Mentaal juni 2008 - Vincent van Gogh

Mentaal
MAGAZINE VAN GGZ NOORD- EN MIDDEN-LIMBURG
Geneviève van Tuyn, begeleider Langdurige Complexe Zorg, Intensief 1,
over uitwisseling van verpleegkundigen in kader van dwang en drang.
Verder in dit nummer:
Jaargang 4 | Nummer 6 | juni 2008
‘Wisselen
van werkplek’
Strategische samenwerking GGZ Noord- en Midden-Limburg en Mondriaan Zorggroep.
Psychosociale Hulpverlening bij Ongevallen en Rampen. Henk Verstappen en Thea Schraets over deelname GGZ NML.

Kijk op de wijk
Aanleg bovengrondse infrastructuur van start

Mentaal
8
Mentaal | jaargang 4 | Nummer 6 | juni 2008
18
“Don’t WORry,
be happy”
“Al met al zien
we dit nu als een
pioniersfase nog”
21
24
“Fotograferen is
echt een hobby
van me geworden”
28
COLOFON
INHOUD
Samenwerking
Knipoog 4
Nieuwsberichten 5
Symposium ‘Beslist doen’ 6
Van de voorzitter 8
Vakgroep Verpleging 9
OnGegrond 10
Interview 12
Medezeggenschap 14
Wisselen werkplek 16
Zorgboerderij Heijerhof 18
Congres 14 april 2008 19
Interview 20
Berichten OR 22
De ontmoeting 22
Kolummerkasie
Personeelsvereniging 24
Start MST-team 25
Servaashof 26
Gerard, cliënt GGZ NML 28
Reportage 30
IGG 32
Boekbespreking
Bibliotheek 33
Personalia 34
Beeldspraak 35
Toelichting plan 36
Mentaal is het magazine van GGZ Noord- en Midden-Limburg voor (oud)medewerkers, vrijwilligers en externe relaties en verschijnt elke laatste vrijdag van de maand.
Uitgave: Bureau Communicatie GGZ NML. Hoofdredactie: Eleän Mulder (Bureau Communicatie), Eindredactie: Eleän Mulder (Bureau Communicatie), Sabine Nicolasen (Bureau
Communicatie) Redactie: Fun Sijbers (Bureau Communicatie), Ans Swillens (Informatiecentrum Geestelijke Gezondheid), Karin Tummers (Paschalis), Diana Wong Si Kwie (RCG Venray).
Vormgeving: MarksMarks Venlo. Reproductie: Grafisch centrum Facilitair Bedrijf GGZ NML. Fotografie: Jos Faessen GGZ NML, Hans van der Beele Sevenum, Bureau Communicatie
GGZ NML. Oplage: 2450 ex. Redactieadres: GGZ Noord- en Midden-Limburg, Bureau Communicatie, E. Mulder-Verleg, Postbus 5, 5800 AA Venray, (0478) 52 71 86,
mentaal@ggznml.nl. Deadline kopij julinummer: 13 juni 2008, foto’s gescheiden van tekst - dus als apart jpg-bestand - aanleveren. Voor meer info zie www.ggznml.nl of het
intranet. Indien u besluit uw abonnement te beëindigen, kunt u dit kenbaar maken via mentaal@ggznml.nl of schriftelijk via het redactieadres.
BELANGRIJKE TELEFOONNUMMERS
Van de redactie
Langzaam aan kleurt Nederland Oranje. De EK-koorts is uitgebroken als
we tenminste de media mogen geloven. Daar zult u in deze Mentaal
niets van terugvinden. In dat opzicht blijft Mentaal een oase van rust.
En van de weergave van onderwerpen die er toe doen. Natuurlijk doet
het EK er ook toe, maar dat is toch vooral vluchtig. Als Oranje de
groepsfase niet doorstaat gaan de Oranjeproducten in de uitverkoop,
haalt iedereen de versieringen binnen, de schouders op en gaat over tot
de orde van de dag.
Die orde van de dag bestaat uit belangwekkende ontwikkelingen,
bijvoorbeeld waar het de medezeggenschap aangaat. Want Oranje mag
dan op het EK staan, GGZ NML speelt zijn eigen wedstrijd. En de finale
nadert. Op 16 juni aanstaande wordt de uitslag bekend gemaakt.
Als u voor de komende weken nog een ploeg zoekt om aan te
moedigen, ga dan als supporter achter Ondernemingsraad en Raad van
Bestuur staan die vol durf de wedstrijd aangaan om met het beste
medezeggenschapsmodel te komen. Dat biedt tal van kansen voor
iedereen. Om in termen van Oranje te blijven; Raad van Bestuur en
Ondernemingsraad zijn de flankspelers die zorgen voor de voorzetten.
Zij zoeken nu nog naar een scherpe spits om die voorzetten in te
koppen. Daarbij denken ze aan u.
Spannend toch!?
Veel leesplezier tijdens de dode EK-momenten die er ongetwijfeld ook
zullen zijn. Verdiep u in al wat er binnen GGZ NML gebeurt als u het
even niet ziet zitten. U zult verrast zijn door alle ontwikkelingen.
Arbodienst Achmea Arbo: 0475-399899, Lisette de Bruijn, bedrijfsarts: lisette.de.bruijn@achmea-arbo.nl, Louis Thissen, bedrijfsarts: louis.thissen@achmea-arbo.nl,
GGZ Noord- en Midden-Limburg algemeen: 0478-527527, Personeelsvertrouwenspersoon: Marjon Vinken, 0475-399899, marjon.vinken@achmea-arbo.nl,
Klachtencommissie individuele medewerkers: 0478-527597, avandenberg@ggznml.nl, Commissie sociale begeleiding: 0478-527597, avandenberg@ggznml.nl,
Arbo-coördinator: 0478-7631, jfleurkens@ggznml.nl, Ondernemingsraad: 0478-527245, Ziek- en herstelmelding: 0478-527161
Mentaal | 3

Mentaal | 4
Strategische samenwerking
GGZ Noord-
en Midden-Limburg en
Mondriaan Zorggroep
De Raden van Bestuur van GGZ
Noord- en Midden-Limburg en de
Mondriaan Zorggroep hebben overeenstemming
bereikt over de intentieverklaring
waarin zij de strategische
samenwerking hebben vastgelegd.
Zij hebben op vrijdag 17 maart jl. tot een
bestuurlijk strategische samenwerking besloten.
Achterliggende motieven voor deze
samenwerking zijn enerzijds zorginhoudelijk,
anderzijds bedrijfseconomisch van aard. Met
name de overtuiging dat meerwaarde behaald
kan worden door de zorginhoudelijke specialisaties
van beide organisaties dichter bij elkaar
te brengen, is daarbij doorslaggevend.
Het voornemen is op 19 mei jl. geformaliseerd
in een intentieverklaring. In deze intentieverklaring
hebben zij vastgelegd dat op een aantal
terreinen initiatieven worden genomen, die gericht
zijn op het intensiveren van de samenwerking
tussen (onderdelen van) beide organisaties.
Hierbij wordt onder andere gedacht aan
de verslavingszorg (die tot 2004 nog als één
provinciale organisatie functioneerde), kinder-,
jeugd- en adolescentenpsychiatrie, neuropsychiatrie,
forensische psychiatrie alsmede delen
van de ondersteunende diensten.
De Raden van Bestuur kiezen binnen de samenwerking
voor een meervoudige strategie
die er op gericht is om:
- m.b.t. de psychiatrische basisfuncties
goede regionale verankering te
Stel uw vraag!
De samenwerking tussen Mondriaan en GGZ Noord- en Midden-Limburg roept
ongetwijfeld vragen op bij de medewerkers van beide organisaties. De personeelsbladen
van Mondriaan en GGZ NML, Palet en Mentaal, bieden u de gelegenheid
uw vraag te stellen. Beide redacties maken uit alle binnengekomen vragen een
selectie, leggen deze voor aan de Raden van Bestuur en publiceren de antwoorden
in hun volgende edities. Hebt u een vraag? Mail ze naar: mentaal@ggznml.nl
realiseren;
- de basisproducten kosteneffectiever
aan te kunnen bieden;
- specialisaties verder uit te bouwen
en voor een grotere markt beschik-
baar te stellen (door samenwerking
met andere partners, verwijzers en
kennisinstituten);
- ademische expertisenetwerken te
ontwikkelen.
GGZ Noord- en Midden-Limburg en Mondriaan
Zorggroep onderscheiden ieder de kerntaken
zorg, opleiding en onderzoek. Zij willen
deze kerntaken consolideren en op onderdelen
doorontwikkelen.
Zij kiezen vooral voor het vergroten van de
focus op de kerntaken, wat wil zeggen dat zij
de nadruk leggen op het verder ontwikkelen
van de gespecialiseerde geestelijke gezondheidszorg.
Daarbij streven zij naar het leveren van effectieve
zorg, op een doelmatige wijze georganiseerd
en met een aantrekkelijk servicemodel
gericht op verschillende marktsegmenten. De
markt zal toenemend segmenteren naar specifieke
deelgebieden. Hun ambitie is gericht
op deze gespecialiseerde segmenten, zonder
daarbij het integraal zorgaanbod los te laten.
Om dit doel te bereiken is echter voldoende
schaalgrootte noodzakelijk. Het huidige adherentiegebied
en de huidige organisatievolumes
vinden zij een maatje te klein om een
significante speler te kunnen blijven in een
markt, die enerzijds segmenteert en anderzijds
opschaalt naar een landelijk niveau.
De Raden van Bestuur kiezen er uitdrukkelijk
voor om de samenwerking niet vrijblijvend te
maken. Tegelijkertijd willen zij ook de lopende
processen in ieders eigen regio niet van extra
ballast voorzien. Dit vraagt om een gebalanceerd
sturingsproces met een helder doel voor
ogen in een nader te definiëren tijdsperiode.
De verder uit te voeren samenwerkingsinitiatieven
zullen ze formaliseren zodat de
gezamenlijk gekozen weg ook daadwerkelijk
bewandeld zal worden. De wijze waarop die
formalisering zal plaatsvinden is op dit moment
nog onderwerp van nader beraad.

Mentaal
Na 100 jaar psychiatrie nieuwe
toekomst voor terrein St. Anna
Samenwerking
Ondertekening samenwerkingsovereenkomst
door stichting GGZ Noord- en
Midden-Limburg en Cliëntenraad van de
divisie Specialisatische Functies
In opdracht van GGZ Noord- en Midden-Limburg heeft het bureau B+B (projectburo voor architectuur, stedenbouw landschapsarchitecten
en groene ruimte) een nieuw plan gemaakt voor de toekomst van het St. Anna terrein. Burgemeester en wethouders hebben
het plan goedgekeurd en besloten dit voor te leggen aan de gemeenteraad. Afgelopen maandag 19 mei is het plan gepresenteerd
in een extra vergadering van de raadscommissie Stedelijke Ontwikkeling. Op dinsdag 27 mei heeft de raadscommissie het plan
besproken. In de raadsvergadering van 17 juni neemt de gemeenteraad een besluit. Indien de raad positief beslist, wordt het plan
vrijgegeven voor informatie en raadpleging. Daarvoor organiseren gemeente en GGZ NML op 19 juni aparte informatiebijeenkomsten.
Op de achterpagina kunt u een samenvatting van het plan lezen. Meer info vindt u op: www.ggznml.nl
Liesbeth
Lucassen
Louise
Wijnhoven
Erica
Robins
Nieuw
medisch
secretariaat
LCZ van start!
Adres: D’n Herk 23
Telefoonnummer 0478-(52)7288/7713
Karin Berben
versterkt het
team met
ingang van
1 juni a.s.
Nieuws juni 2008
Mentaal | 5

Mentaal | 6
Door: Marjolijn van Hout en Mieke Matheeuwsen
Op dinsdag 22 april jl. heeft de
studiedag ‘Beslist Doen’
plaatsgevonden in Asteria in Venray. De
dagvoorzitter Hans Kok, huisarts en
programmaleider Begeleid Wonen
GGZNML, opent voor een groep van
130 belangstellenden van GGZ Noord-
en Midden-Limburg de dag.
Vervolgens leidt hij het thema in. Hij vertelt
een verhaal over ‘moeder.’ Iedereen moet
zijn eigen moeder in gedachten nemen. Het
verhaal betreft een moeder van 78 jaar die
geen zin meer in het leven heeft. Zij is erg
dement. Op een dag krijgt zij kanker. In het
verhaal komen een hoop tegenstrijdigheden
aan bod: Laat je de moeder zelf de keuze (vrijheid
van keuze) of dwing je haar de behandeling
aan te gaan? In het verhaal komen ook
een hoop dilemma’s naar voren waar vaak
tegenaan wordt gelopen. Beslist bijvoorbeeld
de borderliner of drugsverslaafde zelf, ook
als hij niet in staat is de situatie goed in te
schatten? In hoeverre mogen zij ‘vrij ‘ zijn in
hun eigen keuze? En wanneer grijp je in als
hulpverlener?
Hierna komt de eerste lezer aan het woord:
Lieke van der Scheer, filosoof in Amsterdam.
Zij vertelt over vrijheid en dwang of eigenlijk
‘drang’ en ‘dwang.’ Dwang betekent de cliënten
dwingen tot opname. En drang betekent
eigenlijk het grote grijze gebied. Dreigen met
Symposium
‘BESLIST DOEN’
BEWUST OMGAAN MET DILEMMA’S IN
Dagvoorzitter Hans Kok

