def.pdf - LokaleZaken

2.4 Vreedzame co-existentie of polarisatie?
LokaleZaken
Aan het einde van de jaren tachtig waren reeds de eerste signalen in Gouda rond kinderen van de
migranten, met name de jongens, die ontspoorden, straatoverlast veroorzaakten en veelvuldig in
aanraking kwamen met politie en justitie (Van Ooijen, 1993; Bervoets, 2006). Die signalen
leidden ondermeer in 1994 tot het project Goudse Gemeenschappelijke Aanpak Marokkaanse
jongens (GOGAM), in een tijd dat een specifiek op Marokkanen gericht
criminaliteitspreventieproject bij gemeenten niet vanzelfsprekend was. Er rustte destijds nog een
groot taboe in Nederland op het benoemen van de oververtegenwoordiging in de
criminaliteitscijfers van Marokkaanse jeugd. 5 Eind jaren negentig startte ook de Goudse politie
haar eerste project waarmee ze door middel van een tweesporenbeleid van duidelijk optreden en
tegelijkertijd een eerlijke, respectvolle bejegening probeerde de problemen in (eerst) Oosterwei
aan te pakken (zie ook: Bervoets, 2006). Destijds werden geregeld na een uit de hand gelopen
aanhouding de ruiten van het politiebureau ingegooid en werden politieauto’s vernield. Het
tweesporenbeleid ontstond vanuit de gedachte dat soft optreden of juist alleen maar
ongenuanceerd hard optreden weinig resultaat zou opleveren of de problemen juist alleen maar
zou verergeren.
De aanhoudende jeugdoverlast en het vanwege dat probleem wegtrekken van ondernemers en
oorspronkelijke bewoners droegen bepaald niet bij aan een toenadering van de autochtone en
Marokkaanse Gouwenaren (Bervoets, 2006; De Koning, 2008). In oktober 1999 kwam het aan
de Prins Hendrikstraat in Korte Akkeren tot een confrontatie tussen een Marokkaanse
straatgroep en een omwonende op het pleintje van de voormalige Jan Ligthartschool. 6 In die
bewuste oktobernacht konden een Nederlandse bewoner van de Prins Hendrikstraat en zijn
vrouw niet slapen van het lawaai op straat. Zij trokken een jas aan over hun nachtkleding en
liepen woedend op de groep jongens af. De vrouw had daarbij een hark in haar hand. Er ontstond
een handgemeen, waarbij over en weer de nodige klappen vielen. De man werd zwaargewond in
het ziekenhuis opgenomen en overleed bijna aan zijn verwondingen. De Marokkaanse jongens
ervoeren volgens eigen zeggen een strijd (‘oorlog’) tussen de buurtbewoners en de Marokkaanse
jongens in de wijk. Het is een illustratie van zogeheten eigenrichting.
Voor de millenniumwisseling leek de pers nog niet zo gebrand op overlastvraagstukken en
incidenten en ‘islam’ of ‘moslims’ waren al helemaal geen onderwerp. Zeer waarschijnlijk
omdat ook bij de pers, zowel lokaal als landelijk, het oude taboe (niet noemen) nog niet was
beslecht. Het afbrokkelen van het taboe werd in die tijd landelijk versneld door het bekende
artikel van Paul Scheffer (2000) over het multiculturele drama, de opkomst van Pim Fortuyn
(2001) en de aanslagen in de Verenigde Staten op 11 september 2001. De sociale verhoudingen
tussen de bevolkingsgroepen evolueerde van een vreedzame co-existentie (in de betekenis van
langs elkaar leven vanuit wederzijdse onverschilligheid) tot een situatie waarin de sluimerende
ontevredenheid over elkaar vaker zichtbaar en merkbaar de kop op stak. Met de huidige
terminologie zouden we dat polarisatie noemen, hoewel dat etiket pas vooral na ‘911’ door
politici en onderzoekers werd gebruikt. Toch waren de eerste tekenen van spanningen over en
5 Inmiddels is hier verandering in gekomen, onder meer blijkend uit het samenwerkingsverband tussen 22
gemeenten waarin zij door onderzoek de positie van Marokkaanse Nederlanders op diverse terreinen in kaart
brengen (zie: Risbo, 2010).
6 Gewonden door bruut straatgeweld, Goudsche Courant, 11 oktober 1999.
14