def.pdf - LokaleZaken

LokaleZaken
die tegenstellingen in stand houden of versterken). Dat de voedingsbodem voor polarisatie deels
berust op geconstrueerde denkbeelden en opvattingen over de werkelijkheid wordt treffend gevat
in de omschrijving van Van Oudenhoven (2009: 234). Hij vat polarisatie op als “een
uitvergroting van tegenstellingen die gepaard gaat met vertekeningen (cursivering, auteurs) in de
wederzijdse standpunten”.
1.4.2 Radicalisering
Evenals polarisatie kent het begrip radicalisering meerdere betekenissen en bestaan er
verschillende varianten van radicalisering en radicalisme: radicalisering binnen de strijd voor
dierenrechten, rechtsradicalisering en islamitische radicalisering. Daarbinnen onderscheiden zich
weer groepen en subcategorieën. Niet iedere rechtsradicaal is bijvoorbeeld geïnteresseerd in
dierenwelzijn, hoewel anderen ervan overtuigd zijn dat dierenwelzijn een inherent onderdeel is
van een in hun ogen ideale inrichting van de maatschappij. Binnen de als radicaal te boek
staande salafisten zijn er velen die apolitiek zijn en zich enkel op het geloof concentreren
(Slootman en Tillie, 2006). Ook is een bepaalde variant niet voorbehouden aan een enkele
etnische of religieuze groep.
Buijs, Demant en Hamdy (2006) beschouwen radicalisering als proces van 'delegitimering'. In
dit proces dreigen individuen en/of groepen hun geloof in het bestaande maatschappelijke bestel
te verliezen en af te wijzen. Dit proces gaat gepaard met drie algemene ontwikkelstadia:
vertrouwenscrisis, legitimiteitconflict en legitimiteitscrisis. Het proces kan aanvangen als gevolg
van een diepbeleefde teleurstelling over het functioneren van de democratische rechtsstaat dan
wel vanuit kritiek op (onderdelen van) beleid.
De definitie van radicalisering die wij hanteren in dit onderzoek luidt als volgt: "Het proces van
toenemende bereidheid om diep ingrijpende veranderingen in de samenleving (eventueel op
ondemocratische wijze) na te streven, te ondersteunen of anderen daartoe aan te zetten.
Ingrijpende veranderingen zijn ontwikkelingen die een gevaar kunnen opleveren voor de
democratische rechtsorde, ondemocratische methoden, die afbreuk doen aan het functioneren
van de democratische rechtsorde" (Voortgangsbericht rapportage 2009 en operationeel actieplan
2010: 3). Elke geloofsovertuiging of ideologie kan daarbij voor burgers als inspiratie dienen
voor het nastreven van (diepingrijpende) maatschappelijke veranderingen.
1.4.3 Relatie polarisatie en radicalisering
Hoewel polarisatie en radicalisering fundamenteel andere begrippen zijn, die soms als
synoniemen worden gebruikt, bestaat er tegelijkertijd een wisselwerking tussen beide fenomenen
(COT, 2008; Moors, Balogh, Van Donselaar, De Graaf, 2009). Radicalisering beïnvloedt
polarisatie, omdat het gepaard gaat met afzijdigheid van en/of onverdraagzaamheid tegen andere
bevolkingsgroepen. Tegelijkertijd kunnen zorgen over radicalisering beeldvorming over
moslims in het algemeen negatief beïnvloeden. Ten slotte kan ook een extremistische daad
resulteren in toenemende polarisatie, omdat een hele bevolkingsgroep verantwoordelijk wordt
gehouden voor deze daad en/of er over en weer vergeldingsacties plaatsvinden tussen
bevolkingsgroepen. Omgekeerd kan polarisatie echter weer de frustratie en zoektocht van
jongeren negatief beïnvloeden en de vatbaarheid voor radicalisering vergroten.
10