Klik dan hier - Vincent van Gogh

woensdag, 06 februari 2013
Stress de baas
door Kitty Borghouts
Minder stressen, het is te leren
Op mijn werk slingerde
lange tijd een stressballetje
rond: zo’n klein
schuimrubberen ding
dat precies in je hand past. Bedoeld
om, in geval van hoogoplopende
druk, eens even flink je spanning
mee kwijt te raken. Ze zijn inmiddels
in honderden verschillende modellen
verkrijgbaar. Zo kun je eens
even lekker een computer tot moes
knijpen. Of een bouwhelm, een doktersfiguurtje
of winkelkarretje, om
maar eens wat voorbeelden te noemen.
Stoom afblazen moet. En je kunt
het leren. Dat is wat ik heb overgehouden
van een periode, nu alweer
zo’n drie jaar geleden, waarin ik
een tijdje uit de running was. Hoewel
niemand in mijn directe omgeving
het woord in de mond nam,
was ik het wel: overspannen.
De weg naar die status was lang.
De symptomen slopen mijn werk
en privéleven binnen. Continu gevoel
van vermoeidheid. Slechter slapen.
Rsi-achtige pijn in mijn arm.
Voortdurend prikkelbaar. Toenemende
rusteloosheid. Mijn hele
houding op het werk straalde
steeds meer uit: ga weg, laat me
met rust. Ik was geen leuke collega
meer, maar niemand die dat tegen
me zei.
Toen de rsi-klachten toenamen en
ik last kreeg van nachtelijke hallucinaties
-midden in de nacht wakker
Reageren? k.borghouts@mgl.nl
worden en dan dingen zien die er
niet zijn- gingen de alarmbellen rinkelen.
Ik zette een stap die ik al
lang daarvoor had moeten zetten:
ik zocht hulp. Een half jaar intensieve
begeleiding van een psycholoog
bracht me langzaam maar zeker
weer terug in het werkproces. Ik
heb geleerd beter met spanningen
om te kunnen gaan.
Nu, drie jaar later, is het tijd om te
bezien of ik nog op de goede weg
ben. Een cursus ‘Stress de baas’ van
het Vincent van Gogh Instituut, centrum
voor geestelijke gezondheidszorg,
gaat me daarbij helpen. Ik zie
het als noodzakelijk ‘groot onderhoud’.
Want alle wijze lessen die ik
drie jaar geleden heb geleerd, hou
ik me daar nog wel aan? Is het opgejaagde
gevoel van de laatste maanden
een nieuwe voorbode? Is er een
reden dat ik de laatste maanden
weer slechter slaap? Die pijntjes in
de onderarm, het zal toch niet....
De komende drie maanden ga ik opnieuw
leren mijn ‘draagkracht te
verbeteren’, zoals dat officieel zo
mooi heet. „Zie het als een gereedschapskist
die we jullie aanreiken”,
zegt cursusleidster Harriet Leussink.
„Je neemt er de gereedschappen
uit die jou kunnen helpen beter
met spanning om te kunnen gaan.”
Mooi gezegd. En hoe toepasselijk
voor mijn grote onderhoudsbeurt.
Ik bestel vast een stressballetje in
de vorm van een hamer.

woensdag, 13 februari 2013
Ho ho, we gaan weer veel te snel
‘O
enig moment
‘Op
ging ik in een emotionele
bui met de
haarborstel gooien.
Dat gedrag paste zo totáál niet bij
mij. Toen wist ik: er is iets goed
mis.’ Wij - zes cursisten van de cursus
Stress de baas van Vincent van
Gogh - kijken aan het begin van
sessie één naar een ‘videogetuigenis’
van Annegreet van Bergen,
journalist/econome van beroep. Ze
vertelt over haar burn-out. Van Bergen
verwoordt wat wij allemaal
hebben ervaren. Ze was moe,
hondsmoe. Ze sliep slecht. Kreeg
huilbuien. Had een continu opgejaagd
gevoel. En ging uiteindelijk
dingen doen waar ze zelf van
schrok.
Het bijzondere van het verhaal van
Van Bergen is dat ze al jarenlang
schreef over werkstress en burnout.
„Ik kende alle symptomen.
Stond er bóvenop. Maar ik had niet
door dat wat er met mij gebeurde,
hetzelfde was”, zegt ze in de film.
