Lees hier verder

Mentaal
MAGAZINE VAN GGZ NOORD- EN MIDDEN-LIMBURG
Theo Lemmen en Jacqueline Engels, teamleden Intensief 1,
over de SMAKK-resultaten.
Verder in dit nummer:
Nieuwe kliniekstructuur Paschalis en omvorming behandelprogramma’s.
Nieuwe medezeggenschap in de startblokken.
Jaargang 4 | Nummer 10 | november 2008
‘Positieve drive team
Intensief 1 heeft resultaat!’

Kijk op de wijk
Gebouw 7. Verhuizing 11 november 2008.
Mentaal
7
8
Mentaal | jaargang 4 | Nummer 10 | november 2008
“De slachtoffers
vind je terug
in de GGz”
“Minder separatie,
meer
cliëntcontact.”
16
24
26
“Balans in
beweging”
COLOFON
INHOUD
Nieuwsberichten 4
10 voor eindgesprek 6
PVP 7
Servaashof 8
Servaashof: voortgang 9
Verdraait goed 10
Agenda IGG 12
De ontmoeting 13
Centrum voor Angst- en
Dwangstoornissen 14
SMAKK: De resultaten 16
Kollummerkasie
In memoriam 18
Goede zorg is alleen
mogelijk door iemand
geschiedenis te kennen 19
‘Wij moeten het van de
kleine lijntjes hebben’ 20
Bewust Roken 22
Nieuwe medezeggenschap
in de startblokken 24
Boekbespreking 26
Beeldspraak 27
Mentaal is het magazine van GGZ Noord- en Midden-Limburg voor (oud)medewerkers, vrijwilligers en externe relaties en verschijnt elke laatste vrijdag van de maand.
Uitgave: Bureau Communicatie GGZ NML. Hoofdredactie: Eleän Mulder (Bureau Communicatie), Eindredactie: Eleän Mulder (Bureau Communicatie), Sabine Nicolasen (Bureau
Communicatie) Redactie: Fun Sijbers (Bureau Communicatie), Ans Swillens (Informatiecentrum Geestelijke Gezondheid), Karin Tummers (Paschalis), Diana Wong Si Kwie (RCG Venray),
Ted Smits (Stafmedewerker Beleid), Paul de Bijl (divisie PIA), Ted Kilsdonk/Marianne van Vliet (divisie LCZ). Vormgeving: MarksMarks Venlo. Reproductie: Grafisch centrum Facilitair
Bedrijf GGZ NML. Fotografie: Johan Flapper GGZ NML, Hans van der Beele Sevenum, Bureau Communicatie GGZ NML. Oplage: 2450 ex. Redactieadres: GGZ Noord- en Midden-
Limburg, Bureau Communicatie, E. Mulder-Verleg, Postbus 5, 5800 AA Venray, (0478) 52 71 86, mentaal@ggznml.nl. Deadline kopij decembernummer: 14 november 2008, foto’s
gescheiden van tekst - dus als apart jpg-bestand - aanleveren. Voor meer info zie www.ggznml.nl of het intranet. Indien u besluit uw abonnement te beëindigen, kunt u dit kenbaar
maken via mentaal@ggznml.nl of schriftelijk via het redactieadres.
BELANGRIJKE TELEFOONNUMMERS
Van de redactie
Kredietcrisis of niet, ook deze maand is er weer een nieuwe Mentaal.
Zonder koersberichten, zonder indexen, maar met veel artikelen over
ontwikkelingen binnen GGZ NML. Want al staat de ‘echte’ economie
onder druk, ook voor de gezondheidszorgeconomie komen er spannende
tijden. DBC’s, ZZP’s, prestatiecontracten, SLA’s, kortom tal van korte
afkortingen met grote en diepe betekenissen.
En de kredietcrisis heeft geleerd, dat dát wat de ene dag nog zekerheid
is, de volgende dag onzekerheid kan blijken te zijn. Of niet eens meer
bestaat. Denk aan Fortis, denk aan Orbis. Kortom er wachten woelige en
roerige tijden.
Met Mentaal doen we verslag van de koers die GGZ NML in deze
turbulente periode vaart of, zo u wilt, de manier waarop GGZ NML
doorbouwt aan zijn toekomst. Want op bouwgebied worden er ware
hoogstandjes geleverd. Net zoals op al die afdelingen en kantoren waar
dagelijks topprestaties geleverd worden om mensen te helpen verder te
komen in hun leven of carrière. En of dat nou is door minder te roken,
een andere weg te kiezen of door een goed boek te lezen; ook deze
maand willen we u er graag deelgenoot van maken. Zodat u er de
woelige herfstperiode mee door kunt.
We wensen u veel leesplezier.
Arbodienst Achmea Arbo: 0475-399899, Lisette de Bruijn, bedrijfsarts: lisette.de.bruijn@achmea-arbo.nl, Louis Thissen, bedrijfsarts: louis.thissen@achmea-arbo.nl,
GGZ Noord- en Midden-Limburg algemeen: 0478-527527, Personeelsvertrouwenspersoon: Marjon Vinken, 0475-399899, marjon.vinken@achmea-arbo.nl,
Klachtencommissie individuele medewerkers: 0478-527597, avandenberg@ggznml.nl, Commissie sociale begeleiding: 0478-527597, avandenberg@ggznml.nl,
Arbo-coördinator: 0478-7631, jfleurkens@ggznml.nl, Ondernemingsraad: 0478-527245, Ziek- en herstelmelding: 0478-527161
Mentaal | 3

Nieuwe
patiënten­
vertrouwens­
persoon
Paul Geurts heeft met ingang van
1 oktober 2008 zijn werkzaamheden
als patiëntenvertrouwenspersoon
op het terrein van Servaashof
(locatie Stationsweg) beëindigd. Hij
blijft als patiëntenvertrouwenspersoon
werkzaam voor RCG Venlo en
het Centrum voor Psychotherapie.
Daarnaast is het de bedoeling dat
voortaan cliënten van Centrum
GGZ Roermond en IBW Echt een
beroep op hem kunnen doen. Verder
zal het de bedoeling zijn dat hij
de pvp-diensten gaat aanbieden aan
de cliënten van de Mondriaan Zorggroep
in Heerlen.
Wiesje Koning, patiënten vertrouwens
persoon, heeft vanaf
2 oktober 2008 de werkzaamheden
op het terrein Servaashof overgenomen.
Zij is bereikbaar op 0478-
527281 of mobiel 06-15683426.
Mentaal Lokaal
De 3e editie van mentaal lokaal is uit. Met dit minimagazine
wil GGZ Noord- en Midden-Limburg beleidsmedewerkers van
gemeenten en andere maatschappelijke organisaties periodiek
informeren over ontwikkelingen die raken aan de Wet op de
Maatschappelijke Ondersteuning. Elke editie stelt één van de
negen taken van de WMO centraal. Deze editie gaat over jeugd.
Te downloaden op www.ggznml.nl, publicaties.
Nadere informatie is te verkrijgen bji Monika Scholten, stafmedewerker
projecten GGZ NML, tel.nr. (0478)-52 70 80.
Mentaal
Handboek
Kwaliteit
Ook weleens met de handen in het haar gezeten als u een protocol niet kunt vinden?
Of dat u een formulier niet kunt vinden? Welke richtlijn hoort bij welke handeling?
De oplossing volgt op maandag 3 november 2008: Het Handboek Kwaliteit!!! Hierin
zijn alle documenten terug te vinden om een goede zorg te kunnen waarborgen! Tot
die datum zijn deze documenten nog in de oude layout te vinden op intranet onder
“kwaliteit”. Mis ’t niet op 3 november a.s………..
Op zoek
naar
nieuws
over
medezeggenschap?
Raadpleeg intranet.
Voor informatie over de nieuwe
medezeggenschap:
> Startpagina intranet, rechterkolom:
Ga direct naar >
Verbeter de Medezeggenschap
Voor algemene informatie en
OR-verslagen:
> Startpagina intranet, linkerkolom:
Informatie > Ondernemingsraad
Ontvang je liever rechtstreeks
(per mail) nieuws over de
medezeggenschap?
Meld dat dan bij OR@ggznml.nl.
Jaarverslag 2007
De publieksversie van het jaarverslag
2007 zal binnenkort verschijnen.
Medewerkers van GGZ Noord-en
Midden-Limburg zullen deze thuis
gestuurd krijgen.
Mentaal | 4 Mentaal | 5
Nieuws november 2008

