarheid van deze kaarten snel verloopt. De checklist watertoets geeft een geheugensteuntje
aan gemeente en waterschap waar aan te denken bij het doorlopen van de watertoetsprocedure.
Conclusies
o Voor het afstemmen van water tussen gemeenten en andere overheden is een watercoördinator
per gemeente noodzakelijk.
o Er is een start gemaakt met het waterloket dat de komende jaren verder zal worden uitgewerkt.
o Voor de watertoetsprocedure wordt de waterkansenkaart en de checklist watertoets gebruikt.
Acties & maatregelen
10.1 Jaarlijks ambtelijk en bestuurlijk overleg over voortgang van de afspraken vanaf 2006
10.2 Jaarlijks een bijeenkomst van de omgevingsgroep vanaf 2006
10.3 Instellen servicepunt klachtenbehandeling/registratie per organisatie 2007
10.4 Opstellen procedure klachtenbehandeling/registratie per organisatie 2007
10.5 Jaarlijks overleg personen klachtenbehandeling tussen de organisaties vanaf 2007
samen met de watercoördinatoren
10.6 Gebruik van de checklist watertoets vanaf 2006
10.2 Communicatie
Tijdens het opstellen van het waterplan is geprobeerd een communicatiewerkgroep in te stellen. Dit is
helaas niet gelukt, omdat bij de kleine gemeenten Bellingwedde en Reiderland geen communicatiemedewerker
beschikbaar was en bij de andere gemeenten te weinig tijd. Er is wel regelmatig contact
geweest tussen de afdeling communicatie van het waterschap en de communicatiemedewerkers van
Stadskanaal en Vlagtwedde.
Ook in de toekomst zal er gecommuniceerd moeten worden over zaken die voortvloeien uit het
Regionaal Waterplan. De toekomstige communicatie heeft tot doel om te zorgen dat de doelgroepen
kennis hebben van de wateropgaven, de benodigde maatregelen accepteren en ernaar handelen. De
communicatie zal zich richten op:
o Bekendmaken van het waterplan en de strategie voor aanpak van de wateropgaven.
o Ontwikkeling en uitzetten van de communicatiemiddelen die in dit waterplan worden voorgesteld.
o Strategie voor blijvende aandacht voor water bij burgers.
De projectleiding van de communicatie ligt bij het waterschap en de gemeente Stadskanaal. De
andere gemeenten leveren informatie aan (zie ook worksheet 3, bijlage 12)
Acties & maatregelen (per doelgroep):
10.7 Plan van aanpak communicatie waterplan 2007
Ambtenaren waterschap en gemeenten:
10.8 Samenvattende notitie 2006
10.9 Intranetsites van gemeenten en waterschap 2006/2007
Gemeenteraadsleden en AB-leden:
10.10 Nieuwsbrief 2006
Externe organisaties:
10.11 Persbericht 2006
10.12 Website 2006
10.13 Digitale nieuwsbrief vanaf 2006
Inwoners en toekomstige bewoners:
41

10.14 Folders over duurzaam bouwen, verantwoordelijkheden 2007/2008
grondwateroverlast, bestrijdingsmiddelen, zuinig zijn met water
10.15 Inlegvel informatiepakket nieuwe bewoners 2008
10.16 Watereducatie op scholen 2007
10.17 Fietsroutes met Groninger Landschap waarin aandacht voor water en 2006
cultuurhistorische waterwerken
42

11. Monitoring en evaluatie
Op orde krijgen tot 2015
De monitoring en evaluatie van dit waterplan zal gericht zijn op:
o Doelrealisatie op het gebied van veiligheid, wateroverlast, watertekort en waterkwaliteit;
o Voortgang en naleven van de geplande maatregelen en afspraken/samenwerking overheden.
Monitoring
Op dit moment is al een monitoringsprogramma opgesteld voor:
o Westerwolde Schoon!;
o Het reguliere (waterkwaliteits)meetnet;
o De Europese Kaderrichtlijn Water.
Deze monitoringsprogramma´s hebben vooral te maken met waterkwaliteit. Naast concrete extra
metingen die worden gedaan, zorgen ook reguliere werkzaamheden van handhavers en
vergunningverleners (waterschap) voor de monitoring en evaluatie van de emissies (lozingen).
De kwantiteit wordt vooral gemonitord binnen het reguliere werk van peilbeheerders van het
waterschap.
De voortgang van de afspraken wordt gemonitord, doordat ze jaarlijks zullen worden opgenomen in de
jaarplannen van de medewerkers. De actielijst wordt gebruikt als richting voor de activiteiten van de
mensen binnen de organisaties. Om die reden zijn bij de actielijst in bijlage 14 ook namen van
verantwoordelijke mensen gezet. Jaarlijks kan dan per organisatie beoordeeld worden of de afspraken
zijn nagekomen.
Evaluatie
Voor de evaluatie wordt voorgesteld om aan te sluiten bij:
o Al lopende evaluatie van het RBW (via Water 2000+);
o Nog op te stellen evaluatie voor de KRW.
In de jaarlijkse voortgangsrapportage van het actie en uitvoeringsprogramma van het RBW wordt de
voortgang geëvalueerd van de volgende zaken:
o Doelrealisatie verdroging;
o Doelrealisatie kleinschalige waterberging;
o Doelrealisatie stedelijke wateropgave;
o Nakomen afspraken uit de waterplannen.
Voor de KRW moet het evaluatieplan nog worden opgesteld. Jaarlijks zal in het overleg tussen
gemeenten en waterschap worden geëvalueerd of de afspraken van dat jaar zijn nagekomen.
Conclusies
o Deels is al invulling gegeven aan de monitoring en evaluatie.
o De evaluatie van de KRW moet nog worden opgesteld.
o Vergunningverlening en handhaving dragen bij aan handhaving van de afspraken.
Acties & maatregelen
11.1 Gezamenlijk jaarlijks input leveren voor voortgangsrapportage van RBW vanaf 2006
11.2 Afspraken maken over evaluatie KRW zodra hierover meer bekend is onbekend
11.3 Activiteiten opnemen in de jaarplanning van de medewerkers vanaf 2006
11.4 Inzetten handhaving en vergunningverlening loopt al
43

12. Beheer en onderhoud
Huidige situatie
In de huidige situatie is het beheer en onderhoud van stedelijke en landelijke watergangen als volgt
geregeld:
o Het waterschap heeft in 2005 het onderhoudsbeheersplan vastgesteld waarin is afgesproken dat
daar waar mogelijk minder wordt gemaaid. Het maaibeheer wordt afgestemd op de functies van
de wateren. Er wordt goed in de gaten gehouden of het minder maaien niet ten koste gaat van
een goede doorstroming van de wateren.
o De gemeente Bellingwedde pleegt extensief onderhoud aan haar open wateren. Problemen zoals
dichtgroeien en baggeren, worden ad hoc opgelost. Oeverbegroeiing wordt 1 x per jaar verwijderd
in de gemeente Bellingwedde
o In de gemeente Reiderland vindt een jaarlijkse cyclus van onderhoud en beheer van de
gemeentelijke wateren plaats.
o De gemeente Vlagtwedde pleegt extensief onderhoud aan haar open wateren. Problemen zoals
dichtgroeien en baggeren, worden ad hoc opgelost. Drijfvuil wordt 6x per jaar verwijderd.
Oeverbegroeiing wordt 1x per 2 jaar verwijderd. De locaties Moekesgat en het waterpolobad in
Ter Apel worden jaarlijks gemaaid om watersport mogelijk te maken.
o In de gemeente Stadskanaal loopt een pilot om te kijken hoe het beheer en onderhoud van het
gemeentelijk stedelijk water, op basis van gewenste streefbeelden, tegen de laagst
maatschappelijke kosten kan worden uitgevoerd. Hierbij wordt expliciet gekeken naar de functie
van het te onderhouden water. De huidige situatie is dat in de gemeente extensief onderhoud
plaatsvindt en baggerproblemen ad hoc worden opgelost.
Omdat in stedelijk gebied sommige wateren in beheer zijn bij het waterschap en andere bij de
gemeenten kunnen grote verschillen ontstaan tussen beheer en onderhoud. Ook kan het soms niet
efficiënt zijn dat beide organisaties naar een bepaald gebied moeten om onderhoud te plegen. In
Stadskanaal loopt een proef met overdracht van het beheer van stedelijke watergangen naar het
waterschap. Wanneer deze proef goed bevalt, kan overwogen worden om dit ook voor de andere
gemeenten te gaan regelen.
Op orde krijgen tot 2015
Uit de ecoscans is naar voren gekomen dat in alle gemeenten wateren voorkwamen waarin drijfvuil
overmatig aanwezig was en soms de bereikbaarheid van de oever als een probleem werd ervaren.
Hier kan het beheer en onderhoud geoptimaliseerd worden ter bevordering van recreatie en beleving
van het water.
Op orde houden na 2015
Het is mogelijk dat in de KRW ook afspraken worden gemaakt over het beheer en onderhoud van de
wateren. Hier kunnen dan mogelijk maatregelen uit voortkomen, deze worden pas in 2008-2009
vastgesteld.
Conclusies
o Het onderhoudsbeheersplan van het waterschap voorziet in minder maaien en een beheer dat
meer is afgestemd op de functies van een water.
o Er is behoefte aan verwijdering van zwerfvuil in stedelijke wateren.
o Er is behoefte aan verhoging zichtbaarheid en bereikbaarheid van sommige wateren.
44

o Er loopt een pilot in Stadskanaal over overdracht van het beheer van stedelijke water naar het
waterschap.
o Bij beheer en onderhoud moeten ook kansen worden gegrepen om water vast te houden.
Acties & maatregelen
12.1 Intensiveren verwijderen zwerfvuil in stedelijke wateren door gemeenten vanaf 2007
12.2 Afspraken over beheer oevers van stedelijke wateren ter verhoging 2007
van de zichtbaarheid en bereikbaarheid van het water
12.3 Pilot overdracht stedelijke wateren van Stadskanaal aan het waterschap 2006/2007
12.4 Bij succes ook overdracht stedelijke watergangen van andere vanaf 2007
gemeenten aan het waterschap
12.5 Uitvoering onderhoudsbeheersplan Waterschap en controle op effect loopt al
van minder maaien
45

13. Consequenties voor de betrokken partijen
13.1 Waterschap
Door middel van dit regionaal waterplan heeft het waterschap voor het watersysteem Westerwolde
voldaan aan de eisen van het RBW . Er is een goede koppeling gemaakt tussen specifieke zaken van
een watersysteemplan en van gemeentelijke waterplannen. Door de koppeling met de gemeentelijke
waterplannen is de samenwerking tussen de gemeenten en het waterschap verder verbeterd, is meer
inzicht ontstaan in het water op watersysteem- en gemeentelijk niveau en zijn kosten bespaard
doordat subsidie is verkregen. Doordat het geheel in eigen beheer is opgesteld was de betrokkenheid
van de waterschapsmedewerkers veel groter dan wanneer het was uitbesteed.
De opgaven voor het waterschap bestaan vooral uit het goed uitvoeren van al geplande maatregelen:
o Optimaliseren van de inrichting van de EHS;
o Inrichting van kleinschalige bergingsgebieden binnen de EHS,
o Masterplan Kaden;
o De inrichting van de grootschalige bergingsgebieden;
o Ander beheer en onderhoud;
o Uitvoering baggerbeleidsplan.
Daarnaast zijn maatregelen afgesproken voor (zie bijlage 13/14):
o Het oplossen van de inundatie-knelpunten;
o Oplossen van knelpunten in regulier peilbeheer;
o Vasthouden van water op de lange termijn;
Tevens moeten de volgende zaken worden uitgevoerd:
o Vaststellen ambitieniveaus en maatregelen KRW;
o Uitvoeren monitoringprogramma van o.a. KRW;
o Inzetten communicatiemiddelen ter bekendmaking van het waterplan en ter vergroting van
bewustwording van consequenties van klimaatsverandering en KRW;
o Opzetten servicelijn en klachtenafhandelingsysteem intern waterschap.
Het waterplan wordt ook gebruikt als richtlijn voor prioritering activiteiten van medewerkers en invullen
van de jaarplannen van activiteiten. Het vormt de directe basis voor het nieuw te maken beheersplan
(in 2008).
13.2 Gemeenten
Door middel van het waterplan hebben de gemeenten voldaan aan de eisen van het RBW. Er is een
goede koppeling gemaakt tussen het waterplan en het watersysteemplan. De gemeenten hebben over
hun grenzen heen gekeken en hebben inzicht verkregen in brede waterzaken geplaatst in een
toekomstperspectief. Door de gezamenlijke aanpak hebben de gemeenten subsidie verkregen voor
het ontwikkelen en opstellen van een waterplan en is dat tegen zeer weinig gemeentelijke kosten
gerealiseerd. Het plan vormt een onderlegger voor de watertoets.
Door de goede samenwerking en het beschouwen van het grotere geheel hebben alle gemeenten
profijt van de waterberging in de EHS. Doordat daar al zoveel water wordt vastgehouden kan op basis
van laagst maatschappelijke kosten, bespaard worden op waterberging in stedelijk gebied.
De belangrijkste opgaven die voor de korte termijn aandacht vragen zijn:
46

o Een analyse van oorzaken van grondwateroverlast en opstellen van een maatregelenplan;
o Het opstellen en uitvoeren van een baggerplan;
o Invullen stedelijke wateropgave;
o Opstellen van een servicepunt, klachtenafhandelingsprocedure en instellen watercoördinator;
o Aanpassen van GRP´s op de toekomstige toename van de buienintensiteit;
o Afkoppelen en creëren van kleinschalige waterberging bij herinrichting en nieuwbouw;
o Inzet van communicatiemiddelen voor betrekken van burgers;
o Maken van een beheersplan voor beheer en onderhoud van stedelijke wateren (of maken van een
overdrachtsovereenkomst van deze wateren naar het waterschap);
o Betrokkenheid bij vaststellen ambitieniveaus en maatregelprogramma´s van de KRW.
Voor de onderdelen grondwateroverlast en baggeren geldt dat in 2007 bekend is welke kosten
gemaakt moeten worden voor het oplossen van deze knelpunten.
De consequenties van de KRW lijken in eerste instantie mee te vallen, maar dat wordt pas zeker
wanneer de ambitieniveaus zijn vastgesteld. De gemeenten zullen blijvend tijd moeten reserveren
voor de uitwerking van de KRW en een blijvende samenwerking met het waterschap.
13.3 Provincie
De provincie zal de komende jaren met name moeten inzetten op de realisatie van de EHS.
Aanvullend zal binnen de provincie op diverse afdelingen aan water gedacht moeten worden bij
nieuwe ontwikkelingen. Het is de bedoeling dat bij de planontwikkelingen de diverse wateropgaven
worden meegenomen. Na besluitvorming over de KRW ambities moet eventueel de POP worden
bijgesteld.
13.4 Landbouw
De landbouw zal de komende jaren al een grote bijdrage leveren aan de reductie van de nutriëntenlast
door de nieuwe mestwetgeving die in 2006 van kracht wordt. Op basis van de analyse van de
waterkwaliteitsgegevens worden op de korte termijn geen extra maatregelen voor de reductie van
fosfaat en stikstof door de landbouw verwacht. Alleen voor de Mussel Aa en het Pagediep zouden
mogelijk extra maatregelen verwacht kunnen worden wanneer gekozen gaat worden voor een hoog
ambitieniveau voor de KRW.
Wanneer daar voor een hoog ambitieniveau gekozen gaat worden, zal dat ook consequenties hebben
voor de landbouw, omdat dan ruimte nodig is voor inrichtingsmaatregelen. De verwachting is dat dat
niet (op korte termijn) zal gebeuren.
De wens van de landbouw om onrendabele gronden in te zetten voor waterberging of baggerdepots,
zal op de korte termijn slechts beperkt in beschouwing worden genomen. Alleen bij reguliere knelpunten
kan gekeken worden of lage stukken grond anders behandeld worden om zodoende op de hogere
delen een beter peil te krijgen. Bij de inundatie-knelpunten wordt in ieder geval een kosten/batenanalyse
gemaakt voor andere dan technische maatregelen.
Omdat al zoveel water wordt vastgehouden in de EHS en de wateropgave tot 2025 al wordt ingevuld,
wordt voorlopig niet gezocht naar alternatieve mogelijkheden zoals water vasthouden op landbouwgrond.
Uit de analyse van mogelijke maatregelen blijkt wel dat het een zeer effectieve optie kan zijn
om op de lange termijn water vast te houden in de laagten van het gebied, bijvoorbeeld in de
beekdalen. Wanneer dat gekoppeld kan worden aan een hoger ambitieniveau van de KRW van het
Pagediep /Mussel Aa en de wens van Stadskanaal voor meer recreatie langs deze beekdalen, dan
47