De cursisten kijken elkaar aan. Dit
is ook óns verhaal. En dat van honderdduizenden
landgenoten. Zo’n
14 procent van alle Nederlanders
heeft burn-outklachten, met de
laatste jaren een explosieve stijging
van de cijfers. Eén op de vier
werknemers vindt de werkdruk te
hoog. En: bij alle ziekmeldingen op
het werk blijkt een derde deel te
maken te hebben met psychische
problematiek.
Reageren? k.borghouts@mgl.nl
Stress de baas
door Kitty Borghouts
Wat al die ‘omgevallen’ Nederlanders
met elkaar gemeen hebben,
zegt cursusleidster Harriet Leussink:
we trekken niet op tijd aan de
bel. „En zo maken we onszelf letterlijk
ziek.” Tegelijkertijd maakt ze
ons een compliment. „Burn-out
treft vooral doorzetters die doorgaan
tot ze erbij neervallen. Mensen
die tevreden zijn met een 7 zitten
hier niet.” Dat is op zich een
mooie eigenschap, zegt haar collega
Anita Boom. „Maar als je erin
doorschiet, krijg je er dus last van.”
En last, dat hebben we met ons zessen.
We slapen slecht, huilen wat
sneller, hebben soms hartkloppingen,
zijn snel geïrriteerd, kunnen
ons soms moeilijk concentreren,
verliezen ons gevoel voor humor.
En we piekeren. Malen zelfs.
Met veel inlevingsvermogen bespreken
de cursisten ieders achtergrond
en symptomen. Maar - hoe illustratief
- we gaan veel te snel en
willen meteen veel te veel. Net als
we elkaar welgemeende adviezen
geven, fluiten Boom en Leussink
ons terug. Ho ho, we zijn slechts
aan het inventariseren welke klachten
we herkennen.
Juist. Even op de rem. De komende
week eerst heel goed nagaan en
vastleggen wat we voelen en ervaren.
En wandelen. Een kwartier
per dag, is de opdracht. Zonder ergens
over na te denken. Dat is wat
mij betreft nog de moeilijkste huiswerkopdracht.

woensdag, 20 februari 2013
Alles in de cursus gaat over mij
D
De cursus Stress de baas
is nu twee weken aan
de gang en er zijn nu al
diverse lampjes gaan
branden. Lampjes van herkenning.
Wie er in de cursus ook aan het
woord is, welke uitleg ook wordt
gegeven over risicofactoren, valkuilen
en reacties van het lichaam: alles
gaat over mij.
Niet in de heftige mate waarin sommige
mensen met burn-out vertellen,
gelukkig. Voor mij geen huilbuien,
slapeloosheid, hartkloppingen,
extreme vermoeidheid of overmatig
zweten. Maar er blijken
meer dan honderd (!) symptomen
te zijn die kunnen wijzen op ongezonde
stress en daarvan is een hele
lading op mij van toepassing. Logisch,
hoor ik u denken; er zullen
maar weinig mensen zijn die nérgens
last van hebben. Klopt, maar
omdat ik zo’n drie jaar geleden al
eens flink onderuit ben gegaan,
ben ik nu extra alert. Beter voorkomen
dan genezen, is mijn motto.
Grote vraag: wanneer is het tijd
om aan de bel te trekken? Hoe
weet je waar gezonde spanning, nodig
om naar behoren te kunnen
functioneren, ophoudt en waar ongezonde
stress begint? Daar is uiteraard
geen pasklaar antwoord op te
formuleren. De draaglast, om maar
eens een term van professionals te
gebruiken, is voor iedereen anders.
„Het gaat erom dat je je eigen signalen
leert herkennen”, zegt cursus-
Reageren? k.borghouts@mgl.nl
Stress de baas
door Kitty Borghouts
leidster Harriet Leussink. „Want
voordat je er iets aan kunt veranderen,
zal je moeten weten hoe je in
bepaalde situaties reageert en waarom
je dat doet.”
Wij cursisten houden dus vanaf nu
een stresslogboek bij. Braaf vul ik
dat aan het einde van elke werkdag
in. Ik doe er eindeloos lang over.
Opschrijven wat je denkt en voelt,
blijkt nog niet zo eenvoudig. Ja, ik
voelde me vandaag wat opgejaagd.
En gisteren tijdens het ochtendoverleg
dwaalden mijn gedachten
continu af. En die lezer die belde
met een klacht, had ik die niet wat
vriendelijker te woord moeten
staan? Ik vul het netjes in, maar
kan het meeste met de beste wil
van de wereld niet koppelen aan
een ‘situatie’ die zich voordeed, zoals
het invullijstje vraagt.