Mentaal
bijv. opgenomen te worden, maar uiteindelijk
het niet uitvoeren. Het uitgangspunt van
haar lezing is, dat het soms traumatisch is
om dwang te gebruiken, maar de kwaliteit
van de zorg wel verbetert. Ze vertelt dat het
leven te maken heeft met tragische situaties.
“Ben je bewust van deze tragische situaties
en vergeet ze niet. Je hoeft niet altijd het
protocol te volgen. Het is niet erg de regels
te doorbreken in de sector van zorg. Je moet
zelf achter je eigen keuze staan.
Daarna vertelt ze over een project dat ooit
uitgevoerd is met als doel de kwaliteit van
dwang en drang te verbeteren binnen de
psychiatrie. Binnen dit project is een aantal
kwaliteitscriteria ontstaan:
1) Overwegingen
Realiseer je dat dwang en drang veel voorkomen
in de praktijk en maak overwegingen
zoals ‘laat je de verantwoordelijkheid bij de
cliënt of ga je hem overnemen?’
2) Veel tegenstrijdige verplichtingen in
de praktijk leiden tot verschillende emoties
bij familie, cliënt, hulpverleners.
3) Beschouw dwang of drang in het kader van
het proces van de zorg.
4) Communicatie
Besteed aandacht aan bejegening, afspraken
en sociale contacten. Niet tijdens toepassing
van dwang, maar ervoor of in ieder geval
erna.
5) Reflecteren op het doel en indien nodig
ingrijpen.
6) Reflecteren op de middelen.
Gebruik niet meer maatregelen dan nodig
is. Pas de minst zware maatregel toe. Wees
flexibel, respectvol en tactvol.
7) Procesmatig
Plaats dwang en drang in een tijdsperspectief.
Iedere toepassing van dwang of drang
moet met de familie en cliënt geëvalueerd
worden in een gesprek.
8) Streef naar adequate randvoorwaarden
Uitgangspunt van dit project is geweest om
in 12 instellingen de dwang en drang van de
zorg te verbeteren. Uit dit onderzoek zijn de
punten 1, 2, 4 en 7 naar voren gekomen als
belangrijke punten voor een discussie. Deze
punten zorgen namelijk voor discussie.
Hierna volgt een lezing van dr. Ad Kaasenbrood
(psychiater en senior onderzoeker). Hij
doet een presentatie waarin een specifiek onderzoek
centraal staat. Het onderzoek heeft
betrekking op ambulantisering/vermaatschappelijking
van de psychiatrische cliënt.
Bij professionals, patiënten en de samenleving
is telkens gekeken naar het 1.willen, 2.
kunnen en 3.doen in de verschillende facetten
van ambulantisering/vermaatschappelijking.
Uit het onderzoek is gebleken dat alle
drie partijen wel willen, maar dat het kunnen
en doen te wensen over laat, waardoor de
kans op succes sterk vermindert (geminimaliseerd)
wordt. Het onderzoek heeft vooral
betrekking op patiënten met een forse psychiatrische
stoornis.
De laatste lezing is gegeven door dr. Bert van
der Werf, klinisch psycholoog en senior onderzoeker.
Hij vertelt over dwang en drang op
de afdeling aan de hand van twee casussen.
Na de lunch starten de workshops in twee
rondes. Een van de workshops gaat over de
stelling ‘separeren is geen behandelen’. Aan
de hand van een praktijkvoorbeeld wordt
ons duidelijk gemaakt hoe het voelt om je
niet op de gemak te voelen. Hierop aansluitend
wordt verteld, dat als je een cliënt
separeert er ook geen enkele communicatie
Guus van Loenen, mede-organisator van het symposium
meer mogelijk is. Dat geeft een enorm gevoel
van machteloosheid en ongemak. Een
erg interessante workshop, waar goed wordt
ingespeeld op het gevoel.
Een andere workshop handelt over de verslavingszorg.
Een casus gaat over een cliënt
die een paar keer per dag zorg ontvangt. Zij
is wilsbekwaam is en verslaafd aan drank.
Omdat ze van de trap is gevallen, heeft ze
haar schouder gebroken, en haar arm in een
mitella. Er staan nog twee flessen drank op
tafel met kapotte kurk waardoor zij deze nu
zelf niet open kan maken. Daarop vraagt zij
PSYCHIATRISCHE HULPVERLENING
de hulpverlener de flessen voor haar open te
maken. Wat doe je in zo’n situatie?
De dag heeft interessante materie opgeleverd
voor een ieder die zich bezighoudt met hulpverlening
aan cliënten.
Mentaal | 7

Mentaal | 8
Onze ondernemingsraad (OR) en
de Raad van Bestuur hebben het
afgelopen half jaar deelgenomen
aan het project “Verbeter de
Medezeggenschap Blijvend”.
Via onder meer Mentaal heeft u
hiervan kennis kunnen nemen.
Door aan dit project deel te nemen,
heeft onze Ondernemingsraad niet
alleen zijn nek uitgestoken,
maar heeft hij ook echte vernieuwing
tot stand gebracht.
Wat is zo bijzonder dat wij hieraan
uitgebreid aandacht besteden?
Het project is opgezet als een landelijke
wedstrijd met zowel een prijs van een
heuse vakjury op het gebied van medezeggenschap
als een publieksprijs. Als u
dit leest, hebben de voorzitter van de OR,
Mies Wiegant, en ondergetekende al ons
project verdedigd voor de vakjury. De uitslag
wordt bekend gemaakt op 16 juni aanstaande.
We zijn natuurlijk erg benieuwd
naar de uitslag, maar of we nu wel of geen
prijs winnen, het resultaat waarvoor we
ons gezamenlijk hebben ingezet, is wat ons
betreft al gehaald.
De OR verdient een groot compliment dat
hij het heeft aangedurfd om in een ongewis
avontuur te stappen. De Wet op de Ondernemingsraden
(WOR) vormt al enkele
tientallen jaren het wettelijk kader voor
het overleg tussen OR en Bestuur. Deze
Wet schrijft vrij nauwkeurig voor hoe het
overleg dient te verlopen en welke rechten
vooral de OR heeft bij voorgenomen besluiten
van het Bestuur van de instelling
(lees: onderneming). Naast de zekerheid
over de positie van de OR blijkt de WOR
in de praktijk ook vaak tot een verstarring
en zelfs blokkering van een vruchtbaar en
constructief overleg te leiden. Daarnaast
moesten we constateren dat medezeggenschap,
hoewel van groot belang voor een
volwassen organisatie, onvoldoende leeft
bij de grote meerderheid van onze medewerkers.
Alleen als iemand zich direct
in zijn persoonlijk belang bedreigd voelt,
weet men de OR te vinden. Daarvoor is de
OR echter niet primair bedoeld. We wilden
het beiden anders en beter. Maar hoe? Dit
was een wederzijds gedeeld gevoel van OR
en bestuurder.
Van de voorzitter:
Don’t WORry, be happy
Het is een bekend gegeven dat vaak eerst
een crisis nodig is, voordat echte verandering
en vernieuwing tot stand komen.
Zover is het bij ons niet gekomen, maar
we hebben wel openhartig met elkaar gesproken.
Toen was daar plotseling de aankondiging
van het landelijk project om de
medezeggenschap opnieuw te ontwerpen.
Het kwam voor ons op het juiste moment
als een geschenk uit de hemel. Voorwaarde
was wel: we schuiven de WOR van tafel en
we gaan vanuit een blanco situatie bouwen
aan een nieuwe medezeggenschapstructuur.
Dat was voor menigeen in de OR even
slikken. Je geeft op wat je hebt zonder te
weten wat je ervoor terugkrijgt. Stellen
we ons niet te kwetsbaar op? Hoe gaat de
bestuurder hier mee om? Zijn zijn motie-

Mentaal
ven om hieraan mee te doen wel zuiver of
maakt hij wellicht misbruik van de situatie?
Uiteindelijk hebben we (OR en bestuur)
elkaar weten te overtuigen van de
wederzijdse oprechte intenties en zijn we
van start gegaan.
Elders in dit nummer kunt u lezen wat
het resultaat is geworden van onze gezamenlijke
inspanningen. Er staat een nieuw
concept waarvan de basiselementen zijn
vastgelegd en dat de komende tijd verder
De Vakgroep voor Verpleging en Verzor-
ging wil medewerkers (de achterban)
graag informeren over de bezigheden van
de vakgroep. Deze maand meer informatie
over kenniskaarten.
De bibliotheekcatalogus bevat een link naar
kenniskaarten van medewerkers. Deze link staat
ook vermeld bij de vakgroepen op het intranet.
Daarin staan momenteel de profielen van 44
medewerkers/professionals. Naast de feitelijke
gegevens kun je hier zoeken op trefwoorden
en deskundigheden van medewerkers. Daar-
mee kun je snel zien wie waarin deskundig is.
Ook eventuele relevante nevenactiviteiten zijn
vermeld. Dit is handig omdat men niet iedere
collega meer kent en dus ook niet meer weet
wie waar deskundig in is. Een aantal heeft ook
een foto aangeleverd; dit is niet noodzakelijk
maar oogt wel mooi natuurlijk.
Bijkomend voordeel is dat met het invullen van
de kenniskaart (dit kan via een online invulformulier,
maar kan ook gewoon via de e-mail) ook
eventuele scripties, publicaties of relevantie presentaties
kunnen worden vermeld. Professionals
die geen publicaties op hun naam hebben staan,
hoeven zich hierdoor niet te laten afschrikken.
Hoe meer profesionals zich aanmelden, hoe
beter en hoe meer profijt men van deze vorm
zal worden uitgewerkt. Ook hebben we
elkaar de ruimte gegeven om al werkende
weg het model te verfijnen en waar nodig
aan te passen. Dat zoiets kan is, kijkend
naar de voorgeschiedenis van ‘werken
onder de vlag van de WOR’ een prestatie
van formaat. Het proces dat OR en bestuur
samen hebben doorgemaakt, heeft er tevens
aan bijgedragen dat de verhoudingen
en de toon van het overleg de afgelopen
maanden sterk verbeterd zijn. Dat is pure
winst, die alleen mogelijk is geweest door
NIEUWS VAN DE VAKGROEP VOOR VERPLEGING EN VERZORGING
van kennismanagement heeft. De vakgroep
vaktherapie loopt met 65% ingevulde profielen
aan kop!
Hoe meld je je aan voor de
kenniskaarten?
Ga naar > biblotheek (op het bureaublad van
de pc) > Interne databases (In de rechter blauwe
kolom) > kenniskaarten/profielen.
de lef op te brengen om vertrouwen te hebben
in de ander en radicaal te breken met
het verleden. Ik ben trots op een dergelijke
ondernemingsraad, die daarmee ondernemerschap
en resultaatgerichtheid in
de ware zin heeft getoond. Zo hebben wij
Koersen op Kansen bedoeld.
Toine van der Sanden
Voorzitter Raad van Bestuur
Meer informatie over de vakgroep Verpleging
en Verzorging is te vinden op intranet.
Ook is er altijd een mogelijkheid om contact
op te nemen met de vakgroep voor vragen/
reacties e.d. Dit kan door een van de leden
te benaderen of te emailen:
VakgroepVerplegingenVerzorging@ggznml.nl
Kenniskaarten
Mentaal | 9

Mentaal | 10
Rubriek waarin uitspraken van de Klachtencommissie voor Cliënten worden toegelicht.
Door: Ad Burgmans 1ongegrond?
Klacht
De klacht van de heer E gaat over de beslissing
hem te separeren en over het feit
dat de separatie na een tijd niet opgeheven
werd toen hij zich rustig gedroeg.
Relevante feiten
E was met een rechterlijke machtiging
opgenomen op de afdeling Langdurig
Structurerende Zorg. Op 30 juli 2006 is
hij gesepareerd naar aanleiding van een
geweldsincident. Hij zou de verpleegkundigen
beschuldigd hebben dat zij zijn voedsel
vergiftigden. De verpleegkundigen zouden
hem van diefstal beschuldigd hebben.
Toen de spanning hoger opliep, heeft hij
een van hen een klap in het gezicht gegeven.
Hij is vervolgens aangepakt en in de
separeer geplaatst. Eind augustus was hij
nog steeds gesepareerd.
Verweer
Door de psychiater die het besluit tot separatie
genomen heeft, is een verweerschrift
ingediend. De behandelend psychiater en
een verpleegkundige waren op de hoorzitting
aanwezig. Voorafgaande aan het
incident was de spanning bij E hoog opgelopen.
Hij was niet tot kalmte te brengen.
De drie aanwezige verpleegkundigen
hebben de hulp ingeroepen van collega’s,
toen de zaak dreigde te escaleren. Voordat
die hulp arriveerde, heeft E een verpleegkundige
hard in het gezicht geslagen. E was
op dat moment psychotisch en gezien het
verhoogde risico op agressief gedrag naar
anderen toe, is besloten tot separatie. Uit
het verleden is bekend dat E in psychotische
toestand ook zichzelf ernstig kan
verwonden.
Omdat E tijdens de separatie zich niet cooperatief
opstelde en medicatie weigerde,
bleef de separatie voortduren. Hij is dagelijks
door een arts gezien. E bleef psychotisch
en daardoor gevaarlijk. Hij zag niet in
waarom hij gesepareerd werd. Op de hoorzitting
werd nog toegelicht dat bij E gemakkelijk
waanideeën ontstaan, waardoor
hij snel dreigend en agressief wordt. Verder
is naar voren gebracht dat het gedrag van E
een zeer zware belasting is voor het personeel.
Daardoor waren drie verpleegkundigen
in de ziektewet. Men voelde zich niet
veilig in aanwezigheid van E. De duur van
de separatie heeft daar ook mee te maken.
Verpleging op zijn eigen kamer was geen
alternatief, zolang die niet voorzien was
van een deur met een luik. Die voorziening
zou men gaan aanbrengen.
Tegenverweer
Tijdens de zitting gaf E als mening dat hij
geen gevaar vormde voor zichzelf of voor
anderen. Hij zou boos zijn geweest op de
onterechte beschuldiging dat hij gestolen
zou hebben. Bij monde van de patiëntenvertrouwenspersoon
werd aangegeven dat
klager van mening is dat er minder ingrijpende
middelen gebruikt hadden kunnen
worden om de situatie onder controle te
krijgen. Hij had op de afzonderingskamer
kunnen blijven. Separatie was niet nodig.
E heeft zich in de separatie rustig gedragen.
Daarom had de separatie opgeheven
moeten worden.
Beoordeling van de Commissie
Uit de stukken bleek dat er op 30 juni 2006
een behandelingsplan is opgesteld, waarin
de mogelijkheid van separatie in geval van
heteroagressief of zelfverwondend gedrag
is opgenomen. De separatie moet daarom
volgens de Commissie gezien worden als
het toepassen van dwangbehandeling con-
Ad Burgmans verzorgt deze
rubriek in opdracht als jurist
van ADJUST juridisch advies.

