Stapelen van ruimte: onderzoek naar een efficiënter ... - PlanDag

Stapelen van ruimte: onderzoek naar een efficiënter ruimtegebruik
Paper
Nick Mels
melsnick@gmail.com
Artesis Hogeschool Antwerpen

Stapelen van ruimte: onderzoek naar een efficiënter ruimtegebruik
Vlaanderen is één van de dichtstbevolkte regio’s ter wereld. Dit zal de komende jaren niet verminderen, want er komt geen vierkante
meter bij terwijl onze bevolking volgens de prognoses zal blijven groeien. In lijn met het thema van PlanDag 2012 - Meer… met
minder… - wordt onderzocht hoe we de beschikbare ruimte efficiënter kunnen benutten. In welke mate komt het stapelen van ruimte
in aanmerking als oplossing? Wat houdt deze oplossing in en zijn er bedenkingen of alternatieven? Hoe gaan we om met het
bestaande patrimonium? Hoe gaat dit in de praktijk in zijn werk en zijn er precedenten waarop we ons kunnen inspireren? Dit zijn
slechts enkele van de vragen waarop in deze paper een antwoord zal gezocht worden.
De titel van een artikel gepubliceerd door de Vlaamse Confederatie Bouw op 5 april jongstleden: ‘Bouwgronden : Aantal met 40%
gedaald’. In 2006 waren er in Vlaanderen nog 410.000 onbebouwde percelen. Nu, zes jaar later schieten er daarvan nog slechts
247.000 over, een daling met 40%. Hoewel de cijfers gedeeltelijk genuanceerd kunnen worden omdat de daling mede te danken is
aan een betere inventarisatie, is dit uiteraard geen verklaring voor de volledige afname. Een steeds groter aantal percelen werd de
laatste jaren bebouwd onder druk van een steeds toenemende bevolking. Op basis van de laatste prognoses van het Planbureau en
rekening houdend met de toenemende gezinsverdunning in Vlaanderen, heeft de Confederatie berekend dat er in Vlaanderen tijdens
dit decennium ongeveer 328.000 gezinnen zullen bijkomen en tijdens het volgende decennium nog eens ongeveer 305.000. Wanneer
we deze gegevens bij elkaar optellen, blijkt dat het aantal beschikbare bouwgronden dus veel sneller uitgeput zijn, doordat de
bevolkingsgroei te zeer onderschat wordt. In het artikel wordt dan ook opgeroepen tot actie, maar hoewel deze publicatie tijdelijk
wat commotie veroorzaakte, hebben we er sindsdien nog weinig over gehoord. Nochtans legt men in het artikel de vinger op een wel
zeer pijnlijke wonde voor de Vlaming met een baksteen in de maag en zal er inderdaad dringend actie moeten ondernomen worden
om de bevolking het perspectief op een betaalbare woning te kunnen blijven bieden. Hoe we dit moeten gaan aanpakken, is een
logische volgende vraag. Het probleem aanpakken door nog meer vruchtbare landbouwgronden of natuurgebieden op te offeren om
tegemoet te komen aan de Vlaamse bouwwoede is uitgesloten. Deze methode werd in het verleden al te vaak toepast en heeft alleen
maar geleid tot de versnippering die vandaag het Vlaamse landschap ontsierd.
Het antwoord ligt dus in het efficiënter omspringen met de beschikbare ruimte. Men zal in de nabije toekomst meer moeten doen met
minder, wat ons brengt bij het thema van de Plandag. Een interessante mogelijke oplossing ligt in het stapelen van ruimte. Deze
oplossing gaat echter veel verder dan het voorzien van ruimten boven en onder elkaar, zoals in de letterlijke betekenis van het woord.
Het stapelen van functies, meervoudig gebruik van ruimte en verdichten om de efficiëntie te verhogen komt al dichter in de buurt.
Maar momenteel is Vlaanderen is reeds een van de dichtstbevolkte regio’s ter wereld, waardoor het simpelweg verdichten van het
huidige stedelijke landschap ten koste zal gaan van de woonkwaliteit. Daarnaast moeten we ook denken aan de toekomst. Het is
immers algemeen geweten dat het huidige consumptiemodel desastreuze gevolgen heeft voor de aarde en het klimaat. Daarnaast zijn
de natuurlijke rijkdommen net zoals ruimte niet oneindig beschikbaar. Er zal dus gezocht moeten worden naar oplossingen die niet
alleen zuinig omspringen met de beschikbare oppervlakte, maar ook verantwoord omgaan met energie en ecologie.