Dat geeft helemaal niks, hoor ik tijdens
de bijeenkomst. Het gaat er
immers om dat ik me bewust
word van mijn reactie. Dat ik doorheb
als ik reageer op een manier
die eigenlijk niet bij me hoort. We
zijn duidelijk nog maar pas bij het
blokje ‘zelfanalyse’.
De opdracht voor komende week:
voldoende ‘herstelmomenten’ inlassen.
Kleine dingen: af en toe pauzes
nemen. Moeilijke klussen afwisselen
met eenvoudige taken.
En, daar is-ie weer: stukje wandelen.
Dat laatste is er de afgelopen
week wat bij ingeschoten. Ik had
het er te druk voor.

woensdag, 27 februari 2013
Worstelen met ontspannen
I
Ik heb altijd gedacht dat de
stress die ik voelde kwam
doordat ik veel te veel deed in
te korte tijd. Helemaal fout!
Als cursist Stress de baas leer ik deze
weken een hoop over de werking
van het stressmechanisme. En
het blijkt dus een misvatting dat
hard werken per definitie stress oplevert.
„Het probleem is vooral dat
je na inspannende bezigheden niet
voldoende herstelt”, leggen de cursusleidsters
uit. Vrij vertaald: hoe
inspannend de taak ook was, na
voldoende hersteltijd zijn lichaam
en geest weer klaar voor de volgende
klus.
Het blijkt allemaal te draaien om
een goede balans in onze hormoonhuishouding.
Het lichaam, zo leren
we, maakt bij een stressvolle situatie
een flinke portie adrenaline
en/of cortisol aan. Nodig om adequaat
te kunnen reageren: de ademhaling
versnelt, spieren spannen
zich, hartslag en bloeddruk gaan
omhoog, de hersenen krijgen extra
zuurstof om alert en geconcentreerd
te blijven. Wat een stressvolle
situatie is, en in welke mate, verschilt
natuurlijk per persoon, maar
het kan bijvoorbeeld gaan om een
deadline die gehaald moet worden
voor een opdracht. Of een vergadering
die je moet voorzitten. Of een
minder aardige collega met wie je
moet samenwerken.
De herstelmomenten, leren we,
zijn er om de doses hormonen
Reageren? k.borghouts@mgl.nl
Stress de baas
door Kitty Borghouts
weer tot normaal niveau terug te
brengen. Bouw je die herstelmomenten
niet of onvoldoende in,
dan blijft het lichaam in opperste
staat van paraatheid. „Als dat structureel
wordt, word je iedere dag
een procentje meer moe. Je prestatievermogen
kalft steeds verder af.
Elke dag moet je dan net iets eerder
je ‘aanjager’ aanzetten om de
dag überhaupt door te komen”,
legt psychologe Sonja van Zweden
de cursisten vanaf videoband uit.
Een heldere uitleg. En we snappen
nu ook beter waarom het belang
van regelmatig ontspannen vanaf
les één zo wordt benadrukt in deze
training.
Maar wanneer weet je eigenlijk of
je voldoende bent hersteld van een
stressgevende situatie? Is even een
kopje koffie drinken bij de koffie-automaat
op je werk al voldoende?
En wat is de zin van een als ontspanning
bedoelde lunchwandeling
als je voortdurend op je horloge
kijkt omdat je bang bent de rest
van de dag in tijdnood te komen?
De meeste cursisten worstelen er
nog mee. Onze conclusie na drie
weken proberen: goed ontspannen
valt nog niet mee. Maar het is wel
te leren, wordt ons verzekerd. Om
dat te illustreren, doen we een gezamenlijke
ademhalingsoefening.
Met de ogen dicht luisteren we
naar de instructies van de cursusleidster.
En het werkt. We vallen
bijna in slaap.

woensdag, 06 maart 2013
Stress de baas
door Kitty Borghouts
‘Zo ben ik nou eenmaal...’
‘Ik kan
daar niks aan doen,
want zo zit ik nou eenmaal
in elkaar.’ De cursus-
leidsters - en wij allemaal
trouwens - horen het vaak en het
blijkt grote onzin te zijn. Onderwerp
van gesprek in de cursus
Stress de baas zijn automatische
reacties. We hebben ze allemaal.