kan dat een kans zijn. Dit is echter in strijd met huidig beleid, maar mogelijk zijn dit kansen in het
kader van de KRW. De omgeving zal over het ambitieniveau van deze wateren naar hun mening
worden gevraagd. Een eerste consultatie van de omgeving leverde op dat langs het Pagediep en
Mussel Aa zeer rendabele landbouwgrond aanwezig is, zodat omzetten van landbouwgrond niet
gewenst is. Ook de natuurorganisaties zagen geen grote kansen daar, alleen mogelijk bij Onstwedde.
Er werd wel gezegd dat er moet worden afgewogen wat alternatieve locaties om water vast te houden
aan maatschappelijke kosten meebrengen.
Het lange termijn totaal verbod op de emissie van sommige prioritaire stoffen zal op de lange termijn
wel consequenties kunnen hebben voor de bedrijfsvoering.
De wens om landbouwgrond in te zetten als doorgangsdepots of als lokale oplossing voor doorgang
van bagger zal in de baggeruitvoeringsplannen nader worden uitgewerkt.
13.5 Natuur
Voor de natuurorganisaties is het meest relevant dat de komende jaren de verdrogingsdoelstelling
wordt bereikt, ofwel dat in 2018 100% herstel van de natuurgebieden is bereikt. Dit betekent dat de
EHS optimaal wordt ingericht en dat de Zuidoosthoek Blauwestad wordt hersteld.
De natuurorganisaties hebben echter aangegeven welke gebieden binnen de EHS gevoelig zijn voor
het krijgen van eutroof water, zodat bij de inrichting van de EHS hier rekening mee gehouden wordt.
De natuurorganisaties hebben aangegeven graag ook verder dan de EHS te willen kijken naar
toekomstige natuur. Bij de beslissing van de ambitieniveaus van de KRW-waterlichamen kan hier
rekening mee worden gehouden. Bij de eerste consultatie van de omgeving hierover gaf
Staatsbosbeheer aan dat zij alleen kansen zag bij Onstwedde, verder niet langs het Pagediep of
Mussel Aa.
13.6 Bedrijven
Voor de grote bedrijven AVEBE en Kappa Triton is de chloridenorm en de wateraanvoer van belang.
Binnen de KRW wordt niets over een chloridenorm gezegd. Het is niet de verwachting dat deze
chloridenorm verder aangescherpt zal gaan worden. Voor de bedrijfsvoering is met name de
wateraanvoer van belang. Er zijn al afspraken over de wateraanvoer in verband met het
sociaal/economisch belang van de bedrijven voor de regio. De bedrijven en het waterschap gaan over
de toekomstig wateraanvoer in gesprek, zodra er aanleiding is tot verandering . Dat is nu nog niet het
geval. .
Er is (nu nog) geen aanleiding vanuit de prioritaire stoffen om de bedrijven extra maatregelen op te
leggen, dit kan echter in de toekomst middels landelijke maatregelen wel gebeuren. Dit is nog niet
bekend.
13.7 Recreatie
De consequentie van het waterplan voor recreatie is dat nu de wensen goed op een rij zijn gezet. Bij
de inrichting van de EHS en de inrichting van kleine bergingsgebieden in stedelijk gebied kan gekeken
worden of recreatieve voorzieningen kunnen worden meegenomen. De knelpunten zullen in ieder
geval worden opgelost. Er zal bij recreatieve projecten worden gekeken of er een koppeling is te
leggen met het vasthouden van water.
48

14 Kosten van het waterplan
In dit hoofdstuk wordt voor het waterschap en per gemeente samengevat welke acties en maatregelen
nu zijn benoemd.
In dit hoofdstuk zijn de maatregelen die geld kosten op een rij gezet, hierbij is onderscheid gemaakt
tussen maatregelen die al in de begroting zijn gedekt en maatregelen waar nog over besloten moet
gaan worden en waar nog geld voor zal worden vrijgemaakt.
Tabel 4 Overzicht kosten Regionaal Waterplan Westerwolde (Kosten x € 1000)
Onderwerp
Al gepland (reeds besloten)
Water-
schap
Uitvoering Masterplan Kaden 7.280
Inrichting bergingsgebieden 8.900
Inrichting EHS/ verdrogings-
bestrijding/ kleinschalige
waterberging
Vlagt-
wedde
Belling-
wedde
Stads-
kanaal
Reider-
land
Rijk/
prov
2.200 14.000
Baggeren bestaande knelptn. 3.985 1.900
Knelpunten regulier peilbeheer 750
Analyse en aanpak
inundatieknelpunten
Waterbeheersingsplan
Nieuweschans
Nog niet begroot
300
Analyse grondwateroverlast 20. 20 20 20 20
Maatregelen
grondwateroverlast
Opstellen baggerplan 20 15
1.475
p.m.* p.m.* p.m.* p.m.* p.m.*
Baggeren bestaande knelptn. p.m.
Aanpak resterende baggerknel-
pt./inrichtring doorgangsdepots
p.m.* p.m.* p.m.* p.m.* p.m.*
Communicatie 15 7.5 7.5 7.5 7.5
Afkoppelen en bergen p.m. p.m. p.m. p.m. p.m.
Uitwerken Stedelijke
Wateropgave
* Na enkele aanvullende onderzoeken is hierover eind 2007 meer bekend.
5
49

15. Achtergronddocumenten
Startnotitie Regionaal Waterplan Westerwolde. Dijk en Meijer, 2004
Regionaal Bestuursakkoord Water Stuurgroep Water 2000+, 2005
Decembernota 2005 KRW Ministerie van V&W, 2005
Plan van Aanpak Regionaal Waterplan Westerwolde Hartman & Meijer, 2005
Actorenanalyse Regionaal Waterplan Westerwolde. Hartman, 2005
Regionale analyse droogte Future Water 2005,
Waterscan Westerwolde. Arcadis, 2005
Ecoscans Westerwolde. Arcadis, 2005
Wateropgave Westerwolde, eindconcept. Nelen & Schuurman, 2005
Actuele toestand Westerwolde,
Beschrijving van de waterkwaliteit 1995-2004. Royal Haskoning ,2005
Doelstellingen Kaderrichtlijn Water voor watersysteem
Westerwolde. Resultaten van de pilot. Arcadis, 2005
Doelstellingen Kaderrichtlijn Water voor Noord Nederland Arcadis, 2006
Trendanalyse waterkwaliteit Witteveen + Bos, 2006
Wateropgave zeespiegelstijging Eemskanaal-Dollardboezem Royal Haskoning, 2006
Verkenningennota Westerwolde Hartman & Meijer, 2006
Uitvoeringsonderzoek EHS Westerwolde 2006 Dienst Landelijk Gebied, 2006
Doelen, maatregelen en kosten voor de grondwaterlichamen Royal Haskoning, 2006
van Rijn-Noord, Rijn-Oost en Nedereems
50

Bijlagen
Aan dit rapport zijn de volgende bijlagen toegevoegd:
Bijlage 1 Begrippenlijst
Bijlage 2 Betrokkenen bij het waterplan
Bijlage 3 Woningbouwprogramma’s gemeenten
Bijlage 4 Toelichting stedelijke wateropgave stedelijke kernen
Bijlage 5 Toelichting stedelijke wateropgave landelijke kernen
Bijlage 6 Reeds afgekoppeld areaal gemeenten
Bijlage 7 Notitie grondwateroverlast VNG & UvW
Bijlage 8 Toelichting Waterkansenkaart
Bijlage 9 Vis-, zwem- en vaarwateren Westerwolde
Bijlage 10 Klachtenafhandeling Regionaal Waterplan Westerwolde
Bijlage 11 Checklist watertoets
Bijlage 12 Worksheets top elf maatregelen
Bijlage 13 Actie- & uitvoeringsprogramma waterschap Hunze en Aa’s
Bijlage 14 Actie- & uitvoeringsprogramma gemeente Bellingwedde
Bijlage 15 Actie- & uitvoeringsprogramma gemeente Reiderland
Bijlage 16 Actie- & uitvoeringsprogramma gemeente Stadskanaal
Bijlage 17 Actie- & uitvoeringsprogramma gemeente Vlagtwedde
Bijlage 18 Kaarten
51

Bijlage 1 Begrippenlijst
Afkoppelen het niet afvoeren van schoon hemelwater naar de riolering
Afwatering de afvoer van het overschot aan oppervlaktewater
Basisinspanning inspanning die de gemeente moet leveren om riooloverstorten tot een
afgesproken minimum te beperken
Boezem watersysteem voor de afvoer en berging van regionale overschotten
en aanvoer van tekorten
Gemengd rioolstelsel gecombineerde afvoer van afvalwater en hemelwater (één buis)
Gescheiden rioolstelsel afzonderlijke afvoer voor afvalwater en hemelwater (twee aparte
buizen)
GRP gemeentelijk rioleringsplan
Infiltratie het in de bodem zakken van hemelwater
Integraal waterbeheer het samenhangende beleid en beheer dat de verschillende
overheidsorganen met strategische taken en beheerstaken op het
gebied van waterbeheer voeren in het perspectief van de
watersysteembenadering
KRW Europese Kaderrichtlijn Water
NBW Nationaal Bestuursakkoord Water
RBW Regionaal Bestuursakkoord Water
Riooloverstort het uittreden van hemelwater/rioolwater wanneer het rioolstelsel geen
bergingscapaciteit meer heeft
UvW Unie van Waterschappen
Verbeterd gescheiden
stelsel
gescheiden rioolstelsel, waarbij de eerste hoeveelheid (vervuild)
hemelwater als rioolwater wordt afgevoerd
VNG Vereniging Nederlandse Gemeenten
Waterbeheer Synoniem voor het begrip waterhuishouding waarbij de overheidszorg
behalve het feitelijke beheer (fysieke maatregelen) en juridisch beheer
(vergunningen e.d.) tevens de daaraan voorafgaande beleidsbepaling
(planvorming e.d.) omvat
Waterberging ruimte voor water binnen een (afval)watersysteem
Waterhuishouding de overheidszorg die zich richt op het in en op de bodem aanwezige
water, met het oog op de daarbij betrokken belangen
Waterketen de gehele cyclus van winning-transport-gebruik-zuivering van water
Waterkwaliteitsspoor de realisering van de basisinspanning door integraal waterbeheer
Waterplan een plan waarin gemeente en waterschap gezamenlijk hun visie geven
op het water
Watertoets het instrument dat ruimtelijke plannen toetst op de mate waarin zij
rekening houden met het beleid om het water in Nederland meer
ruimte te geven
52

Bijlage 2 Betrokken bij het waterplan
Bestuurlijke Klankbordgroep
H. Hilarides Waterschap Hunze en Aa’s Lid dagelijks bestuur
J. Bessembinders Gemeente Stadskanaal Wethouder
H. Klap Gemeente Vlagtwedde Wethouder
M. Wachtmeester Gemeente Bellingwedde Wethouder
R. Hietbrink Gemeente Reiderland Wethouder
G. Renkema Provincie Groningen Regiomanager Oost
M.-L. Meijer Waterschap Hunze en Aa’s Procesmanager Waterdrager
Projectgroep
M.-L. Meijer Waterschap Hunze en Aa’s
S. Dijk Waterschap Hunze en Aa’s
E. Gallego Waterschap Hunze en Aa’s
J. Noordam Waterschap Hunze en Aa’s
A. Hartman Waterschap Hunze en Aa’s
E. Pereira Gemeente Stadskanaal
P. Huizingh Gemeente Vlagtwedde
B. Kloosterman Gemeente Vlagtwedde
H. Nieborg Gemeente Bellingwedde
L. van den Akker Gemeente Reiderland
H. Schuurman Provincie Groningen
Werkgroep Westerwolde (waterschap)
M.-L. Meijer Procesmanager Waterdrager
S. Dijk Planologisch Beleidsmedewerker Zuidoost
E. Gallego Planologisch Beleidsmedewerker Noord
J. Noordam Planologisch Beleidsmedewerker Zuidoost
W. Kastelein Projectmanager
P. Hendriks Districtshydroloog Zuidoost
A. Bartelds Districtshydroloog Noord
C. Bezuijen Waterkwaliteitsadviseur Zuidoost
R. Boonstra Waterkwaliteitsadviseur Noord
B. Jager Handhaver
S. Rozema Beleidsmedewerker vergunningverlening
A. Hartman Medewerker planvorming
53

Klankbordgroep Regionaal Waterplan Westerwolde
E.J. Cornelius Dienst Landelijk Gebied
H. Roskam Dienst Landelijk Gebied
H. Hut Staatsbosbeheer
R. Kreetz Vereniging Natuurmonumenten
J. Kuiper Vereniging Natuurmonumenten
J. Niezen Stichting Natuurwater
C. Jansen-Hoogh IVN Bellingwedde
F. Colnot IVN Bellingwedde
H. Kamphuis IVN Bellingwedde
L.H. Veeman IVN Bellingwedde
P. de Looff IVN Bellingwedde
E. Alting IVN Westerwolde
H. Weishaupt IVN Westerwolde
A.J.G. Dols IVN Stadskanaal e.o.
H. Thunissen IVN Oldambt
P. Mellema IVN
A.J. Langbroek Milieufederatie Groningen
G.A. Hanselmann Vereniging Kleine Dorpen Groningen
T. Hoving Hengelsportfederatie Groningen Drenthe
A.J. Scheper Hengelsportfederatie Groningen Drenthe
R.J. Huisman Camping ’t Plathuis/Recron
S. Engelsman ANWB
D. Heesterbeek Streekraad Oost Groningen
W. Kramer AVEBE
G. Heijnen AVEBE
B. de Boer Kappa Triton Nieuweschans
H. Ruijgers Ondernemerschap Nieuwe Stijl
B. van Zanten Kamer van Koophandel Groningen
A. van den Broek DBF Advies
P. Prins LTO Noord
W.L. ’t Mannetje LTO Noord
A. Schnieders LTO Westerwolde
B. ten Have LTO Oldambt
A. Kuper LTO Kanaalstreek
F. Pot VVB Noord Oost Nederland
O. Knottnerus VVB Oldambt
J. de Winter VVB Oldambt
H. de Vries Stichting Duurzame Landbouw Oldambt Westerwolde
J. van ’t Westeinde Agrarische Natuurorganisatie Oost-Groningen
W. Oosterveld Agrarische Natuurorganisatie Oost-Groningen
R. Oostdijck Nederlandse Akkerbouwvakbond
W. Snijder Agrarisch Jongeren Kontakt Oldambt
H.G. Kaput Agrarisch Jongeren Kontakt Westerwolde
D. van der Woers Drinkwaterbedrijf Groningen
J. du Bois Watersportverbond
54

Bewonersorganisaties
Dhr. Dijker Dorpsraad Wedde
Mevr. Boels Dorpsraad Wedde
Dhr. Sterenborg Dorpsraad Wedde
Dhr. Riemersma Dorpsraad Vriescheloo
Dhr. Kiewiet Dorpsraad Vriescheloo
Mevr. Sagel Dorpsraad Vriescheloo
Dhr. Kor Dorpsraad Blijham
Dhr. Nomden Dorpsraad Blijham
Mevr. Weber Dorpsvereniging Nieuw Beerta
Dhr. Huisman Dorpsvereniging Nieuw Beerta
Overig betrokken ambtenaren
J.B. Zeevaart Gemeente Reiderland
L. Hut Gemeente Reiderland
B. Schuiling Gemeente Reiderland
B. Meulman Gemeente Reiderland
K. Gringhuis Gemeente Vlagtwedde
A. Rademaker Gemeente Vlagtwedde
M. Bresser Gemeente Vlagtwedde
M. de Voogd Gemeente Bellingwedde
F. Drenth Gemeente Bellingwedde
H. Arendshorst Gemeente Bellingwedde
J. Kooij Gemeente Bellingwedde
J. Luchtenborg Gemeente Bellingwedde
T. Stomp Gemeente Bellingwedde
B. Amsing Gemeente Stadskanaal
F. van Raaij Gemeente Stadskanaal
P. Arkema Gemeente Stadskanaal
M. van Werven Gemeente Stadskanaal
H. Dijkstra Gemeente Stadskanaal
55

Bijlage 3 Woningbouwprogramma’s gemeenten
In onderstaande tabellen zijn de woningbouwprogramma’s voor de gemeenten weergegeven. Voor
zover mogelijk is ook aangegeven hoeveel hectare er wordt afgekoppeld binnen een project en
hoeveel de berging bedraagt die gecreëerd.
Gemeente Bellingwedde
Project Kern Herstructu-
rering/
nieuwbouw
#
woning-
en
Afkoppe-
len
Berging
Hk Bouwtewg/ Winschoterwg Blijham Nieuwbouw 6 Ja 2007
Schoollaan Blijham Nieuwbouw 5 2007
Hoek Schoollaan/Hoofdweg Blijham Nieuwbouw 10 Nee 2007
Lindenlaan West Blijham Herstructur. 16 Nee Nee 2006
Lindenlaan Oost Blijham Herstructur. 10 Nee Nee 2007
Middenweg Blijham Herstructur. 8 Nee Nee 2006
Hk. Raadhuistr./Plantsoenweg Blijham Herstructur. 43 Nee 2007
Planning
Kerklaan/Kruisstraat Blijham Herstructur. 30 2007-2010
Kerklaan/Kruisstraat Blijham Herstructur. 22 > 2010
Beukenlaan Bellingwolde Herstructur. 12 Nee Nee 2006
Kastanjelaan Bellingwolde Herstructur. 16 Nee 2007-2010
Kerkweg Bellingwolde Herstructur. 19 Nee > 2010
Hoek Kastanjelaan/Hoofdweg Bellingwolde Nieuwbouw 12 Nee 2008
Leidijkswg/Dwarswg/Vonksln Bellingwolde Herstructur. 8 Nee 2007-2010
Markedwarsweg Wedde Herstructur. 8 Nee Nee 2007-2008
Hoek Hoofdweg/Kerkstraat Wedde Nieuwbouw 8 Nee 2007-2010
Berkenweg Vriescheloo Herstructur. 4 Nee 2007-2010
Esdoornweg Vriescheloo Herstructur. 6 Nee 2007-2010
Gemeente Reiderland
Project Kern Herstructu-
rering/
nieuwbouw
#
woning-
en
Afkoppe-
len (ha)
Berging
Verzetsbuurt Finsterwolde Herstructur. 24 1 2006
Napstraat/Rozenstr. Beerta Herstructur. 12 0,5 2008
Planning
Charlottestr./Ebenhardstr. Nweschans Herstructur. 0,5 2010
56