Gelukkig kunnen we ons bij de zoektocht naar oplossingen laten inspireren door een aantal zeer interessante projecten in binnen- en
buitenland. Want hoewel het debat over duurzame stedenbouw in Vlaanderen nog van weinig volwassenheid getuigt en zich veeleer
beperkt tot het opwekken van duurzame energie en de subsidies waarmee we deze al dan niet moeten aanmoedigen, ligt dit anders in
het buitenland. Vooral de Scandinavische landen staan op dit vlak ver voor op Vlaanderen. De Scandinavische steden vinden we dan
ook al jaren steevast terug in de top van de jaarlijks gepubliceerde index van meest leefbare steden. In deze lijst vinden we ook de
Zweedse hoofdstad Stockholm terug, tevens door de Europese Commissie uitgeroepen tot de eerste groene hoofdstad van Europa.
Door een indrukwekkende lijst van duurzame initiatieven, gerealiseerd in vele kleine en grote projecten haalde Stockholm het van
zijn concurrenten, waaronder Oslo, Kopenhagen en Amsterdam.
Een van deze projecten in de Zweedse hoofdstad was Hammarby Sjöstad. Dit nieuwe stadsdeel werd gebouwd op de voormalige
havengronden. Het bevindt zich ten zuidoosten van Södermalm, op korte afstand van het stadscentrum. Hoewel op deze locatie
aanvankelijk het atletendorp voor de Olympische Spelen zou worden opgetrokken, haalde Stockholm de uiteindelijke toewijzing niet

innen en werd geopteerd voor wijk als trendsetter op gebied van ecologie en duurzaamheid. Voor de ontwikkeling van de wijk is
gekozen voor gemeenschappelijke wooneenheden in een eerder klassieke bouwblokkenstructuur, maar waarbij het geheel van
straatprofielen, bouwblokken, bouwhoogte, bouwdichtheid en de mix van typologieën en functies maximaal zijn afgestemd op
maximale openheid, in combinatie met veel groen, licht en met aandacht voor een sterke band met het water. Toch blijft de wijk
ondanks zijn grote schaal - er zijn 11.000 wooneenheden voorzien - toch bijzonder compact ogen.
Afbeelding 1 – impressie Hammarby Sjöstad 2015
In Hammarby Sjöstad wordt ook sterk ingezet op duurzaamheid door het gemeenschappelijke karakter van de faciliteiten. Een
centraal waterzuiveringssysteem maakt integraal deel uit van het nieuwe stadsdeel, waarbij de biogassen die vrijkomen bij de
zuivering als brandstof voor openbaar vervoer en gasfornuizen. Ook het afval wordt centraal op het niveau van de bouwblokken of
clusters van bouwblokken verzameld. De bewoners sorteren hun afval op de binnenplaats van het bouwblok, waarna het via een
ondergronds zuigersysteem afgevoerd wordt naar de centrale verwerking. De afvalophaaldiensten moeten hierdoor op veel minder
plaatsen de wijk in. Water en afval vormen slechts een deel van de milieumaatregelen van de stad. Voor elk stadsdeel wordt,
vertrekkend vanuit de strenge milieumaatregelen een eigen visie uitgewerkt. Deze milieumaatregelen worden meegenomen in de
randvoorwaarden voor de verkoop aan projectontwikkelaars waardoor de uitwerking ervan verzekerd is.