Voorbeeld. Man en vrouw hebben
een woordenwisseling. Man
maakt, op rustige toon, zijn standpunt
duidelijk. Vrouw kiest ervoor
de discussie niet af te maken en
loopt weg. Als ze het later goedmaken
en de man de vrouw verwijt
weg te zijn gelopen, zegt zij: ik kan
niet tegen ruzie, zo zit ik nou eenmaal
in elkaar.
Dat laatste klinkt aannemelijk,
maar is een gevolg van soms in vele
jaren opgebouwde patronen die
zich in onze gedachten - en dus
ons gedrag - nestelen, leren we vandaag.
Ze zijn er zo ingesleten dat
we accepteren dat ze nou eenmaal
bij ons zijn gaan horen. Denkpatronen
heten ze, zegt cursusleidster
Anita Boom.
De cursisten herkennen ze. Een
voor een komen we met onze eigen
automatische reacties. De een
begint te huilen bij een conflictsituatie,
een tweede verzint ter plekke
een smoesje als hij wordt gevraagd
een paar extra taken uit te
voeren en weer een ander zegt
juist standaard ‘ja’ tegen iedere
vraag. Hoewel we dat niet altijd
Reageren? k.borghouts@mgl.nl
door hebben, zijn die reacties altijd
het gevolg van gedachten die zich
stevig in ons hebben vastgezet. Gedachten
als: als ik iets niet doe,
vindt de ander mij vast niet meer
aardig, of: als ik deze klus niet
goed afrond, loopt het bedrijf een
order mis en dat is een ramp.
Als deze denkpatronen maar ver genoeg
doorgeprogrammeerd zijn in
je hoofd, kun je daar behoorlijk
last van hebben. De ‘symptomen’:
jezelf wegcijferen of opofferen, het
iedereen naar de zin willen maken,
moeilijk nee kunnen zeggen,
slecht met conflicten omgaan,
geen grenzen aangeven en irritaties
niet uiten. En - ja natuurlijk -
juist deze werknemers, die een te
grote gerichtheid hebben op wat
anderen van ze vinden of denken,
zijn voor een baas ideaal om te benaderen
om wat extra’s te doen.
Daar zitten we dan. Mooi dat we
dat ook weer weten. Maar net als
we denken: zo zitten we nou eenmaal
in elkaar, leren we dat die
denkprocessen te doorbreken zijn.
Het is niet eenvoudig, maar het
kan wel. Allereerst moeten we daarvoor
die automatische reacties in
kaart brengen: hoe reageren we in
een voor ons stressvolle situatie?
Wat doen we? Wat voelen we? En:
een stapje verder terug: welke gedachte
ging daar aan vooraf?
Dat komt de komende weken allemaal
in ons stressdagboek. Het echte
werk is begonnen!

woensdag, 13 maart 2013
Oefenen met de piekeragenda
E
Een poos geleden reed ik
met de auto over de A73
van Sittard naar Venlo. Ik
kwam vanzelfsprekend
door de Roertunnel maar het gekke
was: toen ik al ter hoogte van
Swalmen was, kon ik me niet herinneren
dat ik de tunnel al gepasseerd
was. In gedachten verzonken
had ik een kilometers lang stuk
weg kennelijk volledig op de automatische
piloot afgelegd, onderwijl
denkend aan dingen die me
op dat moment nogal bezighielden.
Nou ja, denken.. het was weer zo’n
piekersessie. Het verschil, voor mij
althans: met piekeren draai je in
cirkeltjes. Hoe lang en hoe vaak je
ergens ook aan denkt, je komt
steeds op dezelfde argumenten. Afhankelijk
van het onderwerp kan
dat piekeren uren duren. In de tussentijd
doe ik dan gewoon wat anders.
Het piekert het best tijdens
het doen van huishoudelijke klusjes.
Ook een kenmerk: het denkproces
is nooit ‘af’. Meestal teken ik in
mijn hoofd scenario’s uit wat zich
in de toekomst mogelijk voor zou
kunnen doen. Ik weet dat dit zinloos
is, omdat het uiteindelijk altijd
anders - lees: minder erg -
loopt dan ik vooraf had ingeschat.
Ik ga dus altijd van het ergste uit.
Ik pieker dus wat af. Veel meer
dan me lief is. En daar wil ik vanaf,
maar ik kan er niet mee ophouden.