Gemeente Stadskanaal
Project Kern Herstructu-
rering/
nieuwbouw
#
woning-
en
Afkoppe-
len
Berging
Locatie Smulpaap Stadskanaal Nieuwbouw 9 N N 2006
Ontwikkeling locatie Mantingh Stadskanaal Nieuwbouw 21 J J 2006
Blok F Maarsheerd Stadskanaal Nieuwbouw 22 J J 2006
Kop Oranjestraat/hoek
Koningin.ln. Stadskanaal
Herstructur 10 J J 2006
Waterland 4c restant 2005 Stadskanaal Nieuwbouw 7 J N 2006
Waterland 5 Stadskanaal Nieuwbouw 32 J N 2006
LTS-terrein Musselkanaal Nieuwbouw 5 J J 2006
Lindenstraat (fase 1) Alteveer Herstructur. 10 J N 2006
Landlaan, Luringstraat Onstwedde Nieuwbouw 2 J N 2006
Ontwikkeling locatie Mantingh Stadskanaal Nieuwbouw 42 J J 2007
Locatie Spont Stadskanaal Nieuwbouw 36 J J 2007
Blok E Maarsheerd Stadskanaal Nieuwbouw 48 J J 2007
Arriva locatie/Oostermarke Stadskanaal Nieuwbouw 50 J J 2007
Poststraat (Jumbo) Stadskanaal Nieuwbouw 12 J J 2007
Locatie Grooten Stadskanaal Nieuwbouw 2 J N 2007
Beatrixstraat Stadskanaal Herstructur. 5 J J 2007
Waterland 5 Stadskanaal Nieuwbouw 30 J N 2007
Plan Adams Kromme Wijk Stadskanaal Nieuwbouw 18 N 2007
Floralaan Musselkanaal Nieuwbouw 13 J N 2007
Fr. Nanningstraat 1a t/m 25 Musselkanaal Herstructur. 13 N N 2007
Kerkstraat/Badstraat Musselkanaal Nieuwbouw 16 J J 2007
Kerkstraat/Badstraat Musselkanaal Herstructur 6 J J 2007
Kerkstraat/Badstraat Musselkanaal Nieuwbouw 8 J J 2007
Technicumstraat Musselkanaal Nieuwbouw 10 N N 2007
Ten Kate Sluisstraat 56 Musselkanaal Nieuwbouw 14 J N 2007
Lindenstraat Alteveer Herstructur 4 J N 2007
Locatie Schoon Stadskanaal Nieuwbouw 28 J N 2008
Beatrixstraat/hoek
Koninginnelaan
Planning
Stadskanaal Herstructur 8 J J 2008
Centrumontwikkeling Musselkanaal Herstructur 45 J N 2008
Ten Kate, Sluisstraat 116 Musselkanaal Nieuwbouw 16 J N 2008
Meidoornlaan 18 t/m 32 Alteveer Herstructur 12 J N 2008
Berkenstraat 1 t/m 19 Alteveer Herstructur 8 N N 2008
Molenstraat 2 t/m 20 Mussel Herstructur 8 N N 2008
Molenstraat 13/a – 19/a Mussel Herstructur 4 N N 2008
Emmastraat 40 t/m 66a Stadskanaal Herstructur 23 J J 2009
Prinsessestraat 2 t/m 12 Stadskanaal Herstructur 6 J J 2009
Boelslaan 1 t/m 7 Onstwedde Herstructur 4 N N 2009
Boslaan 5 t/m 29 Onstwedde Herstructur 13 N N 2009
Dillelaan 1 t/m 8 Onstwedde Herstructur 8 N N 2009
Goordelaan 1 t/m 8 Onstwedde Herstructur 8 N N 2009
Oldehof 2 t/m 8 Onstwedde Herstructur 4 N N 2009
Berkenstraat 2 t/m 24 Alteveer Herstructur 8 J N 2009
Molenstraat 38 t/m 46 Mussel Herstructur 4 N N 2009
57

Molenstraat 1 t/m 11 Mussel Herstructur 4 N N 2009
Oldehof 5 t/m 27, Boslaan 1 +
3
Onstwedde Herstructur 7 N N 2010
Landlaan 2 t/m 44 Onstwedde Herstructur 5 J J 2010
Luringstraat 25 t/m 31 Onstwedde Herstructur 2 J J 2010
Tuinlaan 2 t/m 20 icm Boels Onstwedde Herstructur 17 J J 2010
Heideweg Onstwedde Herstructur 22 J J 2010
Boslaan 31-57 + 58-72 Onstwedde Herstructur 22 N N 2010
Iepenlaan 11 t/m 21 Alteveer Herstructur 4 N N 2010
Iepenlaan 23 t/m 57 Alteveer Herstructur 16 N N 2010
Beukenstraat 2 -12 Alteveer Herstructur 5 N N 2010
Meidoornlaan 11 t/m 25 Alteveer Herstructur 5 J N 2010
Blauwe kamer Alteveer Herstructur 8 J J 2010
Plan Klamer Mussel Herstructur 9 N N 2010
Gemeente Vlagtwedde
Project Kern Herstructu-
rering/
nieuwbouw
#
woning-
en
Afkoppe-
len (ha)
Berging
Lokatie Wolbers Ter Apel Herstructur. 30 0.06 2008
Prof. Tuntlerstr. Ter Apel Herstructur. 26 0.425 2008
J. Wiltinghstr./Peregrinusstr. Ter Apel Herstructur. 34 0.367 2008
’t Heem – West Ter Apel Herstructur. 69 1.065 2008
Jan Westerschool Ter Apel Herstructur. 0 0.36 2007
Pr. Bernardln/Oostersingel Vlagtwedde Herstructur. 20 0.155 2008
Lokatie de Wit Vlagtwedde Herstructur. 20 0.283 2007
Korteweg Sellingen Herstructur. 12 0.1 2009
Geref. Kerk Sellingen 20 0.076 2009
Bourtanger Tuinen Bourtange Herstructur. 14 0.064 2008
Planning
Div. Lokaties kernen Herstructur. 8 > 2008
58

Bijlage 4 Toelichting stedelijke wateropgave stedelijke kernen
Toelichting
Met de stedelijke wateropgave wordt bedoeld “het maatregelenpakket waarmee wateroverlast in het
stedelijk gebied zo veel mogelijk wordt voorkomen”. Als eerste stap heeft Waterschap Hunze en Aa’s
de gevolgen van neerslagtoename door klimaatverandering in beeld gebracht. Er is berekend hoeveel
extra bergingsruimte dient te worden gerealiseerd om wateroverlast te voorkomen.
In deze notitie wordt de stedelijke wateropgave voor Blijham, Nieuweschans, Stadskanaal en Ter Apel
beschreven voor de onderdelen:
Water op maaiveld;
Afvoer naar de boezem.
Het onderdeel “water op maaiveld” gaat over inundaties in het stedelijk gebied. Het onderdeel “afvoer
naar de boezem” gaat over het uitgangspunt in het RBW dat de afvoer naar de boezem niet mag
toenemen als gevolg van neerslagtoename door klimaatverandering.
De onderdelen “water op straat” en “grondwateroverlast” zijn wel onderdeel van de stedelijke
wateropgave, maar worden in deze notitie buiten beschouwing gelaten.
Uitgangspunten
Neerslagtoename in 2050: 10% extra neerslag gedurende piekbuien.
Herhalingstijd voor toets “water op maaiveld” is 1/100 jaar in bebouwd gebied.
Herhalingstijd voor toets “afvoer naar de boezem” is eveneens 1/100 jaar. Dit in verband met het
bestuurlijk vastgelegde veiligheidsniveau van de Boezem van 1/100 jaar.
Het huidige waterhuishoudkundige systeem van berging en afvoer op orde is. De berekening houdt
dus geen rekening met eventuele huidige knelpunten. Er wordt alleen berekend hoeveel extra berging
nodig is in verband met klimaatverandering.
Berekeningen
Op basis van informatie uit de topografische kaart 1:10.000 zijn de arealen verhard gebied, onverhard
gebied en water bepaald. Met de gebruikte topografische informatie kan een globale inschatting
worden gemaakt van de arealen verhard, onverhard en water. De uiteindelijke wateropgave moet dan
ook als richtinggevend worden beschouwd.
Op basis informatie over neerslagstatistiek (regenduurlijnen) is met behulp van een spreadsheet
bepaald hoeveel extra berging nodig is uitgaande van een neerslagtoename van 10%. Een afdruk van
de berekening van de spreadsheet is weergegeven in het onderstaande. De wateropgave 2050 wordt
berekend door de bergingsbehoefte bij 10% extra neerslag in 2050 te verminderen met de bergingsbehoefte
in de huidige situatie.
Hieronder is van de vier kernen, Blijham, Nieuweschans, Stadskanaal en Ter Apel, de berekening van
de stedelijke wateropgave weergegeven. Daarnaast wordt een advies gegeven hoe deze
wateropgave eventueel zou kunnen worden ingevuld.
59

Stedelijke wateropgave Blijham
afvloeiingsfactor hoeveelheid
oppervlakte verhard(bruto) 1.00 270,000 m2
oppervlakte onverhard( bruto) 0.35 980,000 m2
oppervlakte totaal 1,250,000 m2
gebiedsafvoer 1.30 l/s/ha
m3 berging m3 afvoer neerslag mm duur in min
1:100 34,664 7,020 68.0 720
1:100 + 10% (2050) 39,230 14,040 86.9 1,440
Wateropgave 2050 4,566 m3
Advies
De berekende wateropgave voor 2050 bedraagt ca. 4500 m3. Uitgaande van een toegestane
peilfluctuatie van 0.5 m zou dit overeen komen met een extra areaal open water van 0.9 ha.
Advies is om samen met het waterschap een nadere analyse te doen naar de benutting van het
bestaande areaal open water voor de wateropgave 2050.
Stedelijke wateropgave Nieuweschans
afvloeiingsfactor hoeveelheid
oppervlakte verhard(bruto) 1.00 468,000 m2
oppervlakte onverhard(
bruto) 0.35 229,000 m2
oppervlakte totaal 697,000 m2
gebiedsafvoer 1.30 l/s/ha
m3 berging m3 afvoer neerslag mm duur in min
1:100 35,475 7,829 79.0 1,440
1:100 + 10% (2050) 39,815 15,657 101.2 2,880
Wateropgave 2050 4,340 m3
Advies
De berekende wateropgave voor 2050 bedraagt ca. 4340 m3. Uitgaande van een toegestane
peilfluctuatie van 0.5 m zou dit overeen komen met een extra areaal open water van 0.86 ha.
Advies is om samen met het waterschap een nadere analyse te doen naar de benutting van het
bestaande areaal open water voor de wateropgave 2050.
60

Stedelijke wateropgave Stadskanaal
afvloeiingsfactor hoeveelheid
oppervlakte verhard(bruto) 0.90 2,700,000 m2
oppervlakte onverhard( bruto) 0.25 5,450,000 m2
oppervlakte totaal 8,150,000 m2
gebiedsafvoer 2.00 l/s/ha
m3 berging m3 afvoer neerslag mm duur in min
1:100 188,191 46,944 62.0 480
1:100 + 10% (2050) 213,263 70,416 74.8 720
Wateropgave 2050 25,072 m3
Advies
De berekende wateropgave voor 2050 bedraagt ca. 25000 m3. Uitgaande van een toegestane
peilfluctuatie van 0.5 m zou dit overeen komen met een extra areaal open water van 5 ha.
Echter uit eerdere berekeningen van TAUW met betrekking tot de waterberging in Stadskanaal is
gebleken dat in de huidige situatie de berekende peilstijging veel kleiner is dan de toegestane
peilstijging. Dit biedt kansen om de wateropgave 2050 te realiseren in het bestaande areaal open
water. Advies is om samen met het waterschap een nadere analyse te doen naar de benutting van
het bestaande areaal open water voor de wateropgave 2050.
Stedelijke wateropgave Ter Apel
afvloeiingsfactor hoeveelheid
oppervlakte verhard(bruto) 0.90 880,000 m2
oppervlakte onverhard( bruto) 0.25 2,270,000 m2
oppervlakte totaal 3,150,000 m2
gebiedsafvoer 2.00 l/s/ha
m3 berging m3 afvoer neerslag mm duur in min
1:100 66,145 18,144 62.0 480
1:100 + 10% (2050) 74,574 18,144 68.2 480
Wateropgave 2050 8,429 m3
Advies
De berekende wateropgave voor 2050 bedraagt ca. 8400 m3. Uitgaande van een toegestane
peilfluctuatie van 0.5 m zou dit overeen komen met een extra areaal open water van 1.7 ha.
In het stedelijke gebied van Ter Apel is in de huidige situatie al een behoorlijk areaal open water
aanwezig (bijv. o.a. Moekesgat). Advies is om samen met het waterschap een nadere analyse te
doen naar de benutting van het bestaande areaal open water voor de wateropgave 2050.
61

Bijlage 5 Stedelijke wateropgave landelijke kernen
In onderstaande tabel is weergegeven de indicatieve wateropgave per (landelijke) kern in
Westerwolde. Deze tabel kan door de gemeenten worden gebruikt bij het realiseren van kleinschalige
waterberging bij nieuwbouw- en herstructureringslocaties. De tabel geeft een ordegrootte van de te
realiseren waterberging in verband met de neerslagtoename ten gevolge van de klimaatverandering.
De indicatieve wateropgave (m 3 ) is berekend door het verhard oppervlak van een kern (= areaal
bebouwing + areaal open water + areaal wegen/straten) te vermenigvuldigen met de gemiddelde
rekenfactor uit de stedelijke wateropgave. De indicatieve wateropgave in ha is vervolgens berekend
door een waterschijf van 0,5 m te nemen.
Kern Inschatting verhard
oppervlak (ha) 8
Indicatieve wateropgave
2050 (m 3 )
Indicatieve wateropgave
2050 (ha)
Alteveer 10,8 324 0,0648
Beerta 20 600 0,12
Bellingwolde 65,4 1962 0,3942
Bourtange 25 750 0,15
Burg. Beinsdorp 17,4 522 0,1044
Drieborg 2 60 0,012
Finsterwolde 17,7 531 0,1062
Jipsingboermussel 6,5 195 0,039
Jipsingboertange 7,7 231 0,0462
Mussel 16,9 507 0,1014
Musselkanaal 119 3570 0,714
Onstwedde 51,7 1551 0,3102
Oudeschans 2 60 0,012
Sellingen 34,8 1044 0,2088
Vlagtwedde 60,5 1815 0,363
Vriescheloo 14,1 423 0,0846
Wedde 16,5 495 0,099
Totaal 635 19.050 3,8118
8 Deze gegevens zijn afkomstig van het CBS-onderzoek Bevolkingskernen 2001.
62

Bijlage 6 Reeds afgekoppeld areaal gemeenten
In onderstaande tabel is aangegeven hoeveel verhard oppervlak in de diverse kernen is afgekoppeld.
Dit is weergegeven in ha en als percentage.
Kernnaam Verhard
opp. (ha) 9
Alteveer 10,8
Reeds
afgekoppeld (ha)
Reeds
afgekoppeld (%)
Beerta 20 0 0
Bellingwolde-Heemhof 12,4 0 0
Bellingwolde-kern 44,5 0 0
Blijham 75,3 0,8 1
Bourtange 15,7 0,04 0,25
Burgemeester Beinsdorp 17,4 0 0
Drieborg 2 0,7 35
Finsterwolde 17,7 10,3 58
Jipsingboermussel 6,5 0,3 4,6
Jipsingboertange 7,7 1,2 15
Mussel 16,9
Musselkanaal 119,0 7,6 6
Nieuweschans 10,7 4,8 45
Onstwedde 51,7 ? ?
Oudeschans 2,0 0 0
Sellingen 34,8 1 2
Stadskanaal 675,0 216 32
Ter Apel 153,9 75,4 49
Vlagtwedde 60,5 26 43
Vriescheloo 14,1 0 0
Wedde 16,5 0 0
Totaal 1580 318,4
9 Deze gegevens zijn afkomstig van het CBS-onderzoek Bevolkingskernen 2001.
63