Het aspect van de duurzaamheid vinden we ook ondermeer terug in de omgang met verkeer en transport. Er wordt veel geïnvesteerd
in het openbaar vervoersnetwerk, waarbij ernaar gestreefd wordt dat tachtig procent van de verplaatsingen zonder auto kunnen
plaatsvinden. Verschillende langzame verkeersverbindingen en een fijnmazig netwerk voor wandelaars en fietsers zijn met deze
doelstelling aangelegd. De publieke ruimte wordt met elkaar verbonden door een systeem van publiek toegankelijke binnengebieden,
open ruimte en vele kleine of grotere parken. Een skiheuvel biedt uitzicht over de hele wijk. Elke wandeling doorheen de wijk wordt
hierdoor tot een heuse ontdekkingstocht gepromoveerd. De wagen wordt echter niet uit de wijk gebannen. Door het voorzien van

ondergrondse parkeergarages onder elk bouwblok die gemakkelijk bereikbaar zijn en aangesloten worden op het netwerk van
secundaire wegen. De parkeerplaatsen voor de wagens nemen dus geen extra ruimte in beslag, ontsieren geen zichtlocaties in het
gebied en komen zo de woonkwaliteit ten goede. De conclusie van dit alles is dat Hammarby Sjöstad staat voor duurzame en vooral
ook realiseerbare stedenbouw. Het toont aan dat het model werkt en als maatstaaf kan dienen voor andere Europese
stadsontwikkelingsprojecten.
Afbeelding 2 – gemeenschappelijke wooneenheden in combinatie met openheid, groen en licht en contact met het water
Toch moeten we voor onze zoektocht naar oplossingen niet enkel naar het buitenland kijken. Ook in Vlaanderen zelf zijn er
projecten in de steigers waar efficiënt ruimtegebruik en duurzaamheid hoog op de agenda staan. De Leuvense wijk Tweewaters is
een project dat momenteel nog volop in planfase is, maar de ambitie van stadsontwikkelaar Ertsberg is groot. Hij wil van wijk
Tweewaters een multifunctioneel en duurzaam stadsdeel maken. Wijk Tweewaters was vroeger een industriële wijk binnen de
middeleeuwse stadsmuren. Na de gebiedsuitbreiding van Leuven in de twintigste eeuw en de fusies met enkele randgemeenten,
ontstond het besef dat de industrie niet meer in de binnenstad thuishoorde en viel de steun vanuit het stadsbestuur voor deze
industriële ontwikkelingen dan ook weg. Doorheen de tijd trokken daarom ook de bedrijven weg naar beter locaties buiten de oude
stadsperimeter. Wijk Tweewaters, een elf hectare groot gebied ligt sindsdien te wachten op nieuwe ontwikkelingen.
Het ankerpunt voor het project wordt gevormd door de beschermde Molens van Orshoven en de daarnaast gelegen monumentale
betonnen silo’s. Langs deze historische kern wordt vervolgens een 180 meter lang volume ontworpen dat de site mee oriënteert, De
zogenaamde‘Balk van Beel’ als verwijzing naar een van de architecten, Stéphane Beel. Deze ‘Balk van Beel’ bestaat uit een onderste
bouwlaag die ingenomen zal worden door winkels en diensten. Daarboven komen nog vier bouwlagen waarin een honderdtal
energiezuinige woningen zullen huisvesten. Tenslotte vormt de Dijle, die door de wijk stroomt een derde ankerpunt. De oevers van
deze rivier vormen de natuurlijke ader van een nieuw stadspark en groene long doorheen het gebied, waarin ook de andere delen van
de wijk hun plaats zullen vinden. In het totaal bevat het programma een twaalfhonderdtal nieuwe wooneenheden, gaande van

gewone grondgebonden huizen tot appartementen en lofts, waarvan een deel gereserveerd wordt voor sociale huisvesting. Daarnaast
is er ook ruimte voorzien voor lokale handel, kantoren, diensten en cultuurvoorzieningen.
Afbeelding 3: impressie ‘Balk van Beel’
De architecten namen voor het ontwerp echter niet het klassieke traditionele gesloten bouwblok als inspiratiebron, maar kozen wel
voor een meer vrije compositie waarin plaats was voor herkenbare publieke ruimtes en nieuwe architectuurvolumes. Door een sterke
stapeling en schakeling van gebouwen is een grote dichtheid aan woningen en functies mogelijk zonder daarbij te moeten inboeten
op de publieke ruimte. Zo blijft zeventig procent van de voormalige bedrijfsterreinen onbebouwd en ingericht als autovrije publieke
ruimte. Dit kwam perfect overeen met de visie van stadsontwikkelaar Ertzberg. In deze visie gaat men er van uit dat alle facetten van
de samenleving met elkaar verbonden zijn en dat dit ook ruimtelijk vertaald moet worden: werk, transport en vrije tijd worden met
elkaar verweven in één concept.