Mentaal
form artikel 38, lid 5 BOPZ. In dat artikel
staat dat het behandelingsplan tegen de
wil van de
patiënt uitgevoerd mag worden als het
volstrekt noodzakelijk is om gevaar voor
de patiënt of anderen, voortvloeiend uit
de stoornis van de geestvermogens, af te
wenden. De Commissie was van mening
dat uit de verslagen en de overige infor-
GGZ Noord- en Midden-Limburg heeft een Klachtencommissie voor Cliënten op grond van
de Wet Klachtrecht Cliënten Zorgsector (WKCZ) en de Wet Bijzondere Opnemingen in
Psychiatrische Ziekenhuizen (BOPZ). Een cliënt of degenen die optreedt namens de cliënt
kan een klacht indienen bij deze commissie als hij of zij bezwaar heeft tegen een gedraging
van een medewerker of een handelwijze van de instelling jegens de cliënt of tegen een
beslissing met betrekking tot de behandeling of begeleiding die gevolgen heeft voor de cliënt.
De commissie verklaart de klacht gegrond of ongegrond en brengt haar oordeel ter kennis
van de Raad van Bestuur die vervolgens maatregelen kan treffen.
matie voldoende duidelijk is geworden dat
het gedrag van E dit soort gevaar opleverde.
Een gedwongen verblijf op de eigen kamer,
zoals de patiëntenvertrouwenspersoon namens
E als passende maatregel zag, was
volgens de Commissie geen reële optie. Dat
zou het gevaar niet opheffen, gezien de ernstige,
gerichte fysieke agressie van E en de
aanwezigheid van allerlei als wapen te gebruiken
voorwerpen op die kamer. Omdat
niet aannemelijk is geworden dat men had
kunnen volstaan met minder ingrijpende
middelen dan wel andere maatregelen,
en de separatie het gevaar daadwerkelijk
ophief, was de Commissie van mening dat
voldaan was aan de eisen van proportionaliteit,
subsidiariteit en doelmatigheid.
Anders is het met het laten voortduren
van de separatie toen E geen agressief
gedrag meer vertoonde. Vast is komen te
staan dat E vanaf 11 augustus zich rustig
heeft gedragen. Het zou daarom niet langer
nodig zijn geweest om E langer in de
separeer te houden. De Commissie heeft
echter begrip gehad voor het argument van
de veiligheid voor het personeel. De impact
van het eerder getoonde agressieve gedrag
van E op het team, het feit dat een aantal
medewerkers nog steeds in de ziektewet
zat en het ontbreken van de mogelijkheid
om de patiënt veilig op zijn eigen kamer te
verplegen, rechtvaardigden voor de Commissie
het voortduren van de separatie..
Uitspraak
De Klachtencommissie verklaarde de klacht
over de beslissing tot separatie ongegrond
en de klacht over het laten voortduren van
de separatie toen de patiënt zich rustig ge-
droeg, gegrond met de opmerking dat de
patiënt gezien de situatie niet uit de separeer
gelaten kon worden.
Commentaar
De Commissie heeft nadrukkelijk vastgesteld
dat het hier niet gaat om toepassing
van middelen of maatregelen conform artikel
39 BOPZ, maar om dwangbehandeling
conform artikel 38 lid 5. Dat is van
belang, omdat in het eerste geval de separatie
maximaal 7 dagen zou mogen duren en
dat daarna de separatie alleen als dwangbehandeling
conform artikel 38 voortgezet
zou kunnen worden. Bij separatie als
middel of maatregel mag geen gedwongen
medicatie gegeven worden met een langdurende
werking, bijvoorbeeld een depot
als antipsychoticum. Bij dwangbehandeling
mag dit wel.
Het is opmerkelijk dat de Commissie niet
is ingegaan op de informatie van de psychiater
dat E tijdens de separatie niet coöperatief
was en medicatie weigerde. Daardoor
werd zijn psychose niet behandeld en
bleef hij (latent) gevaarlijk. De vraag blijft
waarom de psychiater tijdens het separeren
geen dwangmedicatie heeft toegepast.
Heeft hij artikel 39 BOPZ voor ogen gehad
en daarom dwangmedicatie uitgesloten? Of
vond hij dwangmedicatie niet effectief en
heeft het daarom achterwege gelaten? Wellicht
zou de separatie eerder opgeheven zijn
met dwangmedicatie. Dat zou juridisch in
orde zijn. Als dwangmedicatie ten onrechte
achterwege is gelaten, is niet voldaan aan
de eis van subsidiariteit. Medicatie is immers
een minder ingrijpend middel dan
separatie.
Mentaal | 11

Mentaal | 12
Interview
HENK VERstAPPEN EN tHEA sCHRAEts ZOEKEN NIEuWE PsHOR-COLLEGA’s:
Door: Sabine Nicolasen
Zet je kennis in als
GGZ NML maakt al een jaar of vier deel uit van de PSHOR, wat staat voor Psychosociale Hulpverlening bij Ongevallen
en Rampen. Henk Verstappen (leidinggevende Preventie, Informatie en Arbeidsrehabilitatie) en Thea Schraets
(verpleegkundige Ambulant Wijkteam) willen als respectievelijk ‘leider kernteam’ van de PSHOR en ‘medewerker
opvangteam’ via Mentaal graag ruchtbaarheid geven aan deze organisatie en de hierbij horende werkzaamheden.
Volgens hen is er nog te weinig bekend over het doen en laten van de PSHOR. Bovendien hopen ze medewerkers warm
te kunnen maken voor deze belangrijke vorm van maatschappelijke hulpverlening.
‘Er bestaat al lang een GHOR, wat staat voor
Geneeskundige Hulp bij Ongevallen en Rampen’,
vertelt Henk. ‘Dan heb je het over de
brandweer, de politie en de ambulancedienst.
De GHOR wordt ingeschakeld bij grote ongevallen
en calamiteiten.
Naar aanleiding van de rampen in Enschede
(vuurwerkramp) en Volendam (Nieuwjaarsramp)
is er destijds een onderzoek ingesteld
naar de effectiviteit van de hulpverlening. Eén
van de belangrijkste conclusies van dat onderzoek
was, dat bij grote rampen de organisaties
– met name op het gebied van psychosociale
hulpverlening - ontzettend langs elkaar
heen werken. Vanuit die conclusie is toen,
aansluitend bij de GHOR-regio’s, de PSHOR
in het leven geroepen. In deze regio participeren
Riagg-Zuid, de Mutsaertstichting, GGZ
NML en RCG-Weert, Slachtofferhulp, en de
maatschappelijke organisaties: Synthese, Wel.
kom, en het algemeen Maatschappelijk werk
Midden Limburg. Elke organisatie levert binnen
de PSHOR medewerkers met specifieke
expertise maar ook affiniteit op het gebied
van psychosociale hulpverlening, als er zich
calamiteiten voordoen waarbij grotere groepen
mensen betrokken zijn.’
Expertise
‘Wij leveren als GGZ-organisatie onze expertise
in de vorm van drie soorten functio-
narissen: medewerker opvang team, leider
opvangteam (een opvangteam bestaat in
principe uit vijf medewerkers; één vanuit
elk van bovengenoemde organisaties) leden
kernteam en leiders kernteam. We zoeken

Mentaal
nog zeker drie mensen voor de taak van medewerker
opvangteam en 1 à 2 mensen voor
de functie van leider opvangteam. Als één van
de grootste organisaties binnen de PSHOR
leveren we nu de minste mensen. Dat kan
natuurlijk niet! Zeker gezien de aanwezige
het er écht toe doet!
expertise in onze organisatie en het enthousiasme
van de medewerkers’, is de stellige
overtuiging van Henk.
Bevelstructuur
‘In totaal zijn er binnen de PSHOR vijf leiders
kernteam. Eén vanuit Riagg-Zuid, één
vanuit de Mutsaertstichting, twee vanuit
het regionaal Centrum Weert, en één vanuit
GGZ NML. Dit moeten mensen zijn met een
leidinggevende achtergrond omdat zij binnen
de PSHOR mensen moeten aansturen.
Als leider kernteam heb je om de beurt één
week piketdienst, wat inhoudt dat je via een
bevelstructuur oproepbaar bent als er zich
een calamiteit voordoet. Op het moment
dat je opgeroepen wordt, ben je vervolgens
verantwoordelijk voor het samenstellen van
één of meerdere teams voor het bieden van
psychosociale ondersteuning ter plekke en
het organiseren van de nazorg.’
Triage
Volgens een soort ‘triagesysteem’ wordt samen
met het Rode kruis bepaald wie het eerst
en in welke vorm opvang nodig heeft.
‘Als teamlid medewerkersopvang begeef je je
tussen de mensen die van de ramp naar de
opvangplek zijn gebracht en bepaal je of en
in welke mate mensen psychosociale opvang,
dan wel nazorg nodig hebben’, legt Thea uit.
‘In eerste instantie laat je de slachtoffers hun
verhaal doen en stel je ze gerust, maar hoofdzaak
is te bepalen of iemand ‘anders’ reageert
dan te verwachten is in die situatie en dus
verdere opvang nodig heeft. Die mensen pik
je eruit en je regelt de vervolgopvang die nodig
is voor ze.’
‘Het is vooral de kunst een overkill aan zorg
te voorkomen’, vult Henk aan. ‘Dus niet meteen
alle mogelijke hulpverlening over een
slachtoffer uitstorten, maar alleen wanneer
noodzakelijk. Het is immers normaal dat je
overstuur bent als je een ramp meemaakt.’
Maatschappelijke onrust
Ook wanneer er niet direct sprake is van een
gebeurtenis waar veel slachtoffers bij betrokken,
zijn kan de PSHOR worden ingeschakeld.
Henk: ‘Je kunt het begrip slachtoffer in die zin
verschillend definiëren. Het gaat in feite over
de mate van maatschappelijke onrust.’
‘Een collega is onlangs betrokken geweest bij
een calamiteit waarbij weliswaar ‘slechts’ één
dodelijk slachtoffer was gevallen, maar waarbij
de impact op de omgeving zó groot was,
dat zij twee dagen opvang ter plaatse heeft
moeten verlenen’, illustreert Thea.
Affiniteit
GGZ NML zoekt, als gezegd, dus nog mensen
die hun steentje willen bijdragen binnen de
PSHOR. Mensen uit het werkveld, die er affiniteit
mee hebben hun specialistische kennis
samen met netwerkpartners in te zetten bij
calamiteiten.
Door de Raad van Bestuur is in een convenant
vastgelegd dat medewerkers die deelnemen
hun opleiding en jaarlijkse oefening (georganiseerd
vanuit de GHOR) in tijd krijgen
gecompenseerd. De tijd die gaat zitten in
daadwerkelijke hulpverlening kan worden
gedeclareerd bij het GHOR.
Tot slot willen beide PSHOR enthousiastelingen
nog kwijt: ‘Denk er eens serieus over
na. Het is heel belangrijk werk, en bovendien
bijzonder leuk om te doen. Op een zeer praktische
manier kun je je kennis, samen met
collega-hulpverleners inzetten in hele prangende
situaties.’
Meer informatie
Medewerkers die geïnteresseerd zijn, kunnen
informatie opvragen bij Thea (e-mail:
tschraets@ggznml.nl) en/of Henk (e-mail:
hverstappen@ggznml.nl). Ook is er informatie
te vinden via de website van de PSHOR:
www.impact-kenniscentrum.nl.
Mentaal | 13

Mentaal | 14
De aanleiding
De medezeggenschap zoals die tot nu toe vorm
gegeven wordt is gebaseerd op de WOR (Wet
op de Ondernemingsraden). Maar dat betekent
vooral een technisch formele werkwijze
die gevormd wordt door overlegvergaderingen
en voor de OR het in een laat stadium (als
voorgenomen besluit) betrokken zijn bij besluitvorming.
‘Onbevredigend’, zo concluderen Mies Wiegant
en Toine van der Sanden. Om een uitweg te
vinden in het vastlopen in procedures en toenemende
correspondentie en om de relatie tussen
bestuurder en OR te verbeteren, werd vol
overtuiging ingeschreven op een project van
organisatie-adviesbureau De Beuk. Een project
dat moet leiden tot een nieuw, eigentijds
ontwerp van medezeggenschap.
Nieuwe aanpak
Ondernemingsraad en Raad van Bestuur besloten
er daadwerkelijk een gezamenlijk project van
te maken en in te schrijven op het project van de
Beuk. In augustus 2007 presenteerden OR en
Raad van Bestuur hun ideeën en voornemens
aan de Beuk en werden ze toegelaten tot het
project. Bij de start van het project waren er 8
deelnemende organisaties, waarvan er nu nog
4 in de race zijn.
Het project is opgezet als een heuse competitie
met beoordeling door een vakjury, die bestaat
uit deskundigen op het gebied van medezeggenschap.
Het deelnemen aan het traject en
het bereiken van een gezamenlijk gedragen resultaat
zijn echter belangrijker dan het behalen
van een prijs.
Gezamenlijk is er de afgelopen tijd veel geïnvesteerd
om tot een nieuw model van medezeggenschap
te komen. Een vorm van medezeg-
genschap waarmee vooral de participatie en
betrokkenheid van medewerkers in de organisatie
versterkt kan worden.
Dat is voor beiden het doel: de medezeggenschap
zo vorm geven dat de betrokkenheid van
medewerkers verbetert. Door de nieuwe vorm
krijgen medewerkers de kans, sterker nog, worden
uitgedaagd, om een bijdrage te leveren aan
de kwaliteit van besluitvorming binnen GGZ
NML. Dit kan, aldus Mies en Toine door medewerkers
in een zo vroeg mogelijk stadium te
betrekken bij beleidsontwikkeling en besluitvorming.
Nu wordt medezeggenschap nog vaak als een
ver-van-mijn-bed show ervaren.
Los van het bestaande kader
Om de weg voor de nieuwe vorm van medezeggenschap
vrij te maken, spraken OR en Raad
van Bestuur af om de WOR los te laten.
Een bijzondere stap, omdat de medezeggenschap
binnen GGZ NML tot nu toe geheel op
de WOR gebaseerd was.
Ondernemingsraad en Raad van Bestuur hebben
echter een ander model voor ogen. Een
model dat niet geënt is op wettelijke kaders en
regels, maar een model dat uitgaat van betrokkenheid
van medewerkers uit alle geledingen
van de organisatie.
Mies en Toine geven aan dat er door Ondernemingsraad
en Raad van Bestuur hard gewerkt
is aan verbetering van vertrouwen en veiligheid
in de onderlinge samenwerking. Daardoor is de
overtuiging gegroeid dat beide partijen op een
integere manier willen samenwerken. Een samenwerking
zonder starre procedures en vooral
ook zonder verborgen agenda’s, zodat gewerkt
kan worden aan een wezenlijke en blijvende
verbetering van de medezeggenschap.
Door: Fun Sijbers
Tussenstand “Verbeter de medezeggenschap blijvend”
Ingegeven door een gemeenschappelijke behoefte om de medezeggenschap binnen GGZ Noord- en Midden- Limburg te
verbeteren, sloegen Ondernemingsraad en Raad van Bestuur in 2007 de handen in elkaar.
Hoewel de medezeggenschap binnen GGZ NML formeel goed geregeld is, zijn beide partijen van mening dat de
medezeggenschap binnen GGZ NML “anders” kan. Mies Wiegant en Toine van der Sanden lichten de ontwikkeling toe.
Het traject
Om het project vorm te geven zijn er een
stuurgroep en een bouwgroep geformeerd.
Deze groepen bestaan uit vertegenwoordigers
van Raad van Bestuur en OR. Ook het hoofd
P&O, Annemie Rours, en een begeleider van
De Beuk, Dick Termond, hebben zitting in
deze groepen.
Om gevoed te kunnen worden met verwachtingen
en ideeën uit de organisatie zijn er
4 zogenoemde focusgroepen geformeerd,
bestaande uit medewerkers van GGZ NML.
Ideeën en voorstellen over de nieuwe vorm
van medezeggenschap zijn de afgelopen tijd
besproken met de leden van de focusgroepen.
Deze bijeenkomsten hebben feedback
opgeleverd die gebruikt wordt voor het verder
ontwikkelen van het nieuwe model voor
medezeggenschap, dat gebaseerd is op kwalitatieve
uitgangspunten. Een model dat in de
praktijk getest kan worden.
Het nieuwe model voor de medezeggenschap
bestaat uit een aantal onderdelen;
1] de Raad van Medezeggenschap; deze raad,
die gekozen wordt uit en door medewerkers,
houdt binnen GGZ NML toezicht op de manier
waarop medezeggenschap en participatie
in de praktijk vorm krijgen. De raad doet
aanbevelingen voor verbetering van de medezeggenschap
en kan daarover ook besluiten
nemen. Daarnaast is de raad verantwoordelijk
voor de samenstelling van één of meer zogenoemde
“regieteams”.
2] de regieteams; deze hebben als taak de
participatie en de medezeggenschap binnen
GGZ NML te organiseren. Dit gebeurt door
het instellen van projectteams.
3] de projectteams; deze worden ingesteld
voor thema’s die op centraal niveau of decentraal
niveau spelen. De projectteams geven