Door: Team Zorg, Gilde Opleidingen Venray
Student GGZ NML beloond
met 10 voor eindgesprek
Op 26 augustus 2008 werden 17 verpleegkundigen welkom geheten bij Gilde Opleidingen Venray. Na een
studie van twee jaar, een verkort BBL-traject om het diploma verpleegkundige te behalen, konden ze hun
diploma Verpleegkundige in ontvangst nemen.
Dat het om een bijzondere studiegroep ging,
werd duidelijk toen de resultaten getoond
werden. Het niveau van deze groep studenten
was erg hoog. Afvallers waren er nauwelijks
in die twee studiejaren. De studenten
kwamen uit diverse werkvelden; Viecurie,
Daelzicht, Dichterbij, ORO, Thuiszorg en
GGZ Noord- en Midden-Limburg. Van GGZ
NML slaagden vier studenten. Deze studenten
hadden allen een indrukwekkende lijst
van geleverde prestaties, zowel in de theorie
als in de praktijk; ieder op zijn/haar eigen
manier.
Zonder de andere studenten tekort te doen,
was er één student die toch wel iets heel bijzonders
had gepresteerd; Linda Peters. Linda
had in haar voorbereiding op haar mondelinge
eindtoets een opdracht geschreven over
cliënten met een DubbelDiagnose. Cliënten
die ze tijdens de opleiding was tegengekomen
en waarvan de behandeling en begeleiding
haar enorm fascineerden. Het was
haar gelukt in deze eindopdracht de term
DubbelDiagnose theoretisch te belichten.
Maar vooral het gedeelte waar het ging om
de begeleiding van deze cliënten waren zo
zuiver bedacht en uitgelegd, dat het een lust
was dit te lezen, zowel op mico -, meso -,
als macroniveau. Er kon zo mee aan de slag
worden gegaan.
Tijdens het eindgesprek, waarin ze haar
eindopdracht moest toelichten, kwam ook
hier naar boven met welke scherpzinnigheid,
bevlogenheid, maar vooral gesproken vanuit
de cliënt als mens, haar ideeën waren over
de aanpak en begeleidingsmogelijkheden van
deze categorie cliënten.
De Examen Commissie was erg onder de
indruk van het betoog van Linda. En bij de
beoordeling restten hen maar één conclusie:
dit was helemaal af! Er zat niets anders op
dan deze student te belonen met een 10
voor haar eindgesprek, iets wat niet eerder
was voorgekomen in de carrière van beide
docenten.
GGZ Noord- en Midden-Limburg mag extra
trots zijn op zo’n verpleegkundige. En hopelijk
kan men nog lang gebuik maken van de
kwaliteiten van deze verpleegkundige. Linda
wensen wij uiteraard veel succes.
Mentaal
Door: Paul Geurts, patiëntenvertrouwenspersoon
Het is crisis. Dat zoemt door
het land. Oliecrisis, voedsel -
crisis, kredietcrisis, vertrou -
wenscrisis, ga zo maar door.
En dan is er in de GGz ook
nog van alles aan de hand.
In Amsterdam overlijden
twee patiënten van een psy -
chiatrische instelling, wat
tot veel publiciteit leidt. Er
blijkt sprake van een tekort
aan personeel en cliënten kla -
gen over hun behandeling en
over vrijheidsbeperkingen. In
deze sfeer komt er een boek
uit van de Groningse hoogle -
raar Trudy Dehue, waarin ze
stelt dat in Nederland meer
dan een miljoen mensen anti -
depressiva slikken. Terwijl
ons land eigenlijk toch zo
welvarend is?
Crisis
Hoewel op het eerste oog onwaarschijnlijk,
lijkt er toch een overeenkomst tussen
de “crisis” in de GGz en de financiële
wereld. Van de banken die “gered” worden
door de overheid, wordt voortdurend gezegd
dat die banken zelf “solvabel” zijn
en eigenlijk heel gezond. Ook de GGz
spreekt over incidenten, als ze het over
de gebeurtenissen in Amsterdam hebben.
Je vraagt je dan bij beiden af: hebben ze
wel ziekte-inzicht?
Trudy Dehue - psychologe en filosofe -
heeft onderzoek gedaan naar de oorzaken
van de depressiegolf in de rijke westerse
wereld. Daarbij komt ze tot de conclusie
dat iets dat eerst als een vorm van neerslachtigheid
werd beschouwd die ontstond
door toedoen van ervaringen uit het verleden,
later als een hersenziekte werd gezien.
Dehue vraagt zich af of depressie wel echt
een ziekte is. Hoe het ook zij, de farmaceutische
industrie heeft dankbaar gebruik
gemaakt van de gedachte dat het bij depressie
om een biologische storing gaat.
“Ziekte-bewustwordingscampagnes” worden
op poten gezet en natuurlijk is overal
wel een pilletje voor. Tegelijkertijd raken
universiteiten financieel steeds afhankelijker
van de industrie, waardoor de nadruk
steeds meer komt te liggen op geld verdienen
- en steeds minder op onderzoek.
Klinkt dat niet vertrouwd in de oren? Over de
kredietcrisis die ons treft wordt opgemerkt
dat de problemen vooral ontstaan zijn door
de hebzucht en graaicultuur binnen een tot
voor kort zeer respectabele tak van sport,
die op haar beurt weer ontstaan was door
een grenzeloos liberale cultuur, die binnen de
financiële sector emplooi heeft gevonden.
Het is treffend dat Dehue beschrijft hoe de
depressie-epidemie kon ontstaan. Juist toen
de “liberale versie van de verzorgingsstaat”
uitdrukkelijk de boventoon ging voeren,
nam het gebruik van antidepressiva toe.
In haar analyse hoort de depressie-epidemie
bij de maatschappelijke ontwikkeling
waarin de idee van de maakbare samenleving
het aflegt tegen die van het maakbare
individu. In zo’n sfeer is snel de conclusie
getrokken dat eigen verantwoordelijkheid
met zich meebrengt dat je zelf verantwoordelijk
bent voor je falen. Terwijl er toch heel
wat “weeffouten” zitten in het systeem dat
nu overheerst. De effecten daarvan treffen
natuurlijk ook de GGz. De “slachtoffers” van
dat systeem - de meest kwetsbare mensen -
vind je in grote getale terug in de GGz.
Waar voortdurend wedstrijden worden gespeeld,
zijn ook verliezers. We nemen pas
echt het lot in eigen handen als we weigeren
aan die wedstrijd mee te doen.
Mentaal | 6 Mentaal | 7