Maar men gaat ook nog veel verder. Zo wil de stadsontwikkelaar ook innoveren door ondermeer glasvezelverbindingen tot aan de
woning en een ambitieus energieconcept door groene warmte en energie, slimme monitoring, enz.. Slimme energie staat immers
centraal in het project. Men reduceerde het duurzaamheidsvraagstuk niet enkel tot technische vraagstukken zoals isolatie,
energievoorziening of het gebruik van duurzame materialen. Men opteert in het ontwerp voor een integrale duurzaamheid zoals het
creëren van kwaliteitsvolle publieke ruimte, respect voor het aanwezige erfgoed en het aanbieden van de nodige voorzieningen
dichtbij de woonplaats, enz.. Het zijn allemaal ook elementen die als maat kunnen genomen worden voor het begrip duurzaamheid.
Toch kan men niet om de technische vraagstukken heen. Door de schaal van het project kunnen er andere denkpistes overwogen
worden. Al botst men daarbij soms met de bestaande regelgeving, de energieprestatieregelgeving (EPB). Ondanks dat dit model zijn
verdiensten heeft, zijn er ook tekortkomingen. Er is binnen dit model geen ruimte voor nieuwe denkrichtingen of dynamiek,
waardoor er bijvoorbeeld geen rekening gehouden wordt met de werkelijke energiewinst van sommige installaties. De inzet van
sommige gemeenschappelijke en zeer milieuvriendelijke installaties zal zo zelfs worden afgestraft. Zo wordt innovatie tegengewerkt
op een moment dat dit juist erg welkom is.

Afbeelding 4: impressie Ontwikkeling wijk Tweewaters
Het ontwerp in zijn geheel werd algemeen positief onthaald, zowel bij de bevolking als bij het stadsbestuur. Toch was er enige
scepsis bij de Gemeentelijke Commissie van Ruimtelijke Ordening (Gecoro), wat enigszins te begrijpen valt bij projecten van deze
omvang. Op Europees vlak werd het project gehuldigd door de Europese Commissie en erkend als demonstratieproject voor energieefficiënte
in stadswijken. Het eerste deelproject, ‘Balk van Beel’ dat nu verder wordt uitgewerkt, werd alvast gescreend aan de hand
van de BREEAM beoordelingsmethode, het Europees duurzaamheidskenmerk voor gebouwen. Uit de eerste resultaten blijkt alvast
dat het project hoog scoort. Het project in zijn geheel kan in alvast geen gebrek aan ambitie worden verweten. De architectuur is van
internationaal niveau en de stedenbouwkundige uitwerking ervan is vernieuwend voor onze contreien. De stadsontwikkelaar gaat
veel verder dan het louter ontwikkelen van een stadsproject en heeft een multifunctioneel project voor ogen waarbij op vlak van
duurzaamheid nieuwe wegen worden verkend. Het is nu immers de vraag of het ontwerp eens het is uitgevoerd ook zal werken en of
de hoge verwachtingen wel zullen worden ingelost. Het zou in ieder geval een interessante aanzet kunnen vormen voor heel wat
stadsvernieuwingsprojecten in de toekomst.
Afbeelding 5: Impressie ontwikkeling wijk Tweewaters
Tot nu toe hebben we het vrijwel steeds gehad stadsvernieuwing. Maar dit vormt geen antwoord op het vraagstuk rond het bestaande
patrimonium. Vlaanderen kent heel wat gebouwen die aangeduid zijn als cultureel erfgoed, waarvan de parochiekerken het een

veeltalig en kenmerkend voorbeeld zijn. Als gevolg van de secularisering die zich blijft doorzetten, zijn de bijna tweeduizend
parochiekerken in Vlaanderen leeggelopen. Maar hoewel de parochiekerk zijn rol als sociaal-cultureel centrum van de samenleving
verloren is, ligt ze ruimtelijk nog steeds centraal. De meeste steden en dorpen zijn immers historisch rond deze bakens gegroeid. Het
antwoord op de vraag hoe deze parochiekerken opnieuw geïntegreerd kunnen worden in de ruimtelijke context kunnen we misschien
vinden in meervoudig gebruik, waarbij geen afbreuk wordt gedaan aan de maatschappelijke, architecturale, stedenbouwkundige en
culturele waarde van het gebouw.