Mentaal
direct uitwerking aan de medezeggenschap.
Grootte en samenstelling van de projectteams
zijn afhankelijk van het onderwerp en dus
steeds wisselend. Deze teams krijgen vanuit
de regieteams een inspirerende opdracht met
een passend mandaat en de mogelijkheid om
het onderwerp af te handelen met de betreffende
besluitnemer, in de praktijk is dit een
manager of de Raad van Bestuur.
Rol voor medewerkers
Doordat medewerkers in de gelegenheid worden
gesteld mee te doen aan de medezeggenschap,
krijgen ze ook kansen zich verder te ontwikkelen.
Het verbreedt het blikveld van medewerkers
en het biedt inzicht in wat een bestuurder of
manager beweegt om een beleidsvoorstel te formuleren.
Bovendien biedt het model ook volop
kansen voor persoonlijke ontwikkeling omdat
het vaardigheden vergroot zoals b.v. informatie
vergaren, gesprekken voeren en onderhandelen.
Mies en Toine hechten er aan om vooral de kwalitatieve
uitgangspunten van het nieuwe model
te benadrukken, omdat hierin juist het verschil
met de huidige werkwijze zit.
Het nieuwe model brengt medezeggenschap laag
in de organisatie door medewerkers direct te laten
participeren bij onderwerpen die dicht bij hun eigen
werk staan en hen dus aanspreken. Daarmee
wordt de medezeggenschap ook aantrekkelijk; medewerkers
worden uitgenodigd om mee te doen
omdat ze daarmee direct betrokken zijn bij de
ontwikkelingen van hun eigen bedrijfsonderdeel
of bij plannen die van belang zijn voor de hele organisatie.
Bovendien wordt de medezeggenschap
dynamisch (door het instellen van projectteams).
Het nieuwe model maakt ook dat medezeggenschap
niet alleen iets is van Ondernemingsraad
en Raad van Bestuur, maar een gezamenlijkheid
van de hele organisatie. In het model zijn
medewerkers belangrijke informatiebronnen
en adviseurs waardoor strategische en tactische
besluiten beter tot stand kunnen komen.
Hoe verder
Als eerste zijn de leden van de focusgroepen, op
4 juni, geïnformeerd over de resultaten van het
project tot dusver. Op basis van hun suggesties
wordt het model voor de medezeggenschap mogelijk
nog aangepast.
Dan wacht op 16 juni, in Utrecht, de bekendmaking
van de uitslag van de wedstrijd.
Daarmee is het traject echter nog lang niet afgesloten
want na de zomer start een proefperiode
met de nieuwe medezeggenschap.
Waarschijnlijk zal een deel van de huidige OR
als de eerste Raad van Medezeggenschap gaan
functioneren. Deze Raad zal één of meer regieteams
installeren, die vervolgens aan de slag
gaan om de medezeggenschap in de nieuwe
vorm uit te gaan voeren.
Via een apart communicatietraject worden alle
medewerkers geïnformeerd over en betrokken
bij de nieuwe vorm van medezeggenschap.
Tot slot
Mies en Toine benadrukken dat met het ontwikkelen
van het nieuwe medezeggenschapsmodel,
nog lang niet op alle vragen antwoorden
zijn geformuleerd. Zo is het nog niet duidelijk
waar medewerkers zich in de toekomst kunnen
melden met vragen als er geen formele OR meer
is, of wie er toezicht houdt op naleving van de
CAO. Mies en Toine zijn ervan overtuigd dat
ook voor deze vragen in gezamenlijkheid een
goede oplossing wordt gevonden.
Mentaal | 15

Mentaal | 16
Vijf GGZ-instellingen hebben meegedaan
aan de eerste uitwisselingsronde. Vanuit GGZ
Noord-en Midden-Limburg bezochten Froni
Rutten (RCG Venray, gesloten afdeling), Bea
Segers (RCG Venlo gesloten afdeling) en Geneviève
van Tuyn (LCZ, Intensief I) drie verschillende
afdelingen van De Grote Rivieren,
een GGZ-instelling in Zuid-Holland. Op hun
beurt ontvingen de gesloten afdelingen van
RCG Venlo en Venray een verpleegkundige
van de Grote Rivieren (Gorinchem gesloten)
en van de Gelderse Roos (Siependaal). Aan alle
Wisselen van werkplek
UItWISSElINg VaN VErplEEgKUNdIgEN IN hEt KadEr VaN dWaNg EN draNg
In de vorige Mentaal werd aangekondigd dat half april een aantal verpleegkundigen van onze instelling een paar dagen van
baan zou wisselen met die van collega’s van andere GGZ-instellingen. Doel van deze uitwisseling is om verpleegkundigen in
de gelegenheid te stellen bij andere instellingen de lopende projecten ter vermindering van dwang en drang te onderzoeken
en zo van elkaar te leren.
uitwisselaars werd gevraagd te rapporteren
over hun ervaringen. Van deze rapportages zal
een verslag worden gemaakt. Hierop vooruitlopend
spreek ik half mei voor Mentaal alvast
met Geneviève van Tuyn over haar ervaringen
tijdens deze uitwisseling.
Op welke werkplek ben je geweest?
Ik heb twee dagen een bezoek gebracht aan
de gesloten kliniek voor langdurige zorg van
het Kasperspad in Dordrecht. Men was erg
gastvrij en ik kreeg alle mogelijkheden om zoveel
mogelijk uit de uitwisseling te halen. Een
groot verschil met onze afdeling is dat Kas-
perspad middenin het centrum van Dordrecht
ligt. Je zit meteen midden in de maatschappij
als je naar buiten loopt. Herintegratie is daar
van dichtbij te bewerkstelligen. Maar de hectiek
is niet voor alle cliënten ideaal. Sommige
cliënten durven niet goed naar buiten.
Waar heb je op gelet tijdens deze
twee dagen?
Op Kasperspad heb ik me gericht op de manier
van omgaan en het denken over dwang en drang
in de breedste zin van het woord. Ik heb naar het
therapeutisch milieu gekeken, naar de dagbesteding
en naar de bejegening van cliënten.
Geneviève van Tuyn

Mentaal
Door: Monika Scholten, stafmedewerkster zorg, projectleider SMAKK
Op de eigen unit zijn we op dit moment bezig
met het teruggeven van de eigen verantwoordelijkheid
aan de cliënt. De vraag is welke mogelijkheden
daarvoor zijn binnen de gestelde
kaders en wat risico’s zijn. Op Kasperspad viel
me op dat cliënten voortdurend worden gestimuleerd
om eigen verantwoordelijkheid te
nemen. Er is veel aandacht voor het bevorderen
van de zelfredzaamheid. De sfeer was
heel ontspannen. Het is er kleinschalig en het
klimaat is open. In vergelijking met onze afdeling
merk je toch aan het klimaat hier dat het
van oudsher een groot instituut is. Cliënten
verblijven hier soms al jarenlang. Het team
in Kasperspad heeft een achtergrond in de
ambulante sector. De kliniek is ook vanuit het
ambulante circuit opgericht. Vanuit de optiek
van preventie houdt men contact met cliënten
die ambulant wonen. Zij kunnen ’s avonds
bijvoorbeeld op bezoek komen.
Welke instrumenten worden gebruikt om
dwang en drang te verminderen?
Er worden niet echt instrumenten gebruikt
zoals de Soas-R of de Broset Violence Checklist.
Mij viel wel op dat er een verschil is in
visie op separatie. Separatie daar gebeurt alleen
in hoogste nood en dan zo kort mogelijk.
Het wordt gezien als traumatisch voor
de cliënt. Op onze afdeling is separatie toch
nog vaak een beheersinstrument en wordt
ook als vorm van behandeling opgenomen
in het behandelplan.
Wat ik goed vond was dat bij opname niet
meteen op basis van de ontvangen informatie
wordt uitgegaan van separatiebehoeftigheid.
Eerst vindt een gesprek plaats met de cliënt.
Verder vond ik hun rapportage in Psygis
goed. Er wordt dagelijks gerapporteerd over
de behandeldoelen uit het behandelplan van
de cliënt.
Waar ik veel van heb geleerd is de bejegening
van cliënten. De taal die wordt gebruikt
naar de cliënt is normaler dan bij ons en
het contact is gelijkwaardiger. Het accent
ligt meer op het benoemen van
positieve dingen die de cliënt doet
en minder op de regels. Men wil
een fijn verblijf creëren voor
de cliënten en heeft een open houding naar
de cliënten. Een cliënt gooide een keer met
spullen en schreeuwde op haar kamer. De
verpleegkundige bleef echter rustig in gesprek
met een andere cliënt. Niemand rende
er meteen op af.
Minder interessant vond ik de high care units
waar ze op Kasperspad mee werken. Dat zijn
eigenlijk mooi ingerichte afzonderingskamers,
en bieden niet echt een alternatief
voor opsluiting. Daarnaast hebben ze lange
overdrachtsmomenten. Bij ons zijn die korter
waardoor er meer tijd is voor cliëntenzorg.
Het dagprogramma vond ik wat star.
Ben je anders gaan kijken na de
uitwisseling?
Ja, de uitwisseling maakt dat je een frisse kijk
krijgt op je situatie en die van het team. Je
bent in de gelegenheid je eigen professionele
houding onder de loep te nemen. Ik wil me
zelf nog meer richten op het contact met de
cliënten. Als ik kijk naar het functioneren van
ons team denk ik dat we een goede weg zijn
ingeslagen met de bevordering van autonomie
van de cliënt en het vraaggericht werken.
Tegelijkertijd kunnen er meer veranderingen
plaatsvinden.
Een aanrader?
Ja, ik zou collega’s aanraden om op pad te
gaan. Het is interessant om op een andere
plek te zien wat wel en niet goed loopt. Ik
heb erg veel nieuwe indrukken opgedaan en
er veel van geleerd. Deze indrukken neem ik
mee en met verschillende zal ik aan de
slag gaan om deze als verbetering
in te gaan zetten op
mijn werkplek.
Mentaal | 17

Mentaal | 18
Baexem, 22 april 2008. De agrarische sector kruipt langzaam uit zijn schulp. Allerlei nieuwe wegen werden
en worden gezocht. Zo zijn ook menig zorgboerderijen tot stand gekomen. Echter, nu is wel een heel
bijzonder multifunctionele zorgboerderij aan het rijtje toegevoegd. Niet in de laatste plaats omdat het een
samenwerking is tussen GGz en Novadic-Kentron. Maar vooral omdat er voor onze hulpboeren (cliënten)
een kleinschalig en nadrukkelijk biologisch gemengd bedrijf aan is toegevoegd.
Met de officiële opening van Heijerhof, een
kleinschalig biologisch gemengd bedrijf te
Beaxem, kunnen onze clienten als hulpboer
basic agrarisch werken. Met een handvol
geiten, schapen, koeien, katten en kippen.
Daarnaast circa twintig hectare grasland
waarvan twee hectare vollegrondstuinbouw
met een boomgaard. Uiteraard worden alle
producten verkocht in de eigen boerderijwinkel.
Henk Venner en diens vrouw Hetty en
zoon Daan waren aanvankelijk terughoudend
om de diensten van onze hulpboeren
in te schakelen. De eerste hulpboer René
startte in 2007 en baande de weg vrij. In-
Door: Marian van Leusden
ZORGBOERDERIJ HEIJERHOF
middels hebben nog eens vier hulpboeren
de taken ter hand genomen, allen van de
GGz. Novadic-Kentron houdt de regie van
deze en een 20-tal andere zorgboerderijen.
Alle te Brabant en een ervan nu dus in
Limburg, te Baexem. Eerst en vooral om
de opening tot een succes te maken. Zo’n
honderd genodigden, vrienden, familie en
bekenden kwamen een kijkje nemen. Fris,
koffie en thee, zelfgemaakte biohapjes en
de rondleidingen werden met overgave door
de hulpboeren uitgevoerd. Enthousiast, letterlijk
en figuurlijk met smaak, vertelden de
hulpboeren hun verhaal. Hoe ze deze kans
kregen en wat ze inmiddels al geleerd hadden.
Hulpboer René vertelde dat hij al had
gewerkt bij menig zorgboerderij. Vele openingen
zou hij hebben meegemaakt, ware
het niet dat hij altijd vijf voor twaalf niet
thuis gaf. Nu was het anders gegaan. Renés
zelfvertrouwen steeg tot grote hoogte. Met
alle aandacht gidste hij vele groepen belangstellenden
door de biologisch verantwoorde
boerderij. Onder de bezielende leiding van
een ex-boer en nu GGz-werkbegeleider
Frank Peters blijkt elke hulpboer in deze
natuurlijke omgeving te kunnen werken
aan zijn/haar talenten.
Wil je meer weten over het werken op de biologische
boerderij, zie www.heijerhof.nl.
Zorgboerderij Heijerhof