Door: Angela van den Elshout
Fotobijschrift van links naar rechts: Edgar van Kessel, Jolande van Bers, Gerard Lamboo
Vermaatschappelijking in de praktijk
GGZ NML werkt aan de vernieuwing van de zorg. Het gaat erom de mensen zoveel mogelijk zelfstandig te laten wonen en deel te
laten nemen aan de maatschappij. Daarvoor worden allerlei activiteiten georganiseerd. Zowel buiten als in Servaashof. Met
Jolande van Bers, Gerard Lamboo en Edgar van Kessel praten wij over de aanpak en de veelheid van mogelijkheden. Jolande is
casemanager bij Begeleid Wonen en projectleider van Samen?! Gerard is cliënt, lid van de projectgroep Samen?! en hij praat mee in
de gebruikersgroep over de inrichting van de appartementen aan de St. Servatiusweg. Edgar is leidinggevende van de
activiteitencentra van GGZ NML.
Brug naar contacten en werk
Edgar: ‘Wij bieden aantrekkelijke activiteiten
voor dagbesteding en vrije tijd op het gebied
van creativiteit, leren of werken. Dat kan bijvoorbeeld
bij onze activiteitencentra
en bij verschillende verenigingen voor o.a.
voetbal, vis, biljart en midgetgolf.
Sinds de voetbalvelden in Servaashof zijn
opgeheven, hebben de 25 leden van onze
voetbalclub onderdak gekregen bij SV Venray.
Voor onze liefhebbers van vissen werken
we samen met de plaatselijke visvereniging.
De midgetgolfvereniging Venray maakt sinds
kort gebruik van de baan die op ons terrein,
vlak voor de Inloop ‘Het Huuske’ is aangelegd.
Onze cliënten spelen eveneens graag
midgetgolf. Zij verzorgen ook de verhuur van
de baan voor bewoners uit de buurt. Vrijwilligers
van de verenigingen helpen mee bij de
begeleiding van onze cliënten.’
‘Het Activiteitencentrum in Servaashof
heeft voor iedereen wel iets te bieden, of
het nu gaat om werk of vrije tijd. Iedereen
is van harte welkom om een kijkje te komen
nemen. Zowel cliënten die wonen in Servaashof
of in Venray en alle collega’s. Mensen
kunnen zich bij ons lekker uitleven en dat
geeft een goed gevoel.’
Vrijwilligers van harte welkom
Enthousiaste vrijwilligers krijgen een enthousiast
onthaal bij het activiteitencentrum.
Daar is nog plaats voor cliënten die willen helpen
bij de maaltijdverstrekking en de verzorging
van het linnengoed van de bewoners van
Servaashof.
Voor meer informatie en aanmelding kunt u
contact opnemen met Roger Laeven, arbeidsbegeleider,
telefoon 0478 527 804.
Fotograferen is mijn lust en mijn leven
Gerard weet uit eigen ervaring dat het heel
belangrijk is dat je activiteiten kunt doen
die goed bij je passen. Die je leuk vindt,
waar je goed in bent, die je eigenwaarde
vergroten. Gerard: ‘Dat geeft weer meer
energie. Ik heb dat plezier gevonden in
de fotografie. Ik ben daarin gestimuleerd
door Jolande, mijn casemanager. Ik vind
het heel prettig dat er naar mij persoonlijk
wordt geluisterd naar wat ik nodig heb om
verder te komen.’
Volgend jaar woont hij in één van de 74 appartementen
aan de St. Servatiusweg.
Gerard: ‘Ik kijk er naar uit en ik ben er aan
toe om weer mijn eigen plekje te hebben.
Dat komt ook door de goede begeleiding. Ik
denk er zelfs over om een computercursus te
volgen bij het Dag Activiteiten Centrum. Dan
kan ik in de toekomst zelf mijn foto’s op de
computer bewerken. Als dat dan goed gaat
kan ik misschien wel naar een fotocursus
Mentaal
Voortgang bouw
De aannemers in de binnenhof treffen voor­
bereidingen om van Servaashof te vertrekken.
In het bouwoverleg zijn de planningen voor
het ophalen van de bouwketen al besproken.
Er komt een einde aan drie jaar bouwen in
de binnenhof.
St. Servatiusweg 51 t/m 177 oneven, postcode
5803 AD (73 zorgappartementen)
van de Volksuniversiteit, samen met andere
mensen uit Venray.
Maar ik merk ook dat er cliënten zijn die
er tegenop zien om alleen te gaan wonen.
De begeleiders moeten dan ook goed kijken
naar wat ieder wil en nodig heeft. Rust is
belangrijk en opletten dat mensen niet vereenzamen.
Maatwerk dus.’
Voor ieder een persoonlijk plan
Jolande: ‘Om te voorkomen dat mensen vereenzamen
hebben we het project Samen?!
opgezet. Dat gaat over sociale participatie,
zoals vrijetijdsbesteding, het maken of intensiveren
van vriendschappen, het aanhalen
De ruwbouw is gereed. Het casco van het
gebouw staat er. De houten deuren en ramen
in de gevels zitten voor een groot deel
al op hun plaats. Ook een aantal balkons en
galerijen is geplaatst. De kelder is te betreden
via de vaste trap. De bouwkundig aannemer
en de installateurs zijn in een appartement
‘aan het proefdraaien’. Dat is nodig om uit
te vinden hoe de afstemming van de werk­
van familiecontacten en vrijwilligerswerk.’
‘De begeleiders en de cliënten maken
tijdens hun gesprekken gebruik van de
methode Rehab ’92 (Instituut voor Rehabilitatie
Methodieken). Samen maken we
een analyse van het netwerk van de cliënt:
aan welk type contact is behoefte, welke
contacten kun je veranderen, behouden
of verbeteren. De cliënt ontdekt samen
met de begeleider of zij/hij behoefte heeft
aan nieuwe contacten of aan het verbeteren
van bestaande contacten. Vervolgens
stellen we prioriteiten en formuleren we
wensen en doelen. Ten slotte bekijken we
welke activiteiten, vaardigheden of hulp
Door: P. Platzbeecker, Bouwcoördinator
BW = Begeleid Wonen • LBV = Langdurige begeleiding en Verzorging • IWB= Intramurale woonbegeleiding • LCZ = Langdurige complexe zorg
DE AANNEMERS BEGINNEN MET INPAKKEN
zaamheden in de appartementen het beste
kan plaatsvinden. De oplevering is voorzien
in juni 2009. De aannemer heeft aangegeven
dat het mogelijk is het gebouw in twee delen
op te leveren, waarbij alle technische voorzieningen
functioneren. In gebruikneming is nu
afhankelijk van de levertijd van de balustrades
aan galerijen en balkons.
D’n Herk 90 (Korsakov – NAH, gebouw 4)
De dakdekkers zijn klaar. Het gebouw is in
zijn geheel waterdicht. De metselaars zijn
nagenoeg gereed en pakken hun troffels
binnenkort in. De timmerman is in een tuin
nog bezig met de gevelbekleding. Binnen zijn
de loodgieters en elektriciens nog druk in de
weer met het aanleggen van al het benodigde
leidingwerk. Zij worden op de hielen gezeten
door de stukadoors die ongeveer voor driekwart
klaar zijn. De sanitaire ruimtes bij de
kamers worden bekleed en de schilder is in
deze kamers bezig met behangen en sauzen.
De tegelzetter is aan de slag in de algemene
ruimtes. De oplevering van het gebouw is
gepland op 19 december 2008!
Foto’s: Buro Kemper – Thijs Vermeulen
nodig zijn om de wensen en doelen te bereiken
of te behouden.’
‘De veranderingen in Servaashof vind ik positief.
Het terrein wordt opener, figuurlijk
wordt een muur afgebroken. Het maakt het
voor cliënten makkelijker deel te nemen aan
het maatschappelijk leven. Cliënten ervaren
nog wel eens een drempel om in contact met
de maatschappij te komen. Toch zijn er al contacten
tussen cliënten en bewoners uit Venray.
Bijvoorbeeld bij de dierenweide en de boerderij.
Voor de meeste cliënten duurt de zondag
best lang. Vandaar het idee ook ’s avonds en
zondags activiteiten te organiseren. De cliënten
zijn vrij om er gebruik van te maken.’
Mentaal | 8 Mentaal | 9

Door: Maurice Ambaum
Nieuwe kliniekstructuur Paschalis en omvorming behandelprogramma’s
‘ Bedrijfseconomisch
noodzakelijke inhoudelijke
kwaliteitsslag’
‘Verdraaid goed!, Cyclisch Verbeteren binnen GGZ NML’. Onder deze naam gaat
GGZ NML aan de slag met kwaliteitsverbetering. In de zorg en in de
ondersteunende processen wordt voortdurend vanuit het belang van cliënten of
opdrachtgever ingezet op verbeterslagen. Dat is niet nieuw. Nieuw is wel dat we
daar een vaste werkwijze in volgen en er de schijnwerpers op zetten. In een
artikelenreeks in Mentaal worden dit jaar inspirerende verbetertrajecten
beschreven. Deel 4: een interview met Thomas Linka (psychiater en
programmaleider) en psychotherapeut Gerrit van den Born over de omvorming van
het behandelprogramma van Paschalis.
Thomas Linka en Gerrit van den Born
Mentaal
Paschalis is voortdurend in dialoog met haar
doelgroepen en het werkveld, om zo voeling
te houden of vraag en aanbod nog steeds
optimaal op elkaar zijn afgestemd. “In het
bewaken van het kwaliteitsproces krijgen
we op deze manier signalen binnen”, geeft
Thomas Linka aan. “Daarnaast houden we
onszelf continu een spiegel voor. Wie zijn
onze doelgroepen? Wat verwachten ze van
ons? Is ons aanbod nog passend genoeg?
Leveren we de gewenste kwaliteit? Hoe is
onze beeldvorming? Wat ontwikkelen concurrerende
aanbieders en hoe gaan we daar
mee om? Waar moeten we een kwaliteitsslag
maken? Daar denken we continu over
na. Dat zorgt ervoor dat we vraaggestuurd
blijven werken.”
Op basis van die kwaliteitstoetsing constateerde
Paschalis een drietal zaken. Ten
eerste dat er een verschuiving plaatsvindt
van patiëntenproblematiek: minder patiënten
met geïsoleerde alcoholafhankelijkheid,
meer patiënten met polimiddelen afhankelijkheid
in combinatie met psychiatrische
comorbiditeit. Ten tweede gaven de ambulante
zorg en de afdeling preventie aan dat
er een groeiende vraag is naar een specifiek
aanbod voor verslaafde jongeren. En ten
derde werd duidelijk dat er behoefte is aan
een flexibelere en snellere opname, en dus
aan een groter aanbod crisisbedden.
Thomas Linka: “We hebben op die ontwikkelingen
geanticipeerd en gekeken hoe we onze
aanpak en structuur kunnen aanpassen om
recht te doen aan de veranderende wensen
en de verschuiving in de patiëntenproblematiek.
Om met dat laatste te beginnen:
gesprekken met medewerkers en cliënten
maakten duidelijk dat een gedeelte van de
groep van vooral alcoholafhankelijke cliënten
steeds moeilijker harmoniseerde met
drugsverslaafden die minder geïntegreerd
zijn in een sociale context. We constateerden
dat de mate van inzicht in de eigen
problematiek, de mate van socialisatie en
de motivatie van patiënten moet worden
meegenomen in het samenstellen van de
behandelgroepen. Een voorbeeld: kan een
patiënt in een groep functioneren, of heeft
hij individuele coaching nodig?”
De verschuivingen en wensen leidden tot
veranderingen in de behandelstructuur. “We
willen nu zo vroeg mogelijk een inschatting
maken welke behandelroute voor een patiënt
het meest succesvol zou kunnen zijn.
Al bij de voordeur willen we zicht krijgen op
de motivatie van de patiënt, op zijn sociale
integratie en mate van inzicht. Het kennismakingsgesprek
is uitgebreid en toegespitst
op deze aspecten. We willen weten of een
patiënt bereid is om een langdurig behandeltraject
in te gaan, wat zijn doelen zijn, of
hij bereid is om persoonlijkheidsaspecten te
veranderen. Al deze zaken spelen een rol bij
het inkleuren van het behandeltraject.”
Om flexibeler en sneller bij een crisis te
kunnen opnemen, heeft Paschalis haar detoxcapaciteit
uitgebouwd tot maximaal tien
bedden. Daarnaast gaat de kliniek met drie
opnamedagen per week werken, niet meer
met één dag zoals tot dusver het geval was.
Maar relativering is ook gewenst. “We willen
geen verkeerd verwachtingspatroon creëren.
Voor sommige doelgroepen zullen we ook in
de nieuwe structuur niets kunnen betekenen.
Een voorbeeld? Verslaafden die acuut
suïcidaal zijn. Daar zijn we niet op ingericht
en deze groep past ook niet in ons huidige
behandelconcept. We krijgen signalen dat
sommige verwijzers verwachten dat wij ook
deze groep cliënten gaan opnemen, maar dat
is beslist niet het geval.”
Paschalis heeft inmiddels een aparte jongerenafdeling
opgezet. De ondergrens is
bepaald op 16 jaar, voor de bovengrens
geldt de zogeheten psychologische leeftijd.
“Sommigen hebben door het middelengebruik
een ontwikkelingsachterstand”, geeft
Gerrit van den Born aan. “Ze zijn al 30+,
maar het meeste gebaat bij een behandeling
voor jongeren. Landelijk neemt het aantal
verslaafde jongeren toe en daalt het aantal
verslaafde volwassenen iets. Wij moeten er
op zijn voorbereid dat deze ontwikkeling
zich ook in Noord- en Midden-Limburg zal
voordoen. Daar anticiperen we nu al op. Er
is een aantal jongeren opgenomen en dan
heb je het echt over verslaafden die de fase
van experimenteren al lang voorbij zijn. Hoe
groot het potentieel in ons verzorgingsgebied
is? Dat weten we niet exact. We zien wel
dat het aantal jongeren onder de patiënten
stijgt, in onze regio én landelijk.”
Paschalis werkt vanaf 6 oktober met de
nieuwe kliniekstructuur. Thomas Linka:
“We waren graag eerder begonnen, maar de
nieuwe manier van werken heeft behoorlijke
gevolgen voor onze bedrijfsvoering. Nu hebben
we voldoende bezetting om deze intensievere
aanpak te kunnen waarmaken.”
Thomas Linka en Gerrit van den Born noemen
de nieuwe kliniekstructuur en de omvorming
van de behandelprogramma’s een
‘bedrijfseconomisch noodzakelijke inhoudelijke
kwaliteitsslag’. Bedrijfseconomisch,
omdat de productie op peil moet blijven.
Inhoudelijke kwaliteitsslag, omdat met de
nieuwe aanpak veel meer recht wordt gedaan
aan vragen en wensen van cliënten,
verwijzers en het veld. Kortom: Paschalis
moet worden geassocieerd met kwaliteit en
maatwerk in vraaggestuurd werken.”
Mentaal | 10 Mentaal | 11