Bijlage 7 Notitie grondwateroverlast
Gezamenlijke visie op aanpak stedelijke grondwaterproblematiek
Problematiek
De Commissie Integraal Waterbeheer (CIW) heeft eind 2003 een advies uitgebracht voor de verdeling
van de verantwoordelijkheden en bevoegdheden met betrekking tot grondwater in de stad. Het Rijk zal
dit advies betrekken bij de opstelling van wet- en regelgeving betreffende de wettelijke verankering
van de ont- en afwateringstaak. In het NBW is opgenomen dat de VNG en UvW uiterlijk in 2005
bestuurlijke spelregels vaststellen met betrekking tot de aanpak van de stedelijke
grondwaterproblematiek. In NBW is tevens afgesproken dat vóór de eerste helft van 2006 de
gemeenten en waterschappen gemeentelijke waterplannen (incl. de grondwaterproblematiek)
opstellen.
Bij de verdeling van verantwoordelijkheden dient rekening gehouden te worden met een drietal
spanningsvelden:
o De verantwoordelijkheidsverdeling tussen enerzijds de private partij (burger en bedrijven) en
anderzijds de publieke partij (overheid).
o De verantwoordelijke overheid. Er van uitgaande dat een deel van de oplossing van het
grondwatervraagstuk een overheidsverantwoordelijkheid is, welke overheid daarvoor dan aan de
lat staat.
o De spanning tussen twee dominante beleidsconcepten waarvan grondwater deel vanuit maakt,
namelijk (zie Figuur 1: Systeem redenatie):
o De watersysteembenadering, waarbij het grondwater in relatie wordt gebracht met de rest van het
watersysteem.
o Het systeem van de stedelijke leefomgeving, waarbij het grondwater deel uitmaakt van de
stedelijke leefomgeving en het beheer van de openbare ruimte.
Beide redenatiemethodieken zijn uit oogpunt van de desbetreffende partijen valide. De Unie en VNG
zijn van mening dat het systeemdenken (stedelijke leefomgeving en watersysteem) intact moet
worden gelaten anders resulteert dit in een principiële
patstelling over verantwoordelijkheids-toedelingen tussen
waterschappen enerzijds en gemeenten anderzijds. De
Unie en VNG zijn het er gezamenlijk over eens dat het
toedelen van verantwoordelijkheden voor het grondwater
aan één van beide partijen altijd afbreuk doet aan het feit
dat het grondwater deel uitmaakt van twee systemen en
derhalve in de praktijk altijd zal leiden tot grote
uitvoeringsproblemen. Daarom zijn VNG en Unie van
mening via een andere benadering tot een oplossing van dit
Systeem redenatie
vraagstuk moet worden gekomen.
64

Bestuurlijke oplossingsvisie VNG en Unie
Tussen de Unie van Waterschappen en de Vereniging van Nederlandse Gemeenten is consensus
bereikt over het kader waarbinnen kwantitatieve grondwaterproblemen (voorkomen van het probleem
en overlast) in stedelijk gebied moeten worden opgepakt.
Deze consensus wordt als volgt samengevat:
1. De beschreven grondwaterproblematiek in dit stuk focust zich met name op kwantitatieve
problemen in het stedelijk gebied waarbij voornamelijk wordt ingegaan op situaties van overlast
waar burgers en bedrijven regelmatig mee worden geconfronteerd. Aan de orde is de vraag wie
de verantwoordelijkheid draagt om deze problemen op te lossen, en waar burgers en bedrijven
met klachten terecht kunnen.
2. De verantwoordelijkheid die de overheid hier heeft wordt op twee manieren begrensd: De burger
is zelf verantwoordelijk voor adequate maatregelen in eigen huis en op eigen terrein. Het op
voorhand door de overheid vaststellen en garanderen van grondwaterpeilen in stedelijk gebied
(vergelijkbaar met een peilbesluit voor oppervlaktewater) is technisch moeilijk realiseerbaar, door
de veelheid van onbeïnvloedbare factoren die dit grondwaterpeil beïnvloeden. Een dergelijke
vérgaande peilbeheersing zou een verantwoordelijkheid zijn die de overheid niet kan waarmaken.
3. De overheid is wél verantwoordelijk voor een programma van maatregelen gericht op het zo veel
mogelijk terugdringen van (grond)wateroverlast en onderlast in de stad. Hier ligt een gezamenlijke
verantwoordelijkheid voor waterschap en gemeente. Deze gezamenlijke verantwoordelijkheid, met
een bijbehorend programma van maatregelen vormt onderdeel van de stedelijke wateropgave (of
het stedelijk waterplan) die conform het NBW uiterlijk in 2006 moet zijn opgesteld. Een stedelijke
waterplan behoeft de instemming van gemeente- en waterschapsbestuur. De VNG en Unie
hebben een Handreiking stedelijk waterplan ontwikkeld, waarvan grondwater onderdeel zal zijn.
4. Daarbij draagt de gemeente de verantwoordelijkheid voor een adequaat bouw- en woningbeleid,
voor een goed werkende riolering, voor het aanleggen van ontwateringsvoorzieningen, voor het
afkoppelen van regenwater, en (bij nieuwe uitbreidingen) voor een adequate inrichting van het
openbare gebied, waarbij de bijbehorende investeringslasten via de grondprijs worden verhaald.
Het waterschap draagt de verantwoordelijkheid voor beheersing van het peil van het
oppervlaktewater, staat aan de lat voor de implementatie van het WB21-beleid (trits), en zorgt
voor voldoende afvoerend en bergend vermogen in transportleidingen en rwzi’s. Tevens draagt
het waterschap verantwoordelijkheid voor een adequate regulering van grondwateronttrekkingen
waar die bevoegdheid in handen van het waterschap is gelegd.
5. De financiële verantwoordelijkheden behorend bij de onder punt 4 genoemde maatregelen worden
in beginsel voor 100% door gemeente respectievelijk waterschap gedragen al naar gelang ieders
taak. Onderlinge verevening wordt zo min mogelijk toegepast, tenzij daar bijzondere redenen voor
zijn. In het NBW is afgesproken dat de financiering van de gemeentelijke taak waarschijnlijk kan
worden ondergebracht in een verbrede rioleringsheffing. Er zal steun vanuit de waterschappen
worden gegeven om meer dan het rioolstelsel (ook afkoppelen, drainage) te kunnen financieren.
In het NBW is tevens afgesproken dat het waterschap ook hiervoor dient te beschikken over een
watersysteemheffing en een zuiveringsheffing, zoals reeds eerder door de Unie aan het kabinet is
voorgesteld.
6. De burger met problemen die hij niet zelf kan oplossen kan bij de overheid terecht waarbij het voor
de hand liggend is dat de gemeente hierbij als loket fungeert. De zorgplicht van de overheid
(gemeente en waterschap gezamenlijk) bij deze problematiek omvat een proces wat bestaat uit
drie stappen:
o wat de oorzaak van de klachten is (wellicht meerdere oorzaken);
o welke maatregelen daartegen het beste genomen kunnen worden om het probleem op te
lossen;
65

o welke partij (particulier of overheid) aan de lat staat om de naar voren komende
maatregelen te treffen, hier speelt naast de verantwoordelijkheidsvraag ook de
doelmatigheidsvraag, die o.a. gebaseerd is op de laagst maatschappelijke kosten, een
beslissende rol.
7. Unie en VNG pleiten voor een Wettelijke verankering van de onder punt 6 beschreven zorgplicht.
Als stok achter de deur zou de rijksoverheid kunnen aangeven dat de problematiek binnen een
bepaald termijn wordt geëvalueerd. De voorgestelde zorgplicht moet recht doen aan het WB21gedachtengoed
waarbij niet in de valkuil moet worden getrapt van een rigide wettelijk onderscheid
tussen de afwateringstaak van het waterschap en de ontwateringstaak van de gemeente die in
samenhang met elkaar beschouwd moeten worden. De bevoegd- en verantwoordelijkheden zullen
niet ondubbelzinnig worden vastgelegd zodat er een zorgplicht ontstaat die niet is waar te maken
naar de burgers toe. Voorgesteld wordt om de bevoegd- en verantwoordelijkheden vorm te geven
via een plan verplichting, naar analogie van het GRP (gemeentelijk rioleringsplan). De gemeente
moet gezamenlijk met het waterschap beleid maken en een programma samenstellen waarin de
burger inspraak heeft. Het programma biedt houvast voor oplossingen van problemen.
Voorgesteld wordt om op termijn tot een (wettelijk) Gemeentelijk breed rioleringsplan te komen
voor riolering afvoer hemelwater en grondwater. De nieuwe voorgestelde brede rioolbelasting zou
je dan ook kunnen koppelen aan dit plan en programma. Naast de inpassing van de zorgplicht in
het vernieuwd Gemeentelijk breed rioleringsplan wordt de lokale invulling van de bij punt 6
genoemde zorgplicht en het overall maatwerkbeleid ook vastgesteld in het door gemeente en
waterschap gezamenlijke opgezette ‘Stedelijk waterplan’.
8. De overheid voert dit proces binnen een redelijke termijn uit. Indien tijdens dit overleg geen
consensus wordt bereikt door beide partijen over een taakverdeling kan mediation overwogen
worden. De VNG en UvW zullen hierover op termijn met voorstellen komen.
9. Bij voorkomen van nieuwe grondwateroverlast of –onderlast gevallen in (nieuw) stedelijk gebied,
dient de watertoets te worden benut. Burgers binnen bestaand stedelijk gebied, die over een
aantal jaren toch met grondwater problemen worden geconfronteerd vallen ook onder het
beschreven proces (zie punt 6).
10. Ten behoeve van de aanpak van (oude) grondwateroverlast gevallen die zijn veroorzaakt door de
stopzetting van grondwateronttrekkingen, zal de Grondwaterwet zodanig gewijzigd moeten
worden dat sprake is van tenminste een onderzoeks- en nazorgplicht voor de partij die daarvoor
verantwoordelijk is. In de huidige praktijk wordt deze onderzoeks- en nazorgplicht namelijk niet in
de desbetreffende vergunning opgenomen.
11. Het onder punt 6 beschreven zorgplicht zou juridische inbedding kunnen vinden in de Wet
milieubeheer, Grondwater wet, Wet op de waterhuishouding of Wet ruimtelijke ordening.
12. In de toekomst zullen vragen beantwoord worden over zaken als bouwrijp maken, calamiteiten als
extreme regenval, stedelijk ontwateringdiepte, aansprakelijkheid en kostenveroorzakingsbeginsel.
Een aantal van deze vragen kunnen worden beantwoord met behulp van het CIW-advies ‘Samen
leven met grondwater’.
66

Bijlage 8 Waterkansenkaarten
De waterkansenkaart is een GIS-applicatie waarmee, op basis van verschillende basiskaarten, een
afweging wordt gemaakt of een bepaalde ruimtelijke functie geschikt is voor een gebied. De kaarten
waarop de afweging onder andere wordt gebaseerd zijn een bodemkaart, kwel-/infiltratiekaart,
waterrisicokaart en grondwaterkaart. Voor de verschillende functies (bijv. een standaard woonwijk, of
bedrijventerrein) zijn specifieke criteria opgesteld. Hierbij is onderscheid gemaakt tussen harde en
zachte criteria. De harde criteria zijn niet makkelijk aan te passen (bijv. natuurwaarden). De zachte
criteria zijn makkelijker aan te passen (bijv. grondwaterstand). De analyse van verschillende
basiskaarten geeft als resultaat een kaart met groene, gele en rode gebieden. De groene gebieden
zijn geschikt voor de gegeven functie, de rode niet en de gele zijn geschikt, mits er aanpassingen
worden gedaan. Deze kaarten geven een goede indicatie van mogelijkheden, maar zijn op zichzelf
niet doorslaggevend. Het raadplegen van achterliggende informatie geeft inzicht in de reden waarom
een gebied juist wel of niet geschikt is.
Figuur 1: uitsnede waterkansenkaart rondom Onstwedde voor de functie “standaard woonwijk”.
In figuur 1 is ten oosten van Onstwedde een groot rood gebied te zien. Dit komt doordat dit de functie
natuur (EHS) heeft. Het gebied is ongeschikt om te bebouwen, omdat het naast natuurwaarden ook
een gebied is met een kwetsbaar watersysteem. Het gebied direct ten zuiden van Alteveer is geel en
aangemerkt als “geschikt mits”. Dit komt doordat in het gebied vrij hoge grondwaterstanden aanwezig
zijn. Met technische maatregelen als ophoging, of waterpeilverlaging, is dit gebied dus toch geschikt te
maken voor woningbouw.
De waterkansenkaart is dus een resultaat van een analyse en is daarom niet zonder kennis van het
systeem te beoordelen. Soms is bijvoorbeeld een gebied als ongeschikt aangegeven, omdat daar
natuurwaarden voorkomen. Het is echter mogelijk dat bepaalde redenen zwaarder wegen dan het in
stand houden van bijvoorbeeld een klein bosperceel. De waterkansenkaart geeft dus een eerste
indruk van de geschiktheid van een gebied voor een bepaalde functie. Wanneer gemeenten
initiatieven hebben voor ruimtelijke ontwikkeling, kan samen met het waterschap bekeken worden of
het gebied hiervoor geschikt is, of wat eventuele maatregelen zouden inhouden.
67

Bijlage 9 Vaar-, zwem- en viswateren Westerwolde
In deze bijlage is een overzicht opgenomen van vaar-, zwem- en viswateren in Westerwolde.
Nr. Vaarwateren Zwemwateren Viswateren
1 Stadskanaal Barkhoorplas Beersterplas
2 Musselkanaal Beersterplas Weddermeer
3 Ter Apelkanaal Kemperpark Spoorhaven
4 Ruiten Aa Kanaal Moekesgat Moekesgat
5 B.L. Tijdenskanaal Parc Emslandermeer
6 Westerwoldse Aa Pagedal
7 Kanaal Haren-Rütenbrock Papaver, de
8 Veendiep Plathuis
9 Bourtangerkanaal Sellingerbeetse
10 Spoordok Musselkanaal Veendiepplassen
11 Valtermond Wedderbergen
12 Weddermeer
68

Bijlage 10 Klachtenafhandeling Regionaal Waterplan Westerwolde
Partners
Gemeente Bellingwedde Gemeente Reiderland
Postadres:
Hoofdweg 2
9698 AE Wedde
Bezoekadres:
Hoofdweg 2
Wedde
Postadres:
Postbus 3
9686 ZG Beerta
Bezoekadres:
Rozenstraat 2
Beerta
Algemeen telefoonnummer: 0597-537100 Algemeen telefoonnummer: 0597-596600
Gemeente Stadskanaal Gemeente Vlagtwedde
Postadres:
Postbus 140
9500 AC Stadskanaal
Bezoekadres:
Raadhuisplein 1
Stadskanaal
Algemeen telefoonnummer: 0599-631631
Servicelijn: 0900-6314050
Waterschap Hunze en Aa’s
Postadres:
Postbus 195
9640 AD Veendam
Bezoekadres:
Aquapark 5
Veendam
Algemeen telefoonnummer: 0598-693800
Eigendom en verantwoordelijkheden
Postadres:
Postbus 14
9550 AA Sellingen
Bezoekadres:
Dorpsstraat 5
Sellingen
Algemeen telefoonnummer: 0599-320220
In de gemeenten zijn verschillende wateren aanwezig, die niet allemaal dezelfde eigenaar hebben.
Het is soms niet duidelijk wie nu verantwoordelijk is voor de taken betreffende de watergangen. Sommige
problemen betreffende waterkwaliteit of wateroverlast komen ook voort uit achterstallig
onderhoud, dat te maken kan hebben met onduidelijkheden over de verantwoordelijkheden. Deze
bijlage geeft een eerste aanzet tot het scheppen van duidelijkheid
Watertype Verantwoordelijk voor
onderhoud
Hoofdwatergangen Waterschap
schouwsloten in openbare ruimte in stedelijk gebied Gemeente
Schouwsloten die niet liggen in de openbare ruimte Eigenaar van deze sloten
Kunstwerken(bruggen in stedelijke gebied Gemeente
Kunstwerken/bruggen in landelijk gebied Waterschap
Peilregulerende constructies (stuwen, sluizen e.d.) Waterschap
Oevers van wateren met waterstaatkundige functie Waterschap
Oevers van wateren met esthetische en ander functie Gemeente
69

Contactpersonen- en telefoonlijst
Onderwerp Gemeente Bellingwedde Gemeente Reiderland Gemeente Stadskanaal Gemeente Vlagtwedde Waterschap Hunze en
Aa’s
Watercoördinator H. Nieborg (188) J.B. Zeevaart (0597-
596600)
E. Pereira (542) A. Rademaker (226) J. Noordam (404)
Veiligheid – zeedijk n.v.t B. Schuiling n.v.t. n.v.t. K. Lentz
A. Bartelds (227)
Veiligheid – boezem Waterschap B. Schuiling Waterschap Waterschap K. Lentz
A. Bartelds
Water op straat H. Nieborg B. Schuiling Servicelijn N.Heeres (230) P. Hendriks (239)
B. Potze (240) A. Bartelds
Grondwateroverlast H. Nieborg B. Schuiling Servicelijn M. Bresser (222) P. Hendriks
H. Gruben (229) A. Bartelds
Regulier peilbeheer Waterschap B. Schuiling K. Martena (574) N. Heeres
P. Hendriks
B. Potze
A. Bartelds
Verdroging
Waterschap B. Schuiling E. Pereira Waterschap U. Vegter (604)
Droogte Waterschap B.Schuiling E. Pereira Waterschap J. den Besten (602)
H. van Norel (603)
Kwaliteit – watergangen Waterschap B. Schuiling Servicelijn Waterschap R.Boonstra
Kwaliteit – stedelijk
water
Kwaliteit –
waterbodems
H. Nieborg B. Schuiling Servicelijn M. Bresser
H. Gruben
H. Nieborg B.Schuiling Servicelijn M. Bresser
H.Gruben
R. Boonstra
R.Voetberg (612)
Beleving & recreatie H. Nieborg L. Hut (0597-596600) M. van Werven (576) H. Spithorst (204)
P. Huizingh (201)
R. Miller
Beheer en Onderhoud B. Schuiling H. v/d Leij (270)
Communicatie C. Drenth A. Boiten J. van der Zwaag C. Kuiper
Een schuin gedrukte naam betreft het tweede aanspreekpunt binnen een organisatie.
70