Mentaal
Door: Diana Wong-Si-Kwie
Congres ‘Actuele ontwikkelingen in de
psychiatrische zorg’ 14 april 2008
EEN SyMpoSIUM oVEr NIEUWE KENNIS EN dIScUSSIES IN hEt doMEIN VaN ggZ-VErplEEgKUNdIgEN
Zorgverleners worden op vele manieren en plaatsen geconfronteerd met mensen die zorg en begeleiding vragen bij
psychiatrische stoornissen. Om te kunnen voldoen aan deze vragen is het belangrijk dat zij in de psychiatrie goed op de
hoogte blijven van nieuwe ontwikkelingen en mogelijkheden van de GGZ in Nederland. Het vakgebied is volop in beweging
en ontwikkelt zich voortdurend inhoudelijk op vele fronten. Ook is er van oudsher veel discussie over het domein van de
psychiatrische verpleegkunde: de raakvlakken met andere disciplines en het al dan niet hebben van invloed en gezag.
De opening en inleiding over de nieuwe ontwikkelingen
in de psychiatrische zorgverlening
zijn verzorgd door Giel Hutschemaekers,
hoogleraar klinische psychologie en directeur
van Gelderse Roos Instituut voor Professionalisering,
Wolfheze.
Tijdens deze dag is met name ingegaan op de
vele tegenstrijdige ontwikkelingen die in het
werkveld bestaan met onbekende gevolgen
voor de psychiatrische verpleegkunde. In het
verleden was differentiatie in zwang. In het
heden zijn er pogingen tot integratie gedaan
door de GGZ-instellingen. Deze zijn met fusies
gekomen, waardoor de grenzen vervagen
en de domeindiscussies verdwijnen. De vraag
voor de toekomst is of dit zal leiden tot vergaande
integratie of tot differentiatie.
In het heden is de geïntegreerde GGZ-instelling
in opkomst. Eerst waren er de multifunctionele
eenheden (MFE), later de regionale
centra geestelijke gezondheidszorg (RCG’s).
Bij integratie komt echter meer kijken dan
alleen een fusie. Daarvoor zijn integratiestrategieën
nodig. Hierbij valt te denken aan:
1) Zorgvernieuwingsprojecten
- Rondom specifieke doelgroepen
samenhang in zorg creëren;
- eerst de langdurige zorg patiënt,
later ook andere doelgroepen;
2) Kwaliteitsdenken
- Kwaliteit is/was gericht op
zorgprocessen;
- van instituut Nederlandse kwaliteit
(INK) naar Harmonisatie Kwaliteits-
beoordeling in de Zorgsector (HKZ):
alles in samenhangende protocollen
opgeschreven;
3) Eenheid in taal
- Zorgregistratie en modulen;
- interventies.
Het gevolg voor de zorg is, dat de GGZ meer
pragmatisch en specialistisch is geworden en
meer gericht is op klachtenreductie en recidieve
preventie. Het is homogener en meer
gestandaardiseerd geworden. De zorg wordt
beschreven in interventies. Het is meer op
evidence gebaseerd waarbij richtlijnen en beschrijving
‘best practices’ van belang zijn. De
professionals (ver)worden tot uitvoerders van
richtlijnen en interventies.
Deze tendens heeft gevolgen voor de disciplines.
Er komt een toename van medisch geschoolden
zoals dokters en verpleegkundigen,
psychotherapeuten en agogen. Tevens komt
er een toename specialisten zoals psychiaters,
verpleegkundige specialist-GGZ (sociaal psychiatrisch
verpleegkundigen), klinisch psycholoog
en algemeen artsen, verzorgenden,
psychotherapeuten, maatschappelijk werkers.
Het gevolg is een afname van verschillen tussen
disciplines.
De vraag is waar dat heen gaat en welke rol
evidence daarbij in gaat nemen. Gaan we het
zorgproces verder uniformiseren? Gaat het
lukken de zorg doelmatiger in te richten, met
één type van beschrijving van het zorgproces?
Dan gaan we diagnosespecifiek werken. Maar
let wel: een diagnose van de psychiater is geen
verpleegkundige diagnose. We kunnen ook
weer onieuw onderscheid gaan maken in de
fasen van zorg: stepped care. Per fase komen
dan andere probleemdefinities, andere doelstellingen
en dus ook andere interventies (en
disciplines).
Geconcludeerd wordt dat hulpverlening meer
is dan interventies, gericht op klachtreductie.
Dat er meer aandacht moet komen voor
de therapeutische relatie (in combinatie met
interventie).
Deze planaire bijeenkomst is afgesloten middels
een vijftal stellingen.
In het middagprogramma hebben presentaties
plaatsgevonden in de vorm van workshops
waarbij discussies en interacties mogelijk
zijn. De workshops zijn ingevuld vanuit
de praktijk door werknemers die aangesloten
zijn bij GGZ-organisaties.
Mentaal | 19

Mentaal | 20
Interview
Maatwerk
voor de
cliënt
ARBEIDsREHABILItAtIE GGZ NML EN
BuREAu WERXE EN BuREAu CANtERs COACHING sLAAN HANDEN INEEN
Op donderdag 8 mei jl.
ondertekende Henk Verstappen,
leidinggevende van de afdeling
Preventie, Informatie en
Arbeidsrehabilitatie (PIA) namens
GGZ NML een samenwerkingsovereenkomst
met twee externe
reïntegratie- en adviesbureaus.
Bureau Werxe en bureau Canters
Coaching zijn beide, net als de
medewerkers van het team
Arbeidsrehabilitatie,
gespecialiseerd in de reïntegratie
en werkbegeleiding van mensen
die na een periode van psychische
klachten willen terugkeren
in het arbeidsproces.
Uitgangspunt van de samenwerkende
bureaus is het vergroten van de mogelijkheden
van cliënten met een psychische
problematiek bij de instroom op de arbeidsmarkt.
Daarbij is de kracht van de samenwerking ,
dat alle partijen zich hard maken voor individuele
trajectplanbegeleiding en cliënten
onderling doorverwijzen op grond van
ieders specifieke expertise.
Flexibel
De reïntegratiebedrijven zijn meer gespecia-
liseerd in acquisitie, dus de contacten met
potentiële werkgevers en het bemiddelen
tussen cliënt en werkgever. GGZ NML is
meer toegespitst op de zorgcomponent.
De opdrachtgevers zoals het UWV (uitvoeringsinstituut
werknemersverzekeringen),
zijn enthousiast over het initiatief van de
samenwerking.
‘Dat komt mede omdat het gaat om een
doelgroep die nu het zogenoemde ‘grijze
gebied’ vormt’, legt Marlies Alaerds van
Werxe uit. ‘Wij samen hebben de ervaring
met die groep, en zijn in die zin voor
onze opdrachtgevers heel waardevol. En
doordat we onze krachten bundelen maar
toch kleinschalig werken, kunnen we heel
flexibel zijn.’
Verschil
Susan Tilmans van de afdeling Arbeidsrehabilitatie
legt uit wat het verschil is
met de aanpak in voorgaande jaren en
dus ruim vóór de samenwerking. ‘Er was
voorheen sprake van een veel breder scala
aan cliënten dat we binnen Arbeidsrehabilitatie
konden bedienen. Vóór 1 januari
werkten we namelijk ook met mensen met

Mentaal
Door: Sabine Nicolasen
een zeer lange afstand tot de reguliere
arbeidsmarkt. Je moet dan meer denken
aan arbeidstraining. Sinds 1 januari is het
team kleiner geworden en opgesplitst. De
twee trajectbegeleiders Margret Derks en
ik vallen onder PIA en de arbeidstraining
is overgeheveld naar het IAC (Interne Activiteiten
Centrum).
De arbeidstraining wordt, als voorheen,
als onderdeel van de zorg vergoed via de
AWBZ en zorgverzekeraars, terwijl de trajectbegeleiding
door externe financiers
(zoals gemeenten en UWV) betaald moet
worden.’
Overzichtelijker
Margret vult aan: ‘Dat verklaart mede de samenwerking
met beide reïntegratiebureaus.
Zij kunnen worden ingeschakeld door de gemeenten
en het UWV. PIA kan niet rechtstreeks
worden ingeschakeld, omdat het
geen officieel reïntgratiebureau is. Maar
veel belangrijker is, dat het traject van arbeidstoeleiding
voor de cliënt veel overzichtelijker
en minder omslachtig is. In principe
moet de cliënt namelijk zelf een reïntegratiebedrijf
zoeken en in praktijk blijkt men daar
graag in ondersteund te worden. Doordat wij
onderling alles kunnen afstemmen loopt het
traject van GGZ-begeleiding, zorg en reïntegratie
naadloos in elkaar over.’
Pioniersfase
‘Daarnaast hopen we met deze krachtenbundeling
beter in te kunnen spelen op
nieuwe ontwikkelingen, en nieuwe wetgeving
en dergelijke’, vult Hans Canters
(Canters Coaching) aan. ‘En we staan zeker
open voor het ontwikkelen van nieuwe
producten.’
‘Al met al zien we dit nu als een pioniersfase
nog’, stelt Henk, ‘we beginnen gewoon
en gaandeweg zullen we leren en bijstellen
als dat nodig mocht blijken.’
Mentaal | 21

Mentaal | 22
1
2
3
Berichten
Ondernemingsraad
Samenwerking GGZ NML en Mondriaan
Zorggroep
Op 20 mei jl. zijn medewerkers van GGZ NML en
Mondriaan Zorggroep per mail geïnformeerd over de
intentie van de beide Raden van Bestuur om
strategisch te gaan samenwerken. Deze intentieverklaring
vind je op intranet. Deze voorgenomen
samenwerking wordt ter advisering voorgelegd aan
de adviesorganen en uiteindelijk bekrachtigd door de
Raden van Toezicht.Afgesproken is dat de OR tijdig
geïnformeerd wordt over de ontwikkelingen in dit
proces. Daarnaast vindt de OR het belangrijk dat
medewerkers adequaat over deze samenwerking
worden geïnformeerd.
Regelingen in het kader van HKZ (harmonisatie
kwaliteitseisen zorg)
De certificeringprocedure is onlangs aangescherpt.
Dit betekent dat de nog niet gecertificeerde onderdelen
(waaronder P&O) op korte termijn alsnog
gecertificeerd moeten worden. Als gevolg daarvan is
in april met spoed een aantal regelingen aangepast/
vastgesteld. Het betreft de:
- regeling stagiaires
- regeling ongewenste omgangsvormen medewerkers
GGZ NML
- introductieprogramma nieuwe medewerkers
- registratieprocedure Wet BIG
- regeling jaargesprekken
- FWG-regeling 3.0
De ondernemingsraad heeft deze regelingen
goedgekeurd. Je vindt ze in het handboek personeel
op intranet.
(Her)benoeming leden Raad van Toezicht
De Raad van Toezicht heeft tot taak toezicht te
houden op het beleid van de Raad van Bestuur en de
algemene gang van zaken in onze organisatie. Ook
functioneert deze raad als klankbord voor de Raad
van Bestuur en staat hij de Raad van Bestuur met
raad en advies terzijde.
Bij de (her)benoeming van de leden van de Raad van
Toezicht hebben ondernemings- en cliëntenraden
adviesrecht. In dit kader heeft de OR onlangs
gesprekken gevoerd met twee nieuwe kandidaten
voor de Raad van Toezicht. Dit heeft geleid tot een
positief advies over de benoeming van mevrouw H.
Ester en de heer J. Teeuwen en de herbenoeming van
de heer F. Tans en de heer M. Gitmans.
Lange Termijn Huisvestingsplan
De ondernemingsraad is onlangs door Maaike van
Lipzig geïnformeerd over het Lange Termijn Huisvestingsplan.
Dit plan is een eerste aanzet tot een beter
beheer van ons onroerend goed, een belangrijk
onderdeel van de bedrijfsvoering. Om hier invulling
aan te geven heeft GGZ NML een Lange Termijn
Huisvestingsplan opgesteld, in eerste instantie voor
de periode 2008 en 2009. Het Lange Termijn
Huisvestingsplan wordt afgeleid van de zorgvisie en
het vastgoedbeleid van een organisatie. Het is een
beschrijving van de toekomstplannen van een
zorginstelling met de daarbij behorende huisvestingsbehoefte
en de wijze waarop hier invulling aan
gegeven kan worden. Met dit instrument kan het
instellingsbeleid vertaald worden naar bouw- en
onderhoudsactiviteiten. De bedoeling is dat in 2009
een plan wordt gemaakt voor de periode 2010-2014.
Eerst zal echter het vastgoedbeleid moeten worden
vastgesteld door de Raad van Bestuur.
Samenstelling OR
De ondernemingsraad heeft Mies Wiegant gekozen
tot voorzitter. Omdat de OR bezig is met het traject
Verbeter de Medezeggenschap Blijvend, dat leidt tot
veranderingen in de medezeggenschapstructuur, is
ervoor gekozen de functie van vice-voorzitter en
secretaris te combineren. Paul Hortulanus vervult
deze functie. Het dagelijks bestuur wordt gecompleteerd
met Ine Koenders, ambtelijk secretaris.
4
5

Mentaal
“Henk, we hebben een probleem”. Tegenover mij zit de sociale
beheerder van de plaatselijke woningbouwvereniging.
“Laat maar eens horen”, vertel ik hem.
Op een half ambtelijke toon doet hij het probleem
uit de doeken. Bij de renovatie van de
keukens in de straat zijn de medewerkers van
de Woningbouwvereniging ook bij de familie
N. aan de deur geweest. Daar is het probleem
ontstaan. Op de plek waar de keuken gelegen
is, heeft de woningbouwvereniging een giga
puinbak aangetroffen met waarschijnlijk
daaronder het keukenblok. De medewerkers
zijn onverrichter zaken huiswaarts gekeerd
en hebben de opdracht teruggegeven aan de
beheerder. Deze is vervolgens op huisbezoek
gegaan en tracht de familie N. op zijn - al
beschreven - toon te vertellen wat zaak is. Ze
kijken hem aan als een schop zand. Ze snappen
er niets van. Daarna vraagt hij mij of ik
eens met die mensen kan gaan praten over
het wel of niet verkrijgen van een nieuwe
keuken.
Dus op een dag heb ik toch maar de stoute
schoenen (beter gezegd ‘laarzen’) aangetrokken
en ben op huisbezoek gegaan bij de familie.
Het gezin bestaat uit drie personen: va-
De familie
der, moeder, en zoonlief van tweeëntwintig
jaar met het verstand van een kind van 10.
Op achttienjarige leeftijd hebben ze Jopie uit
de inrichting gehaald omdat het thuis veel en
veel gezelliger is. Pa zelf opent de deur. Jopie
ligt over de bank gedrapeerd met een fles
bier in zijn hand en een sigaret aan. Nadat ik
pa heb uitgelegd dat ik namens de woningbouwvereniging
kom, mag ik binnen in villa
‘puinzicht’. Hij vertelt me, dat er al iemand
geweest is van de woningbouwvereniging.
Maar hij heeft niet zo precies begrepen wat
‘deze mens’ is komen doen. Het schijnt iets
met de keuken te maken te hebben. Ondertussen
schommelt moeder de woonkamer
in. Bij de tafel aangekomen tilt ze haar nogal
fors uigevallen boezem op en legt deze op
de tafel tussen een agenda, pennen en een
mobiele telefoon. Bij het neerkomen van de
boezem rammelt de vuile vaat op de tafel en
een overvolle asbak die op het randje staat,
klettert naar beneden. “Maakt niets”, zegt
ma. Tussen het (ex-)witgoed op tafel ligt ook
nog bruingoed, zoals sokken, onderbroeken
In In deze rubriek staat het
contact centraal tussen een een
behandelaar en en een cliënt.
henk van Vorselen,
woonbegeleider binnen de divisie Verslavingszorg.
en wat verder al niet op een gemiddelde kamertafel
ligt.
Ik heb voor mezelf al een staanplaats uitgekozen
omdat mij dat het meest veilige lijkt.
Vader Tom kan als enige een paar woorden
lezen. Dan ben je al snel het ‘brein’ van de
familie. Ik heb ook nooit begrepen waar de
leesbril en de bos pennen voor dienen die
hij in zijn borstzak draagt. “Beste Tom”, zeg
ik, “als jij die zooi in de keuken opruimt en
het aanrechtblok uitgraaft en verder iedere
maand de afwas doet, is de woningbouwvereniging
bereid de keuken op te knappen”.
Zo’n vermoeden heeft Tom al. Hij begint
meteen. Gewapend met een schop en een
paar lege fritesdozen komt hij de keuken binnen
en begint te graven: eierschalen, aardappelschillen,
alles wordt in dozen geschept en
naar buiten gedragen. Ja hoor, een gasfornuis
en een aanrecht komen tevoorschijn en
nog meer afwas.
Wordt vervolgd.
deontmoeting
Mentaal | 23