Agenda Informatiecentrum Geestelijke Gezondheid
Informatieavond Psychose
Op donderdag 27 november 2008
organiseert het Informatiecentrum
Geestelijke Gezondheid in samenwerking
met BiblioNu te Venray
een informatieavond met het
thema Psychose.
Een psychose is een ingrijpende ervaring.
Tijdens een psychose is iemand
het contact met de werkelijkheid
kwijt. Dat kan zich uiten in wanen en/
of hallucinaties: “Ik had het idee dat
iedereen in een complot zat om mij
gek te maken…. Vaak, is er sprake
van een wirwar aan gedachten en gevoelens
en als gevolg hiervan ontstaat
er verwardheid, angst of onrust. “De
stemmen in mijn hoofd zeggen voortdurend
wat ik moet doen.” Natuurlijk
verandert hierdoor het leven van de
persoon in kwestie sterk, maar ook
dat van familie, vrienden en andere
betrokkenen.
Informatie kan helpen inzicht te
verkrijgen in de problemen die een
psychose veroorzaakt en hoe er mee
om te gaan. Op deze informatieavond
wordt er voorlichting gegeven en er is
gelegenheid om vragen te stellen. De
avond is bedoeld voor een ieder die
interesse heeft in het thema. Sprekers
zijn: Boudewijn de Pont (AIO) en
Jan Teeuwen (SPV) beiden werkzaam
bij GGZ Noord­en Midden Limburg.
Verder vertelt, onder voorbehoud,
een ervaringsdeskundige zijn of haar
persoonlijk verhaal. U bent van harte
welkom!
De avond vindt plaats bij de Bibliotheek
BiblioNu, Merseloseweg 59 te
Venray. Entree: e 2, 00. Aanmelden is
gewenst. Voor vragen en/of aanmelding
kunt u contact opnemen met het
Informatiecentrum.
Alzheimer Café Venlo
Dinsdag 4 november 2008 is het
Alzheimer Café Venlo in Gemeenschapshuis
De Bantuin, Past. Kierkelsplein 20 te
Venlo weer geopend. Thema van deze
avond is: ‘Dementie en muziek’
Gastspreker: Els Denissen, muziektherapeute
Zorggroep Noord Limburg. Inloop
vanaf 19.00 uur en aanvang programma
19.30 uur. De avond wordt uiterlijk 22.00
uur afgesloten. Toegang is gratis.
Alzheimer Café Venray
Maandag 10 november 2008 is het
Alzheimer Café Venray open voor alle
mensen met dementie, hun partners,
familieleden en betrokkenen. Thema
van deze avond is: ‘Omgaan met
dementie’ Gastspreker: mevr. R. de
Jong, GZ psycholoog GGZ Noord­ en
Midden­Limburg. Hulpverleners en
andere belangstellenden zijn ook van
harte welkom. Het Alzheimer Café
Venray vindt plaats in De Kemphaan,
Kennedyplein 1 te Venray. Inloop vanaf
19.00 uur en aanvang programma
19.30 uur. De avond wordt uiterlijk
22.00 uur afgesloten. Toegang is gratis.
‘Open mind’
Titel van de publieksdag rondom psychische
gezondheid. Bent u geïnteresseerd
in de meest recente richtlijnen
voor gebruik van antidepressiva? Hoe
om te gaan met iemand met een borderlinestoornis?
Of hoe het is om te leven
met schizofrenie? Kom dan naar de
publieksdag, u kunt er praten, luisteren,
mensen ontmoeten, dingen doen en
informatie verzamelen. De publieksdag
vindt plaats op zaterdag 13 december
2008, 9.00 ­ 16.00 uur in de RAI te
Amsterdam. Voor meer informatie en
aanmelding, kijk op www.psychischegezondheid.nl
Meer informatie over genoemde
activiteiten of andere vragen over
geestelijke gezondheidszorg?
Neem contact met het:
Informatiecentrum
Geestelijke Gezondheid
Stationsweg 46,
5803 AC Venray
tel: 0478­52 7066
e­mail: igg@ggznml.nl
Openingstijden
Informatiecentrum:
maandag t/m vrijdag van
09.00 ­ 12.00 uur en van
13.00 ­ 16.00 uur.
Mentaal
Een manneke van toentertijd drieënzestig die in zijn eentje op een
grote boerderij woonde in de regio.
Sjonnie
De eerste keer dat hij negatief opviel, was
toen hij een voorbijganger met een dood
schaap nagooide. Dat mag zelfs in die regio
niet. Verder was er ook nog de poging om
zijn boerderij in de hens te steken. De conclusie
was al snel getrokken. Hij was op zijn
farm niet erg gelukkig meer. Goed bedoeld
werden plannen gemaakt om hem terug in
de bewoonde wereld te krijgen. Met moeite,
want Sjonnie had nogal zijn eigenaardigheden.
Uiteindelijk lukte het. Hij kwam in een
rijtje seniorenwoningen terecht.
Eén van zijn eerste wapenfeiten op de nieuwe
locatie was dat hij na een avondje stappen
de sleutel van de deur niet meer kon vinden.
Wat doe je dan in een dergelijke situatie? Je
mept er een paar ramen uit. Besloten werd
woonbegeleiding ‘erop te zetten’.
Mijn eerste huisbezoeken verliepen niet zo
rooskleurig. Sjonnie was een nogal kleine opgefokte
eigenwijze mini-etter die, als hij al
ergens op zat te wachten, dit zeer zeker niet
op woonbegeleiding was. Het duurde daarom
nogal lang voordat hij mij binnenliet en zich
aan de afspraken hield die we samen maakten.
Een min of meer gelukkige bijkomstigheid
was, dat hij bij het verhuizen naar zijn
nieuwe locatie niemand hiervan in kennis had
gesteld. Dus na verloop van tijd kreeg hij ook
geen uitkering meer. Hij kwam hier achter
toen hij zijn paspoort kwijt was en er aangifte
gedaan moest worden bij de politie. Dit op
zichzelf staat al bijna gelijk als piano spelen
met boxhandschoenen aan. Daar bleek dat
Sjonnie ‘vertrokken was naar het buitenland’.
Dit heeft mij weer de nodige uitleg gekost omdat
hij daar nooit geweest was. De uitkering
hebben we weer in gang kunnen zetten.
In deze rubriek staat het
contact contact centraal tussen een
behandelaar en een cliënt.
Henk van Vorselen,
woonbegeleider binnen de divisie Verslavingszorg.
Wat ook belangrijk was, was dat hij mij begon
te vertrouwen.Langzaam maar zeker begon
Sjonnie zich aan de bewoonde wereld aan te
passen. Hij liet zich zelfs inschrijven bij het
D.A.C. (DagActiviteitenCentrum) en spelenderwijs
kreeg ik hem zover dat hij ‘s middags
ging eten bij Le Tambourin . Het heeft zeker
vier maanden geduurd voordat hij zover was
om daar iedere middag zelfstandig naar toe
te gaan. Hij blijft in vele gevallen een onbeholpen
manneke dat door een opvallende
manier van kleden, meestal deels dameskleding,
een berg aandacht vraagt. Van de mensen
die hij tegenkomt, krijgt hij de verkeerde
aandacht. Dit heeft tot gevolg dat hij daar
weer kwaad over wordt. Achtereenvolgens
loopt hij weer enkele dagen met een dik oog
rond. Eigenlijk wel triest. Maar hoe heet het:
‘wat zijn we toch tolerant’!
Mentaal | 12 Mentaal | 13
Deontmoeting

