jubileumkrant - Nvve

moeilijk is, blijf ik net zo lief leven.’
Terugblikkend zegt ze: ‘Ik heb meer
mensen aan het leven weten te binden
dan velen denken.’
Welke dag schikt u?
Er is veel bereikt, constateert ze. Er
is de NVVE met ruim honderdduizend
leden. De wet is aangepast. Er
is heel veel kennis ontwikkeld en
opgebouwd. Er zijn de SCEN-artsen.
Er is de Ledenondersteuningsdienst
van de NVVE. Artsen kunnen niet
meer volhouden dat ze niet weten
hoe ze euthanasie moeten uitvoeren.
‘Veel mensen kunnen nu een
afspraak maken met hun arts en
deze arts houdt zich daar aan. Die
vraagt: “Welke dag schikt u het
beste, welk tijdstip.” Een doodzieke
vriendin met kanker en longemfyseem
belde me op en vroeg: “Kom
je vanmorgen nog?” Ik antwoordde:
nee, ik kom morgen. Waarop mijn
vriendin zei: “Dan heb ik er niks
meer aan want vanmiddag komt de
huisarts.” Ik ben naar haar toegegaan.
We hebben herinneringen zitten
ophalen. Af en toe keek ze op
haar horloge. Ik vroeg of ze vond dat
de tijd te snel ging. “Helemaal niet,”
zei ze, “eerder te langzaam.” Ze
was er klaar voor. Dan denk ik: dat
dit zo mooi kan, dat is fantastisch.
Dat is een verworvenheid van de
afgelopen 35 jaar. Daar ben ik heel
tevreden over.’’
Vanaf de oprichting kloppen mensen aan bij de
NVVE in de hoop dat de vereniging een bestand
heeft met dokters die euthanasie willen
toepassen of hen aan pillen kan helpen waarmee
ze zelf een einde aan hun leven kunnen
maken. Het is waar dat Klazien Alberda, een
van de oprichters van de NVVE, in de beginjaren
een enkele keer pillen toegeschoven
kreeg door een huisarts waarmee ze mensen
kon helpen. Daar maakte ze ook geen geheim
van. Maar aan die praktijk kwam al snel een
einde. En ondanks de sterke geruchten had en
heeft de NVVE ook geen “rondreizende euthanasieartsen”
in dienst.
De verhalen van mensen die naar Nederland
reisden, residentie namen in een hotel in Amsterdam
en de NVVE belden of ze even een dokter
wilde sturen, doen nog steeds de ronde op
het bureau. Ook de vele brieven met hulpvragen
uit de hele wereld zijn daar stille getuigen van.
Vaak zijn de verhalen achter de hulpvragen hartverscheurend,
maar het mag duidelijk zijn dat er
in Nederland geen arts te vinden is die daar zijn
vingers aan zou willen branden. Toch blijven de
geruchten dat je in Nederland makkelijk euthanasie
zou kunnen krijgen hardnekkig.
Sinds 2003 doet zo’n verhaal ook de ronde bij
onze oosterburen. Nederlandse bejaarden zou-
‘Mam, euthanasie!’
Er zijn maar weinig mensen die
op hun huisadres in een paar
jaar tijd vele tienduizenden brieven
en kaarten krijgen. De postbode
stopte bij het woonboerderijtje
van Klazien Alberda in het
buitengebied van het Friese Vinkega
begin jaren zeventig menigmaal
op de openbare weg en
bracht met een steekwagentje juten
zakken vol met post via het
tuinpad naar haar voordeur.
Ze heeft ze nooit geteld, maar
terugrekenend komt ze op zestigtot
zeventigduizend poststukken.
Er zaten schrijnende verzoeken
om hulp tussen en heel veel
steunbetuigingen. Mensen wilden
hun goede én slechte ervaringen
met haar delen. Ook ontving ze
afkeurende brieven, met respectabele
geloofsargumenten, maar
soms ook grof en beledigend.
De familie was in rap tempo
wereldberoemd geworden in heel
Friesland. Menig envelop bevatte
als adressering Aan de mevrouw
die aan euthanasie doet, in Friesland.