Bijlage 11Checklist watertoets
Sinds november 2003 is de watertoets verplicht voor een veelheid aan ruimtelijke plannen. In de
praktijk wordt de watertoets goed gebruikt, maar verbeteringen zijn altijd mogelijk. Daarom is aan het
Regionaal Waterplan Westerwolde een ‘Checklist watertoets’ toegevoegd.
Op de checklist staan punten genoemd bedoeld als een geheugensteun voor gemeenten en
waterschap. Gemeenten en waterschap kunnen op deze manier bekijken of bij de watertoets en de
waterparagraaf voldoende rekening gehouden is met het water(beheer).
Checklist
o Is het waterschap vroegtijdig betrokken; in de initiatieffase van het plan?
o Gebruik de afkoppelkansenkaart om afkoppelkansen te benutten.
o Zijn de opties voor bodeminfiltratie van hemelwater bekeken?
o Is zichtbaar afkoppelen mogelijk?
o Is er rekening gehouden met verkeersbelasting i.v.m. vervuiling regenwater?
o Is binnen het plan voldoende capaciteit om het hemelwater vast te houden?
o Hoe wordt er voor gezorgd dat er duurzame niet-uitlogende materialen worden toegepast?
o Gebruik de waterkansenkaart om de locatie te beoordelen.
o Heb aandacht voor archeologie en cultuurhistorische elementen (gebruik kaarten).
o Houd de praktische uitvoerbaarheid in het oog.
o Zijn de kosten maatschappelijk verantwoord en acceptabel?
o Is bij de plannen rekening gehouden met eventuele:
o Verdroogde gebieden;
o Natte natuurgebieden;
o Bodemdaling;
o Mogelijkheden voor doorspoeling.
o Zijn de watergangen goed toegankelijk voor onderhoud? (voor hoofdwatergangen geldt een
beschermingszone van 5 m., waarvan 3 m. maaipad).
o Hou bij oeverinrichting rekening met beleving (bereikbaarheid, veiligheid) en natuur.
o Een sloot wordt een hoofdwatergang als deze voldoet aan één of meerdere van de volgende eisen:
o Bij een afwaterend oppervlak van 6 ha, ingeval een (verbeterd) gescheiden rioolstelsel;
o Bij een afwaterend oppervlak van 10 ha, ingeval een gemengd rioolstelsel;
o De watergang dient voor wateraanvoer of doorspoeling;
o De watergang vervult een functie in oppervlaktewaterberging;
o Op de watergang loost een riooloverstort.
71

Bijlage 12 Worksheets top tien maatregelen
Regionaal Waterplan Westerwolde
Maatregel 1: Optimale uitvoering Ecologische Hoofdstructuur Westerwolde
Beschrijving van de maatregel:
De realisatie van de EHS Westerwolde draagt bij aan een groot aantal wateropgaven. Zo wordt de
opgave voor overlast voor de helft door de EHS ingevuld, wordt 2700 ha verdroogd natuurgebied
hersteld en wordt de kwaliteit van het beekwater sterk verbeterd. Naast deze bijdragen wordt ook ruim
3000 ha ingericht als natuurgebied waarin recreatie en beleving nadrukkelijk aan de orde komen. De
EHS is een integrale maatregel omdat ze bijdraagt aan veel opgaven uit het waterplan. Doel is dan
ook te zorgen dat de EHS zo optimaal mogelijk wordt uitgevoerd. Waterschappen en gemeenten
maken zich hier sterk voor door constructief mee te werken.
Doel:
o Optimale uitvoering van de EHS Westerwolde zodat zoveel mogelijk (water)opgaven worden
ingevuld.
Draagt bij aan de realisatie van de volgende (water)opgaven:
o Wateroverlast door hermeanderen en overloopgebieden.
o Watertekort; verdroging in de EHS Westerwolde wordt hersteld.
o Waterkwaliteit: door de natuurlijke inrichting van het systeem zal de waterkwaliteit verbeteren.
Rol van gemeente(n) en waterschap:
Gemeenten en waterschap hebben beiden de taak zorg te dragen dat de EHS zo optimaal mogelijk
wordt uitgevoerd. Gemeenten zijn betrokken bij de EHS in verband met wijziging van
bestemmingsplannen en het afgeven vergunningen. Het waterschap draagt zorg voor een optimale
hydrologische inrichting. Hierbij wordt rekening gehouden met de eutrofiëringgevoelige gebieden.
Partners:
Naast gemeenten waterschap zijn veel andere partijen betrokken zoals: DLG, provincie,
Staatsbosbeheer, Natuurmonumenten, bewoners, direct omwonenden.
Projectleider:
Waterschap Hunze en Aa´s: Grieto de Vries
Planning van de maatregel:
De afspraak was om de EHS Westerwolde voor 2018 af te ronden. Voor een gedetailleerde planning
wordt verwezen naar het uitvoeringsonderzoek van DLG of paragraaf 5.1.1 van het Regionaal
Waterplan. De komende 12 jaar zal vrijwel jaarlijks een deel van de EHS worden ingericht. Het
waterschap zal per deelgebied meewerken en controleren van planstudies, uitvoeringsplannen en
technische maatregelen moeten realiseren.
Organisatie & capaciteit:
Opdrachtgever is de Deelgebiedscommissie; uitvoerder van de EHS Westerwolde is DLG Groningen.
Indicatie benodigde financiële middelen:
Geschatte kosten in 2006 naar prijsindexering € 16.500.000,- Het waterschap draagt € 2.200.000,- bij
aan de EHS. Overige kosten zijn voor provincie en het Rijk.
72

Regionaal Waterplan Westerwolde
Maatregel 2: Opstellen plan van aanpak inundatie-knelpunten
Beschrijving van de maatregel:
Het watergangenstelsel in Westerwolde is getoetst aan de landelijke inundatienormen voor
verschillende soorten grondgebruik. Hieruit is naar voren gekomen dat voor het op orde krijgen en
houden tot 2015 125 ha (1/75 jr) knelpunten moeten worden opgelost. In het waterplan is een globale
analyse van de knelpunten uitgevoerd. De komende jaren worden deze knelpunten per peilvak
bekeken en moet per peilvak naar de beste oplossing worden gezocht. Per peilvak zal een afweging
worden gemaakt tussen technische oplossingen of andere oplossingen die samen met de betrokken
grondeigenaren worden bedacht. Een kosten/batenanalyse (KBA) maakt onderdeel uit van het plan
van aanpak.
Doel:
o Garanderen van de veiligheid.
o Oplossen van bestaande en toekomstige knelpunten met betrekking tot inundatie.
Draagt bij aan de realisatie van de volgende (water)opgaven:
o Wateroverlast; het waterschap draagt zorg voor het voldoen aan de daaraan gestelde nomen.
o Communicatie: bij het oplossen van de knelpunten worden nadrukkelijk de omwonenden
geraadpleegd en op de hoogte gesteld van de knelpunten en oplossingen.
Rol van gemeente(n) en waterschap:
Waterschap is trekker van deze maatregel. De gemeenten hebben een faciliterende rol.
Partners:
Grondeigenaren in het peilvak van de inundatieknelpunten.
Projectleider
Waterschap Hunze en Aa´s: Paul Hendriks
Planning van de maatregel:
1. Verificatie met modellen in het veld van alle knelpunten (incl. kosten/batenanalyse/
oplossingsrichtingen/plan van aanpak: 2006/2007
2. Oplossen knelpunten 1/25 j:2008
3. Oplossen van knelpunten 1/50 j: 2008/2009
4. Oplossen van knelpunten 1/75 j:2008/2011
5. Vaststellen van de definitieve norm door provincie: 2008/2009
Organisatie & capaciteit:
Vanuit het waterschap de komende jaren 0,2 fte.
Indicatie benodigde financiële middelen:
Geschatte totale kosten € 300.000,- verspreid over 10 j. Tevens zijn subsidies mogelijk.
73

Maatregel 3:
Regionaal Waterplan Westerwolde
Communicatie ten behoeve van verbeteren samenwerking en
bewustwording
Beschrijving van de maatregel:
Communicatiemiddelen kunnen worden ingezet om het waterplan bekend te maken bij een bredere
groep mensen. Hiermee wordt de link gelegd met de landelijke campagne ‘Nederland leeft met water’
en kunnen mensen leren wat in Westerwolde de klimaatsverandering nu voor hen betekent.
Daarnaast worden communicatiemiddelen ingezet om mensen bewust te maken van hun eigen
bijdrage aan verschillende wateropgaven, zoals watertekort in de zomer, gebruik van bestrijdingsmiddelen
en milieuonvriendelijke materialen en eigen inspanning ter bestrijding van grondwateroverlast.
Tevens zal worden nagedacht hoe de aandacht blijvend bij water wordt vastgehouden ook op de
wat langere termijn. Er zullen een aantal concrete acties worden afgesproken, maar voor de langere
termijn zal een communicatiewerkplan worden opgesteld
Doel:
o Breder bekend maken van acties en bedoeling van het waterplan in relatie tot klimaatsverandering
en landelijke campagne ‘Nederland leeft met water’.
o Bewustmaken van mensen aan eigen bijdrage aan wateropgaven, zoals watertekort in de zomer,
grondwateroverlast, gebruik milieuonvriendelijke stoffen.
o Op lange termijn aandacht houden voor water.
Draagt bij aan de realisatie van de volgende (water)opgaven:
o Communicatie: meer bewustwording bij omgeving over de klimaatsverandering, hoe dat op lokale
schaal doorwerkt en wat daar aan gedaan kan worden.
o Wateroverlast: eventuele acceptatie grondwateroverlast en eigen bijdrage aan bestrijding
grondwateroverlast.
o Watertekort: bijdrage aan watertekort in de zomer.
o Waterkwaliteit: bijdrage aan verminderen gebruik milieuonvriendelijke stoffen.
Rol van gemeente(n) en waterschap:
Aangezien alleen het waterschap en de gemeente Stadskanaal een communicatieafdeling hebben zal
deze maatregel door deze partijen worden getrokken. De overige gemeenten ondersteunen deze
maatregel financieel, geven advies en zorgen voor implementatie van deze maatregelen in hun eigen
gemeente.
Partners:
Partners zijn bewoners, bedrijven, woningstichtingen en –corporaties, landbouwers.
Projectleider
Gemeente Stadskanaal: Anneke Boiten
Waterschap Hunze en Aa´s: Cora Kuiper
Planning van de maatregel:
o Plan van aanpak communicatie waterplan: 2007
o Samenvattende notitie ambtenaren: 2006
o Intranetsites van gemeenten en waterschap: 2006/2007
o Nieuwsbrief bestuurders: 2006
o Persbericht, website, nieuwsbrief externe organisaties: 2006
o Folders over duurzaam bouwen, verantwoordelijkheden grondwateroverlast, bestrijdingsmiddelen,
zuinig zijn met water: 2007/2008
o Inlegvel informatiepakket nieuwe bewoners:2008
o Watereducatie op scholen: 2007
o Fietsroutes met Groninger Landschap waarin aandacht voor water en cultuurhistorische
74

waterwerken: 2006
Organisatie & capaciteit:
Voor deze maatregel zijn de communicatieafdelingen van waterschap en de gemeente Stadskanaal
verantwoordelijk. Ca. 80 uur voor waterschap en Stadskanaal, 30 uur voor andere gemeenten.
Indicatie benodigde financiële middelen:
Totaal: € 45.000. € 7.500,- per gemeente en € 15.000 voor het waterschap verspreid over 2007, 2009,
2011.
75

Regionaal Waterplan Westerwolde
Maatregel 4: Verbetering klachtenafhandeling
Beschrijving van de maatregel:
Op dit moment komt het voor dat klachten over water rond blijven zingen tussen de overheden, omdat
niet duidelijk is wie waar nu precies verantwoordelijk voor is. Deze maatregel is er op gericht om
enerzijds bij de overheden de verantwoordelijkheden op een rij te krijgen en anderzijds naar de
bewoners toe te garanderen dat ze niet meer van hot naar her worden gestuurd. Het idee is dat er
goede afspraken worden gemaakt over een efficiënte afhandeling van klachten.
Voor een goede klachtenbehandeling van waterklachten is een goede organisatie binnen de
afzonderlijke overheden en duidelijk aanspreekpunt /loket voor klachten over water bij gemeenten en
waterschap noodzakelijk. In de stuurgroep Water 2000+ is in oktober 2005 voorgesteld dat een
netwerk van waterloketten wordt opgesteld , bestaande uit drie onderdelen, namelijk een adresboek,
een beheerskaart en een processchema voor de afhandeling van de klachten.
Voor dit waterplan is bestuurlijk afgesproken dat in Westerwolde de invulling van het netwerk van
waterloketten op een pragmatische manier wordt georganiseerd. Dit betekent dat vooral de
afzonderlijke organisaties verantwoordelijk zijn voor een goede en duidelijke klachten registratie en
klachtenafhandeling intern en dat de coördinatoren van de verschillende organisaties elkaar goed
weten te vinden.
Wanneer de afzonderlijke servicepunten goed samenwerken en elkaar kunnen vinden, wordt dit een
voldoende netwerk van waterloketten gevonden. Stadskanaal heeft als een servicelijn en een
klachtenbehandelingsprocedure. Reiderland is ermee bezig. Het waterschap heeft diverse
verschillende afhandelingsprocedures en geen centraal meldingspunt. Hier zal aan gewerkt worden.
Doel:
o Stroomlijnen van klachtenafhandeling van burgers.
o Duidelijk maken van verschillende verantwoordelijkheden tussen de overheden.
o Optimaliseren van klachtenmelding- en klachtenafhandelingsprocessen- en procedures intern
binnen de organisaties.
Draagt bij aan de realisatie van de volgende (water)opgaven:
o Communicatie.
Rol van gemeente(n) en waterschap:
Deze maatregel wordt per gemeente uitgewerkt.
Partners: Naast de overheden zal ook het Waterbedrijf Groningen worden betrokken bij het
waterloket. Daarnaast is ook de Stuurgroep Water 2000+ betrokken. Hierin wordt het inrichten van
waterloketten gestroomlijnd.
Projectleider:
Gemeente Bellingwedde: Henk Nieborg
Gemeente Reiderland: Leonie van den Akker
Gemeente Stadskanaal: E. Huiting
Gemeente Vlagtwedde: Albert Rademaker
Waterschap Hunze en Aa´s: Jetty Noordam
Planning van de maatregel:
1. instellen servicepunt en contactpersoon klachtenafhandeling en registratie per organisatie
2. opstellen procedure klachtenafhandeling en registratie per organisatie
jaarlijks overleg tussen contactpersonen klachtenafhandeling en watercoördinatoren
Organisatie & capaciteit:
0,1 fte per organisatie
76

Indicatie benodigde financiële middelen:
Naast de benodigde uren zijn verder geen financiële middelen nodig. De bekendmaking wordt gedaan
via de website.
77

Maatregel 5:
Regionaal Waterplan Westerwolde
Analyse grondwateroverlast en opstellen plan van aanpak
knelpunten grondwateroverlast
Beschrijving van de maatregel:
In het waterplan zijn verschillende locaties benoemd waar grondwateroverlast voor komt. Over de
ordegrootte en de oorzaak van de overlast is weinig bekend. Er zullen metingen worden uitgevoerd en
een analyse van de oorzaken. Wanneer de oorzaken bekend zijn, wordt een plan van aanpak
opgesteld waarin per locatie beschreven staat hoe de overlast kan worden opgelost. Uiteindelijk
worden de knelpunten opgelost.
Doel:
o Verkrijgen van inzicht in de ordegrootte en de oorzaken van grondwateroverlast op de
verschillende locaties.
o Opstellen van een plan van aanpak voor het oplossen van de knelpunten.
o Oplossen van de grondwateroverlast.
Draagt bij aan de realisatie van de volgende (water)opgaven:
o Wateroverlast: oplossen van grondwateroverlast.
o Communicatie: bewustwording van de oorzaken van grondwateroverlast en wat daaraan kan
worden gedaan.
Rol van gemeente(n) en waterschap:
Twee gemeenten worden trekker van deze maatregel. Het onderzoek zal gezamenlijk worden
uitgevoerd. De andere gemeenten en het waterschap leveren informatie en zorgen voor uitvoering van
de maatregelen in hun eigen gemeente.
Partners:
De belangrijkste partners de bewoners, bewonersorganisaties, woningstichtingen en –corporaties.
Projectleiding:
Gemeente Reiderland: afdeling Openbare Werken
Gemeente Vlagtwedde: Bertus Kloosterman
Advies: P. Hendriks, waterschap Hunze en Aa´s
Planning van de maatregel
1. Meten van de ordegrootte en oorzaak van de overlast: 2007
2. Analyse van de oorzaken van grondwateroverlast en eventueel aanvullende metingen: 2007
3. Opstellen plan van aanpak knelpunten: 2007
4. Oplossen knelpunten wateroverlast: 2008-2009
Organisatie & capaciteit:
De civiel-technische afdelingen van de gemeenten zijn veelal betrokken. Vanuit het waterschap is er
input van de hydrologen en de planologisch beleidsmedewerkers.
Indicatie benodigde financiële middelen:
Voor de analyse en het opstellen van een plan van aanpak is ca. € 100.000 benodigd. De kosten van
het onderzoek worden verdeeld over de 5 partijen. Kosten van de maatregelen zijn afhankelijk van de
analyse.
78