Mentaal | 24
Alles moet een naam hebben en alles dient benoemd te
worden. Dat maakt de communicatie gemakkelijker. Daarom
ook heeft alles een naam en is alles benoemd. Mooi zo.
‘Enkele maanden geleden begon ik met deze columns, niet
vermoedend dat ze onder de noemer “Kollummer Kaassie”
zouden worden geplaatst. Ik wist niet goed wat ik daarmee
aan moest -”Flikje van Drost” was dat niet een betere
benaming?-, dus kroop ik in de pen en maakte mijn
bedenkingen kenbaar aan de redactie. Deze liet weten dat ze
‘met een geheel nieuwe Mentaal bezig zijn en de suggestie
meegenomen wordt naar het redactieoverleg.’ Tot zover deze
kwestie.
Wonderlijk hoe dingen zo gaan. Voor je het weet zet een
begrip, een naam zich vast. Nou valt dat inzake deze column
nog wel mee, maar het kan ook anders: als jongste en enige
broer van drie zussen is mij vroeger – door diezelfde zussen
- dikwijls het woord ‘driftkikker’ naar het hoofd geslingerd.
Voor ik het goed en wel in de gaten had, bestempelde ik
mezelf als driftkikker en gedroeg ik mij als een driftkikker.
Bericht van de personeelsvereniging
De (eerste) reis naar Moskou en St. Petersburg onder leiding van
Henk van Vorselen zit erop en de 44 deelnemers waren unaniem zeer
enthousiast over deze trip. Op het Intranet en via de mail van de personeelsvereniging
kunt u een uitgebreid reisverslag lezen.
Op 19-04 2008 heeft een natuurwandeling plaatsgevonden waaraan
32 personen hebben deelgenomen.
Ook het afgelopen winterseizoen heeft de Personeelsvereniging
onder leiding van Pierre Hebben traditiegetrouw de rikcompetitie
georganiseerd. Er waren dit jaar 31 deelnemers. Winnaar is Geert
Reijntjes geworden met 6427 punten over 22 speeldagen. Antoon
van Dinther werd met 6241 punten tweede en Lod Dirkx derde met
6190 punten. Eind september starten we wederom met een nieuwe
competitie. Mocht u wat meer willen weten, informeer dan gerust bij
Pierre Hebben (tel. 0478-587145) die al jaren deze competitie leidt.
Ook de bowlingcompetitie voor senioren werd met een feestelijke
slotmiddag afgesloten. De overall winnaars hier waren Jeanne Swinkels
en Jac Swinkels. Ook deze competitie start opnieuw in september.
Houd u onze berichtgeving t.z.t. in de gaten voor de precieze
startdatums.
De naam en het beestje.
Kollummerkasie
Nu kan ik mij inderdaad flink opwinden over ‘de dingen des
levens’, maar met de tijd leerde ik dat er verband zit tussen
mijn ideeën over goed & kwaad en dit gekwaak van
opwinding. Ik heb de driftkikker nodig om stem te geven aan
mijn verontwaardiging, boosheid, of wat dies meer zij. Het
scheldwoord is een geuzentitel geworden.
De patiënten die bij mij therapie volgen, hebben ook dikwijls
een stempel gekregen: men is lastig, afhankelijk, depressief,
dwanggestoord, men lijdt aan stemmingsstoornissen. Niet
zelden wordt het stempel gemist en er voor de duidelijkheid
alsnog een stempel opgedrukt. De patiënten vragen er zelf
om, lijkt het. Als zij het niet doen, dan de familie wel. En als
die er niet om vraagt, dan toch zeker wel het behandelteam
of de ziektekostenverzekering. Immers: zodra het beestje een
naam heeft is het beter communiceren... Zou dit stempel voor
de patiënt een geuzentitel kunnen worden? Dat zou toch al te
gek zijn!
Zoals dat stukje kaas eigenlijk een flikje is.
Bart Drost, creatief therapeut
In juni 2008 staan respectievelijk
de dagreis
naar het Aviodrome in
Lelystad en een fietstocht
in de regio op het
programma. Op 6 juli
2008 bezoeken we het
concert van Andre Rieu
in Maastricht.
Voor actuele informatie,
convocaties en inschrijfformulieren
voor de diverse activiteiten verwijzen we u graag naar
het Intranet en de mail van de Personeelsvereniging die tweewekelijks
verschijnt op maandag. Oud-medewerkers worden middels convocaties
aan huis op de hoogte gehouden. En hebt u suggesties, laat
het ons weten. Wij onderzoeken graag de mogelijkheden.!
Tel. secretariaat PV:
(52)7112 (tijdens kantooruren)
Postadres: Stationsweg 46 C
t.n.v. Secretariaat Personeelsvereniging
Emailadres: personeelsvereniging@ggznml.nl
het Bestuur
column

Mentaal
Start MST-team
Door: Fun Sijbers
GGZ Noord- en Midden-Limburg
Op 21 april is het MST team van GGZ
NML van start gegaan. Aan het eind van
een inhoudelijk programma in het theehuis
in het Odapark, presenteerde Koos
Föllings de leden van het MST team.
MST, ofwel Multi Systeem Therapie, richt
zich op de jongeren in de leeftijd van 12
tot 18 jaar, die vanwege hun ernstig grensoverschrijdend
gedrag (dreigen) geplaatst
(te) worden in een justitiële jeugdinrichting.
MST heeft enerzijds als doel (her)plaatsing
te voorkomen in een justitiële jeugdinrich-
ting van de jongere met antisociaal gedrag
en anderzijds de competenties van het gezin
te vergroten.
Op deze manier worden ouders in staat
gesteld de jongere te leren constructief
om te gaan met problemen in het gezin,
leeftijdsgenoten, buurt en school.
Veel samenwerkingspartners van GGZ
NML waren aanwezig bij de startbijeenkomst
die geopend werd door Toine van
der Sanden.
Prof. Dr. Marshall Swenson (MST Vice-
President for New Program Development
MST Services) hield een inleiding over de
ontwikkeling en betekenis van MST, ondersteund
door onderzoeksresultaten.
Drs. Wim v. Geffen, van het Kenniscentrum
MST Nederland, ging nader in op de
betekenis van MST in Nederland.
Aan het slot van de bijeenkomst stelde
Koos Föllings het team voor, bestaande
uit;
Katja Clevers, Loes Hendriks, Miny van
Olffen, Annemarieke Lammertink, George
Broekhuizen en Johan Cox. En als leidinggevende
Anton van Nunen (van de AK).
Mentaal | 25

Mentaal | 26
Dat wordt wel mooi!
GGZ NML had vorig jaar juni al bijna helemaal afscheid genomen van Cor Cornelissen. Toen ontstond het idee om Cor te
vragen toezicht te houden op de aanleg van de tuinen en het park. Met veel enthousiasme vertelt Cor over zijn nieuwe taak
voor het Bouwbureau, die hij nu in een klein aantal uren per week vervult. Cor: “Binnenkort is de ruimte tussen de FPA en de
twee gebouwen van LSZ kant-en-klaar. Je ziet dan hoe het wordt. Dan denk ik dat de mensen zeggen: “Dat wordt wel mooi!”
Bijzondere tuinen
Cor: “De tuinen bij de vijf gebouwen in de
binnenhof die al bewoond zijn, zijn zo goed
als klaar. De taxus in het geraamte van de
haag rondom de FPA en het parkeerterrein
gaat al goed groeien. Over een tijdje is het
geraamte niet meer te zien en vormt de haag
als sculptuur een ode aan het voormalige instituut
Vincent van Gogh.”
“In de tuin bij de LBV komt nog een heel aparte
vogelkooi en bij Korsakov Wonen komen
verschillende sculpturen waaraan en waarin
planten groeien. Nog nergens vertoond in
Nederland! De azaleatuin bij LSZ 2 naar Japans
ontwerp krijgt golvende bewegingen
door de planten in vorm te snoeien”.
Zodra het gebouw voor Korsakov NAH is opgeleverd,
start de aanleg van de bijbehorende
tuin. Begin volgend jaar nemen de bewoners
die in gebruik. De toekomstige bewoners van
de appartementen krijgen geen eigen tuin.
Zij kunnen gebruik maken van het park.
Bijzonder vindt Cor ook de aan te leggen
rozentuin bij het monumentale paviljoen
G, de beeldentuin bij het gebouw van het
Facilitair Bedrijf en de kruidentuin bij de
Kapel. Maar voordat de aanleg van die tuinen
begint, dienen de oude gebouwen eerst
opgeknapt te worden.
Onderhoud door bewoners
In de binnentuinen van LSZ1 zijn onlangs
pinussen geplant van een behoorlijk formaat,
mooie hagen en planten. Cor: “En
het leuke is dat de bewoners deze tuinen
zelf gaan onderhouden. Het gereedschap
komt deze week en het gras is al een keer
gemaaid door een van de bewoonsters. De
begeleiders, waaronder Theo Lemmen, stimuleren
de bewoners dat werk zelf te doen.
Dat geeft veel voldoening.”
Park voor iedereen
Zowel de bewoners van de binnenhof als
de nieuwe bewoners in de rand van de buitenhof
én andere mensen uit Venray gaan
straks genieten van al het moois in het
park. Er komt een vijver die voor een zekere
allure zal zorgen. Cor: “Een prachtige
ontmoetingsplek wordt de kinderboerderij
bij de oude boerderij. Maar ook de nieuwe
midgetgolfbaan leent zich daar uitstekend
voor. Iedereen kan die baan straks huren.”
Uit alles blijkt dat Cor het geen straf vindt
deze klus voor zijn oude werkgever te klaren.
Cor: “Het doet mij als mens goed om
te zien dat de bewoners van GGZ NML
in deze prachtige voorzieningen kunnen
wonen en ook nog in een mooi park. Dat
verdienen ze.”

Mentaal
Voortgang bouw
Door: P. Platzbeecker, Bouwcoördinator
BW = Begeleid Wonen • LBV = Langdurige begeleiding en Verzorging • IWB= Intramurale woonbegeleiding • LCZ = Langdurige complexe zorg
START VOORBEREIDING INHUIZEN EERSTE APPARTEMENTEN
De Divisie BW is begonnen met de voorbereiding
van de verhuizing naar de appartementen
in de binnenhof van Servaashof. De
huisnummers zijn toegekend en met de toekomstige
bewoners is gesproken over hun
woonplek en de inrichting daarva
D’n Herk 50 t/m 88 (LCZ appartementen
A/ LBV/IWB; gebouw 7 west)
Het metselwerk is gereed. De timmerman is
begonnen met het aanbrengen van de houten
latten aan de gevels. Alle binnenwanden staan
nagenoeg op hun plaats.
De elektriciens en loodgieters zijn bezig om
alle buizen, kabels en leidingen aan te leggen.
De kleuren van de vloerbedekkingen zijn
vastgesteld.
De aannemers doen hun uiterste best het gebouw
voor de bouwvakvakantie af te hebben.
Het plaatsen van de keukens en het leggen
van de vloerbedekking gebeurt meteen na de
bouwvakvakantie.
D’n Herk 27 t/m 65 (LCZ appartementen
A; LBV/IWB; gebouw 8 oost)
Het metselwerk is grotendeels klaar. De timmerman
maakt de achterconstructie voor de
houten buitengevels. De afwerkvloer is gesmeerd
en de installateurs hebben de stijgleidingen
voor alle technische voorzieningen
gemonteerd. De kleuren van de vloerbedekkingen
zijn vastgesteld. De aannemers proberen
ook dit gebouw voor de bouwvakvakantie
bouwkundig op te leveren. Het plaatsen van
de keukens en het leggen van de vloerbedekking
gebeurt ook hier meteen na de bouwvakvakantie.
D’n Herk 92 (Korsakov NAH, gebouw 4)
De bouw verloopt in twee fases. Het bouwdeel
dat grenst aan paviljoen J behoort tot de eer-
ste fase. De eerste dakplaten zijn gelegd. De
installateurs zijn gestart met het inslijpen van
alle leidingbuizen in de wanden. De tweede
fase is het bouwdeel aan de kant van paviljoen
G. De fundering is gestort en de installateurs
zijn bezig met het leggen van de leidingen in
de kruipruimtes.
Sint Servatiusweg 51 t/m 177 oneven
(73 zorgappartementen)
De 73 zorgappartementen
hebben postcode 5803 AD
gekregen. De aannemer is
gereed met het storten van
de keldervloer en er is een
begin gemaakt met de kelderwanden.
Kapel / gebouw A
De bedoeling was om de
werkzaamheden aan de
achterzijde van de kapel op
7 mei op te leveren. Dat is
niet gelukt. De oplevering
is nu gepland op 4 juni
2008. Het is nu verder aan het bestuur van
het toekomstige museum om de voormalige
ruimtes van de keuken, slagerij, bakkerij en
afwaskeuken verder vorm te geven tot een
museum.
Mentaal | 27

Mentaal | 28
GERARD, CLIëNT EN ERVARINGSDESKuNDIGE GGZ NML, BLIJ MET TERuGKEER NAAR MAATSCHAPPIJ
‘Met één been in
de samenleving
en al geluk
gevonden’
Steeds meer zorgaanbieders verkennen de mogelijkheden om cliënten met een psychische stoornis via projecten terug te
laten keren in de samenleving. Om ze er zelfstandig(er) te laten wonen, verblijven en te laten participeren aan het reguliere
maatschappelijk leven. GGZ NML geeft dat onder meer vorm door één- en tweepersoons appartementen te bouwen voor
cliënten. Er is ook zorg en kritiek op deze visie: veroorzaakt deze zogeheten ambulantisering niet een te grote afstand
tussen cliënt en verzorger? Voor Gerard, cliënt van GGZ NML, absoluut niet. “De komst van de éénpersoons apparte-
menten geeft mij de kans om te wonen met veel privacy en met de juiste begeleiding die ik nodig heb.”