Of woorden van gelijke
strekking. Een aantal afzenders
had op de enveloppe iets extra’s
gekrabbeld, voor de postbode.
Euthanasietoerisme:
Het gerucht en de waarheid
Een verontschuldiging voor het
gebrekkige adres of een smeekbede
om de brief toch asjeblieft
op de juiste plek te bezorgen.
Tienduizenden brieven ontvangen
is één, die immense hoeveelheid
post verwerken is een tweede. Alle
brieven met naam en adres
werden beantwoord. Geen standaardbriefje.
iedereen ontving
een persoonlijk schrijven met
sympathie en steun en soms met
concrete adviezen. Klazien en
haar echtgenoot zaten dikwijls
avond na avond tot twee uur ’s
nachts reacties te schrijven. Als
het nodig was schakelden zij de
oudste kinderen in, of familiebezoek
dat nietsvermoedend langs
kwam voor een kopje koffie.
Behalve grote hoeveelheden post
kreeg het echtpaar in de begintijd
duizenden telefoontjes. ‘Mam,
euthanasie!’ riep het driejarige
dochtertje niet beter wetend als
de telefoon weer rinkelde. Onbekenden
stortten hun hart uit,
smeekten om hulp. Vaak leidden
die telefoontjes tot langdurige en
indringende gesprekken. Al jaren
staat Klazien Alberda’s telefoonnummer
niet meer in de gids.
den massaal de grens naar Duitsland overvluchten
uit angst voor ongewilde euthanasie. Het gerucht
kwam in de wereld na een interview met
hospice-medewerkster Inge Kunz in de Rheinische
Post waarin zij vertelde dat zij tegen euthanasie
is. Los hiervan vertelde ze in hetzelfde
verhaal dat er in Suderwick een Duits-Nederlands
verpleeghuis komt. Suderwick is vastgegroeid
aan het Nederlandse Dinxperlo. De buren
kunnen het daar zo goed met elkaar vinden, dat
ze wel samen in een verpleeghuis willen wonen.
Thomas Rachel, lid van de Bondsdag voor de
CDU, interpreteerde drie maanden later het verhaal
in het weekblad Rheinischer Merkur als
volgt: ‘Maar er zijn ook Nederlandse burgers die
in de laatste fase van hun ziekte in het Duitse
Rijnland behandeld willen worden, omdat ze
zich hier beter verzorgd voelen en niet bang hoeven
te zijn voortijdig aan een levensbeëindigende
maatregel onderworpen te worden.’ Inge
Kunz deed er alles aan om “het misverstand”
de kop in te drukken, maar het gerucht was geboren
en blijft sindsdien in Duitsland rondzingen.
Zozeer zelfs dat het verhaal ook de Poolse
grens is overgegaan. Daar is ervan gemaakt dat
bejaarden Nederland ontvluchten omdat hun familie
hen wil laten euthanaseren. Om weerstand
te bieden aan deze verhalen speelt, op
initiatief van de Nederlandse ambassade in Po-
Euthanatica bij kernramp
Voorzitter Jan Ekelmans opent de Algemene Ledenvergadering
van de NVVE op 21 november 1981 met de
woorden: ‘Ik wil hier stilstaan bij de betekenis van een
kernramp.’ Ekelmans wijst de vergadering op het feit
dat de Amerikaanse president de mogelijkheid heeft
genoemd van “beperkt” gebruik van kernwapens in
Europa. Ook een ramp met een kerncentrale als gevolg
van menselijk falen is in zijn ogen geenszins denkbeeldig.
Om zijn ongerustheid te staven citeert Ekelmans
uit een net verschenen proefschrift met de titel:
Over de levensduur. ‘In onze tijd is er intussen een probleem
bijgekomen. We mogen onze ogen er niet voor
sluiten. Het gaat om de onvoorstelbare catastrofe, die
zich zal voordoen in het geval van een kernoorlog. Velen
zullen in een oogwenk zijn omgekomen. Maar anderen
op grote afstand van de explosies niet. Er valt
eigenlijk niet mee te leven. Er is geen toekomst meer.