Mentaal | 14
Belangstellenden zijn ontvangen in een
goed verwarmde kapel op de locatie Stationsweg
te Venray. Dat de belangstelling
groot is, is duidelijk zichtbaar door de grote
opkomst op de maandagmorgen. Via een
powerpointpresentatie op het altaar kunnen
de aanwezigen de aan de orde zijnde
onderwerpen volgen. Maarten Kaarsemaker,
klinisch psycholoog en hoofd van het
Centrum, heet de aanwezigen welkom.
“Volgens mij kan het een boeiende ochtend
worden. Niet alleen onze hulpverleners
hebben deze ochtend voorbereid, maar
ook onze cliënten. Ik vind het heel knap
dat onze cliënten bereid zijn geweest mee
te werken aan deze ochtend door toe te
staan dat allerlei programma-onderdelen
gefilmd mochten worden en dat een aantal
cliënten deze ochtend meedoet aan de
workshops of er zelf eentje geeft. Denk je
eens in dat je sociaal fobisch bent en op
video geïnterviewd wordt! Knap werk van
onze cliënten.” In zijn presentatie komen
de volgende punten aan de orde: aanbod,
verschil tussen kliniek en deeltijd, de voornaamste
klachten die zij behandelen, contra-indicaties
voor behandeling, rationale
van de behandeling en belangrijke thema’s.
Als laatste presenteert hij de resultaten van
het onderzoek dat in 2007 gedaan is naar
de mate van tevredenheid van hun cliënten
en de effecten van de behandeling.
Aansluitend krijgen de bezoekers een video
te zien die gemaakt is door medewerkers en
cliënten van het Centrum voor Angst- en
Dwangstoornissen in samenwerking met
Bureau Communicatie van GGZ NML.
‘Ik ga door met
controleren tot het goed voelt’.
Medewerkers en cliënten van het Centrum voor Angst- en Dwangstoornissen hebben deze ochtend gebruikt om hun verwijzers en
collega’s te vertellen en te laten zien hoe zij werken met cliënten met ernstige angstklachten. In 2008 is de Dag van de GGZ gericht
op dwangstoornissen. Daarom wordt vandaag vooral over deze stoornis gesproken.
Hierin vertellen cliënten over hun ervaringen
met de behandeling, over hun klachten
en hoe ze hiermee geholpen worden. Medewerkers
vertellen over het werken met
cliënten in groeps- en individuele therapie.
De film geeft een goed beeld over het reilen
en zeilen op de afdeling en laat niets aan
de verbeelding over. Een luid applaus voor
de film is dan ook op zijn plaats.
Na een presentatie door Paul Runge, die
vertelt over het behandelprogramma en
behandelplan voor de cliënten, algemene
trainingen en therapieën op indicatie,
kunnen de aanwezigen deelnemen aan
twee workshops naar keuze. Als eerste wil
ik mijn creativiteit testen en sluit aan bij
de creatief therapeute. ‘Doen is ervaren
en ervaren is doen”, zo vertelt zij. “Deze
Mentaal
Door: Eleän Mulder
Open dag Centrum voor Angst- en Dwangstoornissen 6 oktober 2008
therapie is vooral bestemd voor mensen
die problemen hebben rondom interactie:
samenwerken, overleggen, hulp vragen, je
zelf profileren enz. Ik laat mensen tijdens
de creatieve therapie experimenteren. Nadien
vraag ik hoe ze de opdracht gelezen
hebben, hoe vrij ze in de uitvoering zijn
geweest en of het ze bevallen is. Ik hoop,
dat ze van de ervaringen ook iets meenemen.”
In een andere workshop krijg ik de kans
meer te weten te komen over de klinische
opname van het Centrum voor Angst- en
Dwangstoornissen. We worden rondgeleid
door ervaringsdeskundigen zelf. Zij
zijn heel open en vertellen in ruime mate
over hun verblijf op de afdeling. Opmerkelijk
vind ik, dat alles binnen de afdeling
therapeutische waarde blijkt te hebben en
werk-/leerpunten voor cliënten inhoudt:
het kopieerapparaat, de manden met vuile
was, tostiapparaat, strijkijzer, de fietsen
van de afdeling, de jassen aan de kapstok,
de keuken; echt alles!
Deze ochtend heeft mij een duidelijk
beeld gegeven over wat klinische opname
en deeltijdbehandeling inhoudt en wat
dwangstoornissen voor cliënten kan betekenen.
Mentaal | 15

Door: Jacqueline Engels en Theo Lemmen
SMAKK
(separatie minder anders korter en kundiger)
De resultaten
Separatie is de afgelopen weken een onderwerp geweest dat veel aandacht kreeg in de media. Op de werkvloer wordt al veel
langer hard gewerkt aan mogelijkheden om te voorkomen dat cliënten gesepareerd worden. Op Unit A van intensief I
(langdurige complexe zorg) verblijven tien cliënten en werken tien medewerkers. Een aantal cliënten werd in het verleden
vaak en langdurig gesepareerd. De afgelopen 2,5 jaar is, mede in het kader van het project SMAKK, op onze unit veel
aandacht besteed aan het verminderen van het aantal uren dat cliënten in de separeer verblijven. Toen we met SMAKK
begonnen, wisten we wel dat separatie het beste zo Min mogelijk kon gebeuren, maar hoe we hier Anders en Kundiger mee
om moesten gaan, wisten we niet. We zijn met elkaar en met de cliënten in gesprek gegaan en ons bewust geworden van de
alternatieven die we hadden. De afgelopen tijd zijn de cliënten, die op onze unit verblijven, minder gesepareerd en zijn wij
als team creatiever geworden in het zoeken naar alternatieven. In dit artikel willen we laten zien welke stappen we op onze
afdeling hebben gezet om hier te komen.
Mentaal
Positieve drive van het team van Intensief 1 heeft resultaat!
Gestructureerde dagprogramma’s
Cliënten binnen Unit A volgen een individueel
opgezet dag- en weekprogramma. Dit
programma is van belang om verveling te
voorkomen, maar ook om cliënten afleiding
te bieden. Verveling, maar ook spanningen
leiden er vaak toe dat cliënten vervallen in een
mindere periode. Activiteiten waaraan cliënten
kunnen meedoen zijn: het intern atelier,
het ‘Voor wat hoort wat’-project, koken en
het tuinproject. Als begeleiders motiveren we
cliënten om zich aan hun dagprogramma te
houden. Aan de kookactiviteit bijvoorbeeld
doen acht cliënten mee. Van tevoren worden
de taken verdeeld. Ieder draagt zijn verantwoordelijkheid
en wordt erop aangesproken
als hij of zij deze taak niet nakomt. Aparte
aandacht verdient het tuinproject.
Kamerbeleid
Een kamerbeleid wordt ingezet wanneer clienten
niet langer op de groep kunnen zijn,
maar separatie niet nodig is. Op de eigen kamer
kan een cliënt tot rust komen, zonodig
met medicatie. In het kader van het kamerbeleid
kan de kamer voor een afgesproken
periode door de begeleiders worden afgesloten.
Daarnaast kunnen de kamers ‘veilig’
worden gemaakt. Ze worden dan omgebouwd
tot een prikkelarme kamer. Cliënten
met destructief gedrag geven zelf aan welke
spullen opgeborgen moeten worden of van
de kamer moeten worden gehaald. Zij kunnen
dan toch op de eigen kamer kalmeren.
Nadeel: we moeten erg ver gaan om de kamer
op die manier te ‘strippen’. Voordeel: we
houden contact met de cliënt en kunnen ook
de rest van de groep aandacht blijven geven.
Dat levert enorme winst op.
Snoezelruimtes
Cliënten kunnen ook gebruik maken van
hun eigen snoezelruimte om spanningen te
temperen en rust te vinden. Op de kamers
worden hiervoor verschillende middelen gebruikt:
een lichtslang over het plafond, een
lichtprojector die via een discobal beelden en
figuren projecteert op de muren, een black
De tuinactiviteit is ontstaan toen een medewerker enkele cliënten betrok bij het onderhoud van
de eigen tuin bij de afdeling. De verhuizing naar de nieuwbouw bood nieuwe mogelijkheden.
Verpleegkundige Theo Lemmen zat in de commissie bestrating en tuin van Intensief 1. Hij opperde
hier de mogelijkheid om tegen een kleine beloning de tuinen van Intensief 1 zelf met de cliënten
te onderhouden. Daarmee zouden niet alleen de kosten voor het onderhoud kunnen worden
gedrukt, maar zouden cliënten de mogelijkheid krijgen om een kleine vergoeding te ontvangen in
ruil voor tuinonderhoud. Theo kreeg hiervoor steun van zijn leidinggevende en het management.
De cliënten reageerden positief. Zij waarderen het enorm dat ze voor deze activiteit wat kunnen
verdienen. Een van de cliënten geeft aan geen geld meer te hoeven lenen voor een pakje shag.
Inmiddels is de tuinactiviteit binnen geheel Intensief I bekend en participeren elke woensdagochtend
zo’n acht à negen cliënten. Zij verzetten behoorlijk wat werk: er worden vier binnentuinen,
de separatietuin en de kijktuin achter het gebouw bijgehouden. Met de winter voor de deur
heeft één van de cliënten geleerd hoe een benzine­bladblazer te hanteren en is hier erg trots op.
We zien dat cliënten nog steeds bijleren. Mogelijk dat cliënten in de toekomst kunnen leren met
een zitmaaier te werken, zodat we het grasveld rondom het gebouw kunnen onderhouden. We
zijn erg trots op ons werk. De tuinen liggen er mooi bij en nodigen uit om buiten te gaan zitten.
Een groot compliment voor de cliënten die hier zorg voor dragen. Theo Lemmen is nog steeds
enthousiast en wil de tuinactiviteit graag continueren.
light tl die een paarse kleur verspreidt over de
kamer, rustgevende muziek op de kamer, een
waterornament met verschillende weertypen.
Dit heeft er voor één cliënt toe geleid dat zij
geen gebruik meer maakt van de separeer.
Alternatieven bieden
Op momenten dat de spanning hoog oploopt
en in het verleden eerder gekozen werd voor
separatie, reiken we nu alternatieven aan. We
stellen de cliënt voor om een wandeling te
maken of iets anders te doen met de begeleider.
Binnen het gebouw is een sportruimte,
die mogelijkheden biedt om energie kwijt te
raken. Het zijn tussenstappen waarmee we
proberen te voorkomen dat de cliënt in de
separeer komt. We merken dat het belangrijk
is om met cliënten in gesprek te gaan.
In samenspraak met de cliënt zoeken we een
oplossing op momenten dat de spanning
hoog oploopt. De cliënt voelt zich zo meer
serieus genomen. Door de cliënt op een zo
gelijkwaardig mogelijke manier te bejegenen,
wordt agressie voorkomen. Ook kunnen escalaties
op de afdeling worden voorkomen.
De cliënt is zelf vaak heel goed in staat aan
te geven wat het probleem is.
Signaleringsplannen
Voor én met elke cliënt is een signaleringsplan
opgesteld. Bij elke fase wordt beschreven hoe
de begeleiding moet handelen. Op deze manier
weten wij beter hoe we kunnen reageren
op het gedrag van de cliënt. Tegelijkertijd weten
we welke interventie het beste past bij de
fase waarin de cliënt gespannen is.
Het belangrijkste ‘ingrediënt’ van ons beleid
is het bewustwordingsproces onder de medewerkers
ten aanzien van de benadering van
cliënten. We zijn ons sterker gaan realiseren
dat separatie géén oplossing is, maar een middel
waarvoor als laatste gekozen wordt. In het
contact met de cliënt wordt steeds gekeken
op welke wijze voorkomen kan worden dat
de cliënt in de separeer belandt. Binnen ons
team is sprake van een positieve drive om
goede resultaten te bereiken. Dit vergt van
het team een proactieve houding, waarin wij
elkaar scherp houden. We wisselen ervaringen
uit, en we durven elkaar aan te spreken
op onze handelswijze. Hierin hebben we veel
energie gestoken. Keuzes ten aanzien van het
nemen van maatregelen worden heel bewust
gemaakt. Door separatie bespreekbaar te maken
en hoog op de agenda te houden, zijn we
kundiger geworden en hopen we in de toekomst
nog meer resultaten te boeken in het
verder verminderen van separatiemomenten.
We zijn al een eind gekomen.
Mentaal | 16 Mentaal | 17