Mentaal
Bron: Peel & Maas
In de zorg en de ondersteunende processen
wordt voortdurend vanuit het belang
van cliënten of opdrachtgever ingezet op
verbeterslagen. Dat is niet nieuw. Nieuw
is wel dat cliënten worden ingezet als ervaringsdeskundigen
en oprecht deel uitmaken
van projecten die de begeleiding
en woonvoorzieningen voor mensen met
een psychische beperking moeten verbeteren
en aanvullen. Gerard leidt aan
schizofrenie. Gerard werd door de GGZ
NML gevraagd deel te nemen aan diverse
projecten en commissies. Hij valt op door
zijn enthousiaste houding en fanatieke
inzet.
Fotografie
“Ik ben begonnen met fotograferen toen
ik een professionele fotocamera kreeg. De
nieuwbouw op het terrein van GGZ NML
in Venray inspireert mij, daarom vind ik
het leuk om de ontwikkelingen met betrekking
tot de afbraak van afdelingen
en de nieuwbouw vast te leggen. Tot het
moment dat ik werd aangesproken door
de beveiliging met de vraag wat ik daar
deed, of ik toestemming had om foto’s te
maken. Via deze confrontatie kwam ik in
gesprek met Ton van het Infocentrum Servaashof.
Evenals mensen uit mijn directe
omgeving was Ton heel enthousiast over
mijn foto’s. Ik had toen het idee om twee
lijsten te maken: één van de oude bouw
en één van de nieuwbouw. Ton gaf me
toestemming om foto’s te maken, zolang
er geen personen op de foto werden gezet.
De collages en de inmiddels 600 andere
foto’s hangen nu in het informatiecentrum,
zodat iedereen ernaar kan kijken.
Fotograferen is echt een hobby van me
geworden. Ik doe het met veel plezier en
het levert me de nodige afleiding op.”
Gebruikersgroep
“Casemanager Anja vroeg mij en mijn
vriendin vervolgens of wij wilden participeren
in de gebruikersgroep voor de
nieuwbouw van begeleid wonen. In het
voorjaar van 2007 begonnen we en namen
we tal van beslissingen. Eigenlijk alles
wat met ICT te maken heeft, sanitaire
voorzieningen, brandveiligheid. Geweldig!
Een compleet huis inrichten. Eerlijk gezegd
ervoer ik in het begin wel een drempel.
Tijdens het project ben ik er echter
achter gekomen dat het een ontzettende
meerwaarde voor mij is. Ik, als cliënt,
mag samen met mijn vriendin meedenken
over de inrichting van de nieuwbouw.
Mijn naam werd genoemd in notulen en
ik zag enkele van mijn ideeën terug in het
resultaat. Dag gaf mij veel voldoening, een
beter zelfbeeld en trots, ik merkte dat ik
groeide als persoon.”
Aankleding
De interieurcommissie werd het derde
project in 2007. Ook weer samen met zijn
vriendin. “Dit keer ging het niet om draadjes
en kabeltjes, maar om de aankleding
van 2x18 nog te bouwen appartementen.
Vanaf het eerste moment werden wij betrokken
bij de besprekingen. We hebben
foto’s gemaakt van meubels die in aanmerking
komen. Met mijn ervaring in de
meubelbranche hoop ik een flink steentje
bij te dragen aan een moderne, nieuwe
setting.”
Sociale participatie
“Dit jaar ben ik via Jolande, mijn eigen
casemanager, ook betrokken bij het project
Samen!? Sociale participatie voor cliënten
uit de geestelijke gezondheidszorg. Ik zit
als ervaringsdeskundige in een groep met
vijf casemanagers. Het mooie vind ik, dat
ik ervaringsdeskundige word genoemd.
Mijn ervaring telt! Om cliënten zoals ik
te helpen hun plek in de samenleving te
vinden en om ons te begeleiden bij onze
sociale participatie, is het project Samen?!
opgezet. Het uitroepteken staat voor de
vanzelfsprekendheid dat cliënten met een
psychische aandoening in de maatschappij
samenleven met anderen. Het vraagteken
verwijst naar de praktijk: die is namelijk
weerbarstiger. Door de toenemende
ambulantisering bestaat het risico dat
cliënten zoals ik vereenzamen, omdat we
buiten de zorginstelling een heel beperkt
sociaal netwerk hebben. Dat herken ik.
Daarom juich ik het project ook toe. Er
wordt voor mij individueel, evenals voor
de andere cliënten in het project, een persoonlijk
doel nagestreefd. De meerwaarde
daarvan merk ik nu al: ik sta met één been
in de samenleving en ben daar heel gelukkig
mee!”
Mentaal | 29

Mentaal | 30
reportage
GGZ NML op weg
naar nieuwe aanpak
cliëntenlogistiek
Voor het oplossen van dit knelpunt heeft de
Raad van Bestuur inmiddels een aantal oplossingsrichtingen
ontwikkeld. Geert Derks, lid
van de Raad van Bestuur, licht ze toe.
Het knelpunt
In het verzorgingsgebied van GGZ NML zijn
ongeveer 2100 mensen met ernstige en langdurige
psychiatrische problemen. Daarvan zijn
er ongeveer 1500 in zorg bij de regionale GGZvoorzieningen
en het grootste deel daarvan is
bij GGZ NML in zorg.
De GGZ NML beschikt, zeker afgezet tegen de
landelijke cijfers, over een (te) grote klinische
capaciteit.
Nu de klinische capaciteit afgebouwd wordt
leidt dit tot grote druk op de “voordeur” van
GGZ NML en tot knelpunten op het gebied
van de doorstroming van cliënten. Afdelingen
slibben dicht, cliënten stromen na hun behandeling
niet uit, cliënten krijgen niet de juiste
zorg op het gewenste moment.
Enige tijd geleden heeft het Trimbos Instituut
op verzoek van de Raad van Bestuur onderzocht
of GGZ NML voor uitbreiding van de
klinische capaciteit in aanmerking komt.
Dit blijkt niet zo te zijn. De conclusie die het
Trimbos Instituut trok, was dat het proces van
vermaatschappelijking te traag verliep.
Door: Fun Sijbers
In 1993 sloot het toenmalige Vincent van Gogh Instituut het zogenaamde “convenant Zorgvernieuwing” af met
zorgverzekeraars en overheid. In dat convenant werd de toekomstige omvang van de klinische capaciteit van het Vincent
van Gogh Instituut omschreven. Bovendien werd in het convenant ook de fasegewijze afbouw van de instelling beschreven.
Het convenant was en is een belangrijk, toekomst bepalend document omdat het de onderlegger vormde voor de
nieuwbouwplannen in het huidige Servaashof en de oprichting van de regionale centra.
Nu, 15 jaar later zijn de resultaten van het convenant zichtbaar, maar doen zich ook nieuwe knelpunten voor. Een van die
knelpunten is het feit dat de huidige GGZ NML nog steeds, in vergelijking met de rest van het land, teveel cliënten in Venray
heeft gehuisvest.
Bovendien blijkt uit landelijke trends dat in de
komende jaren de zorgvragen van cliënten van
aard zullen veranderen. Er komt meer vraag
naar individuele zorgarrangementen op maat
én meer vraag naar ondersteuning bij het sociale
en maatschappelijke bestaan. Dus minder
vraag naar langdurige klinische behandeling.
De oplossing
Met “Koersen op Kansen” in de hand is de
oplossingsrichting duidelijk: vermaatschappelijking,
deconcentratie en vraaggerichtheid.
Met name als het gaat om deconcentratie en
vermaatschappelijkingsmogelijkheden zal het
aanbod voor ambulante ondersteuning flink

Mentaal
moeten groeien. Dit geldt ook voor voorzieningen
op het gebied van arbeid, scholing, dagbesteding
en gespreide woonvoorzieningen. Met
een passend aanbod op deze gebieden neemt
de noodzaak tot klinische behandeling af.
Meer mensen met psychiatrische problemen
in de maatschappij houden, betekent ook dat
de vraag naar adequate en kortdurende crisisopvang
toeneemt.
Om dat probleem, de druk op de “voordeur”
van GGZ NML, op te lossen starten we op
korte termijn met een echte crisisafdeling.
Deze heeft uitsluitend tot taak om cliënten
die in crisis verkeren op te nemen, de crisis
te behandelen en cliënten ook weer direct uit
te plaatsen.
Dit is echter nog niet de gehele oplossing.
Cliënten, woonachtig in de maatschappij,
moeten kunnen rekenen op een compleet
maatschappelijk steunsysteem.
Hiervoor zullen we nog nadrukkelijker dan we
al doen, de samenwerking moeten zoeken en
verbeteren met regionale en lokale voorzieningen
op het gebied van wonen, zorg, welzijn,
onderwijs en arbeid.
Het gaat er om dat we gezamenlijk een ondersteuningsaanbod
tot stand brengen dat
mensen met psychiatrische problemen in
staat stelt om volgens eigen wensen en mogelijkheden
te wonen, te leven en aan de samenleving
deel te nemen.
Het maatschappelijk ondersteuningsaanbod
moet gericht zijn op emancipatie en maatschappelijke
participatie van cliënten. Om
dat te bereiken moeten lokale maatschappelijke
voorzieningen actief benaderd worden en
wordt de samenwerking met gemeenten en
andere GGZ-aanbieders geïntensiveerd.
De vraag die overblijft, is hoe de doorstroming
en uitstroom te bevorderen.
De situatie binnen GGZ NML is vergelijkbaar
met de situatie binnen algemene ziekenhuizen
zo’n 15 tot 20 jaar geleden. Destijds verbleven
patiënten langer dan nodig was in het ziekenhuis
waardoor er wachtlijsten ontstonden en kosten
toenamen omdat patiënten op te dure bedden
lagen en de in- en uitstroom verstopte.
Door samenwerking aan te gaan met verpleeghuis-
en thuiszorgorganisaties en door
een enorme toename van de poliklinische- en
dagbehandelingen, zijn de ziekenhuizen er in
geslaagd om cliënten sneller te ontslaan, de
ligtijden daardoor substantieel te verkorten en
wachtlijsten af te bouwen. Met andere woorden
een medisch verantwoorde verbetering
van de cliëntenlogistiek.
Voor GGZ NML geldt dat ook wij oplossingen
zoeken in de richting van de cliëntenlogistiek.
Uitgangspunt daarbij is: de cliënt maakt alleen
gebruik van onze voorzieningen als hij of zij
ook daadwerkelijk meerwaarde ondervindt
van onze psychiatrische kennis en interventiemogelijkheden
en participeert zo snel mogelijk
weer in het maatschappelijk leven.
Zorglijnen
Met de vraag van de cliënt als uitgangspositie
organiseren we de zorgprocessen voor een
specifieke cliëntencategorie in een zorglijn.
Daarbij leggen we minder nadruk op de geografische
ordening van onze voorzieningen,
maar brengen we elk aanbod en alle voorzieningen
die samen een zorglijn, bijvoorbeeld
schizofrenie, vormen (niet fysiek, maar wel
qua organisatie en afstemming) bij elkaar.
De stuurgroep cliëntenlogistiek en zorglijn
schizofrenie heeft de regie over dit complexe
proces van verandering van de zorgorganisatie.
De stuurgroep bestaat uit de volgende
leden: Ger Lijnders (voorzitter), Constant Favier,
Geert Derks, Anja Böhlke, Christien Boumans,
Wybe Zwart, Marc Doorakkers, Lex ’t
Hart, Kathleen Sawafuji. Ondersteuning krijgt
de stuurgroep van prof. Dr. ir. Jan Vissers en
Sander van Montfort van Prismant.
Dit jaar zetten we voor de Zorglijn Schizofrenie
een pilot op. Daarbij hoort op de eerste
plaats het beantwoorden van een aantal vragen,
zoals, hoe groot is de cliëntengroep die
het betreft, welke zorg wordt er op dit moment
aan besteed en met welke middelen.
Voor het verzamelen van deze informatie
is een werkgroep opgericht onder regie van
de stuurgroep. De werkgroep bestaat uit de
volgende leden: Anja Böhlke, Constant Favier,
Leen Vrolijk, Vincent Huygens Tholen,
Frank van der Heijden, Christien Boumans,
Toon Wijdeveld, Jack Schuurmans, Kathleen
Sawafuji, Jan Vissers-Prismant, Sander van
Montfort-Prismant.
We willen maximaal inzicht krijgen in deze
getalsmatige vraagstukken. Pas dan kunnen
we gaan toewerken naar het oplossen van
knelpunten als wachtlijsten en verkeerdebeddenproblematiek.
Als we over dit inzicht
beschikken kunnen we een omslag maken om
niet langer vanuit ons zorgaanbod te redeneren,
maar vanuit de zorgvraag van de cliënt.
Expertgroep
Voor de inhoud van de pilot Zorglijn Schizofrenie
is een expertgroep geformeerd die tevens
functioneert onder de regie van de stuurgroep.
De expertgroep bestaat uit de volgende leden:
Marga Muris, Hans van Dillen, Coby Thijssen,
Judith Duijkers, Wim Smeets, Willy Martens,
Taco Hans, Hans Kok, Marc Doorakkers, Kathleen
Sawafuji, Chloë Bollen, Edwin Geurtz–
CCR en No Sijben-externe adviseur.
De expertgroep richt zich op vragen als: welke
zorg is er voor deze groep noodzakelijk, wat
is er Evidence Based voor deze groep beschikbaar,
zijn er beargumenteerde alternatieven
en kunnen wij implementeren wat regionaal
en landelijk acceptabel is.
We willen nadrukkelijk niet het wiel opnieuw
uit gaan vinden, maar ons richten op wat al
bedacht is en werkzaam is. Multidisciplinaire
richtlijnen, zoals die voor Schizofrenie, zijn
daarbij erg bruikbaar. Als we weten wat we
nodig vinden voor deze cliëntengroep en we
weten precies wat we momenteel doen voor de
schizofrene cliënt, dan wordt duidelijk welke
veranderingen in de zorglijn moeten worden
doorgevoerd.
Bovendien is het belang van de toepassing
daarvan erg groot omdat de tarieven voor verrichtingen
en behandeling binnen de DBC’s
en de ZZP’s gebaseerd zijn op de multidisciplinaire
richtlijnen.
Voor vragen kan men zich richten tot Constant
Favier, projectleider pilot Schizofrenie.
Mentaal | 31