Wie overleven worden ziek en zullen ellendig lijden
voor zij sterven. Moeten wij na zo’n catastrofe zelfdoding
overwegen, omdat er niet meer te leven valt? Ik
vrees dat wij deze vraag alleen maar bevestigend kunnen
beantwoorden.’
Volgens Ekelmans is een logische consequentie dat
Nederland moet zorgen voor voldoende euthanatica
waarmee mensen die dat wensen ‘in de gelegenheid
worden gesteld een zachte dood te kiezen boven een
uitzichtloos wegcreperen’. De ledenvergadering deelt
len, sinds kort een Nederlandse acteur als dokter
van der Graaf mee in een Poolse soapserie.
De ambassade hoopt op deze manier het beeld
bij te stellen dat er in Nederland op een verwerpelijke
manier met euthanasie wordt omgegaan.
Ook als gevolg van een indianenverhaal werd in
2001 de documentatie van de Italiaanse euthanasievereniging
Exit in beslag genomen. De president
van Exit Turijn, Emilio Coveri, werd ervan
verdacht tegen een bedrag van 11.000 gulden
“euthanasiereizen” naar Nederland aan te bieden.
De inbeslagname volgde op een artikel in
het dagblad La Stampa waarin een journalist de
“enkele reis Nederland” beschreef. In de prijs
zou de reis met chauffeur, verblijf, behandeling
in Nederland, crematie en uitvaart zijn inbegrepen.
De patiënt moest een “biologisch testament”
ondertekenen dat door Exit vooraf zou
worden gestuurd naar “een zustervereniging in
Nederland”. (Waarmee de NVVE werd bedoeld!)
Bij groen licht vanuit Nederland zou de patiënt
om middernacht met een auto worden opgehaald
en “een niet vooraf opgegeven route” volgen.
Slechts één familielid mocht mee. Andere
familieleden konden op eigen kosten naar
Nederland reizen, maar mochten in geen geval
de Nederlandse auto volgen. In een Nederlandse
kliniek, “die mooi is en goed functioneert”,
ontfermden een specialist en een goed Italiaans
sprekende assistent zich dan over de
patiënt. De Nederlandse arts zou tweemaal aan
de patiënt vragen of deze akkoord ging met
beëindiging van het leven. Daarna kreeg de
patiënt een glas met een dodelijk middel te drinken.
De familieleden werd aangeraden de urn
met de as in de bagage te verbergen, want daar
zou de douane niet snel zoeken.
Het meest curieuze verhaal kwam echter via de
Australische euthanasiepionier Philip Nitschke
in de wereld: hij wilde onder Nederlandse vlag
een boot in internationale wateren laten varen
waar mensen legaal euthanasie konden krijgen.
De Dying Dutchman, zoals de boot al snel werd
gedoopt, is nóóit gesignaleerd.
En ten slotte nog even voor álle duidelijkheid:
ook het verhaal dat de NVVE zou overwegen in
Zwitserland een "Holland House" te openen
waar mensen uit de hele wereld hulp bij zelfdoding
kunnen krijgen, is NIET WAAR! ■
de ongerustheid van de NVVE-voorzitter. Aansluitend
op zijn openingswoord wordt besloten een telegram te
sturen naar minister-president Van Agt. Opvallend is
dat er in het telegram niet wordt gerept over kernwapens,
maar slechts over
de gevolgen van het gebruik
van kernenergie.
Terwijl tegelijkertijd met
de Algemene Ledenvergadering
van de NVVE in
Utrecht, in Amsterdam
massaal wordt geprotesteerd
tegen de mogelijke
plaatsing van kruisraketten
in Nederland. ■
Telegram aan de minister-president
De Nederlandse Vereniging voor Vrijwillige Euthanasie,
in jaarvergadering bijeen te Utrecht op 21
november 1981, is van oordeel dat een regering
die het gebruik van kernenergie aanvaardt, zorg
heeft te dragen voor de beschikbaarheid van voldoende
middelen om degenen die na een kernramp
hun leven willen beëindigen, daartoe in de
gelegenheid te stellen.
3