KNMG handreiking Beroepsgeheim en politie/justitie - Inspectie voor ...

48 Beroepsgeheim: arts als verdachte in een strafzaak
Het Openbaar Ministerie heeft in beginsel geen recht om patiëntendossiers
in beslag te nemen en in te zien (zie ook II.9.1 over het beslagverbod). Aan
het verschoningsrecht van artikel 98 Wetboek van Strafvordering ligt de
opvatting van de wetgever ten grondslag dat het maatschappelijk belang
dat een ieder zich vrijelijk om bijstand en advies tot een arts moet kunnen
wenden zwaarder weegt dan het maatschappelijk belang dat de waarheid
in een juridische procedure aan het licht komt. Er kunnen zich echter zeer
uitzonderlijke omstandigheden voordoen waarin het belang van de waarheid
wel voorgaat op het verschoningsrecht. 70
Wanneer zich zulke omstandigheden voordoen is niet in algemene zin
vast te stellen. Die vraag zal door de rechter moeten worden beantwoord
waarbij die moet letten op:
π de aard en de ernst van het strafbare feit waarvan de arts wordt verdacht;
π de aard en de inhoud van het materiaal dat onder het verschoningsrecht
valt in relatie tot het belang dat met het beroep op het verschoningsrecht
wordt gediend;
π de mate waarin de betrokken belangen van de patiënten worden
geschaad indien het verschoningsrecht wordt doorbroken.
Het enkele feit dat de arts verdacht wordt, is niet toereikend om zijn
verschoningsrecht te mogen doorbreken.
Zeer uitzonderlijke omstandigheden deden zich bijvoorbeeld voor in een
situatie met de volgende kenmerken:
π een arts werd verdacht van schuld aan het misdrijf dood door schuld;
π er waren geen aanwijzingen dat de overleden patiënt bezwaar tegen de
inbeslagname zou hebben gehad;
π de in beslag genomen gegevens waren van cruciaal belang voor de
waarheidsvinding;
π de gegevens konden niet op een andere wijze worden verkregen;
π de beginselen van proportionaliteit en subsidiariteit zijn in acht genomen
(doorbreking van geheimhouding staat in verhouding tot het beoogde
doel en dit doel kon niet op minder ingrijpende wijze worden bereikt).
In een dergelijke redenering hecht de rechter (en de Hoge Raad) groot
gewicht aan de veronderstelde toestemming van de patiënt. Daardoor leidt
het afwijzen van het beroep op het verschoningsrecht niet tot een schending
van de belangen van de patiënt. Bovendien mocht de rechter meewegen
dat patiënten er in het algemeen op mogen vertrouwen dat bij een
ernstig vermoeden van verwijtbaar ondeskundig handelen van de arts de
gegevens uit het medisch dossier door justitie zullen worden onderzocht. 71
70 HR 21 oktober 2008. LJN BD7817. TvGR 2009/9.
71 HR 21 oktober 2008. LJN BD7817, r.o. 3.5.