Spel een ontdekkingsreis

Sommige speltheoretici zeggen dat je, als je speelt, een eigen wereld binnen stapt waar eigen
regels gelden en er eigen betekenissen aan gebeurtenissen en voorwerpen worden gegeven.
Een steentje wordt ineens een koekje en zacht zand wordt zout voor het eten dat gekookt is
van bladeren. Je vingers worden een spelfiguurtje dat kan lopen, springen en vliegen. De
auto’s kunnen vliegen en in een rollenspel ben jij ineens de baas. Je stapt een wereld binnen
van fantasie, je wordt prinses of een held van de tv. Je kunt je wereldje naar je hand zetten en
daar word je sterk van, het draagt bij aan een positief zelfbeeld.
In het spel worden spanning en ontspanning afgewisseld, waardoor het kind betrokken blijft
bij zijn activiteit, bepaalde verwachtingen koestert, zich laat verrassen en nieuwe
ontdekkingen doet. Er is geen begin- of eindpunt, het kind speelt zolang als het zelf wil,
verandert zijn koers als het in hem of haar opkomt. Pas door invloeden van buitenaf zoals tijd
om te eten, mee boodschappen doen, naar school moeten, of lichamelijke ongemakken zoals
vermoeidheid, honger of naar de wc moeten belemmeren de voortgang van het spel. Hier
kennen we de voorbeelden dat een kind ‘vergeet’ naar het toilet te gaan en vervolgens net te
laat is.
Door de vrijheid die een kind heeft tijdens het spel, het spel heeft immers geen consequenties
voor de niet-spelwereld, kan een kind volop experimenteren binnen een veilige situatie. Het
spelen is eigenlijk een grote ontdekkingsreis door de wereld van het kind.
Spel om te oefenen en uit te proberen
Binnen de veilige situatie van spel kan het kind materialen ontdekken en uitproberen,
onderzoeken wat er nou zo leuk is aan dit speelgoed, binnen bepaalde rollenspellen zichzelf
een rol aanmeten die hij in de ‘echte’ wereld niet kan zijn.
Het oefent onbewust zijn motoriek door te onderzoeken waar zijn grenzen liggen, hoe hoog
kan ik in die boom, kan ik harder rennen dan mijn buurjongen, vind ik het lekker om heel
hoog te schommelen. Het kind is niet bezig zijn motoriek te ontwikkelen maar ontwikkelt de
motoriek door te spelen.
Het spel van een zich normaal ontwikkelend kind is zo gevarieerd en divers dat het niet enkel
de lichamelijke ontwikkeling oefent maar ook de cognitieve en sociale ontwikkeling.
Door te experimenteren met constructiemateriaal ontstaan er bepaalde inzichten bij het kind,
hoe verbindingen gemaakt kunnen worden bijvoorbeeld, hoe maak ik die toren stevig, hoe
groot maak ik een huis als ik er ook nog stoelen en tafels in wil zetten. Het kind wordt alert
gemaakt op de geluiden om zich heen, hoe klinken steentjes als ik ze in het zand gooi, hoe
klinkt het als ik ze op de tegels laat vallen. Dus alle zintuigen worden geprikkeld en een kind
ervaart wat het prettig vindt.
En het leukst is het als het kind dit samen met anderen kan doen. Om een gezelschapsspelletje
te spelen zijn bepaalde sociale vaardigheden nodig om te kunnen overleggen, het kind moet
tegen zijn verlies kunnen, het ervaart dat het niet geaccepteerd wordt als je vals speelt.
Anderzijds leer het kind ook soepel om te gaan met regels, want in overleg de regels van het
spel aanpassen kan een veel leuker spel opleveren. Op deze manier maakt het kind het spel
spannender en net een beetje ingewikkelder of juist makkelijker. Het spel wordt aangepast aan
de eigen mogelijkheden, want het kind hoeft niet te presteren. Het kan alles uitproberen
zonder gevolgen. Het kind verlegt eigen grenzen maar overvraagt zichzelf niet in het spel.
Spelenderwijs worden kinderen dus steeds vaardiger en dat geldt voor de verschillende
gebieden van de ontwikkeling.
Spelen om te ontspannen
In onze hectische wereld wordt er veel van kinderen gevraagd. Ouders werken vaak beide
buitenshuis waardoor de weinige tijd die gedeeld wordt met de kinderen ook nog onrustig kan
zijn. Er moet nog van alles geregeld worden waardoor er minder tijd over blijft om lekker te