Twee jaar geleden raakte ik bijna doorgedraaid door een niet
te stuiten activiteitendrang. Niet dat ik me daarvan bewust
was, integendeel: voor mijn gevoel deed ik zelfs te weinig.
Wanneer ik tegen vrienden zei: “Ik heb deze week bijna niks
gedaan”, somden zij telkens weer braafjes voor mij op wat ik
die afgelopen week zoal om handen had gehad. Dat was niet
niks. En ik maar doorrennen.
Om rust te vinden bedacht ik dat ik moest gaan mediteren en
ik meldde mij aan bij het Yogacentrum. Naarmate de dag van
de eerste bijeenkomst naderde stribbelde ik meer en meer
tegen: ík stilzitten in zo’n zaaltje met wierook? Mij niet gezien!
Wars van groepsgebeuren als ik ben, wens ik me nergens bij
aan te sluiten. Maar toch moest er iets gebeuren.
In memoriam
Trudi Clevers-van den Kerkhof
1 oktober 2008
Niet niets doen
Niet onverwacht maar wel vrij plotseling bereikte ons op 1 oktober j.l. het
bericht van het overlijden op 47-jarige leeftijd van Trudi Clevers–v.d Kerkhof .
Trudi was als asssitent verpleegafdeling werkzaam binnen Begeleid Wonen en
het was sinds een aantal maanden bekend dat ze ongeneeslijk ziek was.
Zij was hier open in en tijdens onze wekelijkse bezoekjes werd, naast de
actualiteit van het werk, gesproken over het onoverkomelijk naderend
afscheid.
Trudi was recht door zee, straalde rust uit en was betrokken.
Ze was nadrukkelijk aanwezig en in haar werk stonden zowel
cliënten als haar directe collega’s centraal.
Het is onbegrijpelijk dat ze er nu niet meer is.
Wij zullen de plaats die zij bij ons innam missen.
Wij wensen haar man Ron, Frank & Nikki en Ralf
nu en in de toekomst, veel sterkte en troost toe.
Collega’s Begeleid Wonen
Kollummerkasie
Sindsdien maak ik iedere donderdagochtend in mijn eentje
een wandeling. Ik vertrek om 9.00 uur voor mijn rondje door
de Ooijpolder, een natuurgebied vlakbij waar ik woon.
Halverwege de route staat een vriendelijk café waar ik een
kopje koffie en een stukje notenbrood bestel, de krant
doorneem en monter met mijn tocht verder ga. Om pakweg
12.00 uur ben ik weer bij het beginpunt.
Ik ben verknocht geraakt aan deze steeds weer dezelfde
wandeling en ik verheug me telkens opnieuw het pad te lopen
dat ik inmiddels zo goed ken. Het stelt op zich niets voor,
maar het betekent veel voor mij, dit wekelijks ritueel. Ik ren
niet. Ik wandel. Mijn hoofd raakt leeg en ik doe niet niets.
Bart Drost, beeldend therapeut.
column
Mentaal
Goede zorg is alleen mogelijk
door iemands geschiedenis te
kennen
Door: Peter Zandvliet
Gastspreker Ernst Bohlmeijer, (schrijver van
o.a. “De verhalen die wij leven” ) liet de ca.
40 bezoekers kennis nemen van een viertal
theorieën met betrekking tot het thema. Via
het kader van sociologie/theologie, psychologie,
empirie en de filosofie plaatste hij het
werken met het levensverhaal van de cliënt
in een breed perspectief. “We hebben steeds
minder houvast aan het grote verhaal van mythe
en religie. Het verhaal van ieder mens, ons
kleine verhaal, wordt steeds belangrijker. Ook
als bron van identiteit en zingeving”, aldus
Bohlmeijer. Zijn onderzoek wijst uit dat het
werken met het levensverhaal bij cliënten in
de GGZ kan leiden tot een vermindering van
klachten, vooral van angst en depressie; het
gevoel van eigenwaarde wordt versterkt. Clienten
komen uit bij “oude” kracht en ontdekken,
dat het leven niet altijd lijden is geweest.
Kijk niet alleen maar naar de ziektegeschiedenis
van cliënten maar ook naar de levensgeschiedenis,
was de boodschap.
Na de theorie konden de deelnemers een keuze
maken uit een drietal workshops. In workshop
1 kreeg men inzicht in de cursus “De verhalen
die wij leven”, die door de afdeling Preventie
van GGZ NML dit najaar wordt gegeven. In
workshop 2 kregen de deelnemers een impressie
van enkele van de 12 sessies die de
cursus “Op zoek naar zin” (ontwikkeld door
Bohlmeyer e.a.) bevat. Slechts een drietal zijn
gespreksessies; de overige bestaan uit een
meer op activiteit gerichte aanpak, wat kan
resulteren in allerlei werkstukken, soms met
behulp van een creatief therapeut vervaardigd.
Deelnemers aan deze workshop maakten een
Met onderstaande citaten (zie foto) was de toon gezet op de studiemiddag over
Het werken met levensverhalen in de GGZ, afgelopen 9 oktober in de Witte
Hoeve. De middag werd georganiseerd door de dienst Geestelijke Verzorging, ter
gelegenheid van het 10-jarige bestaan van de werkgroep zorg en zingeving.
kort gedicht over een vroegere woonplek. Dat
gaf verrassingen. In workshop 3 gaf een casemanager
van Begeleid Wonen samen met haar
cliënt een illustratie over hoe een levensverhaal
te schrijven en te begeleiden. Hier kwam goed
uit de verf hoe het gevoel van eigenwaarde van
de cliënt versterkt kan worden.
We kunnen gerust stellen, dat de deelnemers
na deze middag met extra inspiratie weer terug
gingen naar hun werkplek. Duidelijk werd, dat
het werken vanuit het narratieve gedachtegoed
een grote bijdrage kan leveren aan het welbevinden
van cliënten. Dit getuige ook de afzet
die de modules van Bohlmeijer e.a. binnen
GGZ Nederland vinden, vooral in de ouderenzorg
en preventie.
Veel van zijn publicaties zijn aanwezig in onze
bibliotheek zoals “De verhalen die we leven”,
narratieve psychologie als methode en De betekenis
van levensverhalen, theoretische beschouwingen
en toepassingen in onderzoek
en praktijk.
Veel bezoekers toonden belangstelling voor de
artikelenmap, die in de loop der jaren door de
groep Zorg & Zingeving is samengesteld. Op
verzoek verkrijgbaar via pzandvliet@ggznml.nl
Mentaal | 18 Mentaal | 19