Mentaal | 32
Agenda Informatiecentrum geestelijke gezondheid
Alzheimer Café Venlo
Op dinsdag 3 juni en 1 juli 2008 is het
Alzheimer Café Venlo in
Gemeenschapshuis De Bantuin,
Pastoor Kierkelsplein 20 te Venlo
geopend. De thema’s voor deze
avonden zijn: Rol van de
mantelzorg. Gastspreker: Helma
van de Leeuw, coördinator
Steunpunt Mantelzorg Venlo en op
1 juli: Toneelvoorstelling met
eenakter over dementie met een
optreden van Bertie en Colla
Bemelman. De inloop is vanaf 19.00
uur en aanvang programma om 19.30
uur. De avond wordt uiterlijk 22.00 uur
afgesloten en de toegang is gratis.
Alzheimer Café Venray
Op maandag 9 juni en 14 juli 2008
is het Alzheimer Café Venray open
voor alle mensen met dementie, hun
partners, familieleden en betrokkenen.
Hulpverleners en andere belangstellenden
zijn ook van harte welkom.
Het thema voor deze avond is: De
rol van de huisarts bij dementie.
Gastspreker: Huisarts mw. M. Stevens.
Op 14 juli is er een vakantieprogramma
met video. Het Alzheimer
Café Venray vindt plaats in De
Kemphaan, Kennedyplein 1 te Venray.
Inloop vanaf 19.00 uur en aanvang
programma 19.30 uur. De avond wordt
uiterlijk 22.00 uur afgesloten. De toegang
is gratis.
Professionalisering en tuchtrecht in
de jeugdzorg en basiscursus
jeugdrecht
Op 10 en 12 juni 2008 organiseert
medilex een tweetal bijeenkomsten
die zich richten op medewerkers die
te maken hebben met jeugdzorg. De
volgende onderwerpen komen aan de
orde: tuchtrecht in de jeugdzorg, wat
schiet u ermee op?; waarom is professionalisering
in de jeugdzorg dringend
nodig?; de hoofdzaken uit het
jeugdrecht op een rij. Aanmelding voor
beide dagen via www.medilex.nl of de
brochure bij het IGG.
Innovatieprijs Stichting Voorzorg
Utrecht
Ter gelegenheid van haar 25-jarig jubileum
stelt de SVu een prijs beschikbaar
van € 25.000 voor diegenen die in staat
zijn om zorginnovaties te presenteren
op het gebied van preventie, educatie
en niet gericht op curatie, maar zoveel
mogelijk op het behouden van gezondheid.
Sluitingsdata voor inzending zijn 1
oktober 2008 (voorkeursdatum) en 31
maart 2009. Voor meer informatie zie:
www.voorzorg-utrecht.nl
Zelfbinding in de psychiatrie,
nieuwe brochure van de Stichting
PVP
De regeling Zelfbinding is sinds 1 januari
2008 van kracht. Dit betekent dat
cliënten met hun psychiater bindende
afspraken kunnen maken over hoe ze
behandeld willen worden op het ogenblik
dat het slecht met hen gaat. Deze
afspraken komen in de zelfbindingsverklaring.
Er zijn twee mogelijkheden:
de verklaring gericht op opname, verblijf
en behandeling en de verklaring
gericht op alleen behandeling.
De brochure is verkrijgbaar bij het IGG.
Voor meer informatie over genoemde
activiteiten of andere vragen omtrent
geestelijke gezondheidszorg kunt u
contact opnemen met:
Informatiecentrum
Geestelijke Gezondheid
Stationsweg 46, 5803 AC Venray
tel: 0478-52 7066
e-mail: igg@ggznml.nl
Openingstijden Informatiecentrum:
maandag t/m vrijdag van
09.00 - 12.00 uur en van
13.00 - 16.00 uur.

Mentaal
Boekbespreking Nieuws van de
Complexe beslissingen maakt de mens het best
door er niet weloverwogen over na te denken, maar door het probleem
een tijdje te laten betijen en dan intuïtief te kiezen. Voor eenvoudige keuzes loont enig bewust
denkwerk wel de moeite. Teveel nadenken heeft in complexe situaties vaak een teleurstellend
effect. Door het meewegen van complexiteit als een belangrijke factor bij onze keuzes, kunnen
we ook zien hoe we daar het best mee kunnen omgaan. Wanneer een belangrijke beslissing goed
genomen moet worden, proberen we eerst de relevante feiten te beschouwen en vervolgens
te vertrouwen op ons onderbuikgevoel. Dat was de conclusie uit een onderzoek waarmee de
schrijver op 17 februari 2006 in het toonaangevende wetenschappelijke blad Science de internationale
wetenschappelijke wereld op zijn kop zette. Velen hadden gedacht dat het maken van
rijtjes met belangrijke en minder belangrijke aspecten plus het zorgvuldig wikken en wegen, tot
juiste beslissingen over moeilijke zaken zouden leiden. Het tegendeel bleek het geval.
Dit spraakmakende onderzoek van twee jaar geleden komt op pagina 132 van het boek aan de
orde; de conclusies eruit worden nu wereldwijd geaccepteerd en we kunnen nu wetenschappelijk
beredeneren dat Willem van Hanegem goede beslissingen neemt (pag.138). Wanneer u in uw
leven ook zulke goede besluiten wilt leren nemen, moet u dit boek dan lezen? Het antwoord is
‘nee’; de schrijver zegt ook nadrukkelijk dat het geen zelfhulpboek is.
Het is een boek vol met wetenswaardigheden die de psychologie ontsluierd heeft en/of van een
solide experimentele basis heeft voorzien, zoals de uitspraak van Freud dat vitale beslissingen
uit het onbewuste moeten komen. Niet een boek om in één ruk uit te lezen, wel om er steeds
stukjes in te lezen die de lezer zullen verbazen en laten nadenken.
Dat ons onbewuste slim is, en dat het voor de gek gehouden kan worden, maakt de schrijver
wel duidelijk; wilt u weten hoe slim, en hoe het gemanipuleerd kan worden, lees het boek dan,
het staat in de bibliotheek.
abe
“het
slimme
onbewuste”
Auteur: Ap Dijksterhuis
Uitgeverij Bert Bakker ISBN 978 90 351 2968 9
Prijs 17,95 euro 239 pagina’s; 20 x 12.5 x 2,1 cm;
gewicht: ca. 290 gr.
bibliotheek
Scripties PMT en muziektherapie opgenomen
in catalogus
Op de diverse afdelingen van de vaktherapeuten
zijn door de jaren heen aardig wat scripties
verzameld en opgeslagen. Helaas waren die slechts
voor een beperkte groep toegankelijk. Via de
vakgroep vaktherapie zijn ze nu geïnventariseerd en
gescreend voor opname in de bibliotheekcatalogus.
De afstudeerscripties van de muziektherapie en de
PMT zitten inmiddels in de catalogus. Ze zijn te
vinden door te zoeken op ‘scriptiemuziektherapie’
respectievelijk ‘scriptiePMT’. Ze zijn nu te leen via
de bibliotheek, maar we streven ernaar ze ook
digitaal toegankelijk te maken. Dat doen we door
ze t.z.t. als pdf in te scannen. Die van de beeldende
therapie zijn waarschijnlijk bij verhuizingen
verdwenen.
In 2006 is ook de HBO-kennisbank van start
gegaan. Deze bevat digitale scripties van allerlei
hogeschooldisciplines. De afdeling creatieve
therapie van de HAN (Hogeschool van Arnhem en
Nijmegen ) start daarmee in 2009.
Nieuwe tijdschriften:
- Autisme Centraal (Vlaams tijdschrift).
- Best Practices Zorg: praktijkcases voor de
manager in de zorg. Het eerste nummer hiervan
is als pdf in te zien. Het is de opvolger van
Zorgmanagement Tools. Dit tijdschrift met
bijbehorende site is opgeheven.
Het tijdschrift Bijzijn heeft in 2007 een aantal
themanummers/bewaarbijlages gepubliceerd over:
- kwaliteit
- innovatie
- evidence based practice
- chronisch zieken.
Helaas niet online maar wel te leen via de
bibliotheek.
Voor meer nieuws en wetenswaardigheden zie de
weblog van de bibliotheek.
De bibliotheek is geopend van
ma. t/m do. van 8.30 tot 17.00 uur.
e-mail: bibliotheek@ggznml.nl
telefoon: (0478) 52 76 45
Mentaal | 33

Mentaal | 34
personalia
In dienst april 2008
Liesbeth Rutten
IWB Horst, Begeleider (1)
Lina Duis
LCZ IOC, Fysiotherapeut
Manita Langerak-Camps
Behandeling & Begeleiding Locatie Weert,
Medisch adm. Secr. (vk/kk)
Astrid Peeters
Korsakov Kliniek Woonbegeleiding,
Medw. Huish. Zaken
Miny Olffen-Hanssen
Centrum voor Adolescentenpsychiatrie,
Verpleegkundige
Loes Hendriks
Centrum voor Adolescentenpsychiatrie, Psycholoog
Marieke Swinkels
Team – Neuropsychiatrie, Verpleegk (neuropsych)
Angela Verbruggen
Centrum voor Angststoornissen (KGT),
Gezondheidszorgpsycholoog
Anneloes Wensveen
Team GGZ preventie, Preventiewerker
Britt van Dijck
Afdeling Keuken, Medw. Service
Dennis Raaijmakers
Afdeling Keuken, Medw. Service
Annemiek van Duren
Personeel en Organisatie, Secretaresse
Uit dienst april 2008
Robbert Vernooij
Begeleider (1), IWB Horst
Hedwig Hendriks
LCZ IMC, Fysiotherapeut
Annerie Greif
HRK21d LCZ Kliniek Begeleiding & Verzorging unit D,
Assistent Verpleegafd.
Sanne Vriens
HRK21b LCZ Kliniek Begeleiding & Verzorging unit B,
Assistent Verpleegafd.
Ron van den Hurk
HRK2 LCZ Kliniek Intensief 1 Indirect
José Janssen-Jacobs
Behandeling en Begeleiding Locatie Venlo
Twan Verlijsdonk
Verblijf RCG Venray, Verpleegkundige
Peter Muijsers
LCZ Overige Ondersteuning, Projectcoördinator
Jordi Kreijen
Maatschappelijke Integratie Roermond,
Mw. Maatsch. Integratie
Augusto Traversin
Centrum voor Psychotherapie Venlo,
Psychotherapeut io
Adrianus Stoop
Consultatie Huisartsen RCG Venlo, SPV met crisisdienst
Suzanne van der Sterren
Afdeling Keuken, Medw. Service
William Buil
Huisvesting & Technische Zaken,
Hoofd Huisvesting en Techniek
Monique Bos-Wijers
Stafafdeling Personeel & Organisatie,
Beleidsmedw. P & O
dienstjubileum 40 jaar
Pieter Vermeulen
verpleegkundige Kerkdijklaan 3,
per 1 juli 2008
Ton Jeuken
creatief therapeut deeltijd Volwassenen RCG Venray,
per 1 juli 2008

Deze maand:
Symposium ‘Beslist doen!’
B E
l d
E
S p r
a a K

toelichting op de onderdelen van het plan
1. Het St. Anna ensemble; Het hoofdgebouw met
de kapel en het lijkenhuisje is een rijksmonument
en blijft staan. De gemeentelijke monumenten St.
Theresia en St. Eugene blijven ook gehandhaafd.
De gebouwen St. Vincent, St. Jan en St. Bernard
zijn geen monument, maar wel in een goede staat
om te behouden. De overige gebouwen worden ge-
sloopt. Daarvoor in de plaats komen zeven nieuwe
paviljoens met appartementen. De nieuwe pavil-
joens hebben een parkeerkelder.
2. Dokterswoningen; De bestaande dokterswonin-
gen aan de Annalaan zijn rijksmonument. Daartegenover
worden in dezelfde voorname sfeer nog
woningen gebouwd.
3. Boerenhof; De boerderij is rijksmonument en
blijft dan ook gehandhaafd en krijgt een grondige
opknapbeurt. Het terrein rond de boerderij, de boe-
renhof zogezegd, krijgt een invulling met verspreid
liggende woningen, geïnspireerd op de uitstraling
en opbouw van een boerderij met van binnen zicht
op de spanten van het dak en met hoge ruimtes.
4. Kweektuinen; Op de plaats waar vroeger de
kweektuinen lagen zijn nu woningen voorzien, op
ruime kavels. De woningen hebben lange voortuinen
en liggen om en om geschakeerd. Dat geeft
een ontspannen sfeer met veel groene ruimte. De
fruitbomen in de randen van de tuinen doen herin-
neren aan de historische betekenis van dit terrein.
5. De Graven; Op de plaats van de voormalige
begraafplaats is ruimte voor woningen, ‘de gra-
ven’ genoemd. Deze woningen hebben net als de
dokterswoningen een voorname uitstraling. De ge-
smede stalen hekken aan de erfgrens benadrukken
status en herinneren aan de geschiedenis van de
grond.
6. Boskavels; In de bosrand aan de oostzijde van het terrein komen vrije kavels, om burgers van Venray en regio in de gelegenheid
te stellen hun eigen boshuis te verwezenlijken. Door in te spelen op de bestaande hoogteverschillen is het mogelijk huizen
te maken met souterrains of splitlevels. Om de huizen onderdeel te laten zijn van het bos, is het voorstel om de huizen op te
trekken uit materialen met donkere aardse tinten. Opgestapelde boomstammen vormen een natuurlijke, ecologische scheiding
tussen de privétuinen en het bos.
7. Open middengebied; Het open middengebied is een prachtige plek in het park. Vrijstaande oude bomen stralen rust uit. De
bestaande muziektent en draaimolen zijn rijksmonument. Op een zomerse avond lekker buiten muziek maken behoort dus tot
de mogelijkheden. Alleen maar luisteren kan ook. Even bijkomen onder een boom met een goed boek, draaien in de molen,
spelen met een bal of gewoon languit liggen op een weitje. Met wat aanpassingen is hier straks voor iedereen wel iets van zijn
gading te vinden.
8. Woningen Overloonseweg; In de rand van het park langs de Overloonseweg is op twee plaatsen de mogelijkheid om een paar
woningen toe te voegen. Vooral de woningen aan de noordrand nabij de noordentree markeren het St. Anna terrein. Hier zijn
voorname woningen voorzien geïnspireerd op de huidige dokterswoningen.
9. Stuifduinen; De stuifduinen zijn cultuurhistorisch waardevol en blijven dan ook gehandhaafd. In dit gebied komen geen nieuwe
woningen. De ecologische betekenis van het stuifduin is door de eenzijdige begroeiing met naaldbomen zeer beperkt. Door een
meer gemengd bos te ontwikkelen is het mogelijk om de ecologische waarde van de stuifduinen te vergroten.
10. Het loofbos; Met de komst van de boskavels slinkt de omvang van het loofbos aan de oostrand. Het plan voorziet daarom
in nieuwe aanplant in de rand langs de St. Anna enclave en het open midden.
Dieren op het terrein’; In het noorden van het terrein, ter hoogte van de kweektuinen ligt een dassenburcht. Het leefgebied van
de das is de laatste jaren steeds kleiner geworden. Omdat de das voor zijn voortplanting vooral is aangewezen op andere dassenburchten
in het noorden is het voornemen om nieuwe huisvesting te ontwikkelen nabij de overige dassenburchten. Met het
overplaatsen van de das in de nabijheid van die andere burchten is het mogelijk de das een goede overlevingskans te bieden.
Ook na bebouwing van een deel van het terrein blijft er voor de overige dieren, zoals vogels, vlinders en vleermuizen voldoende
leefmogelijkheden over.
De volgende Mentaal verschijnt in juli 2008.