Reageren? k.borghouts@mgl.nl
Stress de baas
door Kitty Borghouts
Toch zijn er diverse methodes
voor, leer ik op de cursus Stress de
baas. Je kunt leren anders te denken,
maar het is niet eenvoudig.
Het is zelfs bijna te vergelijken
met het leren van een nieuwe taal.
De eerste techniek die ons wordt
aangeleerd levert een wat lacherige
sfeer op in ons klasje. Ben je
aan het piekeren, zeg dan ‘stop’ tegen
jezelf. Jazeker, hardop. Het
helpt, bezweert cursusleidster Anita
Boom van Vincent van Gogh-afdeling
Preventie. Een variant hierop:
bind een elastiekje om je pols
en roep jezelf tot de orde door dat
bij een piekersessie even flink op
je arm te laten petsen. „Het zet het
denken stil”, zegt Boom, „en dat is
genoeg om jezelf even tot de orde
te roepen.” Ze adviseert om er meteen
een ‘hier-en-nu’-oefening achteraan
te doen, die je gedachten
naar andere zaken leidt. Dat kan
bijvoorbeeld door heel erg bewust
op je ademhaling te gaan letten, of
hardop uit te spreken wat je ziet of
wat je aan het doen bent.
Hmm.. een methode die ik met
het oog op mijn omgeving, die ongetwijfeld
zal denken dat er iets
mis met mij is, niet heel erg omarm.
Ik zie meer in de ‘piekeragenda’:
spreek met jezelf af wanneer en
hoe lang je ergens over mag piekeren.
Mooie oplossing, vind ik.
Maar hoelang piekeren per dag is
reëel? Daar ga ik eens goed over nadenken.

woensdag, 20 maart 2013
Stress de baas
door Kitty Borghouts
Hou je kernkwaliteit in toom
Mijn stukje van vorige
week is door mensen
die mij goed kennen
met verbazing gelezen.
‘Ik wist niet dat jij zoveel piekert’,
zeiden ze. ‘Waarover dan?’
Tja, waarover niet? Over stukjes
die ik moet maken voor de krant:
heb ik wel alle relevante informatie?
Over een wat strak tijdschema:
wat als ik het allemaal niet haal?
Over de mails die ik nog niet heb
beantwoord: vinden ze me nu nalatig?
Over een moeilijk gesprek dat
ik voerde: had ik niet beter dit of
dat kunnen zeggen? En zo kan ik
nog een heel lang lijstje toevoegen.
Natuurlijk, niet alle gepieker is
even intensief, maar een béétje aanleiding
zorgt zomaar voor urenlange
en herhaalde denkexercities.
Ik dacht dat iedereen dat had. Dat
blijkt, na een kleine doorvraag-ronde
in mijn omgeving, niet zo te
zijn. Ik blijk een méér dan gemiddeld
piekerhoofd te hebben.
Het heeft, zo analyseerden enkele
collega’s, waarschijnlijk te maken
met de control-freakerige kant van
mijn karakter. Als ik niet alle scenario’s
van wat er kán gebeuren vooraf
tot in detail uitwerk in mijn
hoofd, gebeurt er straks misschien
iets waarmee ik geen rekening heb
gehouden. Zoiets.
Spontaan en snel een besluit nemen,
past dus niet bij mij; dat zal
geen verwondering wekken. Uiteraard
moet het soms, maar dat is
Reageren? k.borghouts@mgl.nl
dan een geheide voedingsbodem
voor uren achteraf-gepieker.
Nou doet zich iets vreemds voor:
mensen die wél spontaan en snel
beslissingen nemen, irriteren mij.
Maar da’s volkomen logisch, leer ik
op de cursus. Want die personen
‘zitten in mijn allergie’, zoals dat in
de wereld van de stress-analisten
heet. Samengevat luidt de theorie:
ieder mens heeft kernkwaliteiten,
eigenschappen die tot het wezen
van een persoon horen. In mijn geval:
ik ben gestructureerd. Als je
daarin doorschiet, bestaat het gevaar
dat je er niet alleen maar voordeel
van hebt. Té gestructureerd
worden, kan opleveren dat je star
wordt.
Mijn ‘uitdaging’ - om in cursustermen
te blijven - is dus om wat
meer flexibiliteit toe te laten. En
nou komt het: mensen die van die
laatste - door mij zo fel begeerde -
eigenschap weer een beetje te veel
hebben, waardoor ze wat chaotisch
kunnen zijn, zitten dus in mijn allergie.