Maatregel 6:
Regionaal Waterplan Westerwolde
Analyse baggerknelpunten in lokale en regionale wateren en
aanwijzen doorgangsdepots
Beschrijving van de maatregel:
Waterbodems is een ernstig probleem in Nederland en ook in Westerwolde. Het probleem is moeilijk
zichtbaar en maatregelen zijn zeer duur. Verder is er weinig bekend over de toestand van de
waterbodems in Westerwolde. Uit de ecoscan is gebleken dat in stedelijke waterpartijen slib voor komt
dat niet bevorderlijk is voor de kwaliteit van deze waterpartijen. Daarnaast zijn er vanuit het oogpunt
van recreatie ook enkele knelpunten. In een gemeentelijk baggerplan moeten de knelpunten worden
geïnventariseerd en moet een maatregelplan worden opgesteld.
In het Integraal Baggerbeleidsplan van het waterschap zijn knelpunten geconstateerd in het Ruiten
Aa-kanaal. Het grootste knelpunt is echter dat er weinig bekend is. Zowel op lokaal als regionaal dient
er dus inzicht te komen in de hoeveelheden bagger in de watergangen. Baggerplannen en
onderzoeken kunnen hierin inzicht verschaffen.
Verder zijn er problemen met de opslag en verwerking van baggerspecie. In principe dient iedere
gemeente een doorgangsdepot aan te wijzen voor baggerspecie waar dit tijdelijk kan worden
opgeslagen.
Doel:
o Inzicht in de hoeveelheden (vervuilde) waterbodems in de lokale en regionale wateren.
o Verwijderen van (vervuilde) waterbodems die een negatief effect hebben op de ecologie en
kwaliteit van de watergangen.
o Verbeteren van de doorvaart van de recreatievaart.
o Het inrichten van doorgangsdepots voor baggerspecie.
Draagt bij aan de realisatie van de volgende (water)opgaven:
o Waterkwaliteit: door het opruimen van (vervuilde) baggerspecie zal de waterkwaliteit verbeteren.
o Recreatie: door het opruimen van baggerspecie zal de doorvaart van wateren verbeteren.
Rol van gemeente(n) en waterschap:
Gemeenten zijn trekker van het gemeentelijk baggerplan. Het waterschap heeft een adviserende rol.
Waterschap is verantwoordelijk voor de uitvoering van het Integraal Baggerbeleidsplan.
Gemeente is verantwoordelijk voor het aanwijzen en vaststellen van de doorgangslocaties voor
baggerspecie.
Partners:
Een adviesbureaus zal helpen bij het opstellen van een gemeentelijk baggerplan.
Bij het aanwijzen van doorgangsdepots zullen omwonenden moeten worden geraadpleegd.
Projectleiding:
Gemeente Bellingwedde: Henk Nieborg
Gemeente Reiderland: Berend Schuiling
Gemeente Stadskanaal: Erwin Pereira
Gemeente Vlagtwedde: Martin Bresser
Waterschap Hunze en Aa’s, Roel Voetberg
Planning van de maatregel:
1. Gemeente
a. Bellingwedde: plan van aanpak baggeren Veendiep: 2007
b. Reiderland: afronden baggerplan: 2006
c. Stadskanaal: actualiseren baggerplan: 2007
d. Vlagtwedde: opstellen baggerplan: 2006-2007
2. Uitvoeren maatregelen gemeentelijke baggerplannen: vanaf 2007
79

3. Aanwijzen doorgangsdepots: alle gemeenten: vanaf 2006
4. Uitvoering geplande baggerwerken
a. Beersterdiep (Reiderland): 2007
b. Wateren Nieuweschans (Reiderland): 2007
c. Ruiten Aa –kanaal (Hunze en Aa’s): 2008-2009
d. B.L. Tijdenskanaal (Hunze en Aa’s): 2008-2009
5. Uitvoering Baggerbeleidsplan Waterschap en regulier onderhoud: doorlopend vanaf 2006
Organisatie & capaciteit:
Bij de gemeenten zal met name de civiel-technische afdeling verantwoordelijk zijn. Vanuit het
waterschap zal advies zijn van de waterbodemdeskundige.
Indicatie benodigde financiële middelen:
o Voor het opstellen van gemeentelijk baggerplan is voor Vlagtwedde ca. € 20.000,- benodigd.
o Een plan van aanpak voor het baggeren Veendiep kost Bellingwedde ca. € 15.000,-
o Geplande maatregelen waterschap: € 3.935.000
o Geplande maatregelen gemeente Reiderland: € 1.900.000
o Met het aanwijzen van doorgangsdepots zijn geen financiële middelen gemoeid. Met de inrichting
wel.
80

Maatregel 7:
Regionaal Waterplan Westerwolde
Kansen benutten voor het vasthouden van water op de lange termijn
(2050)
Beschrijving van de maatregel:
Voor Westerwolde is berekend dat de wateropgave voor overlast ca. 6 miljoen m 3 is. Met de realisatie
van de EHS tot 2018-2025 kan daarin 3 miljoen m 3 worden opgevangen, waarmee het systeem tot
2025 op orde blijft. Voor de resterende 3 miljoen m 3 zijn gezien het lange tijdspad en wat
onzekerheden in de toekomstvoorspellingen nog geen oplossingen bedacht. In het waterplan staan
hier wel een aantal oplossingsrichtingen voor genoemd. Het is belangrijk om kansen die zich
voordoen te kunnen benutten. Ook vanwege de lange doorlooptijd in de ruimtelijke ordening is het
goed om met een lange termijn bril naar bepaalde ontwikkelingen te kijken. Hiervoor is het nodig dat
de instrumenten worden geschapen om ook werkelijk kansen te kunnen benutten
Daarnaast is het nodig dat iedereen die in de komende jaren wat gaat veranderen (zowel extern als
intern waterschap en gemeenten) zich afvraagt of ze kunnen bijdragen aan de wateropgaven.
Doel:
o Kansen benutten voor de invulling van de resterende 3 miljoen m 3 opgave.
Draagt bij aan de realisatie van de volgende (water)opgaven:
o Wateroverlast: door water langer gespreid vast te houden wordt de kans op overlast kleiner.
o Watertekort: door het vasthouden van water kunnen droogte en verdroging worden verminderd.
Rol van gemeente(n) en waterschap:
Het waterschap is trekker van deze maatregel. De gemeenten hebben een faciliterende rol.
Partners:
Hiervoor zullen de organisaties uit de omgevingsbijeenkomsten voor het waterplan worden benaderd.
Dit zijn vertegenwoordigers vanuit de landbouw, natuur, bedrijven en recreatie.
Planning van de maatregel:
o Communicatiemiddelen om mensen op bijdrage aan kansen te wijzen: 2007
o Mogelijke instrumenten opstellen om kansen te benutten: 2008
o Kansen benutten bij nieuwe RO ontwikkelingen: doorlopend vanaf 2006
o Diverse afdeling provincie Groningen op de hoogte brengen van acties en opgaven Regionaal
Waterplan Westerwolde: 2007
Organisatie & capaciteit:
Verantwoordelijkheid ligt in eerste instantie bij de hydrologen en planologen van het waterschap en bij
RO afdelingen van gemeenten.
Indicatie benodigde financiële middelen:
Deze maatregel kost vooral tijd, voorlopig nog geen geld
De benodigde financiën voor uitvoering van de kansen zijn onzeker.
81

Maatregel 8:
Regionaal Waterplan Westerwolde
Aanpassen Gemeentelijke Rioleringsplannen en discussie acceptatie
water op straat
Beschrijving van de maatregel:
Uit de waterscan is gebleken dat volgens de huidige normen in de huidige situatie water op straat niet
voorkomt. Echter door de klimaatverandering kan dit in de toekomst wel gaan gebeuren door meer en
hevigere neerslag. Het vergroten van rioolstelsels is geen reële optie vanwege de kosten.
Voorgesteld wordt om bij de eerstvolgende herziening van de GRP’s op te laten nemen dat 10% extra
afgekoppeld moet worden om de neerslagtoename van 10% op te vangen.
Een andere maatregel is het accepteren van water op straat voor een korte duur. In hoeverre burgers
en bedrijven bereid zijn water op straat te accepteren is onbekend. Wat wel bekend is dat hiermee
veel dure, technische maatregelen kunnen worden uitgespaard. Om te polsen in welke mate burgers
en bedrijven water op straat accepteren, wordt een discussie georganiseerd over dit onderwerp.
Doel:
o Voorkomen van water op straat of acceptatie van het tijdelijk optreden van water op straat.
o Creëren van bewustwording bij burgers en bedrijven over de klimaatverandering en de (lokale)
gevolgen daarvan.
Draagt bij aan de realisatie van de volgende (water)opgaven:
o Wateroverlast Voorkomen van wateroverlast door water op straat, dan zorgen voor geaccepteerde
wateroverlast.
o Communicatie; meer bewustwording van de gevolgen van de klimaatverandering door discussie.
Rol van gemeente(n) en waterschap:
De gemeente is verantwoordelijk voor het aanpassen van de GRP’s, het waterschap adviseert. De
gemeente Stadskanaal is verantwoordelijk voor het organiseren van een discussie over water op
straat. De andere gemeenten en het waterschap geven advies en ondersteuning.
Partners:
Bij het aanpassen van de GRP’s zijn vaak adviesbureaus betrokken.
Bij de discussie acceptatie water op straat worden burgers en bedrijven betrokken.
Planning van de maatregel:
De GRP’s van de gemeenten worden de komende jaren aangepast:
o Bellingwedde: 2009
o Reiderland: 2007
o Stadskanaal: 2010
o Vlagtwedde: 2007
Het organiseren van een discussie over acceptatie water op straat staat gepland voor 2007
Organisatie & capaciteit:
Het aanpassen van de GRP’s valt onder de verantwoordelijkheid van de civiel-technische afdelingen
van de gemeenten. Het organiseren van een discussie over acceptatie water op straat wordt
gezamenlijk georganiseerd door gemeenten en waterschap, met Stadskanaal als trekker.
Indicatie benodigde financiële middelen:
Het aanpassen van de GRP’s valt onder het reguliere budget van de gemeenten.
82

Maatregel 9:
Regionaal Waterplan Westerwolde
Oplossen knelpunten regulier peilbeheer en discussie acceptatie
ander peilbeheer
Beschrijving van de maatregel:
In het dagelijkse peilbeheer van het waterschap komen regelmatig knelpunten naar voren. Dit zijn
knelpunten met betrekking tot te veel of te weinig water voor een perceel. Het waterschap heeft de
plicht deze knelpunten op te lossen in overleg met de betrokken grondeigenaren. De komende jaren
blijft dit onveranderd een aandachtspunt, mede in het licht van de klimaatverandering.
Om de verwachte klimaatverandering in de toekomst te kunnen opvangen, zullen in het reguliere
peilbeheer van het waterschap dure, technische maatregelen genomen moeten worden. Het
waterschap wil graag een discussie op gang brengen over de mate van acceptatie van ander
peilbeheer. Acceptatie van eventuele veranderingen kan dure maatregelen voorkomen.
Doel:
o Oplossen knelpunten in het reguliere peilbeheer van het waterschap.
o Onderzoeken andere mogelijkheden peilbeheer in relatie tot de klimaatsverandering.
o Uitstellen en/of voorkomen van dure maatregelen.
o Discussie met omgeving over klimaatverandering.
Draagt bij aan de realisatie van de volgende (water)opgaven:
o Wateroverlast: deels oplossen wateroverlast.
o Watertekort: deels oplossen van droogte in de landbouw.
o Communicatie: vergroten van de bewustwording omtrent de klimaatverandering.
Rol van gemeente(n) en waterschap:
Waterschap is trekker van deze maatregel. De gemeenten hebben een faciliterende rol.
Partners:
De provincie Groningen, de omgeving vertegenwoordigd door landbouw-, natuur- en
recreatiebedrijven, omwonenden.
Planning van de maatregel:
o Oplossen knelpunt Laudermarke: 2007
o Oplossen knelpunt stuw Vriescheloo: 2007
o Oplossen knelpunt Rhederveld/Buiskoolweg: 2007-2008
o Oplossen knelpunt heemsloten Musselkanaal: 2007-2009
o Reserveren jaarlijks budget voor aanpassen peilen: vanaf 2006
o Vaststellen GGOR-peilbesluiten (incl. effect veenoxidatie): vanaf 2006
o Discussie over acceptatie niet optimale situatie: 2007
Organisatie & capaciteit:
Verantwoordelijkheid ligt bij de hydrologen van waterschap Hunze en Aa’s.
Projectleiding
Paul Hendriks, waterschap Hunze en Aa’s
Indicatie benodigde financiële middelen:
Totaal: € 750.000, verdeeld over:
o Stuw Vriescheloo: € 70.000 (reeds besloten)
o Laudermarke: € 100.000 (nog niet besloten)
o Rhederveld/Buiskoolweg: € 280.000 (nog niet besloten)
o Heemsloten Musselkanaal: € 300.000 (nog niet besloten)
83

Regionaal Waterplan Westerwolde
Maatregel 10: Invullen stedelijke wateropgave
Beschrijving van de maatregel:
In het RBW is afgesproken dat de extra waterafvoer die te verwachten is door de klimaatverandering
niet mag worden afgewenteld. Ook in stedelijk gebied geldt dat het eigen water moet worden
vastgehouden. Door het waterschap is een analyse gemaakt voor de vier grootste stedelijk kernen in
Westerwolde: Stadskanaal, Ter Apel, Blijham en Nieuweschans. Voor deze kernen is berekend
hoeveel extra areaal open water dient te worden gecreëerd ten gevolge van de klimaatverandering.
Het is zaak dat deze stedelijke wateropgave de komende jaren wordt uitgevoerd.
Doel:
o Water vasthouden daar waar het valt en het voorkomen van piekafvoeren in het watersysteem dan
wel rioolstelsel ten gevolge van klimaatverandering.
Draagt bij aan de realisatie van de volgende (water)opgaven:
o Wateroverlast.
Rol van gemeente(n) en waterschap:
Iedere gemeente is trekker van het project in haar gemeente. Het waterschap ondersteunt en
faciliteert.
Partners:
Naast de betrokken overheden zijn verder geen andere partners betrokken bij deze maatregel.
Projectleider:
Gemeente Stadskanaal: Bert Amsing
Gemeente Vlagtwedde: Bertus Kloosterman
Gemeente Reiderland: Coördinator openbare werken
Gemeente Bellingwedde: Henk Nieborg
Ondersteuning vanuit waterschap: Paul Hendriks & Anton Bartelds
Planning van de maatregel:
o Plan van aanpak voor de stedelijk wateropgave van Blijham, Nieuweschans, Stadskanaal en Ter
Apel: 2007
o Uitvoering maatregelen: 2008 e.v.
Organisatie & capaciteit:
Vanuit de gemeenten zal de civiel-technische afdeling betrokken zijn. Vanuit het waterschap zullen
hydrologen en planologisch beleidsmedewerkers betrokken zijn.
Indicatie benodigde financiële middelen:
Per kern zal nog een nadere analyse plaatsvinden van de mogelijkheden, bijvoorbeeld van de
mogelijkheden voor het bergen in bestaand oppervlaktewater. Naar aanleiding hiervan zullen de
werkelijke kosten worden bepaald.
84

Bijlage 13 Actie- & uitvoeringsprogramma – Waterschap Hunze & Aa’s
Planning
Nr. Omschrijving Trekker Middelen (€) Betrokkenen 2006 2007 2008 2009 2010
Wateroverlast
4.1 Vaststellen breedte vrijwaringsstrook zeedijk* Specialist Veiligheid
& Keringen
4.2 Vrijwaringsstrook vastleggen in legger* Leggermedewerker Uren
4.3 Nieuwe toetsing zeedijk** Specialist Veiligheid
& Keringen
4.4 Implementatie resultaten COMCOAST-project Hydroloog Uren
Uren Provincie Groningen
p.m. Provincie Groningen
5.1 Inrichting bergingsgebied Blauwestad* Planoloog € 2.000.000 Gem., omwonenden
5.2 Inrichting bergingsgebied Binnen Aa* Planoloog € 2.300.00 Provincie Groningen,
Duitsland
5.3 Inrichting noodbergingsgebied Ulsder Polder* Planoloog € 4.600.000 Provincie Groningen,
gemeente Reiderland
5.4 Inrichting noodbergingsgebied Kuurbos* Planoloog Uren Provincie Groningen,
gem. Bellingwedde
5.5 Inrichting noodbergingsgebied Bovenlanden* Planoloog Uren Provincie Groningen,
5.6 MP Kaden Nieuweschans* Projectmanager MP
Kaden
5.7 MP Kaden B.L. Tijdenskanaal* Project-manager
MP Kaden
5.8 MP Kaden Westerwoldse Aa* Project-manager
5.9 Optimale inrichting EHS (aandacht voor
financiering, proces, grondverwerving)*
MP Kaden
5.10 Implementatie resultaten project IJkdijk** Specialist Veiligheid
€ 780.000
€ 3.400.000
€ 3.100.000
gem. Bellingwedde
projectleider € 2.200.000 DLG, natuurorg.,
& Keringen
Uren
omwonenden
85
Na
2010
2015
2015
2014