Nieuwe ontwikkelingen wat betreft het ontplooien van nieuwe ontwikkelingen in parochiekerken komen toch vaak nogal moeilijk tot
stand. Enerzijds door de erfgoedstatus, die strenge beperkingen oplegt aan eventuele aanpassingen aan de gebouwen. Anderzijds ligt
het onderwerp ook nogal moeilijk bij de kerkfabriek. De kerkfabriek heeft namelijk door haar statuut de exclusieve bevoegdheid om
als beheerder van cultusplaatsen op te treden en staan weinig enthousiast tegenover het openstellen van hun gebouwen naar andere
gemeenschapsactiviteiten of andere religies. Toch is het soms mogelijk en een uitstekend voorbeeld van meervoudig gebruik of
nevengebruik is de Sint-Michielskerk te Leuven waar een breed scala aan cultusactiviteiten gecombineerd wordt. Deze activiteiten
gaan van gewaagde kunstinstallaties tot Afrikaanse en Latijns-Amerikaanse erediensten. Toch opteren de lokale kerkbestuurders
vaak nog liever voor een volledige desacralisering van hun gebouw, maar ook dan zijn er nog verschillende mogelijkheden tot
nieuwe ontwikkelingen en herbestemming. Toch zullen niet alle parochiekerken zich evengoed lenen voor een breed gamma aan
gemeenschapsfuncties. Ook het statuut van de kerkfabriek met een monopolie op het beheer van de cultusgebouwen in Vlaanderen
kan in de toekomst misschien beter in vraag worden gesteld. De kerkfabriek treedt dan op als organisator van de cultusdiensten,
terwijl de bestuurdersfunctie van de gebouwen dan is voorbehouden voor de gemeenten, al zal dit financieel voor sommige
gemeenten zeker niet altijd haalbaar zijn.
Uit verschillende voorbeelden in verschillende Vlaamse steden blijkt dat er veel mogelijkheden zijn, die misschien ook als bron van
inspiratie kunnen dienen voor het uitwerken van nieuwe bestemmingen voor andere soorten erfgoed dan parochiekerken. Toch zijn
er ook nieuwe bestemmingen waarvoor parochiekerken bij uitstek geschikt zijn. Zoals bijvoorbeeld ontwikkelingen waarbij
zingeving centraal staat. Door bij de uitwerking rekening te houden met het verleden van de kerk als cultusgebouw voor de
katholieke kerk, maar ook door voldoende openheid te creëren naar andere levensbeschouwingen. Goede beheersafspraken met de
andere levensbeschouwingen zijn dan noodzakelijk. De Magdalenakerk in Brugge is een goed voorbeeld van zo een herbestemming.
Hoewel de kerk een parochiekerk blijft, kunnen door organisatorische en esthetische ingrepen nu ook mensen met verschillende
religieuze overtuigingen er terecht. Een andere mogelijkheid is de omschakeling naar een culturele invulling, zoals momenteel reeds
in heel wat kapellen en kerkruimten wordt toegepast. De ruimte doet dan dienst als concert- of tentoonstellingsruimte. Goede
voorbeelden hiervan zijn ondermeer de Minderbroederskerk in Mechelen en de Caemerskloosterkerk in Gent. De Onze-Lieve-
Vrouwkerk in Hoevenen bewijst dat dit model ook haalbaar is in een gemeente van een kleinere schaal.

Afbeelding 6: Magdalenakerk in Brugge
Het gebouw kan ook gewoon een tijdelijke herbestemming krijgen zoals dat momenteel in Maastricht het geval is. De
Dominicanenkerk in het centrum van Maastricht is daar omgevormd tot een eigentijdse boekenwinkel met aanliggende cafetaria en
ontmoetingsplaats, waardoor de kerk zijn gemeenschapsfunctie centraal in de stad toch blijft behouden. Soms kan ook het beter
inpassen van de parochiekerk in zijn omgeving een vorm van herbestemming zijn. Een interessant voorbeeld hier is de kerk van
Ulbeek-Wellen met het een verwaarloosd kerkhof rondom, dat niet meer paste in de context van het dorp. Het gebouw leek in haar
toenmalige toestand dan ook gedoemd om gesloopt te worden. Bij grondige aanpak is ze nu deels ruïne en deels tot begraafplaats en
bijbehorende rouwkapel omgevormd, een combinatie van erfgoed en publieke functie die sterk bijdraagt tot de ruimtelijke kwaliteit
in het dorp. Tenslotte is het ook nog een optie om te kiezen voor een zuivere commerciële functie zoals bij verschillende kapellen en
kloosters het geval is geweest. Voor de parochiekerken zijn er op dit vlak geen precedenten. Nochtans moeten de voor- en nadelen
zeer goed afgewogen worden door het gemeentebestuur zodat de ruimtelijk kwalitatieve gevolgen voor de buurt niet te veel uit de
hand lopen. Commerciële gebouwen hebben in het verleden immers al bewezen zich ruimtelijk niet altijd goed te integreren in het
bestaande netwerk.