En het klopt. Mensen waar
ik maar moeilijk mee samenwerk,
zijn chaotische mensen.
Het is nu dus zaak om mijn eigen
kernkwaliteit in toom te houden,
begrijp ik uit de cursusbijeenkomst.
Dan word ik een evenwichtiger
mens en als bonus lukt het
me ook nog beter met anderen samen
te werken.
Ik hoop dat mijn gedachten zich
daar wat van aantrekken.

woensdag, 27 maart 2013
N
Nu de cursus Stress de baas een
week met pauze is, is het tijd om
een tussenbalans op te maken.
Zeven weken ben ik nu aan het
ont-stressen, en dat kost behoorlijk wat
energie. Maar langzaam maar zeker ook begint
het kwartje te vallen.
Mijn medecursisten en ik, we krijgen vanaf
dag één stelselmatig het belang van ontspanningsoefeningen
voorgeschoteld. Wat
een open deur, dacht ik zeven weken geleden
nog. Maar nu ervaar ik de waarde van
een lunchwandeling, of van een ingeplande
ademhalingsoefening tussen de bedrijven
door. Even jezelf resetten. Een blijvertje,
wat mij betreft. Maar de grote waarde van
de cursus is de portie zelfreflectie waartoe
wij worden aangezet. Waarom doen wij
wat wij doen? En kan dat ook anders?
Ont-stressen kun je leren, weet ik nu. Maar
er is wel een basisvoorwaarde: je zult eerst
moeten erkennen dat je last hebt van ongezonde
spanning en voor jezelf in kaart moeten
brengen in welke situaties die zich het
meest voordoet.
En dat valt niet mee, weet ik uit eigen ervaring,
maar lees ik ook in de vele mails die
Stress de baas
Door Kitty Borghouts
We tobben wat af, maar houden het lekker voor onszelf
ik naar aanleiding van deze stukjes ontving.
U schreef in groten getale over uw eigen
beslommeringen. En als ik daar een gemene
deler uit mag halen: het valt u allen
zwaar de conclusie te trekken dat het roer
om moet. Erkennen -en uitspreken- dat je
overmatig piekert of ergens last van hebt, is
nog steeds een taboe. We tobben wat af,
maar houden het allemaal voor onszelf.
‘Een compliment voor je openhartigheid’,
mailde iemand. ‘Wat knap dat je durft op te
schrijven dat je soms moeite hebt samen te
werken met sommige collega’s’, schreef een
ander. En: ‘Als man ben ik nooit zo openhartig
geweest omdat wij nou eenmaal sterk
moesten zijn.’ In de mailwisselingen die
soms volgden, beschreven lezers hoe het
proces van burn-out langzaam maar zeker
hun leven binnensloop, hoe het piekeren
toenam, slapeloze nachten volgden, hoe ze
veel te lang door bleven sukkelen met lichamelijke
klachten en vooral hoe ze daarover
met geen woord repten tegen collega’s en
leidinggevenden.
Vele boeken zijn inmiddels volgeschreven
met symptomen van burn-out, met aanwijzingen
welke signalen serieus te nemen. En
toch lijkt de rode draad bij de verhalen van
mensen die het meemaakten steeds dezelfde:
ze hadden niet door dat ze overspannen
raakten.
En juist hier ligt de schone taak voor preventiecursussen
zoals die van Vincent van
Gogh.
Reageren: k.borghouts@mgl.nl

woensdag, 10 april 2013
We maken een steunogram
W
We maken een steunogram.
Ik had er nog
nooit van gehoord
en een blik in de
Dikke Van Dale leert dat het woord
ook niet bestaat. Maar op internet
circuleert de term wel: in hulpverleningsorganisaties
behoort het tot
het vakjargon. Een steunogram is
een overzicht dat in één oogopslag
duidelijk maakt van wie je in je directe
omgeving steun ontvangt.
Steun in praktische zin, maar ook
in sociaal-emotioneel of informatief
opzicht. We slaan aan het tekenen.
Het resultaat: zeven kleurige
grafiekjes vol cirkels die duidelijk
maken dat het de cursisten aan
steun niet ontbreekt. Mooi.
De les van vandaag gaat over hulp
of advies vragen als je het moeilijk
hebt of er alleen even niet uitkomt.