Planning
Nr. Omschrijving Trekker Middelen (€) Betrokkenen 2006 2007 2008 2009 2010
5.11 Verificatie met modellen in het veld van
inundatie-knelpunten**
Districtshydroloog Uren
5.12 Oplossen knelpunten 1/25 j.** Districtshydroloog Uren
5.13 Oplossen knelpunten 1/50 j.** Districtshydroloog Uren
5.14 Oplossen knelpunten 1/75 j.** Districtshydroloog Uren. 2011
5.15 Vaststellen definitieve norm door provincie* Hydroloog Uren Provincie Groningen
5.16 Oplossen knelpunt Laudermarke Districtshydroloog € 100.000
5.17 Oplossen knelpunt stuw Vriescheloo Districtshydroloog € 70.000
5.18 Oplossen knelpunt Rhederveld/Buiskoolweg Districtshydroloog € 280.000
5.19 Oplossen knelpunt Musselkanaal Districtshydroloog € 300.000
5.20 Reserveren jaarlijks budget aanpassen peilen Districtshydroloog € 30.000
5.21 Vaststellen GGOR-peilbesluiten** Districtshydroloog p.m.
5.22 Discussie over niet optimale situatie peilbeheer* Districtshydroloog Uren Gemeenten
5.37 Grondwateroverlast: maken en inzetten
communicatiemiddel**
5.38 Grondwateroverlast: analyse oorzaken en
ordegrootte**
Mdw. Communicatie Comm.budget
Districtshydroloog € 20.000 Omwonenden
5.39 Grondwateroverlast: opstellen plan v. aanpak** Districtshydroloog Uren Omwonenden
5.40 Grondwateroverlast: uitvoering maatregelen** Districtshydroloog p.m. Omwonenden
Watertekort
6.1 Verdroging: uitvoering EHS* projectleider Zie 5.9 DLG, etc. 2014
6.2 KBA alternatieve drinkwaterwinning Sellingen Hydroloog p.m. Provincie Groningen,
6.3 Communicatiemiddel waterschaarste Mdw. Communicatie Comm. Budget
6.4 Droogte: aanpassing verziltingbestrijding** Districtshydroloog Uren
6.5 Implementatie resultaten projecten ‘No Regret’
en ‘Samenwerken voor water’**
Hydroloog Uren
Waterbedrijf
86
Na
2010

Planning
Nr. Omschrijving Trekker Middelen (€) Betrokkenen 2006 2007 2008 2009 2010
Waterkwaliteit
7.11 KRW: Uitvoering maatregelenplan** Aquatisch Ecoloog Uren
7.12 Vaststellen gebiedsgerichte normen** Aquatisch Ecoloog Uren Provincie
7.13 Invullen verwachte waarden voor
Pagediep/Mussel Aa**
7.14 Vaststellen ambitieniveaus kleine
grondwaterlichamen en puntbronnen**
7.15 Vaststellen maatregelen voor grondwater in
KRW-proces**
Waterkwal.adiseur Uren
Aquatisch Ecoloog Uren Provincie,
waterbedrijf
Aquatisch Ecoloog Uren Provincie
7.20 Opstellen beheersplan zichtbare vervuilingen** Waterkwal.adiseur Uren Gemeenten
7.21 Plan van aanpak knelpunten klachtenanalyse
waterkwaliteit**
7.25 Onderzoek en planvoorbereiding baggeren
Ruiten Aakanaal en B.L. Tijdenskanaal*
Handhaver Uren
Water-
7.26 Inrichten depot herbruikbare baggerspecie** Water-
Recreatie & beleving
bodemdeskundige
bodemdeskundige
€ 3.835.000
p.m. Provincie, gemeente
8.1 Meekoppelen belevingsaspecten bij projecten** Planoloog Uren Gemeenten
8.2 Opstellen beheersprogramma zichtbare
vervuiling watergangen**
Handhaver Uren Gemeenten
8.3 Onderhoudsbeheersplan Kunstwerken Stafmdw. WBO Uren
Organisatie & communicatie
10.1 Jaarlijks ambtelijk en bestuurlijk overleg* Planoloog Uren Gemeenten
10.2 Jaarlijkse bijeenkomst omgevingsgroep** Planoloog Uren Omgeving,
10.3 Instellen servicepunt klachtenbehandeling** Planoloog Uren
10.4 Opstellen processchema procedures
klachtenbehandeling**
Districtshoofd Uren
gemeenten, provincie
87
Na
2010

Planning
Nr. Omschrijving Trekker Middelen (€) Betrokkenen 2006 2007 2008 2009 2010
10.5 Jaarlijks overleg personen klachtenbehandeling
en watercoördinatoren**
Planoloog Uren Gemeenten
10.6 Gebruik checklist watertoets* Planoloog Uren Gemeenten
10.7 Plan van aanpak communicatie waterplan Mdw. Communicatie € 15.000 Gemeenten 2011
10.8 Ambtenaren – aanleveren informatie voor
intranetsites waterschap en gemeenten*
Mdw. Communicatie Uren
10.9 Bestuurders – opstellen nieuwsbrief** Mdw. Communicatie Comm.budget
10.10 Externe organisaties – opstellenpersbericht** Mdw. Communicatie Comm.budget
10.11 Externe organisaties – aanleveren informatie
voor website**
Mdw. Communicatie Uren
10.12 Externe organisaties – digitale nieuwsbrief** Mdw. Communicatie Comm.budget
10.13 Folder over DuBo, bestrijdingsmiddelen, etc.** Waterkwal.adviseur Comm.budget
10.14 Inlegvel informatiepakket nieuwe bewoners** Mdw. Communicatie Comm.budget
10.15 Watereducatie op scholen* Mdw. Educatie Uren
10.16 Fietsroutes met Groninger Landschap en
cultuurhistorische waterwerken**
Monitoring & evaluatie
Mdw. Educatie Uren
11.1 Leveren jaarlijkse input voor rapportage RBW** Planoloog Uren Gem./Provincie
11.2 Afspraken maken over evaluatie KRW** Aquatisch Ecoloog Uren
11.3 Activiteiten opnemen in jaarplanning
medewerkers*
Afdelingshoofd Uren
11.4 Inzetten vergunningverlening & handhaving* Handhaver Uren
Beheer & onderhoud
12.2 Afspraken over beheer oevers m.b.t.
zichtbaarheid en toegankelijkheid**
Planoloog Uren
12.3 Pilot overdracht stedelijke wateren Stadskanaal* Stafmdw. WBO Uren
12.4 Overdracht stedelijke wateren gemeenten** Stafmdw. WBO Uren
12.5 Uitvoering OBP en effect minder maaien* Stafmdw. WBO Uren Aanwonenden
88
Na
2010

Bijlage 14 Actie- & uitvoeringsprogramma – gemeente Bellingwedde
Planning
Nr. Omschrijving Trekker Middelen (€) Betrokkenen 2006 2007 2008 2009 2010
Wateroverlast
5.25 Afkoppelen en kleinschalige berging
nieuwbouw & herstructurering*
5.27 Plan van aanpak stedelijke wateropgave
Blijham**
5.30 Plaatsen terugslagkleppen risicovolle
overstorten*
5.29 Aanpassen GRP rekening houdend met
10% meer neerslag**
5.36 Grondwateroverlast: gebruik
waterkansenkaart*
5.37 Grondwateroverlast: aanleveren informatie
voor communicatiemiddel
5.38 Grondwateroverlast: analyse oorzaken en
ordegrootte**
5.39 Grondwateroverlast: opstellen plan v.
aanpak**
5.40 Grondwateroverlast: uitvoering
Watertekort
maatregelen**
6.3 Aanleveren informatie voor
Waterkwaliteit
communicatiemiddel waterschaarste**
7.3 KRW: aanleveren informatie voor
communicatiemiddelen**
Henk Nieborg/Medewer-
ker beheer en onderhoud
Henk Nieborg/Medewer-
ker beheer en onderhoud
Henk Nieborg/Medewer-
ker beheer en onderhoud
Henk Nieborg/Medewer-
ker beheer en onderhoud
Henk Nieborg/Medewer-
ker beheer en onderhoud
Clarence Drenth/
Communicatiemedewerker
Henk Nieborg/Medewer-
ker beheer en onderhoud
Henk Nieborg/Medewer-
ker beheer en onderhoud
Henk Nieborg/Medewer-
ker beheer en onderhoud
Clarence Drenth/
Communicatiemedewerker
Clarence Drenth/
Communicatiemedewerker
p.m. Waterschap H&A
Uren Waterschap H&A
p.m. Waterschap H&A,
omwonenden
Uren Waterschap H&A
Uren Waterschap H&A
Uren Waterschap H&A,
gemeenten
€ 20.000 Omwonenden
Uren Omwonenden
p.m. Omwonenden
Uren Waterschap H&A,
Uren
gemeenten
Waterschap H&A,
gemeenten
89
Na
2010

Planning
Nr. Omschrijving Trekker Middelen (€) Betrokkenen 2006 2007 2008 2009 2010
7.4
KRW: opstellen convenant duurzaam
bouwen**
7.16 Opnemen baggerknelpunten Ecoscan in
baggerplan (meekoppelen per project)**
7.17 Inrichten natuurvriendelijke oevers volgens
Ecoscan (meekoppelen per project)**
7.18 Plan van aanpak knelpunten
klachtenanalyse waterkwaliteit**
Henk Nieborg/Medewer-
ker beheer en onderhoud
Henk Nieborg/Medewer-
ker beheer en onderhoud
Henk Nieborg/Medewer-
ker beheer en onderhoud
Henk Nieborg/Medewer-
ker beheer en onderhoud
7.20 Opstellen Plan van Aanpak Veendiep** Henk Nieborg/Medewer-
7.26 Aanwijzen permanent/tijdelijk
doorgangdepots**
Recreatie & beleving
8.1 Meekoppelen belevingsaspecten bij
projecten**
Organisatie & communicatie
ker beheer en onderhoud
Henk Nieborg/Medewer-
ker beheer en onderhoud
Henk Nieborg/Medewer-
ker beheer en onderhoud
10.3 Instellen servicepunt klachtenbehandeling** Henk Nieborg/Medewer-
10.4 Opstellen processchema procedures
klachtenbehandeling**
ker beheer en onderhoud
Henk Nieborg/Medewer-
ker beheer en onderhoud
10.6 Gebruik checklist watertoets* Richard Kampyon/
Medewerker R.O.
10.7 Plan van aanpak communicatie waterplan Clarence Drenth/
10.8 Aanleveren informatie intranetsites
gemeenten en waterschap
10.9 Aanleveren informatie nieuwsbrief
bestuurders**
Communicatiemedewerker
Clarence Drenth/
Communicatiemedewerker
Clarence Drenth/
Communicatiemedewerker
Uren Waterschap H&A,
gemeenten
p.m. Waterschap H&A
p.m.
Uren
€ 15.000 Waterschap H&A
Uren
Uren
Uren
Uren Waterschap H&A
€ 7.500 2011
Uren
Uren
90
Na
2010

Planning
Nr. Omschrijving Trekker Middelen (€) Betrokkenen 2006 2007 2008 2009 2010
10.10 Aanleveren informatie persbericht externe
organisaties**
10.11 Aanleveren informatie website externe
organisaties**
10.12 Aanleveren informatie digitale nieuwsbrief
externe organisaties**
10.13 Folder over DuBo, bestrijdingsmiddelen,
etc.**
10.14 Inlegvel informatiepakket nieuwe
bewoners**
Monitoring & evaluatie
11.1 Leveren jaarlijkse input voor rapportage
RBW**
Beheer & onderhoud
Clarence Drenth/
Communicatiemedewerker
Clarence Drenth/
Communicatiemedewerker
Clarence Drenth/
Communicatiemedewerker
Clarence Drenth/
Communicatiemedewerker
Clarence Drenth/
Communicatiemedewerker
Henk Nieborg/Medewer-
ker beheer en onderhoud
12.1 Intensiveren verwijderen zwerfvuil** Henk Nieborg/Medewer-
12.2 Afspraken over beheer oevers t.b.v.**
* = regulier werk
toegankelijkheid en zichtbaarheid
** = nieuwe projecten
ker beheer en onderhoud
Henk Nieborg/Medewer-
ker beheer en onderhoud
Uren
Uren
Uren
Comm.budget
Comm.budget
Uren H&A/Provincie
p.m.
Uren
91
Na
2010

Bijlage 15 Actie- & uitvoeringsprogramma – gemeente Reiderland
Planning
Nr. Omschrijving Trekker Middelen (€) Betrokkenen 2006 2007 2008 2009 2010
Wateroverlast
5.23 Waterbeheersingsplan Nieuweschans* B. Schuiling/
5.24 Afkoppelen en kleinschalige berging nieuwbouw
& herstructurering*
5.28 Plan van aanpak stedelijke wateropgave
Nieuweschans**
5.30 Plaatsen terugslagkleppen risicovolle
overstorten*
5.33 Aanpassen GRP rekening houdend met 10%
meer neerslag**
Opzichter
B. Schuiling/
Opzichter
B. Schuiling/
Opzichter
B. Schuiling/
Opzichter
B. Schuiling/
Opzichter
5.36 Grondwateroverlast: gebruik waterkansenkaart* B. Schuiling/
5.37 Grondwateroverlast: aanleveren informatie
communicatiemiddel**
5.38 Grondwateroverlast: analyse oorzaken en
ordegrootte**
Opzichter
B. Schuiling/
Opzichter
B. Schuiling/
Opzichter
5.39 Grondwateroverlast: opstellen plan v. aanpak** B. Schuiling/
Opzichter
5.40 Grondwateroverlast: uitvoering maatregelen** B. Schuiling/
Watertekort
6.3 Aanleveren informatie voor communicatiemiddel
waterschaarste**
Opzichter
B. Schuiling/
Opzichter
€ 1.475.000 Waterschap H&A
p.m. Waterschap H&A
Uren Waterschap H&A
p.m. Waterschap H&A,
omwonenden
Uren Waterschap H&A
Uren Waterschap H&A
Uren Waterschap H&A,
andere gemeenten
€ 20.000 Omwonenden
Uren Omwonenden
p.m. Omwonenden
Uren
92
Na
2010

Planning
Nr. Omschrijving Trekker Middelen (€) Betrokkenen 2006 2007 2008 2009 2010
Waterkwaliteit
7.3
KRW: aanleveren informatie voor
communicatiemiddelen**
B. Schuiling/
Opzichter
7.4 KRW: opstellen convenant duurzaam bouwen** B. Schuiling/
7.17 Inrichten natuurvriendelijke oevers volgens
Ecoscan (meekoppelen per project)**
7.18 Plan van aanpak knelpunten klachtenanalyse
waterkwaliteit**
Opzichter
B. Schuiling/
Opzichter
B. Schuiling/
Opzichter
7.26 Aanwijzen permanent/tijdelijk doorgangdepots** B. Schuiling/
Recreatie & beleving
Opzichter
8.1 Meekoppelen belevingsaspecten bij projecten** L. Hut/Beleids-
Organisatie & communicatie
medewerker R.O.
10.6 Gebruik checklist watertoets** B. Schuiling/
Opzichter
10.7 Plan van aanpak communicatie waterplan B. Schuiling/
10.8 Aanleveren informatie intranetsites gemeenten
en waterschap
Opzichter
B. Schuiling/
Opzichter
10.9 Aanleveren informatie nieuwsbrief bestuurders** B. Schuiling/
10.10 Aanleveren informatie persbericht externe
organisaties**
10.11 Aanleveren informatie website externe
organisaties**
Opzichter
B. Schuiling/
Opzichter
B. Schuiling/
Opzichter
Uren Waterschap H&A,
andere gemeenten
Uren Waterschap H&A,
p.m.
Uren
andere gemeenten
Uren Waterschap H&A,
Uren
provincie Groningen
Uren Waterschap H&A
€ 7.500 Waterschap H&A,
Uren
andere gemeenten
Uren Waterschap H&A,
andere gemeenten
Uren Waterschap H&A,
andere gemeenten
Uren Waterschap H&A,
andere gemeenten
93
Na
2010
2011

Planning
Nr. Omschrijving Trekker Middelen (€) Betrokkenen 2006 2007 2008 2009 2010
10.12 Aanleveren informatie digitale nieuwsbrief
externe organisaties**
B. Schuiling/
Opzichter
10.13 Folder over DuBo, bestrijdingsmiddelen, etc.** B. Schuiling/
Opzichter
10.14 Inlegvel informatiepakket nieuwe bewoners** B. Schuiling/
Monitoring & evaluatie
Opzichter
11.1 Leveren jaarlijkse input voor rapportage RBW** B. Schuiling/
Beheer & onderhoud
Opzichter
12.1 Intensiveren verwijderen zwerfvuil** B. Schuiling/
12.2 Afspraken over beheer oevers t.b.v.
* = regulier werk
toegankelijkheid en zichtbaarheid**
** = nieuwe projecten
Opzichter
B. Schuiling/
Opzichter
Uren Waterschap H&A,
andere gemeenten
Comm.budget Waterschap H&A,
andere gemeenten
Comm.budget Waterschap H&A,
andere gemeenten
Uren Waterschap H&A,
Uren
Provincie Groningen
Uren Waterschap H&A
94
Na
2010