Afbeelding 7: Dominicanenkerk Maastricht
Uit deze paper blijkt duidelijk hoe het stapelen van ruimte, of misschien ruimer gesteld, het stapelen van functies kan bijdragen tot
een beter en efficiënter ruimtegebruik. Toch zijn er enkele belangrijke factoren waarmee we rekening moeten houden. Allereerst
moet er de wil zijn om te slagen en de durf om ook onbekende paden te betreden. Er bestaat dan steeds de mogelijkheid dat men niet
slaagt in zijn opzet, maar door steeds dezelfde wegen in te slagen komen er geen nieuwe oplossingen. En al is het misschien niet
moeilijk om een projectontwikkelaar duidelijk te maken dat het stapelen van ruimte een goede oplossing vormt voor een efficiënter
gebruik van ruimte, ook de lokale besturen moeten mee willen werken. Indien zij halsstarrig weigeren mee te werken uit angst voor
lokale politieke consequenties zullen zelfs de meest innovatieve oplossingen nooit uitgevoerd kunnen worden. Stapelen van ruimte
heeft immers nog steeds de negatieve connotatie die het verkregen heeft in de jaren zestig bij de bouw van verschillende grote
wooncomplexen die functioneel en ruimtelijk niet altijd van hoogstaande kwaliteit waren. De aangehaalde voorbeelden in deze paper
bewijzen dat dit mits voldoende durf om innovatief te werken zeker niet zo hoeft te zijn.

Bronvermelding:
Boeken:
VAN DER HEIJDEN, G.M.A. (2005): Meervoudig ruimtegebruik, enkelvoudig recht, Eburon, Delft, 176p.
Tijdschriften:
DE WEVER, H. Een moderne waterstad in Stockholm. Ruimte, nr. 7, jaargang 2, 2010, p42.
MARTENS, M. Tweewaters, een energiezuinige wijk in Leuven. Ruimte, nr. 7, jaargang 2, 2010, p50.
SCHEERS, J. Elk gebruik is tijdelijk. Ruimte, nr. 9, jaargang 3, 2011, p68.
Internet:
BOUWINFO (2012). Bouwgronden: aantal met 40% gedaald, http://www.bouwinfo.be/bouwgronden-aantal-met-40-gedaald,
(online), gelezen op 15-04-2012.
Afbeeldingen:
1.Aerial view of Hammarby Sjöstad, http://webarchive.nationalarchives.gov.uk/20110118095356/http:/www.cabe.org. uk/casestudies/hammarby-sjostad?photos=true&viewing=773,
(online) gelezen op 18-04-2012.
2.Image of Hammarby Sjöstad, http://www.cleanenergyawards.com/top-navigation/nominees-projects/nominee-
detail/project/66, (online) gelezen op 18-04-2012.
3.Impressie ’Balk van Beel’, http://www.leuven.be/leven/stadsvernieuwing/vaartkom/algemene-voorstelling/e-n-projectvier-sferen/twee-waters-en-omgeving/,
(online) gelezen op 18-04-2012
4.Impressie Ontwikkeling wijk Tweewaters, http://www.leuven.be/leven/stadsvernieuwing/vaartkom/wonen-in-devaartkom/tweewaters/,
(online) gelezen op 21-04-2012
5.Impressie Ontwikkeling wijk Tweewaters, http://www.behance.net/gallery/Twee-waters/809058, (online) gelezen op 21-04-
2012
6.Magdalenakerk in Brugge, http://www.flickriver.com/photos/tags/magdalenakerk/interesting/, (online) gelezen op 21-04-
2012
7.Dominicanenkerk in Maastricht, http://forum.mestreechonline.nl/showthread.php?t=210, (online) gelezen op 21-04-2012