Mentaal | 20
Door: Eleän Mulder-Verleg
Mentaal
‘ Wij moeten het van de kleine lijntjes hebben!’
Op een regenachtige herfstdag klopt de redactie van Mentaal aan bij het
Activiteitencentrum op de locatie Servaashof. Tamara Goossens,
activiteitenbegeleidster, komt me tegemoet lopen en begeleidt me naar de
afdeling Assemblage waar zowel arbeidstraining als -dagbesteding plaatsvinden.
Gazmen, een van de werknemers, is op dat moment druk bezig met het
rechtbuigen van de handeltjes en de pootjes van drinkfleshouders; zijn
specialiteit, blijkt later. Hij zal bij het interview aansluiten. Zo ook Roger Laeven,
arbeidsbegeleider en jobcoach.
Van dagbesteding tot training
Tamara en Roger vormen samen het jonge
dynamische team dat cliënten van de GGZ
NML arbeidsmatige activiteiten biedt binnen
de afdeling Assemblage. Verdeeld over
de week bezoeken ongeveer 34 cliënten de
Assemblage. Ze komen zowel voor dagbesteding
als voor training. Tamara en Roger willen
door dit interview wat meer bekendheid
geven aan de activiteiten van hun afdeling
en een oproep doen om meer werk te krijgen
voor deze afdeling.
Roger vertelt: “Binnen onze afdeling komen
mensen voor dagbesteding en voor training.
Mensen die voor dagbesteding komen, laten
we zoveel mogelijk zelf beslissen wat ze leuk
vinden om die dag te doen. Bij arbeidstraining
komt het vaker voor dat we cliënten verplichten
bepaalde werkzaamheden uit te voeren.
Zo werkt dat nou eenmaal ook ‘in de praktijk’.
Verder begeleid ik als jobcoach ook mensen
naar een werkplek waar geen arbeidsbegeleider
aanwezig is, zowel binnen als buiten het
instituut. Je kunt dan denken aan Le Tambourin,
Facilitaire Bedrijf, administratie, of letter-
lijk buiten GGZ NML. Als cliënten vervolgens
klaar zijn om aan een betaalde baan te gaan
werken dan kunnen ze worden doorverwezen
naar de afdeling Arbeidstoeleiding die vanaf
daar het traject kan oppakken. We kunnen
dus heel stapsgewijs arbeid aanbieden.”
Tamara: “We zijn 4,5 dag per week open. Twee
dagdelen per week heeft Roger zijn coachingsmomenten.
Roger en ik begeleiden de groep
van dagbesteding tot training. Daarnaast onderhouden
we ook de contacten met de opdrachtgevers
waar het werk vandaan komt.
We werken onder andere samen met Joblink,
een reintegratiebedrijf uit Leunen, en andere
externe opdrachtgevers. We zoeken het vooral
in de afwisseling van producten.”
Methodieken
Roger: “Op dit moment is arbeid een hot
item binnen GGZ NML. Er wordt een notitie
voorbereid ‘GGZ NML en arbeid’ waarin
onder andere wordt gesproken over welke
methodiek we binnen GGZ NML gaan hanteren
op het gebied van arbeid en bijvoorbeeld
of de cliënt wel of niet vergoeding
moet ontvangen voor zijn verrichte werkzaamheden.
Door binnen GGZ NML volgens een eenduidige
methodiek te gaan werken op het gebied
van arbeid kan een cliënt naadloos stappen
maken van dagbesteding naar training of naar
Arbeidstoeleiding. Dit kan zowel binnen de
Assemblage als binnen één van de andere
arbeidsmatige projecten (metaalbewerking,
houtbewerking, buitenploeg, groentetuin/
dierenpark).
Er zijn verschillende methodieken waarmee
je mensen vooruit kunt helpen op het gebied
van arbeid. Onderdelen van een dergelijke
methodiek zijn scoren van wat mensen wel
en niet kunnen, vaststellen wat de leerpunten
zijn, mensen motiveren om leerpunten aan te
gaan en er iets mee te doen. De leerpunten
kunnen variëren van heel klein (bijv. op tijd
zijn) tot groot (betaald werk of vrijwilligerswerk).”
Ervaringsdeskundige
Gazmen, een van de werknemers op de afdeling,
vindt het fijn om te werken en te
wonen binnen GGZ Noord- en Midden-Lim-
burg, zo vertelt hij. “Ik werk hier al ongeveer
tien jaar. Mijn familie woont in Venlo. Ik
ben getrouwd en heb zes kleine kinderen
die allemaal naar school gaan. Ons inkomen
is beperkt; mijn vrouw krijgt geld van de
sociale dienst en kan hiermee de kinderen
onderhouden. Ik zelf heb geen inkomen. Ik
ga elk weekend naar mijn vrouw en kinderen.
Door de week werk en verblijf ik binnen
GGZ NML. Ik ga vier keer per week elke
ochtend naar de Assemblage en verricht allerlei
werkzaamheden; ik ben een beetje allround
inzetbaar. Ik doe de afwerking van de
drinkfleshouders, verzorg mailings, maak
spijkerclips. Ik vind het fijn om hier naartoe
te komen en met andere mensen dan
de mensen van de afdeling waar ik verblijf,
samen te zijn.”
Gazmen beaamt dat ook hij veel verschillende
dingen doet, maar zijn specialiteit is toch wel
de drinkfleshouders. “Voordat ik hier naartoe
ga, ontbijt ik op de afdeling en drink een kop
koffie met medebewoners. Daarna ga ik werken.
Het is hier lekker rustig werken. Het bevalt
me dat ik een dagbesteding en een -ritme
heb. Ik zie hier heel andere mensen dan op
de afdeling en kan nieuwe contacten leggen,
in een andere omgeving. Het geeft structuur
aan mijn dag”.
Lever werk aan!
Roger en Tamara willen heel graag een beroep
doen op de collega’s van GGZ Noord- en
Midden-Limburg om mee te denken in het
aanleveren van werk voor de afdeling Assemblage.
Dit kunnen willekeurige bedrijven zijn
of afdelingen van GGZ NML. Kent iemand
een bedrijf waar productiewerk verricht wordt
of licht administratief werk (zonder privacygevoelige
gegevens), dan wil de afdeling Assemblage
graag meedenken in wat zij hierin
kunnen betekenen!
Roger: “Wij moeten het toch hebben van de
korte lijntjes. We willen in ieder geval garanderen
dat cliënten zoveel mogelijk keuze in de
werkzaamheden hebben.” Tamara: “Mensen
zijn vrij om een afspraak met ons te maken
en een kijkje te komen nemen. Ook kunt u
kijken op www.ggznml.nl. Wij zijn te bereiken
op 0478-527804 of 527806.”
Mentaal | 21

Bewust Roken
Een impressie van zijn ervaringen
Door: Fun Sijbers
Een van eerste deelnemers aan Health 4 U-trainingen
was Martijn van Haperen. Een fervent roker die ging
deelnemen aan de cursus omdat hij benieuwd was of hij
kon leren ‘bewust’ te roken. Met als doel minder te
gaan roken. Het ging Martijn goed af. Al heeft hij door
stress nog weleens een terugval op oude gewoontes
zoals het even niet zo bewust roken. Maar zijn
ervaringen zijn dusdanig dat hij in februari 2009 als
ervaringsdeskundige gaat meedoen aan de nieuwe
cursus van Health 4 U.
Martijn begon aan de cursus Bewust Roken
met de verwachting om de helft minder te
gaan roken. In Martijns geval betekende dat
van ongeveer 50 naar zo’n 22 sigaretten per
dag. Martijns ervaring is, dat met name het
hebben van bezigheden, en die heeft hij vooral
overdag, hem helpt minder te roken. In zijn geval
betekent dit, dat hij vooral in de ochtenden
en avonden rookt en dat hij de dag redelijk gematigd
doorkomt. “Behalve wanneer ik stress
of spanningen heb” aldus Martijn, “dan val ik
terug in oude gewoontes en rook ik veel”.
Maar roken is niet meer vanzelfsprekend of
een automatisme. Voor Martijn heeft het roken
twee kanten: het helpt hem te ontspannen
waardoor hij minder last van stemmen heeft.
Hij heeft iets in zijn handen. Dit brengt rust.
“Maar”, merkt Martijn op, “dat zou feitelijk ook
een breiwerk kunnen zijn”.
Daarnaast merkt Martijn op dat minder roken
ook financiële voordelen heeft, maar dat
is zeker niet het belangrijkste. “Het geld gaat
uiteindelijk toch op”, aldus Martijn. “Is het niet
aan roken, dan is het aan andere dingen”.
Het bewust hanteren van zijn rookgedrag uit
Mentaal
zich bij Martijn in de inhoud van het pakje shag.
Dat is de graadmeter. Als Martijn de dag begint
met een vol pakje shag en eindigt met een leeg
pakje, dan heeft hij logischerwijze veel gerookt.
Eindigt hij de dag met een halfvol pakje, dan
is het goed gegaan. Maar zoals Martijn al eerder
opmerkte spelen zijn gemoedstoestand en
stress daarin een grote rol. Wanneer het even
wat minder gaat, heeft het roken daarbij toch
ook zijn functie.
“Een andere, positieve bijkomstigheid van roken
is het feit, dat ik er minder honger door
heb. Dus eet je minder en dat is weer gunstig
voor gewichtsverlies”. Wat ook een belangrijk
effect van minder roken is, is minder hoesten.”
Martijn vertelt, dat hij daar niet steeds bewust
mee bezig is. Maar wanneer hij zich er bewust
van is dat hij minder hoest, geeft dat wel een
prettig gevoel.
In februari 2009 gaat Martijn meedraaien als
ervaringsdeskundige in de nieuwe cursus. In
die cursus wil hij deelnemers helpen om minder
of in elk geval bewuster te roken. En ook
dat heeft weer een positief gevolg voor Martijn,
want hij wil heel graag het goede voorbeeld geven.
In aanloop naar de cursus is hij zich daar
zeker heel bewust van.
Mocht u na het lezen van dit artikel interesse
hebben in de cursus Bewust Roken, dan vindt
u alle informatie daarvoor bij het Informatiecentrum
Geestelijke Gezondheid, tel. (0478)
52 7066, e-mail: igg@ggznml.nl.
Deelname is kosteloos.
Mentaal | 22 Mentaal | 23