Doen we dat? Vaak niet, blijkt uit
tal van besproken situaties. Althans,
niet duidelijk genoeg. Soms,
zo wordt ons voorgehouden, gaan
we er gewoon vanuit dat de ander
vanzelf wel ziet dat we het ergens
moeilijk mee hebben. Hoe herkenbaar:
ik ben daar een uitgesproken
voorbeeld van. Hulp of ondersteuning
vragen zit niet in mijn systeem.
Maar o, wat kan ik er achteraf
mee zitten dat niemand spontaan
een helpende hand uitstak of
een troostend woord sprak... Om
die teleurstelling vervolgens ook
weer niet uit te spreken, trouwens.
Na de pauze wacht ons een prakti-
Reageren? k.borghouts@mgl.nl
Stress de baas
door Kitty Borghouts
sche oefening. Ieder van ons krijgt
een briefje met een opdracht, die
we niet aan de anderen prijs mogen
geven. Mijn opgave: alle stoelen
in de ruimte bij de deur zetten.
Nog voordat iemand van ons aan
het uitvoeren van zijn eigen opdracht
begint, overleggen we.
Want we hebben het snel door:
waarschijnlijk zijn al onze opdrachten
tegenstrijdig en gaat het erom
hoe goed we kunnen samenwerken.
En dat blijkt ook zo te zijn. Na
een kort overleg voeren we al onze
opdrachten ná elkaar uit in plaats
van tegelijkertijd. We krijgen er in
de nabespreking een compliment
van de cursusleidsters voor: deze
oplossing is niet vaak - in elk geval
niet zo snel - door testgroepjes gekozen.
Hulde aan ons!
De opdracht blijkt ook te maken te
hebben met het herkennen van je
eigen natuurlijke rol in een groepsproces.
Als iemand spontaan het
voortouw neemt en met een oplossing
komt, accepteer je die dan?
Pak je meteen mee aan, of wacht je
nog even wat langer af? Het is
goed je eigen natuurlijke rol te kennen,
leren we, omdat je daarmee
beter inzicht krijgt in je eigen opstelling
in conflictsituaties, waarover
de volgende les zal gaan.
„Goed ruzie maken is een kunst en
een vaardigheid”, geeft cursusleidster
Harriet Leussink alvast een
schot voor de boeg. En daar willen
we allemaal véél meer van weten.

woensdag, 17 april 2013
Goed ruzie maken kun je leren
O
Op een goede manier
omgaan met een conflict
is niet eenvoudig,
zeker niet voor vrouwen.
Wat ik al veel langer dacht,
wordt nu bevestigd in mijn cursusboek:
vrouwen herzien geregeld
hun eigen grenzen. Om het werk
vlotter te laten verlopen, om de
baas niet voor het hoofd te stoten,
om waardering te krijgen. Daarbij,
zo lees ik, minimaliseren vrouwen
hun prestaties veel meer dan mannen.
Krijgen ze een compliment,
dan zeggen ze: ‘ach, zoveel stelde
het niet voor...’ De tekst in het cursusboek,
op bestraffende toon: Zeg
dat nooit meer! Zeg liever: ‘Dank
je, ik ben er zelf ook trots op.’
Juist. Een wijze les, aan mij welbesteed.
De cursusbijeenkomst gaat over
conflicthantering, meer in het bijzonder
de rol die je zelf aanneemt
bij meningsverschillen. Er is een
rol waar je van nature in kruipt. Er
zijn er grofweg vijf, leren we: doordrukken,
oplossen, compromis sluiten,
ontlopen en meegaan. Om te
bezien welke rol wij cursisten doorgaans
geneigd zijn aan te nemen,
vullen we een lange vragenlijst in.
De uitkomst van de test bevestigt
wat ik al lang wist: ik ben een ontloper.
Conflictmijdend, heet dat
dus. Met ‘meegaan’ als goede tweede.
In een vrije vertaling: áls het er
uiteindelijk van komt dat ik om tafel
zit om een conflict uit te spre-
Reageren? k.borghouts@mgl.nl
Stress de baas
door Kitty Borghouts
ken, ben ik voornamelijk bezig de
lieve vrede te bewaren en probeer
ik vooral te voorkomen dat de relatie
met de ander (verder) wordt
aangetast. Ik herken mezelf volledig
in dat beeld en ondanks goede
voornemens voorafgaand aan moeilijke
gesprekken is het mij nog
nooit gelukt vast te houden aan
mijn eigen, vooraf opgestelde tactiek.