Bijlage 16 Actie- & uitvoeringsprogramma – gemeente Stadskanaal
Planning
Nr. Omschrijving Trekker Middelen (€) Betrokkenen 2006 2007 2008 2009 2010
Wateroverlast
5.24 Afkoppelen en kleinschalige berging
nieuwbouw & herstructurering*
5.26 Plan van aanpak stedelijke wateropgave
Stadskanaal**
5.30 Plaatsen terugslagkleppen risicovolle
overstorten*
B. Amsing
Civieltechn. Mdw.
B. Amsing
Civieltechn. Mdw.
B. Amsing
Civieltechn. Mdw.
5.31 Onderzoek mate acceptatie water op straat** B. Amsing
5.34 Aanpassen GRP rekening houdend met 10%
meer neerslag*
5.36 Grondwateroverlast: gebruik
waterkansenkaart*
5.37 Grondwateroverlast: maken en inzetten
communicatiemiddel**
5.38 Grondwateroverlast: analyse oorzaken en
ordegrootte**
5.39 Grondwateroverlast: opstellen plan v.
aanpak**
Civieltechn. Mdw.
E. Pereira/Mdw.
Beleidsontwikkeling
P. Arkema/Mdw.
Beleidsontwikkeling
E. Pereira/Mdw.
Beleidsontwikkeling
B. Amsing
Civieltechn. Mdw.
E. Pereira/Mdw.
Beleidsontwikkeling
5.40 Grondwateroverlast: uitvoering maatregelen** B. Amsing
Watertekort
6.3 Communicatiemiddel waterschaarste**
Civieltechn. Mdw.
E. Pereira/Mdw.
Beleidsontwikkeling
p.m. Waterschap H&A
€ 5.000 Waterschap H&A’s
p.m.
Uren Omwonenden,
bedrijfsleven
Uren Waterschap H&A
Uren Waterschap H&A
Uren
€ 20.000 Omwonenden
Uren Omwonenden
p.m. Omwonenden
Uren
95
Na
2010

Planning
Nr. Omschrijving Trekker Middelen (€) Betrokkenen 2006 2007 2008 2009 2010
Waterkwaliteit
7.3 KRW: maken en inzetten comm.middelen** E. Pereira/Mdw.
7.4 KRW: opstellen convenant duurzaam
bouwen**
7.16 Opnemen baggerknelpunten Ecoscan in
baggerplan (meekoppelen per project)**
7.18 Plan van aanpak knelpunten klachtenanalyse
waterkwaliteit**
7.22 Actualisatie en uitvoering baggerplan
Stadskanaal*
Beleidsontwikkeling
E. Pereira/Mdw.
Beleidsontwikkeling
E. Pereira/Mdw.
Beleidsontwikkeling
E. Pereira/Mdw.
Beleidsontwikkeling
E. Pereira/Mdw.
Beleidsontwikkeling
7.23 Oplossen Ceresmeerproblematiek* N. Beck/Sen.
7.24 Onderzoek en planvoorbereiding baggeren
Spoordok*
7.26 Aanwijzen permanente en/of tijdelijke
doorgangsdepots**
Recreatie & beleving
8.1 Meekoppelen belevingsaspecten bij
projecten**
Organisatie & communicatie
Beleidsontwikkeling
E. Pereira/Mdw.
Beleidsontwikkeling
E. Pereira/Mdw.
Beleidsontwikkeling
E. Pereira/Mdw.
Beleidsontwikkeling
10.6 Gebruik checklist watertoets* P. Arkema/Mdw.
10.7 Opstellen plan van aanpak communicatie
waterplan
10.8 Opstellen informatie intranetsites gemeenten
en waterschap
Beleidsontwikkeling
A. Boiten/
Communicatieadviseur
A. Boiten/
Communicatieadviseur
Comm.budget
Uren
p.m. Waterschap H&A
Uren
Uren
p.m. Philips. Prov, H&A,
Vrom, GGD, RIVM
p.m. Waterschap H&A
Uren
Uren
Uren Waterschap H&A
€ 7.500 2011
Uren
96
Na
2010

Planning
Nr. Omschrijving Trekker Middelen (€) Betrokkenen 2006 2007 2008 2009 2010
10.9 Opstellen informatie nieuwsbrief bestuurders** A. Boiten/
10.10 Opstellen informatie persbericht externe
organisaties**
10.11 Aanleveren informatie website externe
organisaties**
10.12 Opstellen informatie digitale nieuwsbrief
externe organisaties**
Communicatieadviseur
A. Boiten/
Communicatieadviseur
A. Boiten/
Communicatieadviseur
A. Boiten/
10.13 Folder over DuBo, bestrijdingsmiddelen, etc.** A. Boiten/
10.14 Inlegvel informatiepakket nieuwe bewoners** A. Boiten/
Monitoring & evaluatie
11.1 Leveren jaarlijkse input voor rapportage
RBW**
Beheer & onderhoud
Communicatieadviseur
Communicatieadviseur
Communicatieadviseur
E. Pereira/Mdw.
12.1 Intensiveren verwijderen zwerfvuil** E. Huiting
12.2 Afspraken over beheer oevers t.b.v.
* = regulier werk
toegankelijkheid en zichtbaarheid**
** = nieuwe projecten
Beleidsontwikkeling
Teamleider VRO
E. Huiting
Teamleider VRO
Uren
Uren
Uren
Uren
Comm.budget
Comm.budget
Uren H&A/Provincie
Uren
Uren
97
Na
2010

Bijlage 17 Actie- & uitvoeringsprogramma – gemeente Vlagtwedde
Planning
Nr. Omschrijving Trekker Middelen (€) Betrokkenen 2006 2007 2008 2009 2010
Wateroverlast
5.24 Afkoppelen en kleinschalige berging nieuwbouw
& herstructurering*
5.25 Plan van aanpak stedelijke wateropgave Ter
Apel**
5.30 Plaatsen terugslagkleppen risicovolle
overstorten*
5.35 Aanpassen GRP rekening houdend met 10%
meer neerslag*
Albert Rademaker
Medewerker CVT
B. Kloosterman/Be-
leidsadviseur CVTZ
Albert Rademaker
Medewerker CVT
Albert Rademaker
Medewerker CVT
5.36 Grondwateroverlast: gebruik waterkansenkaart* Albert Rademaker
5.37 Grondwateroverlast: aanleveren informatie
communicatiemiddel**
5.38 Grondwateroverlast: analyse oorzaken en
ordegrootte**
Medewerker CVT
B. Kloosterman/Be-
leidsadviseur CVTZ
B. Kloosterman/Be-
leidsadviseur CVTZ
5.39 Grondwateroverlast: opstellen plan v. aanpak** B. Kloosterman/Be-
leidsadviseur CVTZ
5.40 Grondwateroverlast – uitvoering maatregelen** B. Kloosterman/Be-
Watertekort
6.3 Aanleveren informatie voor communicatiemiddel
Waterkwaliteit
waterschaarste**
7.3 KRW: aanleveren informatie
communicatiemiddelen**
leidsadviseur CVTZ
B. Kloosterman/Be-
leidsadviseur CVTZ
B. Kloosterman/Be-
leidsadviseur CVTZ
p.m. Waterschap H&A
€ 5.000 Waterschap H&A
p.m.
Uren Waterschap H&A
Uren Waterschap H&A
Uren
€ 20.000 Omwonenden
Uren Omwonenden
p.m. Omwonenden
Uren
Uren
98
Na
2010

Planning
Nr. Omschrijving Trekker Middelen (€) Betrokkenen 2006 2007 2008 2009 2010
7.4 KRW: opstellen convenant duurzaam bouwen** B. Kloosterman/Be-
7.16 Opnemen baggerknelpunten Ecoscan in
baggerplan (meekoppelen per project)**
7.18 Plan van aanpak knelpunten klachtenanalyse
waterkwaliteit**
leidsadviseur CVTZ
Martin Bresser/
Coördinator beheer
buitenobjecten
Martin Bresser/
Coördinator beheer
buitenobjecten
7.19 Opstellen stedelijk baggerplan/uitvoeringsplan** Martin Bresser/
Coördinator beheer
buitenobjecten
7.26 Aanwijzen permanent/tijdelijk doorgangdepots** Martin Bresser/
Recreatie & beleving
Coördinator beheer
buitenobjecten
8.1 Meekoppelen belevingsaspecten bij projecten** Henk Spithorst/Mdw
Organisatie & communicatie
Recreatie&toerisme
10.3 Instellen servicepunt klachtenbehandeling** B. Kloosterman/Be-
10.4 Opstellen processchema procedures
klachtenbehandeling**
10.6 Gebruik waterkansenkaart en checklist
watertoets*
leidsadviseur CVTZ
B. Kloosterman/Be-
leidsadviseur CVTZ
B. Kloosterman/Be-
leidsadviseur CVTZ
10.7 Plan van aanpak communicatie waterplan Jaap van der Zwaag
10.8 Aanleveren informatie intranetsites gemeenten
en waterschap
Voorlichter
B. Kloosterman/Be-
leidsadviseur CVTZ
Uren
p.m. Waterschap H&A
Uren
€ 20.000 Waterschap H&A
Uren
Uren
Uren
Uren
Uren Waterschap H&A
€ 7.500
Uren
99
Na
2010
2011

Planning
Nr. Omschrijving Trekker Middelen (€) Betrokkenen 2006 2007 2008 2009 2010
10.9 Aanleveren informatie nieuwsbrief bestuurders** Jaap van der Zwaag
10.10 Aanleveren informatie persbericht externe
organisaties**
10.11 Aanleveren informatie website externe
organisaties**
10.12 Aanleveren informatie digitale nieuwsbrief
externe organisaties**
Voorlichter
Jaap van der Zwaag
Voorlichter
Jaap van der Zwaag
Voorlichter
Jaap van der Zwaag
Voorlichter
10.13 Folder over DuBo, bestrijdingsmiddelen, etc.** Martin Bresser/
Coördinator beheer
buitenobjecten
10.14 Inlegvel informatiepakket nieuwe bewoners** Jaap van der Zwaag
Monitoring & evaluatie
Voorlichter
11.1 Leveren jaarlijkse input voor rapportage RBW** B. Kloosterman/Be-
Beheer & onderhoud
leidsadviseur CVTZ
12.1 Intensiveren verwijderen zwerfvuil** Martin Bresser/
12.2 Afspraken over beheer oevers t.b.v.
* = regulier werk
toegankelijkheid en zichtbaarheid**
** = nieuwe projecten
Coördinator beheer
buitenobjecten
Martin Bresser/
Coördinator beheer
buitenobjecten
Uren
Uren
Uren
Uren
Comm.budget
Comm.budget
Uren H&A/Provincie
Uren
Uren
100
Na
2010

Bijlage 18 Kaarten
Aan dit waterplan zijn de volgende kaarten toegevoegd:
1. Gebiedsbegrenzing
2. Hoogtekaart
3. Functiekaart Provinciaal Omgevingsplan II Groningen
4. Landschapsontwikkelingsplan Westerwolde
5. Zeedijk Reiderland
6. Masterplan Kaden en bergingsgebieden
7. Uitvoeringsplan EHS Westerwolde
8. Reguliere en inundatieknelpunten huidige situatie en veenoxidatie 2050
9. Knelpunten stedelijk gebied
10. Verdroging watersysteem Westerwolde
11. Gemiddelde droogteschade huidige situatie watersysteem Westerwolde
12. Waterlichamen Europese Kaderrichtlijn Water
13. Waterbodems watersysteem Westerwolde
14. Visbarrières watersysteem Westerwolde
15. Archeologie en cultuurhistorie watersysteem Westerwolde
16. Kansen & knelpunten gemeente Bellingwedde
17. Kansen & knelpunten gemeente Reiderland
18. Kansen & knelpunten gemeente Stadskanaal
19. Kansen & knelpunten gemeente Vlagtwedde
20. Waterverleidkaart Westerwolde
101

1 -
2
Bijlage 19 Maatregelentabel KRW en WB21 maatregelen
OVERZICHT MAATREGELEN / DOELEN / KOSTEN WATERSYSTEEM WESTERWOLDE
maatregel(pakket) maatregel(pakket) opgave waterlichaam doel waterkwaliteit doel waterkwantiteit doel overig uitgevoerd Totale kosten kosten waterschap indicatie kosten
voor 2015 na 2015 2027 2050 voor 2015 voor 2015 na 2015
25% natuurvr. oever (12 km)
Reeds 10% aanwezig KRW kanalen Westerwolde
oplossen vismigratieknelpunt
stuw Veelerveen (1110) KRW kanalen Westerwolde
3 onderzoek voedselrijkdom slib
onderzoek hermeandering +
vismigratie en berging
4 Pagediep/Mussel Aa
5 65% inrichting EHS Ruiten Aa
6
7
8
9
25% natuurvr. oever (12 km)
Reeds 10% aanwezig
koppelkans verkeken voor
masterplan, meenemen met
ecologische verbindingszone
robuuste zone tot Brualer
Schloot voor 2027 - - € 6.600.000
oplossen prioritaire
migratieknelpunten - - voor 2015 € 100.000 € 50.000 -
maatregelen op basis van
onderzoek KRW kanalen Westerwolde goede chemische toestand -
koppelkans: realisatie
baggerplan in 2012 € 50.000 € 50.000 ?
maatregelen op basis van
vasthouden/bergen 3 miljoen ecologische verbindingszone
onderzoek KRW Pagediep/Mussel Aa stromende beek (23 km) m3
Pagediep voor 2027 € 75.000 € 75.000 € 8000000 ?
35% inrichting EHS Ruiten
Aa KRW Ruiten Aa stromende beek
vasthouden/bergen 3 miljoen
m3 uitvoering EHS Ruiten Aa in 2027 € 10.920.000 € 1.300.000 € 7.000.000
baggeren Veelerdiep
Vlagtwedde - KRW Westerwoldse Aa zuid goede chemische toestand - beleving stedelijk water voor 2015 gemeente - -
aanpassing rioleringsstelsel
aan basisinspanning KRW kanalen Westerwolde goede chemische toestand - - voor 2015 gemeente - -
afkoppeling t.b.v. optimalisatie
rwzi
afkoppeling t.b.v.
optimalisatie rwzi KRW kanalen Westewolde goede chemische toestand - - blijvend gemeente - -
3 km natuurvriendelijke oever
(25%) KRW Westerwoldse Aa zuid 25% natuurvr. oever
koppelkans: extra berging door
nat. oever
10 herprofilering Runde (7 km) - KRW Runde stromende beek vasthouden/bergen
ecologische verbindingszone
Westerwoldse Aa Zuid voor 2027 - - € 225.000
ecologische verbindingszone
herinrichting Runde voor 2015 € 6.000.000 € 1.900.000 -
11 verhogen kaden (Masterplan) - WB21land kanalen Westerwolde koppelkans voor nat.oevers verkrijgen gewenste veiligheid - voor 2015 € 7.280.000 € 7.280.000 -
12 zie KRW Pagediep/Mussel Aa ? WB21land Pagediep/Mussel Aa
13 zie Ruiten Aa KRW zie Ruiten Aa KRW WB21land Ruiten Aa
14
aanleg oeverzone De Bult -
Nieuwe Schans (2 km)
aanleg oeverzone De Bult -
Nieuwe Schans (4 km) KRW
15 aanleg Binnen Aa - KRW
16
aanleg vispassage Nieuwe
Statenzijl - KRW
17 zie Runde KRW - WB21land Runde
18
19
20 -
21
22
65% bestrijding verdroging
(EHS)
koppelkans voor stromende
beek
koppelkans voor stromende
beek
Westerwoldse Aa
Noord 6 km beekherstel
vasthouden/bergen 3 miljoen
m3 evz Pagediep voor 2027
vasthouden/bergen 3 miljoen
m3
meekoppel: masterplan kaden
+ berging
zie Pdiep/Mussel Aa
KRW
zie Pdiep/Mussel Aa
KRW groot
uitvoering EHS Ruiten
Aa/bestrijding verdroging in 2018 zie Ruiten Aa KRW zie Ruiten Aa KRW groot
aanleg robuuste
verbindingszone Blauwe
stad - Brualer Sloot in 2027 € 2.000.000 € 500.000 € 4.000.000
Westerwoldse Aa
Noord 6,5 km beekherstel berging boezem natuurontwikkeling voor 2015 € 9.000.000 € 4.000.000 -
Westerwoldse Aa
Noord opheffen vismigratieknelpunten - opheffen migratieknelpunten in 2015 € 500.000 € 50.000 -
koppelkans voor stromende
beek
vasthouden/bergen (500,000
m3)
35% bestrijding verdroging
(EHS) WB21land alle waterlichamen - opheffen verdroging natuur - in 2027
ecologische verbindingszone
herinrichting Runde voor 2015 zie runde KRW zie runde KRW -
zie Ruiten Aa/Runde
KRW
zie Ruiten Aa/Runde
KRW
oplossen wateroverlast
landelijk gebied - WB21land alle waterlichamen - opheffen wateroverlast - in 2011 € 300.000 € 300.000 -
zie Ruiten Aa/Runde
KRW
baggeren B.L. Tijdenskanaal
en Ruiten Aa Kanaal KRW alle waterlichamen goede chemische toestand - (vaar)recreatie voor 2027 - - € 4.800.000
realiseren ca 3 ha berging voor
realiseren ca 10 ha berging
voor stedelijk gebied
(indicatief en obv lineaire
voorkomen wateroverlast
een gedeelte van
stedelijk gebied (indicatief)
onderzoek naar opheffen
grondwateroverlast binnen 4
berekening) WB21sted stedelijk water -
stedelijk gebied - voor 2050 € 600.000 € 600.000 groot
gemeenten WB21 sted stedelijk water - opheffen grondwateroverlast - in 2010 € 100.000 € 20.000 beperkt
Afkortingen:
€ 36.925.000 € 15.525.000
KRW = Kaderrichtlijn Water land = landelijk gebied waarvan gedekt € 14.780.000
WB21 = Waterbeheer 21e eeuw sted = stedelijk gebied waarvan niet gedekt € 745.000
102