Door: Ine Koenders en Fanny Schilderinck
Nieuwe
medezeggenschap in
de startblokken!
Susan Tilmans
Mentaal
De laatste maanden is er in Mentaal veel gepubliceerd over de nieuwe medezeggenschap. Zo laag mogelijk in de organisatie,
medewerkers betrekken bij datgene wat hen bezighoudt. Dat is in een notendop waar de nieuwe medezeggenschap voor
staat. Vergeleken met de ondernemingsraad oude stijl een hele verandering. Een verandering die veel investeringen vraagt.
Wat zetten we in om medezeggenschap
in onze organisatie levend te maken en te
houden?
Dat is de uitdaging waar een projectteam de
komende weken mee aan de slag gaat. In dit
team zijn medewerkers met diverse achtergronden
bijeen gebracht: Patty Broekman
(or/pi) Maarten Kaarsenmaker (kgt), Sabine
Nicolasen (communicatie), Annemie
Rours (p&o) en Susan Tilmans (pi). Met uitzondering
van Sabine zijn zij allen al eerder
actief betrokken bij de vernieuwing van de
medezeggenschap. Patty en Annemie in relatie
tot OR-werk; Maarten en Susan als lid
van een focusgroep. In deze focusgroepen
hebben medewerkers uit diverse geledingen
en locaties zich gebogen over de vraag
“Hoe ervaar je medezeggenschap nu en hoe
kan het beter”? Vervolgens hebben zij de
kansen en risico’s van het nieuwe model
besproken.
Voor Mentaal spraken we met Susan Tilmans
over haar motivatie om deel te nemen
aan het projectteam.
Susan had tijdens de presentatie aan de
focusgroepen al blijk gegeven van enthousiasme
over het nieuwe medezeggenschapsmodel.
Ze liet toen al weten dat ze haar
collegae wilde informeren over het nieuwe
model.
Susan: “Ik was toen zeker enthousiast. Ik
heb dat in ons werkoverleg verteld en aangegeven
dat ik de ideeën goed vind. Maar
fris mijn geheugen even op: hoe zat het ook
al weer”?
Haar enthousiasme, dat nu weer geprikkeld
wordt, is een belangrijke beweegreden om
ja te zeggen tegen deelname aan het projectteam.
Ze vindt het belangrijk om mee te denken
over zaken die spelen in de organisatie.
Juist ook buiten haar eigen afgebakende
werk.
Susan: “Ik vind het leuk om met mensen te
stoeien en sparren over (nieuwe) onderwerpen.
Hoe kan het anders en beter? Hier zit
ook de uitdaging in. Er wordt een appèl op
me gedaan om mee te denken, een mening
te vormen.”
Als Susan de vraag krijgt waar zij speciaal
op wil letten, gaat ze op zoek naar het verslag
van de focusgroepen. En dat vindt ze
snel. Dit is niet toevallig. Het zegt iets over
haar betrokkenheid. De informatie is niet
onder in de lade verdwenen.
Susan buigt zich over het schema en met
enige uitleg gaat het weer helemaal leven.
Wat haar er in aanspreekt is dat we met
dit dynamische model willen bereiken dat
veel mensen willen gaan meedenken en
–praten.
Susan: “Uit de hele organisatie mensen
betrekken zodat het iets wordt van ons allemaal.
Je ziet vaak dat dingen van bovenaf
bedacht worden. Maar mensen waar je het
voor doet of die het moeten uitvoeren, zien
dat soms niet zo zitten of hebben er zo hun
vragen over, willen er meer van weten. Het
is belangrijk om daar bij stil te staan.
Daarbij is het een pluspunt dat een projectteam
tijdelijk, kort en afgebakend is. Het is
makkelijker om mensen te motiveren als je
ze kunt raken in hun passie.
Mensen komen in beweging als iets hen
treft. Dat kan zowel vanuit positieve als
negatieve omstandigheden zijn. Dat maakt
ook niet veel uit.”
Susan heeft ook wel ideeën over hoe ze collegae
wil betrekken bij het nieuwe medezeggenschapsmodel:
“Mijn stijl is om het snel
persoonlijk te maken. Een voorbeeld te geven.
Ondanks dat er veel gecommuniceerd
is over de nieuwe medezeggenschapsvorm,
is het bij mezelf ook wat weggezakt.”
In de werkbezoeken beluisteren we soms
“ik moet het nog zien.”
Susan: “Nee, zo kijk ik er niet naar. Ik wil
er voor gaan, net als de Raad van Bestuur
in de persoon van Toine van der Sanden.
Uit wat ik heb gezien en gehoord blijkt dat
hij de nieuwe medezeggenschap een warm
hart toedraagt. En ik geloof ook niet dat er
medewerkers zijn die het nièt zouden willen.
Dus het moet wel lukken!”
Wat staat er nog meer op stapel?
Overwogen wordt om een projectteam te
starten dat zich gaat bezighouden met de
samenwerking/fusie met Mondriaan. Ook
hebben zich inmiddels de eerste managers
gemeld, die willen gaan oefenen met het
nieuwe model. In de volgende Mentaal hopen
we daarover meer te kunnen berichten.
Verlenging proefperiode
In eerste instantie is uitgegaan van een
proefperiode van enkele maanden, die per
1 januari 2009 zou leiden tot invoering van
het nieuwe model.
Gelet op het belang van de beoogde cultuurverandering
is afgesproken deze datum los
te laten. De proefperiode willen we goed
gebruiken, zodat het nieuwe model desgewenst
kan worden bijgesteld en op basis
daarvan in elke divisie actieve medezeggenschap
ontstaat.
De overgang naar de definitieve situatie
moet vooral weldoordacht en met draagvlak
in de organisatie plaatsvinden. Als het dan
wat meer tijd kost, is dat geen probleem.
Mentaal | 24 Mentaal | 25

Mentaal | 26
Boekbespreking
Balans in beweging, Ivan
Boszormenyi-Nagy en zijn visie
op individuele en gezintherapie.
Auteur: Else­Marie van den
Erenbeemt en Amy van Heusden
9e ongewijzigde druk, 2003
Uitgever: De Toorts in Haarle
Dr. lvon Boszorrnenyi­Nagy (spreek uit: Nodzj) komt vanaf
1967 zeer regelmatig naar Nederland. Nagy kan gezien
worden als een pionier op het gebied van gezinstherapie.
Op zijn seminars licht hij zijn theorie toe aan de hand
van gesprekken met gezinnen, dit werkt verhelderend.
De benadering van deze therapeut is oorspronkelijk en
uniek te noemen. Nagy komt op een ethische visie op
relaties door zijn inzichten uit de psychoanalyse en zijn
kennis van familiesystemen te bundelen. De begrippen
als rechtvaardigheid, loyaliteit, verdiensten, verplichtingen
en vertrouwensbronnen worden helder uiteengezet in
het boek. Het boek geeft inzicht over hoe een individu
en relaties kunnen worden bezien binnen de context van
verschillende generaties. Vanuit deze visie bekeken is het
zaak dat de therapeut zich richt op een mogelijk herstel
van relaties en groei van het individu. Telkens weer wordt
ieders belang en recht, tevens van de komende generaties,
in ogenschouw genomen.
Dit boek is een weergave van het werk van dr. lvon Bos­
zormenyi­Nagy. Dit is terug te vinden in de hoofdstukken
over zijn visie en kernbegrippen, uitgewerkte voorbeelden
uit de praktijk en een door Nagy geannoteerd verslag
van een gezinsgesprek en aanwijzingen voor opleiding
en praktijk. Citaat van een student: “Het feit dat ik mijn
eigen geschiedenis en die van mijn familie heb kunnen
verkennen, heeft mij veel zelfbewuster gemaakt. Dit
werkt direct door naar mijn cliënten.” Dit is de eerste
publicatie over zijn opvattingen in de Nederlandse taal.
Het boek is interessant voor mensen die werken in de
geestelijke gezondheidszorg, bij maatschappelijk werk en
in de kinderbescherming. Vandaar dat hij veel aanhang
heeft gekregen binnen deze groepen. Maar eigenlijk is
het interessant voor iedereen die belangstelling heeft in
de problematiek van gezinnen en familierelaties.
Door: Diana Wong Si-Kwie
Deze maand:
Open dag Centrum voor Angst- en Dwangstoornissen 6 okt. 2008
B E
L D
E
S P R
A A K

In november 2008
opening vernieuwde sporthal,
op de locatie Servaashof
in Venray.
De volgende Mentaal verschijnt in december 2008.