Met als resultaat dat ik achteraf
vaststel dat ik niet heb gezegd
wat ik vooraf had bedacht.
Toch is er hoop, zeggen de cursusleidsters.
Goed ruzie maken kun je
leren. Allereerst, leren wij, is het
belangrijk na te gaan welke rol in
de betreffende situatie de beste is.
Ontlopen of toedekken blijkt niet
altijd een verkeerde strategie. Is
een onderwerp onbelangrijk, dan
kan ontlopen zomaar de beste keuze
zijn. Als het opbouwen van ‘sociaal
krediet’ belangrijk is, kan toedekken
heel slim zijn. Forceren
wordt aanbevolen als ergens haast
bij is, maar in verreweg de meeste
situaties is ‘confronteren’ de beste
tactiek: duidelijk je standpunt én je
gevoelens uitspreken en op basis
van gelijkwaardigheid samen tot
een oplossing komen.
Het klinkt goed. Zoals zo vaak snap
ik de theorie maar zie ik als een
berg op tegen de uitvoering. Maar
ik ga het proberen. Mocht het onverhoopt
niet lukken, heb ik alvast
een goed excuus: ik ben nou eenmaal
een vrouw.

woensdag, 24 april 2013
En? Merk je er ook wat van?
H
Het zit erop. Bijna drie
maanden lang zat ik samen
met vijf gestresste
streekgenoten in de cursus
Stress de Baas van Vincent van
Gogh in Venray. We leerden om te
gaan met stressvolle situaties, zowel
in werk als privé. We kregen,
zoals cursusleidsters Harriet Leussink
en Anita Boom het graag omschrijven,
„gereedschap aangereikt
om beter met stress om te kunnen
gaan”.
„En? Merk je er al wat van?”, werd
me afgelopen weken herhaaldelijk
gevraagd, vaak met een wat lacherige
ondertoon. Dat laatste snap ik
best: ik had het er tenslotte zelf
naar gemaakt door uitgebreid te
vertellen over het sjouwen met
stoelen (om onze bereidheid samen
te werken te peilen), over het
hardop nee zeggen (tactiek bij piekermomenten),
of over het steunogram
dat we maakten (om te bezien
hoe het met onze sociale contacten
is gesteld).
Toch een poging de vraag wat ik er
aan heb gehad, te beantwoorden.
Welke gereedschappen ga ik
voortaan gebruiken?
Een van de belangrijkste adviezen,
om dagelijks bewust de tijd te nemen
om te ontspannen, bij voorkeur
door een half uur te gaan wandelen,
heb ik naast me neergelegd.
Ik kan het niet. Omdat ik wandelen
niet leuk vind, maar ook omdat
het me niet lukt er midden op een
Reageren? k.borghouts@mgl.nl
Stress de baas
door Kitty Borghouts
werkdag de rust voor te vinden. Ik
ontspan wel genoeg, vind ik.
Waar ik wel wat mee ga doen, zijn
de stoppen-met-piekeren-technieken.
Het hardop ‘nee’ zeggen tegen
mezelf is niets voor mij, maar de
piekeragenda - het doorschuiven
van malende gedachten naar een
ander moment - werkt wonderbaarlijk
genoeg heel goed. Bijkomstig
voordeel: aangezien hèt piekermoment
bij uitstek vlak voor het
slapengaan is, heeft de techniek
ook een positief effect op de nachtrust:
ik slaap al weken veel beter.
En verder? De theorie over niet-realistische
gedachten en ingesleten
denkpatronen: het ging helemaal
over mij. Tips voor het voorbereiden
van moeilijke gesprekken?
Handig te weten. Oppikken van je
eigen stress-signalen en het belang
van goede voeding? Zou verplichte
stof voor iedereen moeten zijn. De
bijeenkomsten gaven behalve gereedschappen
vooral veel zelfinzicht.
Waarom doe en denk ik zoals
ik doe? Ik weet het inmiddels.
Nee, ons klasje is de stress nog
lang niet de baas, maar beter inzicht
in de processen in lichaam en
geest hebben ons wel een beetje in
de goede richting geduwd. „Je
kunt je omgeving niet veranderen,
maar jezelf wel”, houdt de cursusleiding
ons zelfs de laatste bijeenkomst
nog voor. Dat hou ik maar
in gedachten. Misschien ga ik zelfs
wandelen ooit nog leuk vinden.